مقاله مقایسه تطبیقی درک انسان از طبیعت در مسکن تاریخی و آپارتمان در ایران

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مقایسه تطبیقی درک انسان از طبیعت در مسکن تاریخی و آپارتمان در ایران دارای ۱۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مقایسه تطبیقی درک انسان از طبیعت در مسکن تاریخی و آپارتمان در ایران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مقایسه تطبیقی درک انسان از طبیعت در مسکن تاریخی و آپارتمان در ایران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مقایسه تطبیقی درک انسان از طبیعت در مسکن تاریخی و آپارتمان در ایران :

چکیده

افزایش روز افزون ساخت آپارتمان ها در ایران باعث شده تا حضور این گونه ساختمان در بین ساختمان های آینده، انکار ناپذیر به نظر برسد.از سوی دیگر این گونه ساختمان، باعث به وجود آمدن فرهنگ جدیدی شده است که با عنوان»فرهنگ آپارتمان نشینی«از آن یاد می شود.قسمتی از این تغییر فرهنگ،به دلیل تغییر نگرش و ارتباط ساکنین آپارتمان ها با عناصر طبیعی موجود در محیط می باشد.

این مقاله در راستای بازشناسی گوشه ای از این تغییرات، با رویکرد پدیدار شناسی محیطی، به بازشناسی عناصر طبیعی موجود در محیط زندگی انسان پرداخته است و سپس با توصیف تعامل انسان با عناصر طبیعی در مسکن تاریخی و آپارتمان های امروزی ایران، به تجزیه و تحلیل این توصیفات و چگونگی ادارک مردم از عناصر طبیعی اطرافشان می پردازد.
در این راستا،پس از بازشناسی و مقایسه اطوار حضور عناصر طبیعی(باد،آب،خورشید،حیوانات،خاک،آسمان و گیاهان و درختان )در خانه های تاریخی و آپارتمان ها، به مقایسه تفاوت ها و شباهت های اطوار حضور و درک این عناصر در مسکن گذشته و امروز توجه نموده است.

این مقایسه نشان می دهد که انسان گذشته برای استفاده از عناصر طبیعی در محیط زندگی خود،همزمان به بعد مادی و معنایی آنها توجه داشته است ولی در آپارتمان ها بیشتر به حضور فیزیکی(جسمانی) این عناصر توجه می شود و این عناصر نمی توانند مانند سابق بر روح و روان مخاطبین آپارتمان نشین خود تاثیر گذار باشند.

کلمات کلیدی:خانه تاریخی،آپارتمان،عناصر طبیعی،درک انسان.

مقدمه

هر آینه ساخت گسترده آپارتمان ها توسط مهندسین و همچنین استقبال وسیع ایرانیان از این گونه مسکن را مورد بازشناسی قرار دهیم،این سوال جدی در ذهن ایجاد می شود که چه عاملی باعث چنین اقبالی شده است؟آیا کیفیت زندگی در آپارتمان نسبت به مسکن تاریخی متعالی تر است ؟یا عامل دیگری باعث رشد روز افزون آپارتمان ها شده است؟

جهت پاسخ گویی به سوالات فوق لازم است تا کیفیت زندگی در مسکن تاریخی و آپارتمانی را مورد بازشناسی و مقایسه قرار دهیم.در این راستا استفاده از پدیدار شناسی می تواند راهگشا باشد. “هدف اصلی پدیدار شناسی ،بررسی،تحقیق و شناخت بی واسطه پدیده هاست.در این شیوه شناخت هر پدیده بدون اتکا به فرضیات قبلی و ادراکات ناآزموده به طور آگاهانه و صریح بررسی و درک می شود;باید در این روش تلاش نمود که با پدیده ها برخوردی خالص و دست اول و رها از نظرات و شائبه های قبلی صورت پذیرد و پدیده ها آنچنان که هستند ،شناخته و بیان شوند.”[۱ ] این مقاله با رویکرد پدیدار شناسی به عناصر طبیعی محیط در مسکن تاریخی و آپارتمان های ایران می پردازد.”در پدیده شناسی محیطی،

هدف درک اساس مضمون محیط است.اینکه محیط چه معنایی برای مردم دارد؟پدیده شناس با درگیری عاطفی با محیط به دنبال ارتباط (انسان)اصیل با محیط است و بدین ترتیب به توصیفات کیفی می رسد.به عبارتی آنچه در پدیده شناسی محیطی جستجو می شود این است که فضا چگونه به مکان تبدیل می شود.”[۲ ]

تعریف طبیعت

در فرهنگ دهخدا طبیعت به معنی”سرشت که مردم بر آن آفریده شده اند، نهاد، آب و گل، خوی گوهر، فطرت، ذات، غریزه، عناصر تبایع اربعه: چهار عنصر خاک، آب، باد، آتش، یکی از قوای نفس کل، قوه ساریه در اجسام، قوه مدبره همه چیزها( عقل کل)، مبدا حرکت قوا که در او شعور باشد، مبداء اول حرکت، چیزی که از آن حرکت و سکون پدید می آید و در اصطلاح تصوف حقیقت الهی”[۳ ] تعریف شده است.”ابن سینا نیز کلمه طبیعت را به چند معنی به کار برده است که اساسی ترین آن نیرویی است که موجب حرکت عناصر است.”[۴ ] در فرهنگ لاتین نیز معنی طبیعت اینگونه بیان شده است:” لغت طبیعت((nature از لغت ناتورا (natura) به معنای تولد که از آن لغت

های ملت (nation) هموطن (native) و مادرزادی (innate) نیز گرفته شده اند . طبیعت و ملت نه تنها دارای ریشه لاتین یکسانی هستند بلکه تاریخچه مشترکی هم دارند و همواره یکی از آنها در حال توضیح دیگری بوده است.” [۵] دکتر نقی زاده نیز تعریف طبیعیت را چنین بیان می کنند: “چیزی است که انسان در پدید آوردن آن دخالت نداشته باشد و طبیعت

محصول دیالکتیک ذهنی انسان و جهان عینیات است.طبیعت در دیدگاه معاصر کل کره زمین و حتی عالم وجود مشتمل به همه موجودات و از جمله انسان، کره زمین منهای ساخته هایش، عناصر طبیعی اعم از داخل یا خارج محیط های زیستی را در بر می گیرد.”[۶] این مقاله با توجه به تعاریف یاد شده،عناصر طبیعی را به صورت: باد،آب،خورشید،حیوانات،خاک،آسمان و گیاهان و درختان،دسته بندی

نموده و اطوار حضور این عناصر در خانه های تاریخی و آپارتمان های امروزی ایران را مورد بازشناسی قرار می دهد.
بازشناسی سیر تحول نگرش انسان به طبیعت از گذشته تا امروز
طبیعت همواره به عنوان بستری برای فعالیتهای انسانی وجود داشته است که انسان در تعامل با آن نیازهای خود را برآورده می نموده و این موضوع در دوره های مختلف تاریخی متفاوت بوده است که دسته بندی هایی نیز برای تبیین انواع این تعامل ارائه شده است. راپاپورت به عنوان یکی از برجسته ترین صاحب نظران معماری، این دسته بندی را اینگونه بیان می نماید: “رابطه انسان با طبیعت در حالت نخست ، مذهبی و کیهان شناسی است به گونه ای که محیط حاکم بر انسان است و انسان کمتر از طبیعت اهمیت دارد. در حالت دوم، رابطه همزیستی وجود دارد، انسان و طبیعت در وضعیت متعادل قرار دارند و انسان خود را نسبت به خداوند مسئول طبیعت و زمین می شمارد و در حالت سوم، ابتدا انسان کامل کننده و تعریف کننده طبیعت است، سپس خلق کننده و سرانجام تخریب کننده طبیعت است. در دو وضعیت نخست رابطه انسان و طبیعت، فردی است و انسان همراه با طبیعت تعامل می کند، در حالی که در مورد سوم، طبیعت به آن چیزی اطلاق می شود که بر روی آن کار می شود و مورد بهره برداری قرار می گیرد.” [۷] در حالت اول از دسته بندی فوق انسان مقهور طبیعت است و در برخی موارد در مسیر شناخت و درک نیروهای طبیعی آنچنان عاجز می

شود که طبیعت را در مقام خدایی مورد پرستش قرار می دهد .” آدمیان در این حالت در طبیعت و با طبیعت زندگانی می کنند و جنبه های درونی و ذاتی این رابطه به حدی قوی است که کلیه جنبه های دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد; رابطه ذاتی میان انسان و طبیعت آنچنان برقرار و مستحکم است که عدم طبیعت قابل تصور نیست و در صورت تصور محال همانا عدم بشریت را در نظر مجسم می کند. در این حالت خاص بشر هرگز در مقابل طبیعت قرار نمی گیرد و جدا از طبیعت ستون های استقلال وجودی او سخت متزلزل است.” [ ۸] “آگوست کنت این دوره زندگی انسان را دوره ربانی معرفی می کند که انسان تحت حاکمیت عالم فراطبیعی است و همه امور مستند به اراده خدایان می باشد.”[۹ ] در حالت دوم از دسته بندی راپاپورت، انسان ها موفق به درک و شناخت برخی از نیروها و عناصر طبیعی شده اند و توانسته اند از این

نیروها در راستای تامین آسایش و آرامش استفاده می کنند و همزیستی بین انسان و طبیعت باعث می شود که هر کدام بتوانند با بهره مندی از دیگری زندگی بهتری داشته باشند.” باید توجه نمود که حتی در عالم شهرنشینی نیمه صنعتی کشورهای در حال توسعه یعنی در عالیترین درجه کمال این گروه نیز فرد عادی در حالی که در مقابل طبیعت خشن و سرسخت به جنگ و ستیز بر می خیزد، سعی می کند تا طبیعت را تسخیر کند به دو علت: یکی توجه به اهمیت طبیعت در اقتصاد کشاورزی و دیگری نداشتن وسایل جدید در امر کنترل و تسخیر طبیعت.”[۱۰ ] که این موضوع باعث می شود تا انسان در برخورد با طبیعت اعتدال را رعایت نماید.

در حالت سوم انسان با اتکا بر شناختی که از بسیاری از عناصر طبیعی به دست آورده است اقدام به مداخله در طبیعت نموده و بعضا به خود اجازه می دهد که به منظور برآورده نمودن نیازهای خود دست به تخریب طبیعت بزند. این حالت بیشتر در جوامع صنعتی کاملا توسعه یافته اتفاق می افتد که “در این حالت مردم کشورهای کاملا توسعه یافته صنعتی به خاطر رفاه انسانی در محیط صنعتی و تولیدات اقتصادی آنچنان به ناموس طبیعت چنگ می زنند که دیگر اصالتی برای طبیعت باقی نمی ماند.” [۱۱] با توجه به مطالب فوق، آنچه تعیین کننده نگرش انسان به طبیعت در دوره های مختلف تاریخ بوده است، توانمند شدن وی در کنترل و پیش بینی نیروها و عناصر طبیعی بوده است.

پدیدار شناسی عناصر طبیعی محیط
در این بخش با اتکا به آنچه که در مقدمه توضیح داده شد ،به بازشناسی و مقایسه تاثیر عناصر طبیعی محیط، بر ادراک انسان در مسکن تاریخی و آپارتمان می پردازیم.
اطوار حضور آب
در برخی مناطق ایران خانه ها برای آنکه بتوانند به آب قنات دسترسی داشته باشند و اصطلاحا آب بر خانه سوار شود ،اقدام به خاک برداری از زمین می نمودند که باعث می شد حیاط این خانه ها در ارتفاع پایین تری نسبت به معبر خارج ساختمان قرار داشته باشد.[۱۲]این موضوع باعث می شود تا انسان در حین ورود به خانه به تدریج با چند پله به ارتفاع پایین تری برود و در پناه زمین قرار بگیرد،که باعث ایجاد حس آرامش و اطمینان می شود و این موضوع تفاوتی ظریف با نحوه سکونت در آپارتمان دارد،زیرا در آپارتمان ها

معمولا برای رسیدن به واحد مسکونی باید به سمت آسمان حرکت کنیم و زندگی در ارتفاع باعث ایجاد حس معلق بودن و عدم اطمینان در ناخودآگاه ذهن انسان می شود. به عبارت دیگر می توانیم بگوییم که”آپارتمان ها سر در آسمان و نگاه به خاک دارند ولی مسکن تاریخی ریشه در خاک دارد و نگاه به آسمان”[۱۳] حضور آب در حوض های خانه های تاریخی دارای عملکرد های متنوعی از جمله: زیبایی بصری و شنیداری،آرامش بخشی،تلطیف هوای

خانه،استفاده برای شستشو،بازی کودکان در آب و ;بوده است ،اما حضور آب در آب نماهای آپارتمان ها صرفا بر زیبایی بصری و گاها شنیداری(صدای شرشر ) متکی می باشد.

از سوی دیگر حوض های خانه های تاریخی معمولا دارای هندسه ساده ای به صورت مستطیل، بیضی و دایره ای می باشند که این موضوع باعث می شود مخاطبی که به حوض نگاه می کند مجذوب کیفیت آب یا تصویری که در آن می افتد بشود، تصویری که معمولا از آسمان بالای حیاط یا جبهه های حیاط خانه می باشد. در حقیقت مخاطب با نگاه به حوض می تواند عظمت آسمان را در قسمت محدودی از حیاط (حوض) احساس کند.از سوی دیگر حوض ها و آبنماهایی که در حیاط آپارتمان ها وجود دارند معمولا دارای هندسه پیچیده تر و همچنین تزئینات بیشتری می باشند که این موضوع باعث می شود تا حوض و تزئینات آن بیشتر از خود آب و کیفیت های آن، نظر مخاطب را به خود جلب کند.به عبارت دیگر “در این فضا سازی ها کمتر نشانی از پیچیدگی های گمراه و یا اغوا کننده ای که حواس را متوجه انسان و مصنوع او نماید به چشم می خورد[۱۴ ]”. ناودان های خانه های تاریخی سه نوع بوده اند که شامل ناودان های شره ای ،شیاری واخیرا به صورت لوله ای می باشند[۱۵ ]تنوع ناودان