مقاله بررسی و ارزیابی اجزای فناوری بـا کمـک مدل اطلس فناوری(مطالعه موردی: شـرکت طراحــی مهندســی و ســاخت تجهیــزات و ابزارآلات سایپا)

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله بررسی و ارزیابی اجزای فناوری بـا کمـک مدل اطلس فناوری(مطالعه موردی: شـرکت طراحــی مهندســی و ســاخت تجهیــزات و ابزارآلات سایپا) دارای ۱۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی و ارزیابی اجزای فناوری بـا کمـک مدل اطلس فناوری(مطالعه موردی: شـرکت طراحــی مهندســی و ســاخت تجهیــزات و ابزارآلات سایپا)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی و ارزیابی اجزای فناوری بـا کمـک مدل اطلس فناوری(مطالعه موردی: شـرکت طراحــی مهندســی و ســاخت تجهیــزات و ابزارآلات سایپا)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله بررسی و ارزیابی اجزای فناوری بـا کمـک مدل اطلس فناوری(مطالعه موردی: شـرکت طراحــی مهندســی و ســاخت تجهیــزات و ابزارآلات سایپا) :

-۱ مقدمه

ما در حال حاضر در عصر دانش۷ زندگی مـیکنـیم. فنـاوری دانشی است که برای ساخت کالاها، ارائه خدمات و بهبـود نحـوه استفاده از منابع محدود و با ارزش استفاده می شود. فناوری هـر طور استفاده شـود، نتیجـه و پیامـد توسـعه دانـش اسـت. عصـر اطلاعات در اواخر قرن بیستم موجب توسـعه و گسـترش دانـش شده است و تأثیری عظیم بر نرخ تغییر فناوری داشته است. نرخ شتابیافته تغییر فناوری اثری عمیق بر جامعـه و اسـتانداردهای زندگی مـیگـذارد.[۳] فنـاوری کـاربرد سـامانمند علـوم دانـش سازماندهی شده برای وظایف عملی و فنی است و فرآیند تبـدیل داده به ستاده را توضیح مـیدهـد. بنـابراین کشـورهایی کـه بـه توسعه صنعتی و اقتصادی میاندیشند، ناگزیر از توسـعه فنـاوری صنایع خود هستند.[۶] رشد اقتصادی یا ثروت مادی یک کشـور، اساسا به تولید مقدار کالایی وابسته اسـت کـه از ترکیـب منـابع طبیعی، زمین، سرمایه و نیـروی انسـانی مـیتـوان تولیـد نمـود.

بنابراین تبدیل منـابع طبیعـی بـه منـابع تولیـد شـده در مرکـز فراگردهای جدید توسعه اقتصادی نهفته است و فناوری مغز تمام اینگونه فعالیتهای تبدیلی است. فناوری بهعنوان عامل تبدیل به دو طریق به رشد اقتصادی کمک میکند؛ اول اینکـه بـا افـزایش بهرهوری از منابع قابل استفاده رشد اقتصادی را سرعت میبخشد و دوم اینکه با استفاده کارآمد و کارا از مقدار ثابت منابع، میـزان تولید را افزایش دهد. به بیان دیگر، میتوان گفت توسعه کشورها بدون توسعه فناوری در آنها و افزایش توان فناورانـه امکـانپـذیر نیست.[۵] فناوری در جهان امروز عامل اساسـی ایجـاد قـدرت و ثروت ملتهاست. فناوری بهعنوان روشها، فرایندها، سیستمها و مهارتهای استفاده شده در جهت انتقـال منـابع بـه محصـولات است. همچنین علم بازرگانی و کاربرد نظـاممنـد و سیسـتماتیک دانــش علمــی در یــک محصــول جدیــد، فرآینــدها یــا خــدمات است.[۱۱] پیشرفتهای فناورانه باعث خلـق محصـولات جدیـد، تکنیکها و فنون پیشرفته تولید و راههای بهتـر اداره و برقـراری ارتباط میشود. بهعلاوه، فناوری با صنایع جدید، بازارها و توسـعه شکافها و فعالیتهای رقابتی سروکار دارد.[۱۰] کافی نیست که فقط چیزی تولید شود، بلکه ارزانتر و بهتر تولید شدن کالاهـا و خدمات که موجب شکست رقبـا و بیـرون رفـتن آنـان از عرصـه اقتصادی میشود، نیز مهم است. در این دنیای رقابت با کمیـابی منابع و رشد جمعیت اگر فناوری نداشته باشیم و آن را به خـوبی

مدیریت نکنیم، مشکلات زیادی خواهیم داشت. مدیریت فنـاوری امکان کسب برتری رقابتی در بازار را ممکن میسازد.[۲] شدت و سرعت فناوری در دهـههـای اخیـر شـگفتآور بـوده اسـت. ایـن پیشرفتها شکل دنیای ما را تغییر داده و عملا همـه جنبـههـای زندگی را تحت تـأثیر قـرار دادهانـد. فنـاوری از دیـدگاه تجـاری، کاتالیستی است که تولیـد ثـروت مـیکنـد. درعـین حـال، ایـن کاتالیست موانع ورود به بازار را کاهش داده و عملا میدان رقابـت را برای تمامی فعالیتهای تجاری، از تولید محصولات فنی گرفته تا خدمات پزشکی و مالی و یا حملونقل و خـردهفروشـی، مهیـا میسازد. هرچه نقش فناوری پررنگتر شود، مدیران بیشتر تحـت فشار قرار میگیرند تا از فناوری برای بدست آوردن نتـایج بهتـر، سریعتـر و ارزانتـر اسـتفاده کـرده و از ایـن راه مزایـای رقـابتی پایدارتری بدست آورند.[۸] امروزه با پیشرفت فناوری در تمـامی دانـشهـا و سـطوح و همچنـین ضـرورت اسـتفاده از روشهـای ارزیابی فناوری، به عنـوان ابـزاری قدرتمند(کـه زمـانی فقـط در اختیار کشورهای پیشرفته بود)، در اکثر صنایع و در نقاط مختلف جهان درصدد مدیریت بهینه فناوری های موجـود و توسـعه آنهـا هستیم. برای توسعه و بـهکـارگیری فنـاوری جدیـد مـیبایسـت وضعیت فناوری موجود را ارزیابی کرد. بـدین ترتیـب، مـدیران از وضعیت شرکت آگاهی مییابند و در تصمیمگیریهای آتی از آن اســتفاده مــیکننــد. از آنجــا کــه هرگونــه تصــمیمگیــری و سیاستگذاری در جهت رشد و توسعه سازمان، مسـتلزم آگـاهی کامـل از ســطح فعلـی فنــاوری شـرکتهاســت، ایـن تحقیــق و تحقیقات مشابه آن، پاسخگوی این نیاز مدیریت ارشد سازمانهـا است. مقاله حاضر بهمنظور کمک به مدیریت مناسب فنـاوری در شرکت طراحی و مهندسی سایپا صورت گرفته و به کمـک مـدل اطلس فناوری سعی شده با ارزیابی فناوری، گزارشـی مناسـب از وضع فناوری و اجـزای آن بـا مقایسـه معیارهـا و اسـتانداردهای جهانی و اولویتبندی آن اجزاء با رویکرد ۸AHP، به برنامهریزان و سیاستگذاران ارائه شود. با پیادهسازی این روش و نتایج حاصـل از این مطالعه، پیشنهاداتی بر مبنای تحقیق صورتپذیرفته ارائـه شده است.

-۲ ارزیابی فناوری

از زمانی که نقش و اهمیت فناوری در فعالیتها شناخته شد، موضوع اندازهگیری سطح فناوری موردنظر کارشناسان بوده است.

در واقع، همواره این بحث در بین کارشناسـان مطـرح اسـت کـه

۸ Analytical Hierarchical process 7 Knowledge age

دوفصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره بیست و دو، پاییز و زمستان ۱۳۹۲ ۱۰

مهدی ارشادی سیس و رضا خضرلوی اقدم

چگونه میتوان واژه فناوری را تعریـف کـرد و ابعـاد کیفـی آن را بهصورت کمی درآورد و با تعیین سطوح فناوری بین فناوریهای مختلف تمایز قائل شـد. در ایـن چـارچوب تفـاوت بـین سـطوح فناوری در کشور یا در سطح صنعت و یا بنگاه را میتـوان فاصـله نسبی تعریف کرد. تجزیه و تحلیل و ارزیابی سطح فناوری اگـر از یک قاعده منطقی و اصولی پیروی کند، میتواند به برنامهریزان و سیاستگذاران در سطح ملی، صنعت و بنگاههای اقتصادی کمک کند تا نقاط قوت و ضعف فناورانه را شناسایی کنند و در انتخـاب فناوری های مناسب تصمیمگیری بهینـهای را اتخـاذ نماینـد.[۷]

ارزیابی فناوری عبارت از یک بررسی که تلاش میکند پیامدهای مستقیم یا غیر مستقیم انواع فناوری را پیش بینی کنـد و یـا بـه عبارتی آن پیامدها و اثراتی که فناوریهای مختلف بـر جامعـه و مردم آن میگذارد را پیشبینی و ارزیابی میکند. در واقع ارزیابی فناوری اهداف و سیاستهایی را برای ارتقای پیامدهای مطلوب و حداقل نمودن پیامدهای غیرمطلوب مشخص و معین میکند.[۹]

بررسی و ارزیابی فناوری به این منظور صورت میگیرد که بتـوان فناوری مدنظر را به خوبی شناخت، بررسی کرد و تـأثیرات آن را با دیگر فناوریهای بکار رفتـه در سـازمانهـای مشـابه مقایسـه کرد.[۱۴] در واقع، این روش ابزاری است که به سازمانها کمـک میکند تـا فنـاوری هـای موجـود خـود را بـه خـوبی شـناخته و فرصتها و تهدیدات پیشرو را به خوبی تشخیص دهنـد و بـرای آنها برنامهریزی کنند.[۱۸] در این فرایند، بـه کمـک مقایسـه بـا دیگر سازمانها و فناوریها، نقاط قوت و ضعف نمایان میشـود و همچنین تمرکز بر مشکلات و مسائل ناشی از کاربرد یک فناوری خاص مدنظر قرار می گیرد.[۱۷] در اصل این رویـه، متمرکـز بـر نقاط قوتی است که باید بر آنها تکیه کرد و در رفع نقـاط ضـعف کوشید. بهطورکلی، در ارزیابی فناوری نگاهی هدفدار به تغییـرات فناوری مدنظر است[۱۵] و درصدد شناسایی وضعیت موجـود در فناوری و کمک به مدیریت و توسعه آن اسـت.[۱۳] لـذا ارزیـابی فناوری عبـارت اسـت از سـنجش قـوت هـر یـک از پارامترهـای فناوری که هرگاه شکاف وجود داشته باشد، نیـاز فنـاوری در هـر یک از این پارامترها معلوم خواهد شد.[۷] در این راستا ضـرورت ارزیابی فناوری در موارد زیر نهفته است:[۱]

(۱ ارزیابی توانایی سازمان در تجاریسازی فناوری درونی با توجه به نقـاط قـوت و ضـعف مربـوط بـه تحقیـق و توسـعه اسـت یـا تجاریسازی آن و شناسایی موقعیت رقابتی فنـاوری کـه در چـه مرحله از چرخه عمر فناوری قرار دارد؛

(۲ پی بردن به موقعیت چرخه عمر فناوریهایی کـه نیازمنـد یـا متکی به آنهاست که آیا فناوری موجود فرسوده است یا در حـال

فرسودگی؛

(۳ شناسایی نقاط قوت و ضعف فناوری موجود در سازمان و پـی بردن به ارزش فناوری سازمان در نزد مشتریان؛

(۴ شناسایی عوامل محیطی تاثیرگذار بر روند توسعه فنـاوری بـا مشخص کردن شکاف فناوری در مقایسه با رقبا و میزان و نحـوه بهرهبرداری از فناوریها در داخل و خارج سازمان.

-۳ مدلهای موجود برای ارزیابی فناوری

بهمنظور ارزیابی فناوری در سطح صنعت و بنگاهها، مدلهای مختلفی ارائه شده است که در اکثر آنها، موارد و تعاریف مشترک و مفاهیم بنیـادین تقریبـا یکسـانی وجـود دارد؛ بعضـی از اینهـا عبارتند از:

• روش ارزیابی اقتصادی موقعیت فناوری؛

• مدل پورتر؛

• روش ارزیابی تناسب فناوری؛

• مدل اطلس فناوری(ارزیابی محتوای فناوری)؛

• شاخصهای ارزیابی زلنی؛

• روش شاخصگذاری رقابتی؛

• روش AHP؛

• فن تجزیه تحلیل سود و هزینه؛

• روش تجزیه و تحلیل راهبردی؛

• فن ارزیابی مطلوبیت فنی و سازماندهی پروژههای صنعتی.

-۴ مروری بر پیشینه تحقیقات

تحقیقات مختلفی در این زمینه صورت گرفتـه کـه از جملـه مهمترین و جامعترین منبع قابل اسـتناد در ایـن زمینـه روشـی اسـت کـه در کتـاب اطلـس تکنولـوژی بـا نـام چـارچوب کلـی برنامهریزی کشور بر پایـه فنـاوری ارایـه شـده و در سـال ۱۳۶۹

توسط سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور ترجمه و منتشر شده است. این منبع ضـمن تحلیـل خطـوط اساسـی توسـعه فنـاوری کشور بهصورت موردی به مطالعه محتوای فناوری صنعت و فولاد در ایران میپردازد که نتیجه تحقیق بیانگر سطح بالای جزءافـزار انسانی و سطح پایینافزار سازمانی است. نتایج تحقیقـات صـورت گرفته نشان می دهد که در ۲۳ شـرکت در سـطح کشـور کـه در زمینه صنعت نساجی فعالیت دارند، جزء فنافزار بالاترین سطح و جزءاطلاعاتافزار پایینترین سطح را داراست. نتیجـه تحقیـق در صنعت قند و شکر نیز نشاندهنده سطح بـالای فنـاوری در جـزء اطلاعاتافزار و سـطح پـایین در جـزء انسـانافـزار اسـت. نتـایج تحقیقــات صــورت گرفتــه در صــنایع ریختــه گــری، نــورد و

دوفصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره بیست و دو، پاییز و زمستان ۱۳۹۲
۱۱

بررسی و ارزیابی اجزای فناوری با کمک مدل اطلس فناوری ;

ماشینسازی حکایت از سهم پایین سـازمانافـزار و سـهم بـالای اطلاعاتافزار دارد.[۲۱] همچنین در پژوهشهای خود بر اهمیت متمرکز نمودن ابعاد فناورانه بنگاه بـرای توسـعه شایسـتگیهـای کلیدی و بالتبع افزایش مزیتهای رقابتی آن تأکید نمودهاند. این پژوهشگران شایستگی کلیـدی را همچـون قالیچـهای کـه تـار و پودهای آن را فناوری سـازمان و مهـارت کارکنـان تشـکیل داده است، تمثیل نمودهاند:

در تحقیق دیگر توسط هنری۹ و همکاران( ۲۰۰۹ )، کاوش و تعیین مرز تولیـد کشـورهای توسـعه یافتـه و کـارآیی ایـن نـوع کشـورها در اسـتفاده از فنـاوری و منـابع قابـل دسترسـی مـورد مطالعه قرار گرفته است.[۱۲] این تجزیه و تحلیل بهطور تصادفی در مدل محدودیت تولید در ۵۷ کشور توسعه یافته بین سالهای

۱۹۷۰ الی ۱۹۹۸ انجام شده است. نتایج حاصله نشـان مـیدهـد که سطوح کارآیی کشـورها و منـاطق، صـرف زمـان زیـاد، نفـوذ تجارت و نیز خط مشی آن در بالا بودن خروجی و تضمین بهبود فناوری در واردات کالاهای سـرمایهای منجـر بـه بهبـود کـارایی میشود.

رحمانی و علیزاده((۱۳۸۶ در تحقیقی سطح توانایی فنـاوری واحدهای صنعتی کشور را از طریق ارائه نتایج یک کار پژوهشـی جامع مورد بررسی و ارزیابی قرار دادهاند.[۴] نتـایج ایـن تحقیـق نشان میدهد که جزء فنافزار فناوری در وضعیت بهتری نسـبت به سایر اجـزاء قـرار دارد و جـزء اطلاعـاتافـزار در بـین عناصـر کمترین امتیاز را به خود اختصاص مـیدهـد. همچنـین سـاخت محصــولات پلاســتیکی و لاســتیکی بــالاترین ضــریب فنــاوری
(TCC10) را به خود اختصاص میدهد و گروههای ماشـینآلات و ساخت فلزات اساسی در ردههای بعدی قرار میگیرند. محصولات کانی غیرفلزی پایینترین سطح فناوری را به خود اختصاص داده است.

-۵ روش تحقیق

شرکت مورد مطالعه در این مقاله شرکت طراحی مهندسـی و ساخت تجهیزات و ابزارآلات سایپا است که با نام مرکز تحقیقـات صنایع سنگین و بهمنظور انجام فعالیتهای تحقیقـاتی، طراحـی، نمونهسازی در زمینه ماشینهـای ابـزار مخصـوص، ابـزارآلات و;

شروع به فعالیت کرد. این مقاله از لحاظ هدف کاربردی محسوب مــیشــود. بــرای گــردآوری اطلاعــات در ایــن مقالــه از روش

۹ Henry 10 Technology contribution coefficient

کتابخانــهای و پیمایشــی اســتفاده شــده اســت. ابــزار گــردآوری اطلاعات در این مقاله پرسشنامه است. جامعه آماری این مقاله را مدیران و کارشناسان این شرکت که تعـداد آنهـا ۱۵ نفـر اسـت، تشکیل میدهد که تمـام جامعـه آمـاری بـهعنـوان نمونـه قـرار میگیرد. ضریب پایایی کل برای سوالات پرسشنامههای هر یـک از اجزاء با آلفای کرونباخ %۷۸۲ محاسبه گردیـد، ضـریب آلفـای کرونباخ بـرای پرسشـنامههـای معیارهـا %۸۲۳ و ضـریب آلفـای کرونباخ برای پرسشنامههای گزینهها(در مدل (AHP برابر %۷۹۶

بدست آمد که نشانگر پایایی بالای پرسشـنامههـا اسـت. در ایـن مقاله از مدل اطلس فناوری استفاده شده است. این روش حاصل چهار سال بررسی و تحقیق مرکـز فنـاوری آسـیا و اقیانوسـیه(از سازمانهای وابسته به کمیسیون اقتصـادی و اجتمـاعی سـازمان ملل برای آسیا و اقیـانوس کبیـر-( ۱۱ESCAP اسـت کـه پـیش نویس آن در سپتامبر سال ۱۹۸۸ انتشار یافته است. مدل اطلس فناوری از مدلهای ارزیابی فناوری بشمار می رود. اطلس فنـاوری اولین گام در راه تدوین یک روش ارزیابی فناوری برای کشورهای در حال توسعه است؛ به همین دلیل، نارساییهایی در آن ممکـن است مشاهده شود که در این رابطه میتوان از اتکا بیش از حد به نظرات کارشناسـی نـام بـرد. روششناسـی اطلـس فنـاوری کـه میتوان آن را نوپا و یا در حال تکامل دانست، روشـی اسـت کـه برای کشورهای در حال توسعه قابـل اسـتفاده بـوده و بـه نتـایج حاصله با ضریب اطمینان نسـبتا خـوبی مـی تـوان اتکـاء نمـود.