مقاله بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مفهوم خداوند

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مفهوم خداوند دارای ۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مفهوم خداوند  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مفهوم خداوند،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مفهوم خداوند :

مقدمه

مفاهیم همواره در ارتباط با مفاهیم دیگر و بهصورت سیستم مفهومی مطرح هستند. کلـی معتقـد اسـت: هر فرد برای درک یک مفهوم، باید سیستم سازهای مربوط به آن را داشته باشد تا با ارتباط مفهـوم جدیـد و سیستم سازهای بتواند آن را درک کند (مدی (Maddi)، ۲۰۰۱، ص .(۱۶۲ خدا نیز شبیه مفاهیمی چـون حقیقت، یک نام و یا یک شیء نیست، بلکه یـک مفهـوم اسـت و اسـتفهام ایـن کلمـه درواقـع تلاشـی متفکرانه است. بنابراین، برای فهم آن به سطح معینـی از یـادگیری و نیـز اسـتفاده مطلـوب و مـؤثر ایـن مفهوم نیاز میباشد (دهارت (Dehart)، .(۲۰۰۲ درواقع، به نظر میرسد عقاید افـراد دربـاره ویژگیهـا و صفات بالقوه خداوند، مانند خداوند مهربان، آرامشبخش، قدرتمند و کیفـردهنـده، میتوانـد بـر مفهـوم خدای آنان دلالت داشته باشد (دیروز و همکاران (De Roos)، .(۲۰۰۴

مفهوم »خدا«، تحول و شکلگیری دینداری شخصی افراد را تعیین میکند که در سـالهای گذشـته، بیش از هر مفهوم مذهبی دیگر، مورد بررسی پژوهشگران قرار گرفتـه اسـت (هایـد (Hyde)، ۱۹۹۰، ص .(۸۶ در ادبیات تحقیق و مبانی نظری، دیدگاههای شناختی سهم ویژهای در تبیین ایـن مفهـوم بـه عهـده دارند. درواقع، دو جنبه رشدشناختی، یعنی تفکر نمادین و نظریه ذهن، به درک چگونگی شـکلگیـری و تحول مفهوم خدا کمک میکند. براساس مفاهیم جاندارپنـداری و خودمیـانبینـی پـیشعملیـاتی پیـاژه، گرچه ممکن است مفهوم »خدا« در دوره اول کودکی نوعی انتزاع تلقی شود، اما این مفـاهیم در کودکـان براساس معیارهای بزرگسالان عینی و انسانگونه به نظر میرسند. پس از آنکه کودک رشـدشـناختی لازم را کسب کرد، اگر نظام دلبستگی او توسط رویدادی، مانند جدایی، فعال شود، ممکـن اسـت کـودک بـه خدا بهعنوان یک جانشین دلبستگی انتزاعی و هنوز انسانگونه تکیه کنـد. همسـو بـا ایـن نظـر، ریزوتـو (۱۹۷۹) معتقد است: در این سن کودکان بازنمودی جاندار از خداوند شکل میدهند کـه در آن خداونـد بهعنوان پناهگاهی امن درنظر گرفته میشـود (کاسـیدی و شـیور (Cassidy & Shaver)، ۲۰۰۸، ص .(۵۱۰ مینر (۲۰۰۷) (Miner)، نیز معتقد است: سیستم رفتاری دلبستگی، که در پیوندهای ارتباطی کـودک- والـد دیده میشود، ممکن است گواهی بر رابطه خداوند با انسان، از طریق در نظر گـرفتن خداونـد بـهعنـوان پایگاه و پناهگاه امن و جستوجوی نزدیکی به او در هنگام تنش، باشد.

در سالهای میانه کودکی، وقتی کودک وارد مدرسه شده و از والدین و مراقبت آنها فاصله میگیـرد، مفهوم خداوند در آنها کمتر شکل انسانگونه دارد. اگرچه در همین زمان نیز خداوند، در مقایسه بـا دوره اول کودکی، نزدیکتر احساس میشود (اشلمن و همکاران، .(۱۹۹۹ دادههای تجربی نشان مـیدهـد کـه

بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه مفهوم خداوند ۷۵

از دوره اول کودکی به بعد، خداوند همواره بهعنوان یک پناهگاه امن در هنگام تنیـدگی تلقـی مـیشـود (تمینن (Tamminen)، .(۱۹۹۴

نوجوانی و ابتدای بزرگسالی از گذشته تاکنون، بهعنوان دوره تغییرات اساسی افراد در زمینـه مـذهب در نظر گرفته شده است (گرانکویست (Granqvist)، .(۲۰۰۳ این دوران، با تغییـرات مـذهبی ناگهـانی و سایر تغییرات در رابطه فرد با خدا همراه است. ازآنجاکه نوجوانی، دوره تحولی پیچیده و ویژهای اسـت، تبیینهای گستردهای برای افزایش میزان این تغییرات در این دوره ارائه شده است. این تبیـینهـا، شـامل بلوغ و غرایز جنسی، افزایش نیاز به معنا، هدف و احسـاس هویـت و تحقـق خـود مـیگـردد (هـود و همکاران (Hood)، ۲۰۰۹، ص .(۱۲۶ از دیدگاه دلبستگی، نوجوانی دوره انتقال بین چهرههـای دلبسـتگی اصلی، از والدین به همسالان، است (زیفمن و هـزن (Zeifman & Hazan)، ۱۹۹۷، ص .(۱۸۰ رهـا کـردن والدین بهعنوان چهرههای دلبستگی، پیامدهایی قابل پیشبینی همچـون آسـیبپـذیری در برابـر تنهـایی هیجانی، یعنی فقدان چهره دلبستگی در دنیای درونی، در پی دارد. در این هنگام، ممکـن اسـت نوجـوان به سمت خدا، یا رهبران مذهبی کاریزماتیک، بهعنوان یک چهره شبهدلبسـتگی جـایگزین برگـردد. ایـن تغییرات ناگهانی با آشفتگیهای هیجانی همراه است (گرانکویست، .(۱۹۹۸

سالهای میانه بزرگسالی، در مقایسه با دورههای سـنی پـیش از آن، دوره حفـظ انتقـال عـادتهـای مذهبی به نسل بعد است. در دوره پیری، ارتباط فرد با خداوند اغلـب اهمیـت خـود را حفـظ مـیکنـد، بهویژه هنگامی که فرد دوستان نزدیک یا همسر خود را به دلیل مرگ از دست میدهد. یافتهها حـاکی از افزایش اهمیت رابطه با خداوند در ایـن دورههـای انتقـالی اسـت (بـرون و همکـاران (Brown)، ۲۰۰۴؛ سیسیرلی (Cicirelli)، ۲۰۰۴؛ کیرکپاتریک (Kirkpatrick)، ۲۰۰۵، ص .(۱۵۳
علاوه بر دیدگاههای تحولی، ادراک مفهوم خداوند، نمونهای از شیوههای متعـددی اسـت کـه بـرای شناسایی باورهای مذهبی در افراد هم برای اهداف و مقاصد تجربـی و هـم بـالینی مـورد اسـتفاده قـرار گرفته است (گورسوچ (Gorsuch)، ۱۹۶۸؛ اسپیلکا و همکاران، ۱۹۶۴؛ شـافر و گورسـوچ ( Schaefer & (Gorsuch، .(۱۹۹۱ بـرای مثـال، در مـداخلات بـالینی متمرکـز بـر خشـم و تـرس، تمرکـز درمـانی بـر مفهومسازی (ادراک) خداوند و تقویت ادراک از خداوند بهعنوان شفادهنده و مهربـان معطـوف میشـود (کار (Carr)، ۱۹۷۵؛ کامپن((Compaan، .(۱۹۸۵ نب و امرسون (۲۰۱۳) (Knabb & Emerson) ارزیـابی مناسب کژکاری دلبستگی، کمک به مراجع برای ساخت قصه دلبستگی خداوند و حرکت به سـویی کـه مراجع احساس نزدیکی بیشتری نسبت به پیامبر، بـهعنـوان تصـویر دلبسـتگی را مرکـزی داشـته باشـد،

۸۵ ، سال هفتم، شماره چهارم، زمستان ۳۹۳۱

گامهای مفیدی برای درمانگران و مشاوران مراجعان مسیحی دارای الگوهای دلبستگی مختـل دانسـتهاند، مطالعات تجربی، مفهوم خـدا را بـهعنـوان یـک متغیـر روانشـناختی- مـذهبی براسـاس تحلیـل عامـل مقیاسهای درجهبندیشده صفات در ارتباط با متغیرهـایی ماننـد عـزت نفـس، هسـته کنتـرل، سـاختار شخصیت، شیوه ارتباطات بینفردی و اقتدار خانوادگی مورد ارزیابی قرار داده اسـت (بنسـون و اسـپیلکا (Benson & Spilka)، ۱۹۷۳؛ شافر و گورسوچ، .(۱۹۹۲

این مفهوم متواندی مستقیماً با پیشداوریهای روانشناختی و تحمل سیاسی بزرگسالان و احتمالاً بـا وجوه بنیادگرایانه مذهبی، باورهای خداسالارانه و تعهد مذهبی مـرتبط باشـد (کـارپو (Karpov)، .(۲۰۰۲ علاوه بر این، ادراک مفهوم خداوند در افراد، بـر عملکـرد و بهداشـت روان آنهـا تـأثیر دارد (گـریفین و همکاران (Griffin)، .(۲۰۰۹ برای نمونه، تأکید بر خداوند بهعنوان یاریدهنـدهای قدرتمنـد، تـأثیر مثبتـی بر مقابله کودکان و بزرگسالان با بیمـاریهـای مـزمن و مـرگ دارد (پنـدلتون و همکـاران (Pendleton)، .(۲۰۰۲ نتایج پژوهش رونسون و همکاران (۲۰۱۱)، بیانگر این بود که در نظر داشتن خداونـد بـهعنـوان خیراندیش و بخشنده، فرایند پیشروی بیماری ایدز را کُند و در نظر داشتن خداوند بـا صـفاتی همچـون قضاوتکننده و کیفردهنده فرایند پیشروی ویروس ایدز را طی ۴ سال تسـریع میکـرد. عـلاوه بـر ایـن، اندازه اثر این متغیرها حتی بزرگتر از آنچیزی بود که قـبلاً در مـورد متغیرهـای روانشـناختی همچـون دلبستگی و مقابله گزارش شده بود. شـافر و گورسـوچ (۱۹۹۱)، گـزارش کردنـد کـه خـدای دروغـین، خدای بیفایده و خداوند دور و غیرقابل دسترس بهگونهای منفی با مقابله خـود راهبـر و مفهـوم خـدای خیراندیش، قهار، لایتناهی، هدایتگر، پایدار، قدرتمند و حافظ بهگونهای مثبت از سـوی دیگـر، مقابلـه مبتنی بر مشارکت بهگونهای مثبت با مفهوم خدای خیراندیش، قهار، لایتناهی، هدایتگر، پایدار و حـافظ و بهگونهای منفی با خدای دروغین، خدای بیفایده و خداوند دور و غیرقابـل دسـترس در ارتبـاط بـود. مقابله از طریق تسلیم شدن نیز خدای خیراندیش، قهار، لایتناهی، هدایتگر و حافظ، و بهگونـهای منفـی با خداوند دور و غیرقابل دسترس در ارتباط بـود. اضـطراب نیـز بـا مفهـوم خـدای خیرانـدیش، قهـار، لایتناهی، هدایتگر، پایدار و قدرتمند همبستگی منفی و با خدای دروغـین و خداونـد دور و غیرقابـل دسترس همبستگی مثبت داشت (شافر و گورسوچ، .(۱۹۹۱ وونگ- مـک دونالـد (Wong-McDonald) و گورسوچ (۲۰۰۴) معتقدند: رابطه با خداوند وابسته به شناخت و مفهوم خداوند است و در نظـر گـرفتن خداوند بهعنوان خیراندیش، لایتناهی، هدایتگر، پایدار، قدرتمند، حـافظ موجـب میشـود افـراد رابطـه نزدیکتری به خداوند تصور نمایند. در پژوهش بنسـون و اسـپیلکا (۱۹۷۳)، نیـز همبسـتگی مثبـت میـان

بررسی ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه مفهوم خداوند ۹۵

عزت نفس و داشتن برداشت مهربان از خداوند گزارش شده است. علاه بر ایـن، افـرادی بـا انگیزههـای درونی مذهبی خدا را تنبیـهگرتر و مهربـانتر میبیننـد و نیـز افـرادی کـه خـدا را خیرانـدیش میبیننـد، بهزیستی بیشتر و رابطه نزدیکتری با خداوند گزارش کردنـد. همچنـین در ملاحظـه خداونـد بـهعنـوان تنبیهگر نیز به بهزیستی بیشـتر میانجامـد، گورسـوچ معتقـد اسـت: در نظـر داشـتن خداونـد بـهعنـوان تنبیهکننده گناهکاران به بهزیستی منجر میشـود (وونـگ- مـک دونالـد و گورسـوچ، .(۲۰۰۴ همچنـین مفهوم خداوند با آسیبشناسی شخصیت و آشفتگی روانشناختی رابطه دارد؛ هرچه مفهوم منفیتـری از خداوند در ذهن افراد وجود داشته باشد، آسـیب شخصـیت و آشـفتگی روانشـناختی بیشـتری وجـود خواهد داشت (یورلینگز- بنتکو و همکاران، .(۲۰۰۵

برخلاف بسیاری از فرهنگهای دیگر، دین در جامعه ایران عـاملی اساسـی و تأثیرگـذار در زنـدگی فردی و اجتماعی است. در این میان از یکسو، باورهای مذهبی افراد بـهعنـوان عـواملی تأثیرگـذار، کـه میتواند فهم ما را از ارتباط میان دینداری و رفتارهای افـراد افـزایش دهـد، در نظـر گرفتـه میشـود، از سوی دیگر، با توجه به اینکه سنجش و اندازهگیری اساس یک علم را تشـکیل میدهـد. در بررسـیهای علمی پدیدههای مذهبی، طراحی ابزارهایی برای اندازهگیری بهعنوان یک مؤلفه حساس و حیـاتی مـورد توجه قرار میگیرد. بر این اساس، با توجه به نقش مفهوم خداوند بهعنوان عاملی تأثیرگذار در جنبههـای گوناگون زندگی روانی افراد، بررسی ویژگیهای روانسـنجی پرسـشنامـهای کـه ایـن مفهـوم را مـورد سنجش قرار میدهد، هدف این پژوهش است. پرسشهای این پژوهش ایـن اسـت کـه آیـا فـرم کوتـاه پرسشنامه مفهوم خداوند، در جامعه دانشجویان ایرانی از اعتبار و روایـی مناسـب برخـوردار اسـت؟ و ادراک دانشجویان در مورد مفهوم خداوند چگونه است؟

روش پژوهش

جامعه آماری این پژوهش که از نوع توصیفی است، کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاههای شهر شیراز تشکیل میباشند. از این جامعه آماری، بـا توجـه بـه ماهیـت پـژوهش، نمونـهای ۵۰۲ نفـره، مشتمل بر ۲۸۱ دختر و ۲۲۱ پسر که در دامنه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال قرار داشتند، بـه شـیوه خوشـهای چندمرحلهای انتخاب شدند. در این شیوه نمونهگیری، ابتدا از هر دانشگاه شهر شیراز، دو دانشـکده به تصادف انتخاب گردید، سپس از هر دانشـکده دو کـلاس انتخـاب شـد و کلیـه دانشـجویان آن کلاس در پژوهش شرکت نمودند.

۰۶ ، سال هفتم، شماره چهارم، زمستان ۳۹۳۱

ابزارهای پژوهش

فرم کوتاه پرسشنامه مفهوم خداوند: این پرسشنامه نخستین بار در سال ۱۹۶۸ توسط ریچـارد گورسـوچ ارائه گردید (گورسوچ، .(۱۹۶۸ در ایـن پرسـشنامـه، مجموعـه صـفاتی بـه آزمودنیهـا ارائـه و از آنهـا خواسته شد تا بر مبنای یک مقیاس ۵ درجهای معلوم کنند، هر صفت تا چه اندازه به مفهومی کـه آنهـا از خداوند در ذهن دارند، نزدیک است. سازنده این پرسشنامه هشت عامل (خداوند خیراندیش، بـیربـط، لایتناهی، قضاوتکننده، الوهیت، هدایتگر، معتبر و قهار) را معرفی میکند. اصل پرسشنامـه شـامل ۷۵ صفت بود که با توجه به همبستگی معنادار، حداقل بالای ۷۰ درصد بین عاملها، تحلیـل عامـل تأییـدی که در ابتدا توسط گورسوچ (۱۹۶۸) انجام گرفت، عاملها را بهعنوان یک مجموعه تأیید نکـرد (شـافر و گورسوچ، .(۱۹۹۲ تحلیل عامل اکتشافی این ۷۵ صفت، به استخراج ۲۰ عامل اولیه انجامیـد کـه تنهـا ۱۱ عامل بارعاملی بیش از ۰/۳۲ داشتند. گورسوچ، بعدها فرم کوتاهی از ایـن پرسـشنامـه تهیـه کـرد و در پژوهشهای مختلف، با توجه به ماهیت پژوهش آن را مورد استفاده قرار داد.

فرایند آمادهسازی پرسشنامهای که در فرهنگ دیگـری بـه وجـود آمـده اسـت، مسـتلزم ترجمـه و بازترجمههای متعددی است که بهمنظور کسب اطمینان از معـادل بـودن مفـاهیم پرسـشنامـه اصـلی بـا پرسشنامه ترجمهشده صورت میپذیرد. در فرایند ترجمه و آمادهسـازی پرسـشنامـه، مفهـوم خداونـد گامهای زیر برداشته شد:

۱ دو نفر بهطور جداگانه پرسشنامه اصلی را از زبان انگلیسی به زبـان فارسـی ترجمـه کردنـد. ایـن دو ترجمه توسط یک متخصص با مدرک دکترای تخصصی زبان انگلیسی با یکدیگر مقایسه شـد و بـه یک متن تبدیل گردید.

۲ دو نفر بهطور جداگانه متن مذکور را از زبان فارسی به زبان انگلیسی ترجمـه کردنـد. ایـن دو ترجمـه نیز توسط یک دکترای تخصصی زبان انگلیسی با یکدیگر مقایسه شد و با حذف موارد اخـتلاف، بـه یک متن تبدیل گردید.
۳ در گام بعد، با همکاری یک متخصص علم کلام، صفتی که میتوانست به بهتـرین و قابـلفهـمتـرین صورت بیانگر صفت موردنظر باشد، از میان ترجمههای مختلف انتخاب گردید، سـپس صـفات بـه ترتیب حروف الفبا در پرسشنامه پخش گردید. سرانجام، نسخه فارسی پرسشنامه مفهـوم خداونـد، که در بخش پیوست مشاهده میشود، به وجود آمد. در مطالعهای مقدماتی نسخه فارسی پرسشنامـه مفهوم خداوند در میان گروهی از دانشجویان دانشگاه شیراز بهطور آزمایشی بـه کـار بـرده شـد و از قابلیت کاربرد آن در جمعیت ایرانی اطمینان حاصل شد.