روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول دارای ۴۹ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول :

چکیده

فصل اول

مقدمه

بیان مسئله

اهمیت وضرورت تحقیق

اهداف تحقیق

سوال پژوهشی

تعریف مغاهیم واصطلاحات

فصل دوم

چارچوب نظری ودیدگاهها

پیشینه تحقیق

تعاریف ومفاهیم

فصل سوم

روش تحقیق

ابزار تحقیق

جامعه ونمونه آماری

حجم نمونه

شیوه نمونه گیری

روش تجزیه وتحلیل

فصل چهارم

تجزیه وتحلیل دادها

فصل پنجم

ارائه یافته های تحقیق

پیشنهادات

منابع ومواخذ

روش تحقیق بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهر دزفول
فهرست نمودارها وجداول

بنام خدا

بررسی ساختار اجتماعی مناطق حاشیه نشین شهردزفول

چکیده: این بررسی به مطالعه و ارزیابی تطبیقی شاخصهای توسعه انسانی شهر- روستا در مناطق حاشیه نشین شهر در

مقایسه با میانگین این شاخصها در سطح استان و کشور در سال ۱۳۸۶ می پردازد.آمارهای پایه ای داده ها مربوط به سال

۱۳۸۵می باشد. جهت امکان مقایسه بهتر، آزمون بررسی ساختار اجتماعی- اقتصادی مناطق حاشیه نشین دزفول طراحی

وبین خانوارهای نمونه اجراء گردید. اعتبار آزمون با کمک فرمول آلفای کرونباخ ۶۲/۰: α بدست آمد. نتایج جمع آوری

اسنادی آمارهاومقایسه بانتایج آزمون حاشیه نشینی نشانگرتوسعه نیافتگی وتوزیع نابرابرهزینه- درآمد و دیگر شاخصهای

توسعه انسانی بویژه مولفه های بهداشت و درمان وآموزش است. این نتایج همسویی بالایی با چارچوب نظری پژوهش

(گیدنز، زیمل و مرتون) داشت. مهاجرت در این مناطق بیشتر در ساخت خویشاوندی وبر اثر دافعه اجتماعی- فرهنگی

روستایی بوده است نه دافعه اقتصادی روستایاجاذبه اقتصادی شهرهاآزمون فرضیات پژوهش ترسیم شیب بتای اثرگذاری

متغیرمستقل برمتغیرهای وابسته نمونه،نشانگر تاثیر بالای سواد سرپرست خانوار بیشتر بر سواد دختران و زنان این مناطق

بصورت مثبت و همسو می باشد. در مجموع این بررسی یافته های نوینی در خصوص وضعیت ساختاری مناطق حاشیه

نشین شهر دزفول ارائه داده که در پایان آن نیز نمودارها و پیشنهاداتی آمده است.

واژگان کلیدی: جامعه شناسی شهری،آسیب شناسی اجتماع شهری، مناطق حاشیه نشین دزفول، آمارها وشاخصهای توسعه

مقدمه:

حاشیه‌نشینی از پیامدهای توسعه ناهمسو و بدریخت در نظام شهرنشینی است. بیش از ۵۰ درصد از جمعیت جهان در شهرها سکونت دارند، فضا‌هایی منطقه‌ای که بستری گسترده از ساختارهای خرد و کلان ارتباطی، تعارضات اجتماعی و خشونت‌های سازمان یافته را ترسیم می‌نماید. بسیاری از مسائل اجتماعی-اقتصادی و سیاسی در کشورهای در حال توسعه ناشی از رشد و گسترش بدریخت نظامها و فضاهای شهرنشینی بوده است.(Homer-Dixon, 1995) در روند توسعه شهرنشینی به ویژه بعد از انقلاب صنعتی و قرن نوزدهم با دگرگونی ساختار اجتماعی-اقتصادی سنتی، توزیع نابرابر منابع و تسهیلات در فضای منطقه‌ای توسعه یافته است که و با وضع مناسبات نوین اجتماعی، زمینه‌ساز شکل‌گیری ساختار از ریخت افتاده ای از توسعه بوده‌ایم. در این ساخت به نقل از چارلز آبرامز« محدوده‌های فاقد یا تقلیل یافته ای از تسهیلات و خدمات شهری به وجود آمد‌ند که حاشیه‌نشینان بوده و در چرخه شهرنشینی دروازه‌بانان اجتماعی (social gate Keepers) نامیده‌ شدند. (زاهدی، ۱۳۸۲:۲۵)زمانی که ساختار کلان در توزیع سرمایه با ایجاد نابرابری برخی از فضاهای منطقه‌ای مثل روستاها و شهرهای کوچک را محروم می‌نماید، به خلق پاره‌ای از نظامهای وابسته ، حاشیه‌ای ، عقب‌مانده ، سکونتگاه‌های غیرقانونی و مهاجر Marginal-Illegal دامن می‌زند. (حاشیه‌نشینی ۲، شیخاوندی، ۱۳۸۲، ۱۲۲-۱۲۱) ساکنینی که با پذیرش یا رد اهداف ساختار کلان شهری از راه مناسبات غیرتعریف شده و وسایل غیرقانونی درصدد کسب امتیازات محروم شده‌اند.(ر.ک: نظریه مرتون، مناسبات اهداف- وسیله) این توزیع مناسبات و تسهیلات اثرات اقتصادی، اجتماعی و جنایی خواهد داشت. رشد جرائم در جامعه سیر فزاینده‌ای به خود گرفته وبا توجه به جوان بودن جمعیت، میزان بیکاری، مشکل مسکن و ازدواج این روند رو به گسترش است. روشن است که معضل بیکاری بیشتر گریبان مناطق پرجمعیت و فاقد رشد اقتصادی را می‌گیرد که در این میان روستاها به دلیل میزان زاد و ولد بالاتر و امکان اشتغال‌زایی کمتر در بخش کشاورزی بیشتر مهاجرفرست هستند. بخش اعظم مهاجران روستایی وشهرهای کوچک برای سکونت ناگزیر از انتخاب مناطق ارزان و فاقد امکانات رفاهی هستند که این شرایط در مناطق حاشیه‌نشین و فقیرنشین متمرکز است با این مقدمه ارائه تعریفی از حاشیه‌نشینی ضروری است. حاشیه‌نشینی، نوعی از سکونت است که در آن افراد در مناطق مجاور شهر اقامت دارند واز حداقل امکانات وخدمات بی‌بهره‌اند البته باید گفت قید مجاور شهر در مواردی نقض می‌شود به این دلیل که شهرکهای اقماری در نواحی مجاور شهر باعث می‌شود حاشیه‌نشین‌ها بین نواحی شهری جای گیرند به این ترتیب آنچه می‌ماند فقدان برخورداری از حداقل امکانات و خدمات شهری برای ساکنان این مناطق است این امر باعث می‌شود برخی مناطق درون محدوده جغرافیایی شهر جزئی از حاشیه‌نشین‌ها تلقی شود شاید چنین گفته‌ای در نظر اول نادرست و در تضاد با تعریف فوق قرار گیرد اما اگر خدمات و امکانات شهری را چیزی ورای جنبه‌های مادی (آب ، برق، جاده و …) بدانیم صحت این ادعا روشن می‌شود. براساس مقدمه فوق می‌توان گفت:‌ حاشیه‌نشینی عمر چندانی ندارد. در واقع دیرزمانی از آن ایام نمی‌گذرد که فقرا و اغنیاء در منازلی چسبیده به هم سکونت داشتند و صرف زندگی در یک محله نشانه‌ای از ثروت ، پایگاه اجتماعی وسایر شاخص‌های برتری فرد نسبت به سایرین نبود آنچه حاشیه‌نشینی را به صورت یک مشکل اجتماعی شدید درآورد، اصلاحات ارضی ، اصلاحات ناشی از هراس امریکا از انقلابات دهقانی بود که بسیاری از کشورهای جهان سوم را فراگرفته بود مطابق این نظریه با اجرای اصلاحات ارضی چند هدف تأمین می‌شد اولاً از میزان تجمع نیروهای بالقوه انقلابی و در مناطق روستایی کاسته می‌شد و بدین‌گونه خطر اعتراض و شورش رعایای فاقد زمین از بین می‌رفت در عین حال این نکته نیز اهمیت داشت که چهره حکومت دست‌نشانده تا حدی بزک شود واشکال شدید و خشن بهره‌کشی منافی این امر بود با توجه به اینکه دیرزمانی بود شیوه تولید ارباب و رعیتی به عنوان یک شیوه غیرانسانی در جوامع غربی محکوم شده بودلزوم اجرای چنین اصلاحات هدایت شده‌ای آشکارتر می‌شود ( اشرف ۷۵: ۱۳۶۲). در این پژوهش به ترسیم و بیان تحلیلی این ساختارها و اثرات آن در مناطق حاشیه‌ای و پیرامونی شهر دزفول پرداخته می‌شود.

طرح مسأله و بیان موضوع:

طبق آمار ارائه شده در برنامه اسکان بشری سازمان ملل (۲۰۰۳) از هر سه نفر در جهان یک نفر در خلال ۳۰ سال آینده، زندگی خود را در مناطق حاشیه شهرها و سکونت گاههای غیرقانونی طی می‌کند.(گاردین ۲۰۰۳) در این گزارش آمده ۹۴۰ میلیون نفر در جهان (۶/۱جمعیت دنیا) در مناطق غیربهداشتی، بدون سرپناه و بدور از خدمات عمومی- امنیتی، شهری زندگی می‌کنند؛ آفریقا با ۲۰ درصد ، آمریکای لاتین با ۱۴% و ۵۵۰ میلیون نفر از جمعیت آسیا در مکانهایی زندگی می‌نمایند که در بیانیه سازمان مللUN,HSP مناطق حاشیه‌ای و غیر قابل پذیرش نامیده شده‌اند.

کنیا- نایروبی	منطقه‌‌ای حاشیه با ۶۰۰ هزار نفر بزرگترین مرکز حاشیه‌نشینی جهان با نام Kibera
کامبوج، پنوم‌پن	جمعیت ۲۳۰ هزار نفر حاشیه‌نشینی مهاجر
برزیل، ریودوژانیرو	منطقه حاشیه‌ایFavelas پایه‌ریزی شده در ۱۹۵۰ با ۷۰۰ نفر با رشد بسیار سریع
سریلانکا،کلمبو	مرکز قدیمی شهر با صدها هزار نفر
مصر، قاهره	مناطق حاشیه‌ای در نواحی بیابانی اطراف شهر که از سوی دولت به مراکز نظامی و تخلیه زباله‌ها انتقال یافت.
هند،‌ بمبئی	ده‌ها هزار حاشیه‌نشین کارگر در ایام فصل موسمی در مناطق dharavi و orangi

Source: UN. Habitat. Org. 2005

جمعیت شهری کشورهای در حال توسعه در ۲۰ سال آینده (۲۰۲۵) با رشد بسیار انبوه با ۷۰ میلیون نفر در سال به ۴/۴ میلیارد نفر خواهد رسید. در گزارش Habitate UN. آمده در ۳۰ سال آینده دو میلیارد نفر درسکونت گاههای غیرقانونی ناسالم و شلوغ اطراف شهرها خواهند بود. افریقا با بالاترین نرخ رشد ۹/۷۱ % ، اقیانوسیه ۱/۲۴%،‌آسیای مرکزی و جنوبی ۵۸% ، شرق آسیا ۳۱% غرب آسیا، ۱/۳۳%، آمریکای لاتین و کارائیب ۹/۳۱% ، ‌‌آسیای جنوب شرقی ۲۸% دارای جمعیت ساکن غیررسمی و ناسالم از نظر بهداشت و خدمات شهری هستند. گام یازدهم در هدف هفتم برنامه جهانی توسعه هزاره سازمان سازمان ملل (MDP,UN) به اسکان ۱۰۰ میلیون نفر در سکونتگاه‌های دارای امکانات بهداشتی و خدمات شهری اذعان دارد. (۲۰۰۵ اکتبر، UN. Habitat)

مهمترین سؤال بعد از ارائه و دریافت این آمارهای شهرنشینی نزد پژوهشگران علم اجتماع این است که منبع اصلی این افزایش درصد عظیم جمعیت فضاهای شهری و اطراف‌آن چیست؟ پیتر گیزوسکی و توماس هومر دیکسون در پژوهش شهرنشینی و خشونت بستر مهمی از این افزایش جمعیت را عامل مهاجرت روستائیان و مناطق فاقد امکانات رفاهی به شهرهای بزرگ دارای توزیع بهینه تسهیلات و خدمات شهری می‌دانند(Cizewsky.Thomass,1996).

درصد بسیاری از نرخ رشد شهرنشینی در جهان را مهاجرت مناطق روستایی به شهرها و کلان‌شهرها می‌دانند، پدیده‌ای که در کشورهای درحال توسعه بسیار شدید می‌باشد؛ چیزی که آمارها نشان می‌دهد:

دلایل اصیل مهاجرت در نقاط مختلف جهان در پیوستار مهاجرتی شهر- روستا متفاوت است­­­، (جاذبه شهری یا دافعه روستاها) مثلاً برعکس مناطق آسیای غربی و آمریکای لاتین در نواحی آسیای جنوبی و آفریقا دافعه روستاها بزرگترین عامل مهاجرت بوده است. با وجود این تمایزها در آینده‌(2015) سهم شهرنشینی و مهاجرت و سکونتگاه‌های غیررسمی همچنان روندی رو به رشد خواهد داشت. (ر.ک ج ۳).در کشور ایران نیز همراه با سایر کشورهای جهان در حال توسعه شاهد رشد و گسترش شهرنشینی و متعاقب آن اسکان غیررسمی بوده‌ایم. نقش مهاجرت به ویژه جاذبه رو به رشد شهرهای کشور و تجمع تبعیض آمیز سرمایه در این فضاهای منطقه ای عامل مهمی در گسترش شهرنشینی در ایران بوده است.در این میان نقش مهاجران روستایی در مهاجرت به شهرهای بزرگ بیشتر بوده و در اکثر شهرها، مهاجرتها ساختی ۷۰% با خاستگاه روستایی بدست آمده است.(زنجانی،۱۳۸۲،ص ۲۳۳در سمینار حاشیه نشینی، جلد۲) بطوری که در این سالها سهم مهاجرت نیز همسو با دیگر کشور های در حال توسعه در ایران و دزفول از سهم رشد طبیعی جمعیت شهری بالاتر رفته است. این پدیده انعکاسی گسترده داشته و در شهر دزفول و مناطق اطراف مشاهده میگردد.

به گزارش سازمان بهزیستی کشور پیش بینی می‌شود تا پایان دهه ۱۳۸۰ جمعیتی ۱۵ میلیونی از روستائیان کشور به شهرها مهاجرت نموده و این امر بیش از دهه‌های ۶۰-۵۰ به صورت یک مسأله اجتماعی در ایران خواهد بود. (میری‌آشتیانی، ۱۳۸۲)مهاجرت و هجوم از مناطق روستایی به شهرها بیشتر از همه در کشور ایران بر اثر جاذبه شهری بوده است. (Gizewsky,1995, on web:library.uttorento.ca) اختصاص درصد بالایی از درآمد و تسهیلات و خدمات بهینه انسانی در شهرها به ویژه در روند سی ساله ۷۵-۱۳۴۵ نسبت به روستاها راهکار حل معضل عدم اشتغال، انبوهی و رشد جمعیت روستاها در ساخت مهاجرت به شهر جلوه نموده است؛ بطوریکه ۵/۴۸ درصد از جمعیت شهرنشین شمال خوزستان در شهردزفول ساکنند. این حجم بالای جمعیت در مقایسه با وجود ۵ شهر در شمال خوزستان نشانگر هجوم انبوهه عظیمی از جمعیت شمال خوزستان به این شهر است. شهردزفول در مقایسه با سایر شهرهای استان یک استثناء شهرنشینی و همانند یک ابرشهر است.( استان ویژه)

توزیع ناعادلانه از ثروت بین نقاط شهری در روندی چند ساله با مناطق روستایی ایجاد شده است. اختصاص حجم بیشتری از تسهیلات و خدمات بهینه انسانی در شهرهای کشور و استان خوزستان وخصوصا شهر دزفول بدلیل داشتن زمینه های شغلی وامکانات رفاهی وآموزشی بیشتر وبهتر نسبت به سایر شهرهای استان وشهرهای شمالی زمینه‌ساز مهاجرت گسترده‌تر روستائیان بوده به صورتی که نسبت درآمدهای شهری به روستاها حدود ۶ به یک بوده است. (میری آشتیانی ، ۱۳۸۲، ص ۱۴۷) که در شهر دزفول به حدود ۶ به سه می رسد. شکاف درآمدی میان نقاط شهری و روستایی در سال ۱۳۸۰ حدود ۱۶ برابر می‌باشد و از نظر امکانات رفاهی- عمومی ۹۸% از روستاها فاقد گاز لوله‌‌کشی، ۲۰% آب شرب لوله‌کشی و ۹۵% از وسیله نقلیه موتوری محروم بوده‌اند. از لحاظ آموزشی اختلاف روستاها و شهرها شدید است یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر از دختران روستا از تحصیل بازمانده‌اند .(همان منبع، صص ۱۵۲-۱۴۷)

مهمترین اثر و بدترین پیامد ناگوار این مهاجرت عظیم به شهرها، شکل‌گیری و پیدایش بحران حاشیه‌نشینی است. مطالعات نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد حاشیه‌نشینان شهرها را مهاجران روستایی تشکیل می‌دهند.(همان منبع، ص ۱۵۰) مسلم است که انگیزه اصلی این حاشیه نشینان از اقامت و مهاجرت دستیابی به اشتغال و استفاده از فرصت‌های شغلی بهتر شهرها می‌باشد. در تحقیق نعمت‌الله تقوی در مهاجرتهای روستا- شهری آمده که ۵۵% از مهاجران روستایی علل مهاجرت راکار و دستیابی به شغل بهتر ذکر کرده‌اند.(تقوی، ۱۳۷۱، ص ۴۴ به نقل از میری آشتیانی، ۱۳۸۲، ص ۱۵۳)

پدیده حاشیه‌نشینی در شهر دزفول به صورت یک مسأله حاد اجتماعی جلوه‌گر شده است. مناطق و فضای کالبدی اطراف شهر به صورت نواحی جرم‌خیز جلوه‌گر شده است، به طوری که شاهد توزیع نامناسب و نابرابری از شاخص‌های توسعه انسانی HDI مصوب سازمان ملل هستیم. پدیده‌ای که زمینه ایجاد پیوند و همزیستی بین جرم و حاشیه نشینی شده است بطور نمونه نتایج پژوهش براتوند و اسدالهی (۱۳۸۴) در مورد حاشیه‌نشینی سید خلف اهواز نشان داد؛ توزیع نسبی جرایم در این منطقه ۱۹۲۳ مجرم در یکصدهزار نفر می‌باشد که توزیعی آسیب‌زا و بحرانی را نشان می‌دهد، در حالی که این توزیع در منطقه مرفه نشین کیانپارس ۱۰۱ به صد هزار نفر بوده است.(حاشیه‌نشینی و جرم، ۱۳۸۴، ص ۱۲)