کارآموزی در آزمایشگاه مجتمع پتروشیمی اراک

فصل اول  : آشنایی کمی با مجتمع پتروشیمی اراک
۱-۱ تاریخچه و انگیزه احداث    …………………………………………………………    10    
۱-۲  اهمیت تولیدات مجتمع    ………………………………………………………….   10
۱-۳  خوراک  مجتمع             ………………………………………………………….   10
۱-۴  نیروی انسانی                …………………………………………………………..  11
۱-۵  مصارف تولیدات مجتمع   ………………………………………………………….   11
۱-۶  موقعیت جغرافیایی         …………………………………………………………..   11
۱-۷  واحدهای مجتمع           …………………………………………………………..   12
۱-۸  دستاوردهای مهم مجتمع  …………………………………………………………..   12
۱-۹  حفظ محیط زیست         ………………………………………………………….    13
۱-۱۰ اسکان و امکانات رفاهی ………………………………………………………….    13
۱-۱۱ مجتمع پتروشیمی اراک   ………………………………………………………………    14                
فصل دوم : گازکروماتوگرافی
۲-۱ مقدمه                        …………………………………………………………..    16 
۲-۲ تاریخچه                    …………………………………………………………..     17
۲-۳ مزایای کروماتوگرافی     …………………………………………………………..     18  
۲-۴ اصول دستگاه             ……………………………………………………………      19
۲-۵ سیستم کروماتوگرافی  ………………………………………………………          21 
۲-۵-۱ گاز حامل       …………………………………………………………………………      21
۲-۵-۲ کنترل جریان   ………………………………………………………………………..      21
۲-۵-۳ اندازه گیری جریان ………………………………………………………………….       22
۲-۵-۴ وارد کردن نمونه   …………………………………………………………………..       22
۲-۵-۵ ستون               ……………………………………………………………………       24   
۲-۵-۶ آون                 ……………………………………………………………………       27
۲-۵-۷ پیل آشکار ساز    ……………………………………………………………………       28
۲-۵-۸ دما                  ……………………………………………………………………       29
۲-۵-۹ ثبات               …………………………………………………………………….       30 
۲-۵-۱۰ شناسایی اجزاء یک مخلوط …………………………………………………..       31
فصل سوم :  انژکتورها
۳-۱ مقدمه                       ……………………………………………………….      33  
۳-۲ انژکتورهای Split        ………………………………………………………       35
۳-۲-۱ حجم انژکتور      …………………………………………………………………..        36
۳-۲-۲ دمای انژکتور     ……………………………………………………………………        37
۳-۲-۳ لوله تزریق انژکتورهای Split  ………………………………………………        37
۳-۳ انژکتورهای Splitless         …………………………………………….        38 
۳-۳-۱ لوله تزریق انژکتورهای Splitless   ……………………………………..        39
۳-۳-۲ دمای انژکتور و استفاده صحیح از سرنگ تزریق ………………………..        40
۳-۴  انژکتورهای On –column  ………………………………………………       42
۳-۴-۱ چند نکته مهم    ……………………………………………………………………        42
۳-۴-۲ امتیازات روش تزریق On –column …………………………………          43
۳-۵  انژکتورهای مستقیم  ………………………………………………………….         45
۳-۵-۱ تبدیل انژکتورهای ستون های پر شده به انژکتورهای مستقیم …..         45
۳-۵-۲ لوله تزریق انژکتور مستقیم  …………………………………………    46
۳-۶ سپتوم انژکتور   …………………………………………………………………….    48
۳-۷ تمییز کردن انژکتور  ………………………………………………………………    48
فصل چهارم : ستون ها
۴-۱ مقدمه ای بر مبحث ستون های پرشده  ………………………………………   51
۴-۲ نگهدارنده های جامد   …………………………………………………………..    51 
    4-2-1 اثرات سطحی نگهدارنده جامد   ………………………………………………..     53
    4-2-2 اندازه ذرات  …………………………………………………………………………….     54
۴-۳ فاز مایع  ……………………………………………………………………………..    54
    4-3-1 شرایط فاز مایع   …………………………………………………………………….     54 
    4-3-2 گزینش فاز مایع  …………………………………………………………………….     55
    4-3-3 درصد فاز مایع    …………………………………………………………………….     55
۴-۴ دمای ستون   ……………………………………………………………………….    56
۴-۵ تهیه جامد پوشانده شده  ……………………………………………………….     56
۴-۶ مقدمه ای بر مبحث ستون های موئین   …………………………………….     58
۴-۷ وارد کردن نمونه  ……………………………………………………………….      59
۴-۸ لوله های سیلیس گداخته  ……………………………………………………       59
۴-۹ پوشش پلی ایمیدی  …………………………………………………………..       60
۴-۱۰ حدود دمایی ستون   ………………………………………………………..       61
۴-۱۱ فازهای ساکن ستون های موئین  ………………………………………..       63
۴-۱۱-۱ انتخاب فاز ساکن   …………………………………………………………..         64
۴-۱۱-۲ فازهای ساکن معادل (هم ارز)   …………………………………………         65
فصل پنجم : آشکارسازها
۵-۱ مقدمه  …………………………………………………………………………..      67
۵-۲ گاز جبرانی  ……………………………………………………………………      67
۵-۳ حساسیت آشکارساز  ……………………………………………………….      68
۵-۴ گزینش پذیری  ……………………………………………………………….      69
۵-۵ دامنه خطی بودن پاسخ آشکارساز  ……………………………………..      69    
       5-5-1 آشکارساز هدایت حرارتی یا کاتارومتر ……………………………………..       70
       5-5-2 آشکارساز بر پایه یونش       ………………………………………………….       71
       5-5-3 آشکارساز یونش شعله ای    ………………………………………………….        71
       5-5-4 آشکارساز یونش سطح مقطعی  ……………………………………………..        72
       5-5-5 آشکارساز یونش آرگون   ………………………………………………………        72
       5-5-6 آشکارساز یونش هلیم  ………………………………………………………….        73
       5-5-7 آشکارساز یونش قلیایی  ……………………………………………………….        73
       5-5-8 آشکارساز یونش نوری   ……………………………………………………….        74
       5-5-9 آشکارساز نورسنجی  ……………………………………………………………        74
       5-5-10 آشکارساز هدایت الکترولیتیکی  …………………………………………..       75
       5-5-11 آشکارساز بر پایه دانسیته گاز  ……………………………………………..       75
       5-5-12 آشکارساز الکترون ربا …………………………………………………………       76
       5-5-13 آشکارساز پلاسمای امواج میکرو  …………………………………………      76
       5-5-14 آشکارساز انتگرالی  ……………………………………………………………..      77
فصل ششم : عملکرد واحدها
۶-۱ واحد ۲- اتیل هگزانول   ……………………………………………………    85
۶-۱-۱ فرایند تولید ۲- اتیل هگزانول  …………………………………………….     85
۶-۱-۲ عرضه محصولات  ……………………………………………………………..     87
۶-۱-۳ اهمیت واحد ۲- اتیل هگزانول ……………………………………………    88
۶- ۲  واحداتانول آمین …………………………………………………………….   89
۶-۲-۱ فرایند تولید اتانول آمین  ……………………………………………………..    89 
۶-۲-۲ عرضه محصولات  ……………………………………………………………..    91
۶-۲-۳ اهمیت واحد اتانول آمین  …………………………………………………….    92
۶-۳ واحد اتوکسیلات  ……………………………………………………………..   92 
۶-۳-۱ فرایند تولید اتوکسیلات  ………………………………………………………    93
۶-۳-۲ اهمیت واحد اتوکسیلات  ……………………………………………………..   

۱-۱ تاریخچه و انگیزه احداث :
مجتمع پتروشیمی اراک یکی از طرحهای زیر بنائی و مهم می باشد که درراستای سیاست های کلی توسعه صنایع پتروشیمی و با اهداف تأمین نیاز داخلی کشور و صادرات ایجاد و به بهره برداری رسیده است .
این طرح درسال ۱۳۶۳ به تصویب رسید و پس از طی مراحل طراحی ونصب و ساختمان در سال ۱۳۷۲ فاز اول مجتمع در مدار تولید قرارگرفت . در ادامه کار ، به منظور بهبود مستمر و تولید بیشتر و متنوع تر، واحدهای دیگر مجتمع تکمیل و واحد اتوکسیلات به عنوان آخرین واحد مجتمع در سال ۸۲ راه اندازی و در مدار تولید قرار گرفت .
از سال ۷۹ ، همزمان با تکمیل واحدها ، طرحهای توسعه ای مجتمع نیز با هدف افزایش ظرفیت مجتمع آغاز گردیده است . از سال   1378با تصویب هئیت مدیره و پس از بررسی های دقیق عملکرد مجتمع، شرکت در بازار بورس پذیرفته شد و واگذاری سهام آن آغازگردید .
۱-۲ اهمیت تولیدات مجتمع :
    از مشخصه های استثنایی مجتمع پتروشیمی اراک استفاده از دانش های فنی ، تکنولوژی و فرایندهای پیشرفته می باشد . تولیدات مجتمع بسیار متنوع و عمدتاً گریدهای مختلف را شامل می شوند.  از لحاظ انتخاب خطوط تولید کمتر مجتمعی را می توان یافت که مانند مجتمع پتروشیمی اراک ترکیبی از تولیدات پلیمری وشیمیایی ازرشمند و حتی شاخه خاصی از تولیدات نظیرسموم علف کشها را یکجا داشته باشد . مجتمع پتروشیمی اراک از لحاظ تنوع ، ارزش فراورده ها و نقش حساس آن در تأمین نیاز صنایع مهم کشور کم نظیر می باشد.
۱-۳ خوراک مجتمع :
خوراک اصلی مجتمع نفتای سبک وسنگین است که از پالایشگاه های اصفهان و اراک از طریق خط لوله تأمین می شود .خوراک دیگر مجتمع ، گاز طبیعی است که ازخط لوله سراسری مجاور مجتمع اخذ می گردد . ضمناً حدود۶۰۰۰ تن آمونیاک وحدود ۳۵۰ میلیون متر مکعب در سال مصرف گاز طبیعی مجتمع می باشد که از خط سوم سراسری تأمین می گردد .

۱-۴ نیروی انسانی :
کل نیروی انسانی شاغل در مجتمع بالغ بر ۱۷۶۹ نفر می باشد که حدود ۱۲۱۳ نفر فنی و ۵۵۶ نفر ستادی هستند .
بر اساس سیاست کلی دولت جمهوری اسلامی ایران بخشی از کارها به بخش خصوصی واگذار گردید که در این راستا چندین شرکت با بیش از۱۰۰۰ نفر نیرو در بخشهای خدماتی – تعمیراتی و غیره در مجتمع فعالیت دارند .
۱-۵ مصارف تولیدات مجتمع :
مصارف تولیدات مجتمع بسیار متنوع و دارای طیف گسترده است .در بخش تولیدات شیمیایی کلیه فراورده ها شامل اکسید اتیلن/ اتیلن گلیکل ها – اسید استیک / وینیل استات – دو اتیل هگزانل -بوتانل ها – اتانل آمین ها و اتوکسیلات ها به اضافه سموم علف کش ها کاملاً در کشور منحصر به فرد می باشند و نیاز صنایع مهمی را در کشور تأمین نموده و مازاد آنها به خارج صادر می شود .
در بخش پلیمری نیز فراورده های ارزشمند و استراتژیک انتخاب شده اند که به عنوان نمونه می توان گریدهای مخصوص تولید سرنگ یک بار مصرف – کیسه سرم – بدنه باتری – گونی آرد – الیاف و همچنین مواد اولیه ساخت بشکه های بزرگ به روش دورانی و نیزگرید مخصوص تولید لوله های آب – فاضلاب و گاز و لاستیک پی بی آر را نام برد .
اولویت مصرف فراورده های مجتمع  برای تأمین نیاز صنایع داخل کشور است در این ارتباط تولیدات مجتمع سهم به سزایی در تأمین نیاز صنایع پایین دستی دارد به نحوی که نیاز بالغ بر ۵۰۰۰ واحد پایین دستی را تأمین می نماید .
۱-۶ موقعیت جغرافیایی :
مجتمع پتروشیمی اراک در جوار پالایشگاه اراک در کیلومتر ۲۲ جاده اراک – بروجرد در زمینی به وسعت ۵۲۳ هکتار قراردارد .

منابع و مأخذ :

–    راهنمای عملی استفاده ، نگهداری و رفع عیب از دستگاه های کروماتوگرافی گازی با ستون موئینه       
تألیف : دین رود             
                ترجمه : سعیدامامی –حسین رحیمی
– کروماتوگرافی و طیف سنجی         
               تألیف و ترجمه : دکتر عباس شفیعی
–    روش های کروماتوگرافی        
                    تألیف : ر.استوک – س.ب.ف.رایس 
                    ترجمه : سید واقف حسین ، جمشید منظوری لشکر
–    مبانی گروماتوگرافی گازی        
            تألیف : هارلدم . مک نایر ، ارنست جی ، بونلی
            ترجمه : عباس کمالی زاد
–    اصول تجزیه دستگاهی
تألیف : داگلاس اسکوک وست
– کاتالوگ های روابط عمومی مجتمع پتروشیمی اراک
–    Analytical Supplies  Catalog     1995/1996
–    CHROMPACK        Varian     
–    Chromatographic     Separations ، part ?, Π