مبانی نظری و پیشینه پژوهش بررسی نیاز به درمان های ارتودنسی در دانش آموزان ۱۴ تا ۱۶ سال

معرفی کاربرد شاخص های مال اکلوژن(۱)

شاخص های ارتودنسی سال ها برای سنجش شدت مال اکلوژن بیماران و نیاز آن ها به درمان به کار رفـتـه انـد. دو شـاخـص IOTN (Index of Orthodontic Treatment Need) و PAR Assessment Rating index) (Peer در حدود ۲۰ سال قبل معرفی شدند.کاربرد شاخص ها در آینده فراگیرتر خواهد شد تا سنجش نیاز به درمان و موفقیت درمان از همگونی بیشتری برخوردار شود.

درمان های ارتودنسی از ابتدای بنیانگذاری (National Health Service) NHS در سال ۱۹۴۸ در دسترس بوده اند. دسترسی به این درمان ها از آن زمان در سطح وسیع‌تری ممکن شده و درمان در مطب‌ها نیز پیچیده تر گشته است، ضمناَ تمایل به درمان های ثابت و فانکشنال نیز بیش تر به چشم می خورد. در سالهای اخیر ، نگرانی هایی درباره استانداردNHS برای درمان ارتودنسی ، به خصوص درباره خدمات دندانپزشکان عمومی به وجود آمده است. Elderton و Clark دریافتند اکلوژن تنها در میان یک سوم بیماران بهبود می‌یابد.در مطالعه ای اخیراَ از ۱۲۰۰ موردمعرفی شده بهDental Practice Board ، در درصد قابل توجهی از آنان ، نیاز به درمان کاهش یافته و دندان ها ردیف شده بودند. از موارد گزارش شده، ۲۰ درصد نیاز متوسطی به درمان داشتند و این نشان می داد بیماران این گروه به خوبی درمان شده بودند.برای چندین سال ارزیابی کیفیت نتایج درمانی ارتدنسی یکی از مشکلات بوده است . برای بیماران و دندانپزشکان عمومی ومتخصصین دیدگاههای متفاوتی درباره یک اکلوژن خوب وجود داشت.Andrews دریافت که حتی در ۱۱۵۰ موردی که استاندارد درمانی آنها بالا در نظر گرفته شده بود گوناگونی قابل ملاحظه ای از نظر ، یک نتیجه خوب ، وجود داشت.

بیماران اغلب از اینکه چرا برای درمان فرا خوانده شدند آگاهی نداشتند . به‌نظر می رسد که بسیاری از درمان‌های ارتودنسی که در گذشته انجام می شد در اثر القای دندانپزشک بود، بنابراین به روش‌هایی برای تعریف نیازها و استانداردهای درمانی نیاز داریم.

معمولاَ در سیستم های بهداشتی عمومی منابع موجود برای برآورد نیازها کفایت نمی کنند. بر این اساس مجبور به تقسیم منابع و اولویت بندی هستیم. به دلیل کمبود منابع و نگرانی درباره استانداردهای درمان ارتودنسی در کشورهایی که بیمه درمانی قدرتمندی دارند، به طور کلی سیستمی منطقی برای اولویت بندی مال اکلوژن مطلوب خواهد بود. در سوئد و نروژ ارتودنتیست ها مال اکلوژن را در چند گروه بندی کرده اند که میزان برداشت از منابع بهداشت عمومی را برای درمان مشخص می کند؛ بیماران مبتلا به شکاف لب و کام ، اورجت بیش از ۱۰ میلی متر، دندان های نهفته و چندین دندان غایب در گروه فوری ترین درمان ها قرار می گیرند و بیمارانی که دندان‌ها‌یشان کمی نامرتب است از اولویت کمتری برخوردارند.این طبقه بندی را می توان یک شاخص برای نیاز درمانی دانست. جهت ارزیابی درمان تعیین اسنانداردهای درمانی و ارزیابی نتایج کار توسط خود درمانگر، ایجاد شاخصی که کیفیت نتیجه درمان را به عدد تبدیل کند لازم است.

چرا باید از شاخص ها استفاده کنیم ؟

شاخص‌ها جهت طبقه‌بندی ناهنجاری‌های پزشکی و دندانی به وجود آمده اند تا در اپیدمیولوژی ، تحقیقات و طبقه‌بندی بیماران بر اساس نیاز ما را یاری دهند. شاخص DMF در دندانپزشکی ترمیمی وشاخص هایی در پریودنتولوژی و سایر زمینه های دندانپزشکی سال هاست که مورد استفاده قرار می گیرد. مال اکلوژن پدیده ای بی همتا است از آنجا که الگوهای بی ارتباطی را نمایش می دهد که بیما ر نسبت به آنها واکنش متفاوتی دارد.

شاخص های بسیاری در گذشته برای سنجش مال اکلوژن به وجود آمد، اما تنها دو شاخص اولویت درمانی Grainger ( TPI ) وشاخص اکلوزال Summer ( OI) کاربرد وسیع یافته بودند،با این حال ،سنجش این شاخص ها زمان زیادی صرف می کند و استفاده از آنها مشکل و مستلزم تکمیل فرم طولانی و پیچیده ای است و همین اشکالات امکان تحقیقات و ارزیابی نتایج را محدود می کند.

برخی مطالعات نتایج به دست آمده از کاربرد شاخص های متفاوت مال اکلوژن رامقایسه کرده اند. Hermanson ، Greve تفاوت قابل توجهی را در امتیاز بندی پنج شاخص مختلف، که نمونه های مشابهی را سنجیده بودند، یافتند، در حالی که Gereve، Hagan همراهی بالایی را بین معالجه کنندگان در کاربرد ۳ شاخص مختلف یافته بودند.

استفاده ازشاخص ها باید در تفسیر خصوصیت ها همگونی ایجاد کند.در حالیکه شاخص‌های مورد استفاده تا سال های اخیر الگوهای مشابهی را از خصوصیات مختلف یک مال اکلوژن نشان نمی دادند. وبه همین دلیل با وجود آن که شاخص ها ی متعددی به وجود آمده اند (همانطور که قبلاَ اشاره کردیم) هیچ یک در سطح بین المللی مقبولیت نیافتند. بنا براین شاخص های ساده تر باید ایجاد گردند. در چند سال اخیر ، دو بخش دانشگاهی ( در متچستر و بریستول ) و چهار مجمع ارتودنسی از طریق گروه الحاقی استانداردهای خود- دو شاخص برای مال اکلوژن را ایجاد کرده اندکه عبارتند از:

الف) شاخص نیازبه درمانهای ارتودنسی(IOTN) ب) شاخص درجه بندی سنجش همتایی یا PAR

(Peer Assessment Rating) . شاخص نیازبه درمانهای ارتودنسی(IOTN) ازدو جزء مستقل سلامت دندانی (Dental Health Component = DHC) و جزء زیبایی (Aesthetic Component) تشکیل شده است. شاخص درجه بندی سنجش همتایی (PAR) مقادیر عددی را به الگوهای مختلفی نسبت می دهد که در نهایت مال اکلوژن را به وجود می آورند و مجموع این ها میزان انحراف از اکلوژن ایده آل را نشان می دهد( که اکلوژن عالی مقدار عددی صفر را می پذیرد).

این شاخص ها توسط ۷۴ دندانپزشک شامل ۲۲ ارتودنتیست مشاور، ۲۲ متخصص رشته های دیگر، ۱۱ مسئول دندانپزشکی در جامعه، ۱۵ دندانپزشک عمومی و ۴ صاحب نظر دیگر( مشاور بورد دندانپزشکی و کارکنان بخش ارتودنسی بیمارستان) ارزیابی شد تا مطمئن شویم مجموعه صاحب نظران نمایانگر جامعه دندانپزشکی هستند.(۱)

تاریخچه ابداع IOTN

ایجاد شاخصی برای سنجش اولویت درمانی(۲)

هدف این مطالعه ایجاد شاخصی معتبر و تکرار پذیر برای ارجحیت درمان ارتودنسی بود.پس از مرور متون در دسترس ، چنین نتیجه گیری شد که این هدف با ایجاد دو جزء جداگانه برای ثبت:۱- سلامت دندانی و عملکردی برای درمان،۲- عدم تناسب زیبایی به وجود آمده توسط مال اکلوژن ایـجـاد شــده اسـت. با تـغـیـیـری درشــاخـص بکار رفته ‌تـوســــط(Swedish Dental Health Board ) برای سنجش نیاز درمانی بر اساس عملکرد در سلامت دندانی ، این شاخص به صورت ۵ رتبه با مر زهای مشخص تغییر یافت. برای سنجش نیاز درمانی از دیدگاه زیبایی نیز شاخصی با ۱۰ طبقه، به طور مستقل تعریف شد . این شاخص با استفاده از عکس هایی از افراد ۱۲ ساله که در یک تحقیق بزرگ چند تیمی جمع آوری شده بود ارزیابی شد. ۶ قضاوت کننده غیر دندانپزشک این عکس ها را بر اساس یک میزان آنالوگ بصری و به فواصل مساوی در محدوده ارزیابی تنظیم کردند و عکس هایی که نماینده هر دسته بودند انتخاب شدند. برای سنجش این شاخص در عمل ، دو نمونه از جمعیت ، گروهی از بیماران ارجاعی برای درمان و نمونه اضافی از کودکان ۱۲-۱۱ ساله مدرسه ای ، انتخاب شدند. هر دو گروه با ستفاده از شاخص ارزیابی شدند و نتایج رضایت بخشی از یافته های هر مشاهده گر و مقایسه مشاهده گر های مختلف ، به دست آمد.

نقد:

در این شاخص به خوبی به دو جزء مستقل نیاز درمانی ارتودنــــسی ( جزء زیبایی و جزء سلامت دندانی ) به طور جداگانه بها داده شده است، لذا خصوصیات شاخص اکلوزالی ایده ال ( از جمله اعتبار) در این شاخص بیش از سایر شاخص ها نمود می یابد. در کارهای بعدی نشان داده شد این دو جزء همپوشانی بالایی دارند و می توان شاخص DHC را به صورت مستقل نیز در کارهای جامعه نگر به کار برد.

….

..

.