بررسی سرانه فضای سبز و پارک های شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای گوگل ارت

چکیده
افزایش بی¬رویه جمعیت و رشد فزاینده شهرنشینی در سال¬های اخیر با تکثر جوامع شهری دنیا بخصوص کشورهای در حال توسعه، سبب ساز انواع آلودگی¬های زیست¬محیطی شده است . در اکثر موارد رشد شهری با تغییرات کاربری اراضی همراه است که از مهمترین آن¬ها تغییرات فضای سبز است، این تغییرات در اغلب موارد منجر به کاهش سطح فضای سبز می¬شود. رشد فزاینده جمعیت شهری، باعث رشد بی¬رویه شهرها و انهدام اراضی کشاورزی می¬شود و این در حالی است که رشد سرانه فضای سبز شهری همواره در حال تنزل بوده و این امر شرایط زیست¬محیطی در شهرها را به شدت بر هم می¬زند در همین راستا. استفاده از تکنولوژی سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای (گوگل ارث) به عنوان ابزاری توانمند در مدیریت منابع شهری محسوب می شود. این تکنولوژی به جهت ارائه اطلاعات به روز، پردازش رقومی تصاویر و امکان مقایسه زمانی داده ها، متخصصان و مسوٌلان را قادر می سازد که نسبت تغییرات سرانه فضای سبز شهری را در زمانهای مختلف مشخص نمایند. لذا استفاده از روش¬هایی که در عین سادگی، کم هزینه بودن دارای دقت مناسبی نیز باشند یکی از استراتژی¬های مطالعاتی و تحقیقاتی خواهد بود  در تحقیق حاضر ابتدا توزیع مکانی پارکهای درون شهری را بررسی و سپس با استفاده از تصاویر ماهواره ای گوگل ارث نسبت فضای سبزپارکها به تعداد جمعیت ساکن درشهر بروجر را براساس عملکرد اجتماعی_ روانی  بدون احتساب فضاهای سبز نیمه¬عمومی و خصوصی و فضاهای سبز خیابانی(میدانها، لچکیها بلوارها،رفیوژها) را برآورد وسرانه  7.64 متر مربع بدست آمد که در مقایسه با سرانه اعلام شده توسط دیگر سازمان ها و ارگا نها. رقم نسبتا کمی است. لازم به ذکر است که همین مقدار کم فضای سبز نیز از توزیع مناسبی برخوردار نیست.
واژه‌های کلیدی
 رشد جمعیت، فضای  سبز، تصاویر ماهواره ای گوگل ارث، سرا نه
 
 
فهرست مطالب

فصل اول: روش شناسی تحقیق
۱-۱- مقدمه    2
۱-۲- طرح موضوع و ضرورت انجام تحقیق    3
۱-۳- پرسش های اصلی تحقیق (مساله تحقیق)    5
۱-۴- اهداف تحقیق    6
۱-۵- فرضیه های تحقیق    6
۱-۶- متغیرهای تحقیق    6
۱-۷- سابقه تحقیق    6
۱-۸- اهمیت تحقیق    9
۱-۹- محدودیت های انجام تحقیق    10
۱-۱۰- روش تحقیق    10
۱-۱۱- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات    11
۱-۱۲- برخی از قابلیتهای نرم افزارگوگل ارث:    12
فصل دوم: مبانی نظری
۲-۱-ماهیت جغرافیا    14
۲-۲-آشنایی با مفهوم برنامه ریزی    14
۲-۲-۱- مفهوم برنامه ریزی    14
۲-۲-۱-۱-انواع برنامه ریزی    15
۲-۲-۱-۲-انواع برنامه‌ریزی از نظر مدت اجرا    16
۲-۲-۱-۲-۱-برنامه‌ریزی بلندمدت    16
۲-۲-۱-۲-۲-برنامه‌ریزی میان‌مدت    16
۲-۲-۱-۲-۳-برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت    17
۲-۲-انواع طرحهای شهری    17
۲-۲-۱-طرح هادی شهری (Guide plan )    17
۲-۲-۲- طرح جامع شهری ((Master plan    18
۲-۲-۳-طرح تفصیلی شهری (Detailed plan )    18
۲-۳-۱-معیارهای ارزیابی کاربریهای اراضی شهری    22
۲-۴- فضا و انواع آن در مطالعات جغرافیایی    23
۲-۴-۱- فضای شخصی    23
۲-۴-۲- فضای زندگی    24
۲-۴-۳- فضای کار    24
۲-۴-۴- فضای همسایگی    24
۲-۴-۵- فضای سکونتگاهی    24
۲-۴-۶- فضای بین سکونتگاهی    24
۲-۴-۷- فضای منطقه ای    25
۲-۴-۸- فضای ملی    25
۲-۴-۹- فضای سبز شهری    25
۲-۵- تاریخچه فضای سبز در ایران    26
۲-۵-۱- ضرورت وجود فضاهای سبز    28
۲-۵-۲- انواع فضای سبز (از لحاظ محل قرار گیری)    29
۲-۵-۳- فضاهای سبز درون شهری    30
۲-۵-۴- انواع فضای سبز (بر اساس کاربری زمین با پوشش گیاهی):    34
۲-۵-۵- انواع فضاهای سبز (بر اساس نوع مالکیت):    34
۲-۵-۵-۱-فضای سبز نیمه عمومی    35
۲-۵-۵-۲-فضاهای سبز خصوصی:    36
۲-۶- تقسیم بندی انواع پارک ها از نظر خطوط طراحی    38
۲-۷- مقیاس بندی حوزه نفوذ پارک های درون شهرها    40
۲-۸- عملکردهای فضای سبز    44
۲-۸-۱- آلودگی صوتی:    44
۲-۸-۳- پالایش گرد و غبار:    45
۲-۹-۴- مقابله با جزایر گرما:    45
۲-۸-۵- جلوگیری از فرسایش خاک:    46
۲-۸-۶- کنترل تشعشعات خورشیدی:    46
۲-۸-۷- سودمندی های اجتماعی فضای سبز:    46
۲-۸-۸- تأثیر فضای سبز بر پایداری شهری:    46
۲-۸-۹- کنترل ترافیک:    47
۲-۸-۱۰- زیبایی آفرینی:    47
۲-۹- معماری شهرها:    47
۲-۱۰- سرانه و استانداردهای فضای سبز    47
۲-۱۱- سرانه و استانداردهای فضای سبز شهرهای ایران:    52
۲-۱۲- محاسبه سرانه فضای سبز (روش کامبیز بهرام سلطانی)    54
۲- ویژگی های اقلیم محلی    56
۳- کیفیت محیط زیست    56
۲-۱۳- معیارهای مکان گزینی فضای سبز شهری    58
۲-۱۳-۱- معیارهای محیطی:    59
۲-۱۳-۲- معیارهای مکانی    59
۲-۱۳-۳- دسترسی    60
۲-۱۴- قوانین، ضوابط و مقررات مربوط به کاربری های فضای سبز    60
۲-۱۴-۱- ضوابط ومقررات عام در خصوص حفظ و گسترش فضای سبز شهری    60
۲-۱۴-۲- ضوابط و مقررات خاص در خصوص حفظ و گسترش فضای سبز شهری    61
۲-۱۵- مفهوم توسعه    62
۲-۱۶- پیشینه توسعه پایدار    63
۲-۱۶-۱- رابطه توسعه پایدار و محیط زیست    65
۲-۱۶-۲- مفهوم توسعه پایدار    66
۲-۱۶-۳- شهر سبز    67
۲-۱۶-۴- رابطه برنامه ریزان شهری با توسعه پایدار    69
۲-۱۷-جایگاه فضاهای سبز شهری در مدیریت شهری    70
۲-۱۸- مدیریت شهری و توسعه پایدار    71
۲-۱۹- معیارهای مکانی و مطلوبیت در کاربری های شهری    73
۲-۲۰- سنجش ازدور    75
۲-۲۱- انواع ماهواره    76
۲-۲۲- تعریف سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)    80
۲-۲۲-۱- تاریخچه استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)    81
۲-۲۱-۲- مؤلفه های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)    81
۲-۲۲-۳- انواع داده ها در GIS    82
۲-۲۲-۴- کاربردهای مختلف GIS    83
۲-۲۲-۵- مکان یابی با استفاده از GIS    84
۲-۲۲-۶- مراحل مکان یابی به وسیله سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS):    85
فصل سوم
۳-۱- ضرورت مطالعه عوامل طبیعی شهر    87
۳-۱-۱-موقعیت جغرافیایی شهر بروجرد و وسعت آن    87
۳-۲-۱-محیط طبیعی    88
۳-۲-۲-اوضاع زمین ساختی و تکتونیکی شهر بروجرد    90
۳-۳-۱- خاکشناسی منطقه و  شهر بروجرد:    91
۳-۱-۴-منابع آب های زیر زمینی شهر بروجرد    93
۳-۱-۵-باد    94
۳-۱-۶-گیاهان موجود در منطقه    94
۳-۲-۷- توپوگرافی منطقه    96
۳-۲-۸- شرایط اقلیمی حاکم بر شهر بروجرد    96
۳-۲- خصوصیات جمعیتی و اجتماعی شهر    97
۳-۲-۱- خصوصیات جمعیتی و ترکیب آن    97
۳-۲-۲- توزیع جمعیت شهر بروجرد بر حسب گروه های سنی    100
۳-۲-۳- توزیع جنسی جمعیت ساکن در شهر بروجرد    102
۳-۲-۴- دبعدخانوار    103
نمودار ۳-۱- بعد خانوار و جمعیت بروجرد در سال های مختلف    104
۳-۲-۵- میزان و وضعیت مهاجرت جمعیت    104
۳-۲-۶- بررسی نحوه تصرف واحد مسکونی    105
۳-۳-  پیشینه تاریخی بروجرد    107
۳-۳-۱- شناخت تاریخچه، علل پیدایش، چگونگی توسعه شهر و روند رشد آن در ادوار گذشته    107
۳-۳-۲- علل پیدایش، تداوم و توسعه شهر بروجرد    108
۳-۳-۳- سیر تکوین و تحولات کالبدی شهر بروجرد    109
۳-۴- خصوصیات اجتماعی شهر و محلات آن و چگونگی تاثیر آنها در توسعه کالبدی شهر:    112
۳-۴-۱- تراکم جمعیت در شهر بروجرد    114
۳-۴-۲- ابعاد تراکم شهری در بروجرد:    116
۳-۴-۳- طبقه بندی تراکمی شهر بروجرد:    117

فصل چهارم
۴-۴-۳- سیستم شبکهبندی شهر بروجرد    118
در این فصل نتایج تحقیق به تفصیل توضیح داده می شود.    121
۴-۱- استانداردهای فضا و مقیاس عملکردی کاربریها    121
۴-۲- توزیع کاربری اراضی در محدوده قانونی شهر بروجرد و سرانه کاربری ها    121
۴-۳- بررسی وضعیت پارک های شهر بروجرد و چگونگی حوزه نفوذ آنها در شهر بروجرد    125
۴-۴- بررسی وضعیت پارک های همسایگی شهر بروجرد    131
۴-۵- بررسی وضعیت پارک های کودک شهر بروجرد    131
۴-۶- بررسی وضعیت پارک های محله ای شهر بروجرد    132
۴-۷- بررسی وضعیت پارک های ناحیه ای شهر بروجرد    132
۴-۸- بررسی وضعیت پارک های شهری و خطی شهر بروجرد    132
۴-۹- باغات    135
۴-۱۰- بررسی توزیع مکانی- فضایی پارکها و فضای سبز شهری نسبت به نظام تقسیمات کالبدی شهر    135
۴-۱۰- روش بررسی وضعیت فعلی فضای سبز    139
۴-۱۲- آزمون نرمال بودن دادههای حاصل از نمونهبرداری    146
۴-۱۳- بررسی معنیداری و یا عدم معنیداری اختلاف بین دادهها توسط آزمون تیجفتی (Paired samples T-Test)    146
۴-۱۴- نتایج آزمون تی جفتی جهت تعیین ارزیابی دقت نرمافزار گوگلارث    147
کل سرانه اندازه گیری شده با گوگل ارث پارکهای منطقه ۱و۲    147
-۱-۲-۳) نتایج محاسبه نهایی سرانه فضای سبز    148
۴-۱۵- بررسی تغییرات با استفاده از دادههای گوگلارث    149
۴-۱۶- تعیین میزان و موقعیت تغییرات سطوح فضای سبز    149
فصل پنجم
۵-۱- فرضیه اول    152
۵-۲-فرضیه دوم    153
۵-۳- نتیجه گیری    154
منابع و مآخذ:    165
 
فهرست جداول

جدول شماره ۲-۱: مشخصات کلی انواع پارک های درون شهری:    41
جدول شماره ۲-۲- مشخصات عمومی پارک در مقیاس واحد همسایگی (پارک کودک)    42
جدول شماره ۲-۳- مشخصات عمومی پارک در مقیاس محله (پارک محله)    42
جدول شماره  2-4- مشخصات عمومی پارک در مقیاس ناحیه (پارک ناحیه ای)    43
جدول شماره ۲-۵- مشخصات عمومی پارک در مقیاس منطقه (پارک منطقه ای)    43
جدول شماره ۲-۶-  استاندارد فضای سبز در کشورهای مختلف جهان:    51
جدول شماره ۲-۷: سرانه فضای سبز موجود و پیشنهادی شهرهای مختلف جهان:    51
جدول ۲-۸: رابطه جمعیت و سطح فضای سبز در شهرهای مختلف ایران:    52
جدول شماره ۲-۹: دسته بندی شهرهای ایران بر اساس سرانه های فضای سبز:    53
جدول شماره ۲-۱۰. سطوح مختلف پیشنهادی فضای سبز برای شهرهای ایران:    54
جدول شماره ۲-۱۲-  کیفیت محیط و ضرایب فضای سبز    57
جدول شماره ۲-۱۳- نسبت تراکم نفر/ اتاق و ضرایب فضای سبز    58
جدول شماره ۳-۱- متوسط درجه حرارت روزانه در ایستگاه هواشناسی بروجرد ( متوسط ۱۲ساله )    89
جدول شماره ۳-۲- میزان بارندگی سالیانه و ماهانه ایستگاه سینوپتیک بروجرد    89
جدول شماره ۳-۳- میزان بارندگی فصلی به میلیمتر و درصد آن به مجموع سالیانه    89
جدول ۳-۴- اسامی گیاهان موجود در منطقه    95
جدول۳-۵- وضع جوی شهر بروجرد    97
جدول شماره ۳-۶- تعداد جمعیت استان به تفکیک نقاط شهری و روستایی (سال های ۷۵- ۱۳۳۵)    98
جدول شماره ۳-۷- مقایسه رشد جمعیت در سطح استان لرستان و نقاط شهری آن    98
جدول ۳-۸- روند جمعیت پذیری شهر بروجرد طی سال های ۱۳۳۵-۱۳۸۵    99
جدول شماره ۳-۹- ضریب رشد جمعیت در شهر بروجرد در فاصله سال های (۷۵- ۱۳۳۵)    100
جدول شماره ۳-۱۰- طبقه بندی جمعیت در گروه های منظم ۵ ساله در شهر بروجرد    101
جدول شماره۳-۱۱- توزیع جمعیت شهر بروجرد براساس سه گروه عمده جمعیتی در سال ۱۳۷۵    102
جدول۳-۱۲-  جمعیت، خانوار و بعد خانوار بروجرد طی سال های ۱۳۳۵-۱۳۸۵    103
جدول شماره ۳-۱۳- نحوه تصرف واحدهای مسکونی در شهر بروجرد در سال ۱۳۷۵    105
جدول شماره ۳-۱۴- توزیع خانوارهای ساکن شهر بروجرد برحسب نحوه تصرف واحد مسکونی در سال های ( ۱۳۴۵، ۱۳۵۵، ۱۳۶۶، ۱۳۷۵)    106
جدول شمار۳-۱۵- سهم و طول انواع معابر    119
جدول شماره ۴-۱- طبقه بندی کاربری اراضی شهر بروجرد و سرانه آنها    122
جدول شماره ۴-۲- توزیع کاربری اراضی در محدوده قانونی شهر بروجرد و سرانه کاربریها    123
جدول شماره۴ -۳-  مشخصات کلی انواع پارک های درون شهری:    125
جدول وضعیت پارک های کودک شهر بروجرد    128
جدول وضعیت پارک های همسایگی شهر بروجرد    129
جدول وضعیت پارک های ناحیه ای شهر بروجرد    129
جدول وضعیت پارک های شهری شهر بروجرد    129
جدول شماره ۴-۵- طبقه بندی پارک های شهر بروجرد    129
جدول شماره ۴-۶- جمعیت و تراکم مناطق و محلات شهر بروجرد    137
جدول شماره ۴-۷- فهرست و مشخصات فضای سبز عمومی شهری  بروجرد    138
جدول شماره۴-۸- وضعیت کلی فضای سبز بروجرد    139
جدول (۴-۹): آزمون مقایسه میانگین جفتی(Paired samples T-Test) بین مساحتهای موجود و اندازهگیری این مساحتها از طریق گوگلارث    147
جدول ۴-۱۰     147
جدول ۴-۱۱    147
جدول (۴-۲۲): میزان و موقعیت تغییرات سطوح فضای سبز موجود در منطقه۱و۲    150
جدول شماره(۵-۲) سرانه پیشنهادی کاربری فضای سبز در منابع مختلف    156
جدول شماره (۵-۳-): رابطه اندازه جمعیت شهر و درصد کاربری فضای سبز    156

 
فهرست اشکال

شکل (۲-۱) نمونهای از فضای سبز عمومی شهر بروجرد (پارک فدک)    35
شکل(۲-۲) نمونهای از فضای سبز نیمه عمومی شهر بروجرد (استادیوم ورزشی شهید علی بیات)    36
شکل شماره ۴-۱- نقشه کاربری وضع موجودبروجرد (طرح جامع شهر بروجرد (۱۳۸۵)    124
شکل شماره۴-۲- نقشه کاربری فضای سبز شهر بروجرد    130
شکل شماره۴- ۳- نقشه پراکندگی پارک های شهر بروجرد    131
شکل شماره ۴-۴- نقشه میزان دسترسی پارک های همسایگی شهر بروجرد    133
شکل شماره۴- ۵ نقشه میزان دسترسی پارک های کودک شهر بروجرد    133
شکل شماره ۴-۶- نقشه میزان دسترسی پارک های محله ای شهر بروجرد    134
شکل شماره ۴-۷- نقشه میزان دسترسی پارک های ناحیه ای شهر بروجرد    134
شکل شماره ۴-۸- نقشه توزیع جمعیت در شهر بروجرد (نفر در هکتار)    136
شکل شماره ۴-۹- نقشه تراکم جمعیت شهر بروجرد    136
شکل شماره۴-۱۰- تصویری ماهواره ای کشور ایرا ن    140
شکل شماره  (4-11) تصویر ماهواره ای ونمایی کلی ازمحیط گوگل ارث، پراکنش پارکهای بروجرد    141
شکل شماره (۴-۱۲)تصویر ماهواره ای پراکنش پارکهای بروجرد    141
شکل شماره(۴-۱۴) تصویر ماهواره ای پارک خطی شهید بهشتی بروجرد (مساحت اندازه گیری شده به بوسیله گوگل ارث۳۹۵۰۰)    142
شکل شماره(۴-۱۷) تصویر ماهواره ای پارک محله ای معلم بروجرد (مساحت اندازه گیری شده به بوسیله گوگل ارث ۱۵۹۷۴،۶۵)    142
شکل شماره (۴-۱۵،۴-۱۶)تصویر ماهواره ای پارک محله ای وحدت بروجرد (بالا) و نقشه موجود همان پارک (پایین)    143
شکل شماره(۴-۱۸) تصویر ماهواره ای پارک محله ای بهار بروجرد (مساحت اندازه گیری شده به وسیله گوگل ارث ۱۴۰۰۰،۴۳)    144
شکل شماره (۴-۱۹) تصویر ماهواره ای میدان تختی بروجرد و لچکیهای اطراف آن    144
شکل شماره(۴-۲۰،۴-۲۱) تصویر ماهواره ای میدان امام خمینی بروجرد (بالا)
و نقشه موجود آن (پایین)    145
شکل شماره (۴-۲۲) تصویر ماهواره ای پارک ناحیه ای  فدک    146

فصل اول
روش شناسی تحقیق

۱-۱- مقدمه
 رشد شتابان شهرنشینی از پدیده های ویژه دوران معاصر است. چنانچه قرن گذشته را قرن انقلاب صنعتی و قرن حاضر را قرن انقلاب شهری می نامند. شهرنشینی در کشورهای توسعه یافته به دنبال تحولات صنعتی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بصورت پدیده ای درون زا اتفاق افتاد. این در حالی است که شهرنشینی در بیشتر کشورهای در حال توسعه در نتیجه عوامل برون زا شکل گرفته است، بدین جهت شهرنشینی شتابان در کشورهای رو به توسعه پیامدهای منفی در برداشته، که مهمترین آنها عبارتند از: فقر، انواع آلودگی های زیست محیطی (هوا، آب، خاک و صدا) کمبود زمین و مسکن، نارسائی تجهیزات و تأسیسات بهداشتی، آموزشی، فرهنگی، ورزشی و فضای سبز می باشد. افزایش بی رویه جمعیت، به هم ریختگی فضایی، رشد نابسامان و توزیع ناعادلانه کاربری ها، کمبود سرانه ها و مکان یابی نامناسب و بدون برنامه آنها مشخصه بارز روند شهرنشینی درکشورهای در حال توسعه و از جمله ایران می باشد. در این میان برخی کاربری ها از جمله کاربری فضای سبز به دلایل گوناگون با بی توجهی بیشتری روبرو بوده اند (بخشی، ۱۳۸۰). روند توسعه شهری در دهه های اخیر نیز چنان بوده که منجر به ایجاد ناهماهنگی هایی در چگونگی استفاده از زمین های شهری و به قولی عدم تعادل در پراکندگی تسهیلات و خدمات عمومی در سطح شهرها شده که نمود فضایی این عدم تعادل های محلی و منطقه ای را می توان در ایجاد محلات غنی و فقیر، استفاده بی رویه از اتومبیل برای سفرهای درون شهری، استفاده قشر خاص جامعه (کم درآمد) از وسائل نقلیه عمومی و در نهایت روند تصاعدی سفرهای درون شهری مشاهده کرد (نظریان، ۱۳۸۱). ایجاد رابطه معقول و پایدار بین انسان، شهر وطبیعت تعبیری است از مفهوم توسعه پایدار در محیط های شهری که لزوما استفاده از عناصر طبیعی چون پوشش گیاهی (فضای سبز) را در فضاهای شهری محرز کرده است. متأسفانه به دلیل برخی عوامل ، ایجاد و توسعه فضای سبز شهری همواره با مشکلات و کمبودهایی مواجه بوده است که برخی از عوامل به ضوابط و قوانین شهری و عدم تعیین سرانه های فضای سبز استاندارد مربوط می شود که منجر به ارائه آمارهایی از ۷ مترمربع سرانه فضای سبز از سوی بعضی ارگان ها تا ۵۰ متر مربع سرانه فضای سبز از سوی ارگان های دیگر شده که باعث اعمال سلایق قائم به فرد در برنامه ریزی های شهری، می گردد. همچنین برخی عوامل دیگر به سوء استفاده بعضی افراد سودجو و بی توجهی مردم و بعضی از مسئولان به گسترش فضای سبز شهری، مربوط می شود )محمدی، ۱۳۸۵). یکی از مهمترین اهداف در مطالعات شهری ایجاد تعادل است. چنانچه طرز قرارگیری و توزیع خدمات شهری و کاربری-ها، از جمله فضای¬سبز، دارای تعادل باشد، همه قشرهای جامعه تا حد امکان از آنها بهره مفید خواهد برد (داداشی و همکاران، ۱۳۸۵). از آن جاکه، اهداف برنامه ریزی شهری، سلامت، آسایش، زیبایی و احساس امنیت در محیط شهر است، داشتن یک پارک شهری مناسب با خواسته های خود مردم می تواند سهم زیادی در دلخواه بودن و دلنشی نبودن فضای زندگی شهروندان داشته باشد.

منابع و مآخذ:
۱- آریان پور، علیرضا، پژوهشی در شناخت باغهای ایران، ۱۳۶۵ .
۲- آسایش، حسین، اصول و روش های برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، ۱۳۸۱ .
۳- آسایش، حسین اصول و روش های برنامه ریزی روستایی، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، ۱۳۸۱ .
۴- آسایش، حسین، کارگاه برنامه ریزی روستایی، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران، ۱۳۸۳ .
۵- آسایش، حسین. مشیری، سیدرحیم. روش شناسی وتکنیک های تحقیق علمی در علوم انسانی با تأکید بر جغرافیا. نشر قومس. ۱۳۸۱.
۶- آمار جمعیتی آبادی های استان تهران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران، آبان ماه ۱۳۸۱، گروه تحقیقات و تهیه حساب های منطقه، معاونت آمار و انفورماتیک .
۷- استعلابی، علیرضا. نقش فضای سبز در کاهش آلودگی صوتی شهرها، روزنامه ایران، ۴/۲/۱۳۷۸
۸- اردشیری، مهیار، توسعه پایدار و مدیریت شهری، فصلنامه مدیریت شهری، شماره ۳، پائیز ۱۳۷۹.
۹- ایرجی، مهناز. دیوارهای سبز. فصلنامه فضای سبز، شماره هشتم، پاییز ۱۳۷۳. 
۱۰- اینانلو، شبنم. تأثیر رشد جمعیت تهران بر سرانه فضای سبز شهری تهران، فصلنامه جمعیت، شماره و ۲۰ .۱۹
۱۱- اوستروفسکی و استلاف، شهرسازی معاصر، ترجمه لادن اعتمادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۱ .۱۲- بارتون، الیزابت. ویلیامز، کیتی. جنز، مایک. بوم شهر پایدار، ترجمه باروقی، فریده. فصلنامه مدیریت شهری. شماره ۴ .زمستان ۷۹ .
۱۳- بحرینی، سید حسین، شهرسازی و توسعه پایدار، فصلنامه سیاست علمی و پژوهشی  رهیافت، شماره ۱۷ .۱۳۷۶.
۱۴-بخشی، شهناز، مکان یابی پارک های شهر کرمانشاه با استفاده از GIS، مجله شهرنگار، سال چهارم، شماره ۲۵، اسفند ۸۱ .
۱۵- بکتاش، پیمان. جزوه کلاسی دوره پیشرفته GIS، دانشکده فنی دانشگاه تهران. زمستان ۱۳۸۵ .
۱۶- بهرام زاده، حسینعلی، توسعه پایدار، ماهنامه تدبیر(علمی-آموزشی در زمینه مدیریت)، سال چهاردهم، شماره ۱۳۴، تیر ۱۳۸۲ .
۱۷- بهرام سلطانی، کامبیز، پیشنهاد روش برای محاسبه سرانه فضای سبز شهری، مجله آبادی، شماره ۱۷، تابستان ۱۳۷۴ .
۱۸- بهرام سلطانی، کامبیز، کاربرد فضاهای سبز شهری در طرح های جامع واصول طراحی پارک ها، ۱۳۷۲
۱۹- بهفروز، فریبرز ،آسیب شناسی اطلاعات در مدیریت فضای سبز شهری، سبزینه، سال چهارم شماره پنجم پیاپی دهم، تابستان ۱۳۸۳ .
۲۰- بیژن زاد، محمدرضا، بررسی فضای سبز شهر تهران، انتشارات جهددانشگاهی تهران. ۱۳۶۹ .
۲۱- پور محمدی، محمدرضا. برنامه ریزی کاربری اراضی شهری .انتشارات سمت .۱۳۸۲.
۲۲-ترنر، شهر همچون چشم انداز، ترجمه نوریان، فرشاد. شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری ۱۳۷۶.
۲۳- تقوایی، مسعود. شاهوردیان، مرضیه. برنامه ریزی وطراحی فضاهای سبز شهری، شهرداریها، سال پنجم، شماره ۵۴ .
۲۴- جوادی، اردشیر، مدیریت شهری در ایران، فراز و فرود، شهرداریها، سال چهارم، شماره ۴۷، ۱۳۸۱.
۲۵- جوکار افشار، ولی. مدیریت از نقطه صفر. ماهنامه تدبیر (علمی-آموزشی در زمینه مدیریت) شماره ۱۳۵. مرداد ۸۲ .
۲۶- حبیبی، محسن، از شار تا شهر، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۸۲ .
۲۷- حبیبی، سید محسن، مسایلی، صدیقه، سرانه کاربری های شهری، دفتر مطالعات زمین و مسکن، سازمان ملی زمین و مسکن وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۷۸ .
۲۸- حبیبی، محسن، جزوه کلاسی درس تحول مجتمع های زیستی، تهران، دانشگاه تهران، دانشکده هنرهای زیبا، گروه شهرسازی، ۱۳۶۹.
۲۹- حکمتی، جمشید، طرح باغ و پارک، انتشارات سیاه تیری، ۱۳۶۹.
۳۰- حکمتی، جمشید. نقش فضای سبز و اهمیت آن در زندگی انسان، فصلنامه فضای سبز. شماره ۵ و۶، زمستان ۷۲ و بهار ۷۳ .
۳۱- حسین زاده دلیر، حسین، برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات سمت، ۱۳۸۲ .
۳۲- حسین زاده دلیر، کریم ،کاربری فضاهای سبز شهری در طرح های جامع و اصول طراحی پارک ها، مجله رشد جغرافیا، ۱۳۷۱ .
۳۳- حیدرنیا دلخوش، تورج .حفظ و گسترش فضای سبز شهری، شهرداریها، سال چهارم شماره ۴۹، ۱۳۸۲
۳۴-خاکپور، فریبا .طبیعت وساخت و ساز. فصلنامه آبادی. شماره شانزدهم دوره جدید. تابستان ۱۳۸۵.
۳۵-خاکسار، لیلا .روزنامه همشهری. صفحه شهری .۲۴/۲/۱۳۷۷.
۳۶- خاوری،حسن. جنگل در طبیعت بشر، مجله محیط شناسی، شماره ۸، ۱۳۵۷ .
۳۷- خلاصه ویژگی ها،مشکلات و راهبردهای توسعه مناطق حوزه غربی تهران. شهرداری تهران.معاونت شهرسازی و معماری.اسفند۱۳۸۲.
۳۸- دفتر امور فنی و تدوین معیارها، ضوابط طراحی فضای سبز شهری، سازمان مدیریت برنامه ریزی کشور، تهران، ۱۳۸۰ .
۳۹- دمیرچی، سعید، گزارشی از آلودگی صوتی فرودگاه مهرآباد، روزنامه همشهری محله ۹، شماره ۱۰۸. ۶ خرداد ۱۳۸۵ .
۴۰-ذواشتیاق، صمد، ضوابط و مقررات اجرایی طرح جامع جدید تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری تهران، ۱۳۷۸ .
۴۱- رحیمی، مصطفی تعاریف و واژه های کاربری های شهری. وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۶۸.
۴۲- رضویان،محمدتقی،برنامه ریزی کاربری اراضی شهری،انتشارات منشی،۱۳۸۱ .
۴۳- رهنمایی، محمد تقی، مجموعه مباحث و روش های شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۶۹ .
۴۴- زیاری، کرامت الله، برنامه ریزی شهرهای جدید، انتشارات سمت تهران، ۱۳۸۲.
۴۵- زیاری، کرامت الله، برنامه ریزی کاربری اراضی، انتشارات دانشگاه یزد، ۱۳۸۱ .
۴۶- سعید نیا، احمد .کتاب سبز شهرداریها. جلد ۹. فضای سبز شهری. انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور .۱۳۸۳ .
۴۷- سعید نیا، احمد. کتاب سبز شهرداری ها. جلد ۱۱. مدیریت شهری. انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور .۱۳۸۳ .
۴۸- سعید نیا، احمد .کتاب سبز شهرداریها. جلد ۱۲، طراحی فضاها و مبلمان شهری. انتشارات سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور .۱۳۸۳ .
۴۹- سعیدی، عباس، برخی جنبه های مفهوم فضاوانواع آن در مطالعات جغرافیایی، نشریه پویش سال دوم، شماره ۸و۹، زمستان ۸۱ .
۵۰- سیستم توزیع فضای سبز شهر تهران، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، شهرداری تهران ،۱۳۷۷
۵۱- شکویی، حسین .جغرافیای شهری. انتشارات پیام نور. بهمن ۱۳۸۱
۵۲ – شکویی، حسین. جغرافیا و برنامه ریزی. فصلنامه علمی-پژوهشی مدرس .(ویژه نامه علوم جغرافیایی و علوم سیاسی ) شماره چهارم، پاییز ۱۳۷۶.
۵۳- شکویی، حسین، اندیشه های نو در فلسفه جغرافیا (جلد اول )، انتشارات گیتاشناسی، ۱۳۸۲ .
۵۴- شکویی، حسین، جغرافیای کاربردی و مکتب های جغرافیایی، انتشارات آستان قدس رضوی، ۱۳۶۴ .
۵۵- شهرداری تهران، معاونت شهرسازی و معماری. منطقه ۹، بررسی مسائل توسعه شهری، مطالعات طرح های فرادست، شماره ۹. مهندسین مشاور معماری شهرسازی، بهمن ۱۳۸۱ .
۵۶- شیعه، اسماعیل، با شهر و منطقه در ایران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، سال ۱۳۸۴
۵۷- شیعه، اسماعیل، مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت، ۱۳۸۲ .
۵۸- صالحی، حسین، نارسایی در قوانین فضای سبز، ماهنامه شهرداریها ،شماره  27. 1380 .
۵۹- صرافی، مظفر. توسعه پایدار و مسئولیت برنامه ریزان شهری، مجله معماری وشهرسازی، شماره ۳۵، ۱۳۷۵.
 60- صرافی، مظفر، جزوه کلاسی درس برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دوره کارشناسی ارشد. زمستان ۸۵. دانشگاه شهید بهشتی .
۶۱- طرح جامع (توجیهی) کمربند سبز پیرامون شهر تهران ۱۳۸۱، انتشارات سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران .
۶۲- عاکفیان، نسترن، محله ای بیندیشیم، جهانی شویم .هفته نامه همشهری محله ۶ ،۲۰ فروردین ۱۳۸۶.
۶۳- عزیزی، محمد مهدی، توسعه شهری پایدار از دیدگاه جهانی، نشریه صفه، سال ۱۱، شماره ۲۳، ۱۳۸۰ .
۶۴- غفاری سده، علی، بوم شناسی در شهرهای کهن ایران مرکزی، نشریه صفه، سال پنجم، شماره ۱۹ و ۲۰ .پاییز و زمستان ۷۴ .
۶۵- غلامزاده، علیرضا، تحلیل کاربری فضای سبز در شهر بناب، پایان نامه کارشناسی ارشد، ۱۳۸۴. دانشگاه شهید بهشتی.
۶۶- فیضی زاده، بختیار،و همکاران(۱۳۸۷). مقاله کاربرد داده های سنجش از دور در اشکارسازی تغییرات کاربری اراضی شهری(مطالعه موردی فضای سبز شهر تبریز).نشریه هنرهای زیبا تابستان۱۳۸۷،شماره ۳۴.
۶۷- فرج زاده، منوچهر. سرور، هوشنگ. مدیریت و مکان یابی مراکز آموزشی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: فضاهای آموزشی مقطع راهنمایی منطقه هفت تهران ) فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره ۶۷. زمستان ۱۳۸۱ .
۶۸- کاری، جمال، مدیریت توسعه پایدار شهری (با تأکید بر تهران) .مجله پویش، شماره دوم. تابستان ۱۳۸۰
۶۹- کارنامه سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران، گزارش عملکرد ،۱۳۷۳ – ۱۳۶۹ .
۷۰- تیموری، سارا. ۱۳۸۷. برآورد سرانه فضای سبز بااستفاده ازتصاویرآیکونوس. پایان نامه کارشناسی ارشد از دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
۷۲- کلارک، جان ای. ترجمه و نگارش: مهدوی، مسعود. اصول و مبانی جغرافیای جمعیت. چاپ چهارم. نشر قومس. ۱۳۷۹ .
۷۳- کنگوئی، آرش. مکانیابی مناسب احداث پارک ها در سطح شهرقم. پایان نامه کارشناسی ارشد .دانشگاه شهیدبهشتی.۱۳۸۳.
۷۴- گروگان، بهزاد، جزایر حرارتی شهرها، روزنامه همشهری، ۲۵ فروردین ۱۳۸۶، شماره ۴۲۴۱، صفحه شهرآرا .
۷۵- گزارش توسعه انسانی سال ۲۰۰۳. اهداف توسعه هزاره. ترجمه و ویرایش: حسین غفرانی، امیر عباس فتاح زاده، یاسر مالی، فرشاد مؤمنی، محمدرضا واعظ مهدوی. زمستان ۱۳۸۲ .
۷۶- لقایی، حسنعلی، ضرورت تشکیل پارک های کوهستانی تهران، مجله محیط شناسی، ویژه نامه شماره ۱۵، ۱۳۶۸ .
۷۷- لقایی، حسنعلی. برنامه ریزی و طراحی فضای سبز شهری، فصلنامه فضای سبز، سال دوم، شماره ۵، ۱۳۷۲ .
۷۸- متحدین، حبیب الله. باغ ایرانی. پایان نامه کارشناسی ارشد معماری. دانشگاه تربیت مدرس سال۷۴.
۷۹- مجموعه مقالات اولین سمینار توسعه پایدار در نواحی شهری، ناشر: شهرداری تبریز، چاپ توفیق، ۱۳۷۹
۸۰- مجنونیان، هنریک، مباحثی پیرامون پارک ها، فضای سبز وتفرجگاه ها، سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران، ۱۳۷۴ .
۸۱- مجنونیان، هنریک، درختان و محیط زیستن، انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست، ۱۳۶۹ .
۸۲- محمدی، علیرضا. اسکندری، ابوالقاسم .ضرورت توجه به سرانه های فضای سبز و ارتباط آن با افزایش جمعیت شهری، فصلنامه آبادی، شماره شانزدهم دوره جدید. تابستان ۱۳۸۵ .
۸۳- مختاری، علی محمد، نکاتی درباره فضای سبز شهر تهران، مجله شهروندمداری، شماره ۴، ۱۳۸۱ .
۸۴- مرتضایی، سید رضا، رهیافت هایی در طراحی مبلمان شهری، سازمان شهرداری های کشور، ۱۳۸۲.
۸۵- مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران .چکیده مقالات همایش توسعه محله ای، چشم انداز توسعه پایدار شهر تهران. اسفند ۱۳۸۳ .
۸۶- معلمی، بهرام. ضرورت حفاظت از فضاهای سبز شهری، شهر و ساختمان، شماره ۲و۳
۸۷- معلمی، بهرام، شهر و آلودگی، مجله شهروندمداری، شماره ۷، آذر ۱۳۸۱
۸۸- معلمی، بهرام. پایداری شهرها (مورد پژوهی: ستمگیری برنامه ریزی شهری به سوی پایداری در کوریتیبا (برزیل)، مجله شهروندمداری، شماره ۳، نیمه دوم مهر۱۳۸۱.
۸۹- ملاذ، جعفر، نحوه نامین فضای سبز در شهرهای قدیمی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده شهرسازی و دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران، ۱۳۷۲ .
۹۰- موحد، علی، توسعه پایدار شهری، نشریه مسکن وانقلاب، شماره ۹، تابستان ۷۹ .
۹۱- نصیری، حسن. توسعه پایدار چشم انداز جهان سوم، اطلاعات سیاسی واقتصادی، شماره ۱۲۸/۱۲۷.
۹۲- نظریان،اصغر.جغرافیای شهری ایران.انتشارات پیام نور.بهمن۱۳۸۱.
۹۳- نعمت، رضا، گزارشی از ساخت و سازهای غیرمجاز در شهر تهران. مجله شهروندمداری، شماره ۴، ۱۳۸۱ .
۹۴- نوری، جعفر، برنامه ریزی جامع فضای سبز تهران بزرگ، خلاصه مقالات سمینار فضای سبز  شهریور ۱۳۷۰، هتل بزرگ آزادی، سازمان پارک ها و فضای سبز شهر تهران .
۹۵- وایت، پیتر. رالفر، مارتین. مترجم: وصال فر، علیرضا. GIS در مدیریت ملک و زمین. انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری .چاپ اول، تابستان ۸۵.
۹۶- هاروی، دیوید، عدالت اجتماعی و شهر، انتشارات سمت، ۱۳۷۹ .
۹۷- یاری حسین علی و همکاران، ۱۳۸۹، جغرافیای استان لرستان، شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران.
۹۸- مهندسین مشاور طرح و کاوش تهران، ۱۳۷۳، طرح جامع شهر بروجرد.
۹۹- کرمی، جلیل. ۱۳۸۷. کارایی عکس های هوایی دربرآورد سطح تاج پوشش درختان خیابانی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی وعلوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس.
۱۰۰- زنگی آبادی، علی، مختاری ملک¬آبادی، رضا. ۱۳۸۳. شهرها، فضای سبز و رویکردی نوگرایانه به ابعاد انسانی طراحی. ماه¬نامه پیام سبز شماره ۴۲.
۱۰۱- ژونی ، معصومه، ۱۳۸۸،مقاله بررسی فضای سبز بروجرد با مدل swot
۱۰۲- مجله الکترونیکی پرشین ژئو
۱۰۳- شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس (۱۳۸۵). مطالعات مرحله اول طرح آبرسانی و آبیاری فضای سبز بروجرد، جلد اول، ۱۸۹-۱۸۸.
۱۰۴- .طرح جامع شهر بروجرد، ۱۳۸۴
۱۰۵- سوزنچی، کیانوش( ۱۳۸۳) فضاهای سبز بستر تعامل اجتماعی. ماهنامه شهرداریها، شماره ۶۷،.

۱۰۶- Breisgau, F.I., 2003. Automatic land-cover classification from high-ressolution Ikonos satellite image the urban atlantic forest in Riode Janeiro, Brazil by means of an objects-oriented approach. Inaugural dissertation zur erlangungder doctor wurde der forest wissen schaftlichen fakul tat der albert-lud wigs-universitat
۱۰۷- Zhou. Weqi, Austin troy, Morgan Grove(2005), measuring urban parcel lawngreenness by using an object_ onieted classification Approach Rubenstionschool of  Environment  and natural, Resources, university of Vermont, Georged. Aikencenter, 81 carrigan drive, www.elsevier.com
۱۰۸- Huishih,C. and C.chunglau. 2008. An application of google earth for forest inventory in alishan  area,  Research Report of the Technology Plan on Council of Agriculture, Executive Yuan,  p.78
۱۰۹- Miller, R. W. 1997.  Urban forestry –planning and managing urban greenspaces. new jersey,  prentice hall.U.S.A
۱۱۰-Bunnes&others.(1999)Inhabitants Perseption of Urban Green areas in the city of rome, http:// www.urban.odpm.gor.uk.
۱۱۱- Dunnet &others.(2002)Improving Urban Parks,Play areas and Green spaces,pp23-38.
۱۱۲- http://idochp1.irandoc.ac.ir/scripts/wxis.exe?
۱۱۳- http://www.tehranparks.org/topics/e-archivef/default.asp?ParentID
۱۱۴- http://gis4.blogfa.com
۱۱۵- http://daneshnameh.roshd.ir/mavara/mavara-index.php
۱۱۶- http://fa.wikipedia.org
۱۱۷- Wikipedia contributors. Google Eart
۱۱۸- www.googleearth.com
۱۱۹- http://www.memaran.ir/modules.php?name=News&file=article&sid=422
۱۲۰- http://www.cao.ir
۱۲۱- http://tv5.irib.ir/tehran/html/newteh/shahrdari.asp
۱۲۲- http://www.urbanmanagement.ir
۱۲۳- http://geographicalresearch.blogfa.com
۱۲۴- http://www.hamkelasy.com
۱۲۵- Borujerdinfo.com