توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد دارای ۹۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد :

فایل جامع معماری مساجد مختلف در شهر یزد

پیشگفتار

مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات ونقوش مسجد جامع یزد جمع گرد آوری شده و سعی برآن بوده تا جایی که متون تاریخی باقیمانده و منابع و سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذکر توضیحاتی راجع به مصالح و کتیبه ها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان، بپردازیم.

اگر چه نقوش شکل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بناهای اسلامی ایران به چشم می خورد ولی خالی از لطف نبود که به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است که دارای بافت سنتی دست نخورده ای نسبت به بناهای شهرهای دیگر است، با این حال بناهای باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند که معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالابه تأ سیس بناها همت گمارده اند.

…

مقدمه

هنر جو هره ای است که از ذرات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نماده شده است. به همین علت جلوه های هنر در تمام مظاهر و مقوله های زندگی ایرانی مانند:‌ معماری، نقاشی ، خط وکتابت ، پارچه بافی، قالی وگلیم بافی، فلزکاری، سفالگری و …… در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از زیباییها، ذوق، خلاقیت و ابتکار را پدید آورده است.

یکی از مظاهر انعکاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است هنرمند معمار ایرانی، از ابتدای کار و ازهنگام بکارگیری آجر که ازمصالح اولیه احداث بنا به شمار می رفته زیبا ترین نقشها و طرحها را هنگام احداث دیوارها و پوششی گنبد ها وگوشواره ها، مقرنس ها و طاقنما ها خلق کرده است و در روند تکاملی آن با گره چینی، گل اندازی، گره سازی وآجر کاری خفته و رفته، شاهکار های بی نظیری را به وجود آورده است.

هنگام استفاده از گچ با خلق گچبریهایی با نقوش هندسی، گیاهی، دنیایی از خلاقیت را که در دنیا بی نظیر می باشد آفریده و در استفاده از چوب برای پنجره ها و درها با بهره گیری از فتونی نظیر منبت، مشبک، معرق، کنده کاری، خاتم سازی ونقاشی روی چوب، اعجاز باور نکردنی را پدید آورده است.

برای تزیین بنا از کاشیهایی یک رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و …. شیشه و آیینه در شکلها و رنگها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و خلاقیت و هنر را عرضه کرده و همه اینها به همراه حجاریهای زیبا، بنا هایی را در جای جای ایران بر پا و استوار کرده است.

بدون تردید تحقق این همه زیبابیها و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امکان پذیر نبود، چراکه بیشترین جلوه آنها را در مسجد، محراب و زیارتگاه می توان دید.

بناهای مذهبی، همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف درطول تاریخ بوده است، و به لحاظ همین اهمیت، پیوسته کاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزیین نقوش به کار رفته در احداث چنین اماکنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی، نه از باب منافع اقتصادیو اغراض مادی، بلکه بر مبنای کشش و علاقه ای قلبی بر اساس گرایش فطری مردم به مکاتب الهی بروز کرده است. چه بسا مردمی که با مشکلات و تنگناهای اقتصادی قرین بوده، اما در سرمایه گذاری برای مظاهر معنوی، از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی، از هیچگونه ایثاری فروگذار نکرده اند.

…

مسجد جامع یزد

مسجد جامع یزد، در بافت تاریخی شهر[۱] و در بخش شمالی محله دار الشفاء، در انتهای خیابان موسوم به مسجد جامع، از فرعیات خیابان امام خمینی (ره) فعلی واقع شده است.

این مسجد، در واقع دوبار بنا و تجدید بنا شده است. اولین بار در زمان حکومت گرشاسب بن علی بن فرامرز بن علاء الدوله کالنجار (۵۲۷-۵۰۴ ق) از کاکوئیان یزد و به همت خود او صورت گرفته[۲] که در حال حاضر اثر چندانی از آن باقی نمانده است. این بنا به «مسجد جامع عتقیق (قدیم)» شهرت دارد. مسجد جامع عتیق طبق تصریح تاریخ یزد دارای «کتابخانه و جماعتخانه[۳] و غرفه‌های[۴] نیکو» بوده است[۵]. «جماعتخانه» دیگری در همان قرن توسط دختران فرامرزبن علی، به مجموعه مسجد جامع فایل افزوده شد[۶] و دو «غرفه» نیز توسط امیرشمس الدین و امیر بلغدر به این مجموعه اضافه گردید[۷].

اما مسجد جامع نو در سال ۷۲۷ ق. و توسط سیدرکن الدین محمدبن قوام الدین محمدبن نظام (متوفی ۷۳۲) بنا گردید که مسجد کنونی را تشکیل می دهد. او «صفه[۸] و گنبد و مقصوره[۹] و غرفه ها» را با استفاده از سنگ آجر و گچ بنا نهاد ولی عمرش کفایت نکرد و شرف الدین علی آن را تمام کرده، مناره مسجد را نیز ساخت[۱۰].

در سال ۷۷۷ ق. طبق نوشته تاریخ یزد، «درگاهی و جماعتخانه‌ای» به مسجد اضافه شد. این امر به دستور شاه یحیی بن مظفر و توسط مولانا ضیاء‌الدین محمدمعمار صورت گرفت. درگاه مذکور با استفاده از «خشت پخته» ساخته شده است[۱۱].

سال ۸۰۹ ق. الحاقات دیگری به مسجد صورت گرفت و آن کاشی صفحه و زیر گنبد و محراب مرمرین و پایاب[۱۲] مسجد است که به همت خواجه جلال الدین محمد خوارزمی شروع و شاه نظام کرمانی آن را به اتمام رسانید[۱۳].

ده سال بعد، شاه نظام پیش صفه[۱۴] مسجد را با «کاشی تراشیده»[15]، زینت داد و کتیبه‌ای از صوره مبارکه انافتحنا بر آن الاحق کرد و چند خانه ویرانه اطراف مجسد را خریداری و به جماعتخانه مبدل نموده، درگاهی در جنب آن ساخت، همچنین کاروانسرای ریسمان فروشان را که روبه‌روی در بزرگ مسجد بود، داخل صحن مسجد نمود و حوض و چاه آبی نیز در مسجد احداث کرد[۱۶].

الحاقات بعدی از آن بی‌بی فاطمه خاتون، همسیر امیر چخماق است که مسجد میر چخماق هم ساخته اوست. او در ۸۳۶ ق. سطح مسجد را از سنگ مرمر فرش کرده، دو ستون چپ و راست گنبد را مزین به کاشی معرق[۱۷] نمود. او منبر مسجد را نیز با آجر منقش تجدید کرد[۱۸].

در دوره حکومت شاه طهماسب، آقا جمال الدین محمد، دو منار بر درگاه اصلی مسجد بنا کرد و قبه ای[۱۹] نیز بالای قبه گنبد مقصوره ساخت[۲۰].

در اواسط قرن سیزدهم و در دوره حکومت شاهزاده محمد ولی میرزا بر یزد، به همت او شبستانی[۲۱] زمستانی، در طرف غرب مسجد احداث شد و اطراف صحن رواق[۲۲]‌هایی بنا نهاد که همه از آجر و گچ است و صحن را نیز مورد تعمیر و مرمت قرار داد[۲۳].

پس از این دوره تا احیاء مسجد توسط مرحوم وزیری، به نظر می رسد مسجد تقریباً به حال خود رها شده و توجه و رسیدگی لازم برای آن صورت نگرفته است.

مسجد جامع یزد، علاوه بر قدمت و فراز و نشیب هایی که در طول تاریخ خود داشته، از جنبه معماری نیز در خور توجه و بررسی بسیار است. از وجوه شاخص معماری این بنا، سردر و مناره های رفیع آن است که نمونه آن را در سرتاسر استان یزد، بلکه در بسیاری از نقاط ایران نمی توان یافت[۲۴].

---

[۱] با بررسی در تواریح یزد، به این نتیجه می رسیم که محدوده بافت کهن شهر یزد، منطقه‌ای بوده که از شرق محدود به خیابان امام خمینی فعلی، از غرب محدود به خیابان سید گلسرخ، از جنوب محدود به خیابان قیام و از شمال محدود به محله های کوشک نو و فهادان بوده است، مجموع محاراتی که بافت کهن شهر را تشکیل می داده‌اند علاوه بر دو محله کوشک نو و فهادان، محله های دارالشفاء و لب خندق، شهرستان و شاه ابوالقاسم بوده است. (ر.ک: نقشه مربوطه، صفحه ۱۸۹)

[۲] ر.ک: کاتب، احمد، تاریخ جدید یزد، ص، ۱۱۴.

[۳] جماعتخانه از اصطلاحاتی است که در تواریخ یزد ضبط شده و منظور گرمخانه یا شبستان زمستانی است. (ر.ک: یادگارهای یزد، ج، ۲، ص، ۱۱۲)

[۴] غرفه (Qorfe): اتاق و حجره کوچک، اتاقی با سقف کوتاه بین طبقات عمارت، بالاخانه.

[۵] ر.ک: جعفری، جعفربن محمد، تاریخ یزد، ص، ۹۴.

[۶] ر.ک: کاتب، احمد، همان، ص، ۶۶.

[۷] ر.ک: جعفری، جعفربن محمد، همان.

[۸] صفه (Soffe): ایران و تالاری که با طاق پوشیده شده باشد، فضای سرپوشیده، سطح بلند طبیعی یا مصنوعی که ساختمان را بر روی آن سازند.

[۹] مقصوره (Maqsure): قسمتی از مسجد که محراب درآن قرار دارد؛ گنبدخانه، حجره کوچک.

[۱۰] ر.ک: کاتب، احمد، تاریخ جدید یزد، ص، ۱۱۴ و ۱۱۵.

[۱۱] ر.ک: جعفری، جعفربن محمد، تاریخ یزد، ص، ۹۵.

[۱۲] پایاب: پلکان و مسیر دسترسی به آب قناتی که از زیر ساختمان عبور می کند.

[۱۳] ر.ک: کاتب، احمد، همان، ص، ۹۵.

[۱۴] پیش صفحه: ایوان متصل به گنبدخانه.

[۱۵] منظور همان کاشی معرق است (ر.ک: صفحه ۵۰).

[۱۶] ر.ک: جعفری، همان، ص، ۶۳.

[۱۷] کاشی معرق (Moarraq): مجموعه ای از تکه های کاشی با رنگ های مختلف که در کنار هم طرح اصلی را تشکیل می دهد.

[۱۸] ر.ک: کاتب، احمد؟ تاریخ جدید یزد، ص، ۱۱۵.

[۱۹] قبه (Qobbe): پوشش نیم کره، گنبد، هر عضو نیم کره ای در اجزاء بنا.

[۲۰] ر.ک: مستوفی بافقی، محمد مفید، جامع مفیدی، ج، ۳، ص، ۱۷۰ و ۶۴۴.

[۲۱] شبستان: فضاهای سرپوشیده بنا، سالن ستون دار و سرپوشیده مساجد.

[۲۲] رواق (Ravaq): فضای سرپوشیده و نیمه باز و ممتد، فضای پیرامون محسن اماکن مذهبی.

[۲۳] ر.ک: طراز، میرزاعبدالوهاب، کتابچه موقوفات یزد، به تصحیح، ایرج افشار، تهران، فرهنگ ایران زمین، ۱۳۴۱، ص، ۱۳و۱۴.

[۲۴] ر.ک: عکس شماره ۱

…

از بانیان مسجد ، وقف نامه مکتوبی باقی مانده که علاوه بر اینکه به موقوفات مسجد و ابنیه دیگر این مجموع اشاره شده ، اطلاعات مفیدی درباره سابقه فرهنگی ـ آموزشی بنا به دست می دهد .

این وقف نامه اولاً به موارد ابنیهای اشاره دارد که توسط امیر چقماق و همسرش بنا گردید و شمال مسجد حمام ، کاروانسرا ، خانقاه : مصنعه [۱] و چاه آب سرد و … می باشد و موقعیت آن را هم مختصراً ذکر کرده است . ثانیاً به ذکر موقفات وقف شده بر این ابنیه پرداخته که به اختیار شامل عمارت اطراف حمام در میدان بازار و بخشی از سهم قناتی در خیرآباد و هوک و قنائی در حسن آباد و سهمی از آبادی برو آباد میبد است که توسط امیر چخماق وقف شده و همچنین آب و اراضی ده محمد طبس گلیک و نیز آسیایی واقع در اهرستان یزد و آب قنوات تفت و نصیری و باغات آن و عمارت های بنا شده در عرضه خانی و نه باب مغازه نزدیک مزار جهان الاسلام است . همچنین چندین خانه و سهمی از قریه پدر آباد و بخشی از قنوات آمده میبد و نیز قنوات قریه فیروز آباد میبد و قنوات قریه محمودی میبد و دستجرد بارجین این شهر است و دیگر قنوات قریه بندرآباد و قریه شمس آباد و قریه اشکذر می باشد .

در این وقف نامه بعد از آنکه تولیت این موقوفات به محمد پسر امیر چخماق تفویض شده ، چگونگی مصرف آن هم به اختیار او گذاشته شده و در واقع تمامی موقوفات مذکور به طور مشاع بر تمامی ابنیه ذکر شده وقف گردیده ، الا مواردی که به طور مشخص برای مسجد تعیین شده و آن نیز به اختصار از این قرار است .

۱ ـ امام حسن الکلامی که در فنون قراءت محصارت داشته باشد و از سر فراغ بال ، در روز و شب ، امامت مسجد را عهده دار باشد تعیین شده ، سالانه مبلغ سیصد و شصت دینار را آقچه [۲] نقره سره مسکوک رایج کپکی[۳] که وزن هر دو دینار آن یک مثقال و نیم دانگ باشد به او پرداخت شود . چنانچه هر روز یک دینار باشد .

۲ ـ ده نفر حافظ کلم الله حکه حسن الصوت و در تجوید و قرائت بی همتا باشند تعیین شوند و در شب و روز مخصولاً بین اعائین و سحرها ، قرآن تلاوت کننده سالانه مبلغ دو هزار و یک صد و شصت دینار از همان نوع مذکور به آنها پرداخت شود .

۳ ـ یک نفر مصدر [۴] که شایسته منصب صدرات حفاظ باشد و در قرائت و تجوید ماهر ، منصوب و سالانه مبلغ سیصد و شصت دینار مذکور به وی پرداخت شود .

۴ ـ یک نفر مدرس هم تعین تا ۱۱ مدر مسجد مذکور بسط بساط در پس علوم دینیه و معارف یقینیه نموده ، حقایق مسائل به وسایل بیان وافی کامل و لسان شافی شامل بر چهره حال طلبه نگارد . » و سالی یک هزار و دویست دینار مذکور به او پرداخت
شود .

---

[۱] مصنعه (Masnae) : آب انبار .

[۲]

[۳] کپکی (Kapaki) : نوعی دینار و تومان که در عهد مغول و تیموریان و صفویان متداول بوده است .

[۴] مصدر (Masdar) : مقدم داشته شده ؛ بالا نشین