دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی دارای ۳۵۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی۲ ارائه میگردد
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی :
بررسی و مقایسه ضرب المثل های عربی، فارسی و انگلیسی
التمهید
»إنّی رأیتُ أنَّه لایکتب إنسانٌ کتابا فی یومه إلا قال فی غده: لوغُیِّر هذا لکان أحسنَ. و لوزیدَ کذا لکان یُسْتحسَنُ. ولوُ قدِّم هذا لکان أفضلَ و لوتُرک هذا لکان أجملَ، و هذا مِن أعظمِ العِبَرِ. و هو دلیلٌ علی استیلـاءِ النقصِ علی جملهِ البشر«. العِماد الأصبهانّی.
بما أنّ المثل تمخّضَ عن نبذه من خبرات الشعوب و ثقافاتهم السامیه فمن الأحسن أنْ نعرِّف الثقافه فی البدایه. فإنّ الثقافه کما یعرّفها کروبرهی» تشمل الکلـام، والعلوم، و المعتقدات، و الأدب ، و الفن، و الآمال، و القوانین التی نتعلمها من القدماء، حیث نستطیع أن نضیف إلیها أشیاء جدیده.«[1]
لاشک أن اللغه تصدر من الثقافه حیث تعتبر من الأجزاء الرئیسه لتکوینها، کما أن المثل فرعٌ من فروع الأدب فی کل لغه و الذی یجعلُ الکلـامَ أن یتزین و یزدادَ جمالا و معنی، ذلک لانّ المثل کما یقول دوریفارول: »خبره جمیع الشعوب، و نتیجه التفکیر السلیم لجمیع العصور، اخُتزِل إلی صیغه مصغّره«.[2]
تعریف المثل
»مِثْل: کلمه تسویه، یقال: هذا مِثْله و مَثَله، کما یقال شِبهه و شَبَهه، یقال: مِثل و مَثل و شِبه و شَبَه بمعنی واحد. والمَثَل : الشیء الذی یُضرب لشیء مثلـا فیجعل مثله، وفی الصحاح: مایضرب به من الأمثال.«[3]
یقول صاحب جمهره الأمثال:»أصل المثل التماثل بین الشیئین فی الکلـام کقولهم: »کماتدین تدان« و هو من قولک: هذا مِثل الشیء و مثله، کما تقول شِبهه و شَبهه، ثم جَعَل کلَّ حکمه سائره مثلـا و قد یأتی القائلُ بمایَحُسن أن یتمثل به إلا أنه لایتفق أن یسیر فلـا یکون مثلـا.«[4]
أما المثل فی الامصطلـح الأدبی کمایعرّفه عبدالمجید قطامش فهو »ذلک الفن من الکلـام الذی یتمیز بخصائص و مقومات، تجعله جنسا من الأجناس الأدبیه قائما بذاته و قسیما للشعر و الخطابه و القصه و المقامه و الرساله و …«[5]
ویمکننا بعد استقراء هذه التعریفات أن نقول: إنه قول موجز، سائرٌ صائبُ المعنی و الذی یعتمد علی تشبیه حاله بحاله أخری.
أنواع المثل العربی
یعتقد الدکتور قطامش أن المثل العربی ینقسم إلی ثلـاثه أقسام و هی: المثل الموجز، و المثل القیاسی، والمثل الخرافیّ.[۶]
۱. المثل الموجز أنه کلـام سائر موجز یقوم علی أساس التشبیه و یشمل هذا النوع من المثل، الحکم و المواعظ القصار التی یتداولها الناس و شاع استعمالها حتی صارت أمثالا، و علی سبیل المثال نشیر إلی الأمثال التالیه: » الصدق منجاهٌ «، »الصبر مفتاحُ الفرج« ، »الحبّ أعمی« و …
۲. المثل القیاسی: و هو استعاره تمثیلیه، تستعار فیها الألفاظ الموضوعه للمشبه به للمشبه و التی تعتمد علی توضیح فکره أو برهنه علیها عن طریق التمثیل و المقارنه، و نستطیع أن نذکر من هذا النوع من المثل: »مثل جلیس السوء کالقین إلا یحرق ثوبک بِشَرَره، یؤذیک بدُخانه« و »مثل النَّعامه لاطیرٌ و لاجملٌ«
۳. المثل الخرافی: و هذا یشمل الأمثال التی جرتْ علی ألسنه الحیوانات أو الأمثال التی صدرتْ عن القصص الخرافیه و منها: »ذهب الحمارُ یطلب قرنین فعاد مصلوم الأذنین« و »کالغراب و الذئب« و …
مصنفات الأمثال العربیه
لاشک أن العرب فی جاهلیتهم کانوا یتمتعون بالحکم و الأمثال کماکانوا یحظون بالأشعار، و إذا کان لهم شعر ممتاز و فاخر، فلـابدّ أن تکون عندهم ثقافه و فکره متقدمه و التی تدلّ علی وجود الحکم لدیهم، و معروف أن الحکمه إذا شاعت بین الناس أصبحت مثلـا.
وها هنا نقدم قائمهً من کتب الأمثال التی ذکرها قطامش[۷].
ملخص تاریخی
لکتب الأمثال العربیه[۸]
کتاب الأمثال لصحار بن عیاش (نحو ۴۰ هـ).
کتاب الأمثال لعبید بن شریه (۶۷ هـ).
کتاب الأمثال لعلاقه بن کرشم (؟).
کتاب الأمثال لأبی عمروبن العلاء (مابین ۱۵۴، ۱۵۹ هـ).
کتاب الأمثال للشرقی بن القطامی (۱۵۸ هـ).
* کتاب الأمثال للمفضل بن محمد الضبی (۱۷۰ هـ).
کتاب الأمثال لیونس بن حبیب (۱۸۳ هـ).
* کتاب الأمثال لمؤرج السدوسی (۱۹۵ هـ).
کتاب الأمثال للنضر بن شمیل (مابین ۲۰۳، ۲۰۴ هـ).
کتاب الامثال لأبی عبیده معمر بن المثنی (مابین ۲۰۷، ۲۱۳ هـ).
کتاب الأمثال لأبی زید الأنصاری (مابین ۲۱۴، ۲۱۶ هـ).
کتاب الأمثال للأصمعی (مابین ۲۱۰، ۲۱۷ هـ).
کتاب الأمثال لعلی بن حازم اللحیانی (۲۱۵ هـ).
کتاب الأمثال لسعدان بن المبارک الضریر (۲۲۰ هـ).
* کتاب الأمثال لأبی عبید القاسم بن سلـام (۲۲۴ هـ).
کتاب تفسیر الأمثال لابن الأعرابی (مابین ۲۳۰، ۲۳۲ هـ).
کتاب الأمثال للتوزی (مابین ۲۳۰، ۲۳۸ هـ).
کتاب الأمثال لابن السکیت (مابین ۲۴۴. ۲۴۶ هـ).
کتاب الأمثال لمحمد ابن حبیب (۲۴۵ هـ).
کتاب الأمثال للزیادی (۲۴۹هـ).
* کتاب الأمثال لأبی عکرمه الضبی(۲۵۰ هـ).
کتاب الأمثال للجاحظ (۲۵۵ هـ).
کتاب الأمثال لشمر بن حمدویه (۲۵۵ هـ).
کتاب الأمثال لابن قتیبه (مابین ۲۷۰، ۲۷۶ هـ).
کتاب الأمثال لأبی الهیثم الرازی (نحو ۲۷۹ هـ).
کتاب الأمثال للبرقی (۲۷۴ هـ).
* کتاب الأمثال لثعلب (۲۹۱ هـ).
کتاب الفاخر للمفضل بن سلمه (۲۹۱ هـ).
کتاب الأمثال للقاسم بن محمد بن بشار الأنباری (۳۰۵ هـ).
کتاب الأمثال لنفطویه (۳۲۳ هـ).
* کتاب الزاهر لابن الأنباری (مابین ۳۲۷، ۳۲۸ هـ).
کتاب الأمثال لأبی الفضل المنذری (۳۲۹هـ).
کتاب جامع الأمثال للقمی (فی حدود ۳۵۰ هـ).
* کتاب الدره الفاخره لحمزه الاصبهانی (نحو ۳۵۱ هـ).
کتاب الأمثال للاصطخری (؟).
کتاب الحکم و الأمثال لأبی أحمد العسکری (۳۸۲ هـ).
کتاب الأمثال للخالع (۳۸۸ هـ).
کتاب الأمثال لأبی الندی الغندجانی (؟).
* کتاب جمهره الأمثال لأبی هلـال العسکری (نحو ۳۹۵هـ).
* کتاب مجمع الأمثال للمیدانی (۵۱۸ هـ).
*کتاب المستقصی فی أمثال العرب للزمخشری (۵۳۸ هـ).
الأطوار التاریخیه للـأمثال العربیه
الأمثال القدیمه: و نقصد تلک الأمثال التی وردت عن العرب فی العصور الجاهلیه و صدر الإسلـام و عصر بنی أمیّه.[۹]
الأمثال الجاهلیه: تُحدَّدُ بالنظر إلی قائل المثل و تعیین الحادثه التی تتصل بالمثل فعلی سبیل المثال نجد عددا کثیرا من الأمثال التی تنسب إلی لقمان العادی، أوأکثم بن صیفی أو عامر بن الظّرب، أو هند بنت الخسّ، أو أوس بن الحارثه، أوغیره هؤلاء من رجال العصر الجاهلی.
الأمثال الإسلامیه: و نقصد بها تلک الأمثال التی وردت من القرآن الکریم و الرسول (ص) وأئمه الهدی (ع) و الصحابه و التابعین.
القرآن الکریم:
إذا کان القرآن الکریم مشتملـا علی عدد کثیر من الأمثال فإنه من جهه أخری قدساهم فی استحداثِ الأمثال العربیهِ التی استشفّها العربُ مِن معانی القرآنِ السامیهِ. و فیمایلی نشیر إلی بعض هذه الأمثال: »أتبّ من أبی لهب«[10] أی أخسَرُ أخذ من قوله تعالی: »تبّتْ یدا أبی لَهَب«[11]، و التباب: الخسار و الهلـاک.
»أخسر من حماله الحطب«[12] ، حماله الحَطَب هی أمّ جمیل، أخت أبی سفیان بن حرب و امرأه أبی لهب المذکور فی سوره المَسَد، و المثل مأخوذ من قوله تعالی: »وَامْرأتُهُ حمالهَ الحطب«.[13]
أهم الخصائص الفنیه
۱- آبَ و قِدْحُ الفَوزَهِ الَمنیحُ[۱]:
المنیح مِن قداح المیسر: ما لانصیب له. یضرب لمن رجع خائبا
را: عاد صفرالیدین
۲- آخِ الأکفاءَ وداهِنِ الأعداءَ[۲]:
مثله: المداراه قوام المعاشره- خالصِ المؤمنَ و خالقِ الفاجرَ- دارِ الجارَ و لوجارَ- نصفُ العقلِ مداراهٌ الناسِ- نصفُ العقلِ بعد الإیمان بالله مداراهُ الناس- إذا عَزَّ أخوک فَهُنْ- إذا کنتَ سندانا فاصبر، و إذا کنت مطرقهً فأوجِعْ-
آسایش دو گیتی تفسیراین دو حرف است با دوستان مـــــروت با دشمنان مدارا (حافظ)
رادمــــردی مــرد دانــــی چیــســت بـــا هـــنر تر ز خـــلـق دانــــی کیســت؟
آنـکه با دوستـــان تـوانــــد ساخـــت و آنــکه بــا دشــمنان تـواند زیست (ایلاقی)
در گـــنج معیشـــت سازگــاری است کلیـد باب جنــت بردباری است (ناصرخسرو)
مــدارا خـــــــرد را بـــــرادر بـــود خـــرد بر ســـــر دانــش افـــسر بــــود[۳]
A laissez passer policy.
Hold a middling position.
Steer a middle course.[4]
۳- آخِرُها أقلُّها شُربا[۵]:
یری أصلُه فی سقی الإبل لأن آخرها یرد و قد نزِف الحوضُ أی مَن تأخّر ربما صادفَ نَفادَ الماءِ فکُنْ أوّلَ من یُورد.
را: الحرکه برکه
۴- آکُلُ لحمی و أدَعُهُ لآکلٍ[۶]:
یُرادبه به نصرُ القریب علی الأجنبی و إن کان بینک و بین القریب هِناتٌ
را: الرائد …
۵- آکِلٌ و شاربٌ وَ مِن الهمّ فارغٌ [۷]:
بخور و بخواب کار من است، الله نگهدار من است.[۸]
خدا یار تنبلهاست * خدایار شلختهاست.[۹]
A lazy man will live the longest.[10]
۶- اِبدأهم بالصّراخ یفرّوا[۱۱]:
یُضرب لمن باشر خصمَهُ بالصراخ و الصَّخَب بقصد إیقاع الخوف فی قلبه کی ینهزمَ من المواجهه.
را: خذه بالموت …
۷- الإبرهُ تکسو الناسَ و إستُها عاریهُ[۱۲].
را: کالإبره …
۸- أبغِضْ بغیضَک هونا ما [۱۳]:
البغیض، بمعنی المبغض کالحکیم بمعنی المحکم. هونا أی قلیلـا صفه مصدر أی بغضا هونا غیر مستقصی فیه، و مازائده-
چوبه گشتی طبیب از خود میازار چراغ از بهر تاریکی نگه دار (سعدی)
چو میوه سیر خوردی شاخه مشکن (سعدی)* در دعوا دستی هم برای آشتی نگه دار.[۱۴]
Honor a physicion before thou hast need of him.[15]
۹- أبْغَضُ مِن ریح السَّذاب الی الحیّات (أومن وجوه التجار یوم الکساد)[۱۶]
را: فرّمن الموت… را: فرّمن المطر
۱۰- أبغضُ مِن الشیبِ الی الغَوانی[۱۷]
زن جوان را اگر تیری در پهلو نشیند به که پیری (سعدی)* شوی زن جوان اگر پیر بود چون پیر بود دلگیر بود * آری مثل است این که گویند زنان در پهلوی زن تیر به از پیر بود.[۱۸]
A young maid married to an old man is like a new house touched with old straw.[19]
را: فرّ من الموت …
۱۱- اِبنُ الأیام[۲۰]:
یُضرب هذا المثلُ لِمَن جرَّبَ الحیاهَ و خَبَّرها علما و مجالده.
مثله: عَلِمَ من أین تُؤْکَـل الکَتِف- إنّه لَیعلم مِن أینَ تؤکل الکتفُ-
همه فن حریف است* سرد و گرم روزگار را چشیده *
To experience the ups and downs of life.[21]
He has a knock of every art.[22]
۱۲- ابنُ الحلـالِ عند ذِکرهِ یُبانُ[۲۳]:
حلال زاده است.
Speak of the angels, you hear tha sound of their wings.[24]
۱۳- اِبُنُه علی کتفه و هو یَطلبُهُ [۲۵]
مثله: الشتاءُ علی قَرنی و العطشُ قَتَلنی- قد تُحمَلُ الماءُ الطهورُ علی ظهر البعیر و هوظمأن
آب در کوزه و ما تشنه لبان می گردیم یار در خانه و ما گرد جهان می گردیم.
دوست در خانه وما گرد جهان می گردیم(سعدی)* سالها دل طلب از جام جم از ما می کرد
آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد (حافظ)* پیش پا بود آنچه ما را در نظر نایاب بود (بیدل)[۲۶]
we seek water in the sea.[27]
۱۴- أبی الحقینُ العِذْرَهَ [۲۸]:
الحقین اللبن المحقون و العِذْرَه العذر. أصله أن رجلـا ضاف قوما فاستسقاهم لبنا و عندهم لبن الحقین فی وطب، فاعتلوا علیه و اعتذروا فقال: أبی الحقین قبول العذر، أی إن هذا الحقیـنَ یکذبکم- یضرب لمن یعتذر کذبا و حقیقه الأمر لاعذرَله.
را: عذره أشدّ …
۱۵- أبی یغزو أمّی تتحدّث[۲۹]:
قیل إن رجلـا قدم من الغزاه فأتاه جیرانه یسألونه عن الخبر فجعلت امرأته تقول: قَتَلَ من القوم کذا و هزم کذا و جرح فلـانا فقال ابنها متعجبا: أبی یغزو امی تتحدّث.
را: ربّ ساعٍ …
۱۶- أتاک رَیّان بـِلَبَنِهِ (بِقَعْبٍ مِن لبن)[۳۰]:
یضرب لمن یعطیک مافضل منه استغناءً لاکرما لکثره ما عنده-
مثله: فی سبیل الله سَرْجی و بَغْلی
روغن چراغ ریخته وقف امامزاده * تعارف آب حمامی کردن * تعارف شاه عبدالعظیمی کردن راه ضررش بسته است * آب از دریا بخشیدن.[۳۱]
Make a virtue of necessity.
Make an empty or worthless compliment.[32]
۱۷- اِتبَع الفرسَ لجامَها و الناقهَ زمامَها[۳۳]:
یضرب للرجل یؤمر برد الصنیعه و إتمام الحاجه-
را: الأمور بخواتمها
۱۸- أتَتْک بحائِنٍ رِجلـاه[۳۴]:
یضرب للرجل یسعی الی المکروه حتی یقع فیه-
را: کالباحث عن الشفره …
۱۹- اِتَّسَعَ الخرقُ علی الرّاقعِ[۳۵]:
إذا قد زاد الفساد حتی فات التلـافی- الخَرق فی الشیء، وهی یَهی، اذا انخرق وأصله الضعف- و کل ذلک إنما یضرب لمن أفسد شیئا فیؤمر بإصلـاحه فیعجز لشده الفساد و انتشار العیب و تفشیه-
هر چه رشتم پنبه شد * در جوانیم موی شد سپید * دهر پنبه کرد، چرخ هرچه رشت (قاآنیشیرازی)
My eake is dough.[36]
The die is cast.[37]
۲۰- اِتَّسَعَ الفَتْقُ علی الراتقِ[۳۸]:
الراتق: الذی یخیط الفتق، فیجمع طرفیه بالخیاطه- الرتق: الإغلـاق
را: اتسع الخرق …
۲۱- اِتَّقِ خیرَها بشرِّها و شرَّها بِخیرِها[۳۹]:
الضمیر الی اللقطه و الضاله یجدها الرجل یقول دَعْ خیرها بسبب شرّها الذی یعقبها و قابلْ شرَّها بخیرها تجد شرها زائدا علی الخیر.
مثله: خُذْ هدَّیَتک و اکفنی بلیتک – رضیتُ من الغنیمه بالإیاب-
امیدوار بود آدمی به خیر کسان مرا به خیر تو امید نیست شر مرسان (سعدی)[۴۰]
از ما به خیر، از شما به سلامت * ما با تو نداریم سخن خیر و سلامت (حافظ)[۴۱]
ترک کردیم خدمت و خلقت نه دیدار عرب، نه شیر شتر (سعدی)[۴۲]
نه شیر شتر، نه دیدار عرب*
خوش است شیر شتر تشنگان بادیه را ولی به دیدار روی عرب نمی ارزد
I want neither his bounty nor his haughty manners.
If you can”t say something nice about someone, don”t say anything.[43]
۲۲- اتَّقِ شرَّ مَن أحْسَنْتَ إلیه[۴۴]
را: سَمِّن …
۲۳- اِتَّقِ الصِّبیانَ لاتُصِبْک بِأَعْقائِها[۴۵]:
الأعقاء جمیِ العِقی و هو ما یخرج من بطن المولود حین یولد-
را: لاتُرِ الصَّبیَّ …
۲۴- اتَّقِ مَن رَفَعَک فَوقِ قَدْرِک[۴۶]
آن که عیب تو گفت یار تو اوست و آن که پوشیده داشت مار تو اوست (اوحدی)
دوست آن است که بگریاند و دشمن آن است که بخنداند.[۴۷]
Beware of the one who raises you above your worth.[48]
را: أعطِ …
۱۵۶- الأعمی یَخْرَأُ فوقَ السطحِ و یحسبُ أنَّ الناسَ لایرونَه [۴۹]
مثل کبک سرش را زیر برف کرده است * کبک سرش را زیر برف میکند به گمانش کسی او را نمی بیند .[۵۰]
The cat shuts its eyes while it steals cream.
The ostrich hides its head in the sand.[51]
۱۵۷- أعمی یَقودُ شُجْعَهً [۵۲]
مثله: ذلیلٌ عاذ بِقَرمَلَهٍ – ربَّ لائمٍ مُلـامٌ – ظالعٌ یعودُ کسیرا- عبد صریخُه أمَهٌ . قدضلَّ من کانت العمیانُ تهدیه –
کوری چسان عصا کش کور دگر بود؟ * کوری نگر عصا کش کور دگر شده * خفته را خفته کی کند بیدار (سنایی)* که راه بجوید ز کور بی بصری ؟ [۵۳]
Blind leading the blind.
The blind cannot lead the blind.
If the blind lead the blind, both shall fall into the ditch.[54]
را: طبیبٌ …
۱۵۸- الأعورُ بین العمیان سلطانٌ
آدم یک چشم در میان نابینایان پادشاه است *
را: بعض الشیء…
۱۵۹- أغرُّ مِن السَّرابِ [۵۵]
را: تسمع …
۱۶۰- أغْنی الصَّباحُ عَنِ المصباح
را: اذا جاءَ النهر …
۱۶۱- أفاضلُ النَّاسِ أغراضٌ لدی الزَّمَنِ [۵۶]
را: سیّدُ القوم …
۱۶۲- الأفعالُ أبْلَغُ مِن الأقوالِ [۵۷]
مثله: شهاداتُ الفعال أعدلُ من شهادات الرجال – الصدقُ ینبی عنک لا الوعید- الضربُ یجلی عنک لا الوعید – غبارُ العمل خیر من زعفران العطله – فضلُ الفعلِ علی القول مکرمهٌ – فضلُ القول علی الفعل دناءهٌ – کلـام کالسعل و فعل کالأسل – وَلودُ الوعد عاقُر الإنجاز- بین وعده و إنجازه فترهٌ – تعرف الشجره بثمرها –
یـــعـــطــیک من طـــرف اللـــسان حـــلـاوهً ویــروغ مــــنــک کـــمـــا یـروغ الـــثعـــلـــب
(صالح بن عبدالقدوس)
الـــسیــف أصـــدقُ إنـــبـــاء مـــن الکتـب فی حـدّه الحدّ بیـــن الجـِدِّ و اللَّعِبِ (أبوتمام)
Deads not words.
Actions speak louder than word.
Deeds not words
Fine words butter no parsnips.[58]
دو صد گفته چون نیم کردار نیست *
بــزرگی سراســر به گفتــار نیــست دو صـــد گفته چــون نیم کـــردار نیــست
(فردوسی)
کار کن کار، بگذر از گفتار (سنائی) * کردار بیار و گرد گفتار مگرد *
کرد پیش آر و گفت کوته کن (سنائی) * به عمل کار برآید به سخندانی نیست (سعدی) * مرد آن است که لب ببندد و بازو بگشاید * در عمل کوش و هر چه خواهی پوش (سعدی) * زگفتار کردار بهتر بود. (فرودسی)[۵۹]
۱۶۳- اِفْعَلْ کما أقولُ و لیس کما أفعلُ [۶۰]
را: اُنظر …
۱۶۴- أفِقْ قبل أنْ یُحْضَرَ (یُحْفر) ثَراک [۶۱]
ای که دستت می رســد کاری بکــن پیش از آن کـــز تو نیاید هـــیچ کار (سعدی)
خیری کن ای فلان و غنیمت شمار عمر * خیری بکن، امروز را فردا مکن (مولوی) *
برگ عیشی به گـــور خویش بفرست کس نیــارد ز پس تو پیش فرســت (سعدی)
فرصت غنیمت است نباید ز دست داد.
بـــکن اکنون که کـــردن مـــیتوانی چو نتوانی چه سود آنـــگه که دانی(شبستری)[۶۲]
Gather rosebuds while you may.[63]
۱۶۵- الأرقابُ هُمُ العقاربُ أو (أقاربک عقاربک)[۶۴]
مثله: إنّما أخشی سیل تلعتی- ما أخاف إلا من سیل تلعتی – ما حیلهُ الریح إذا هَبَّت من داخل – ما النارُ فی الفتیله بأحرق من التعادی للقبیله – جَنَتْ علی أهلها براقش- الحسد فی القرابه جوهرٌ و فی غیرهم عرض- ظلم الأقارب أشدّ مضض امن وقع السیف- عیرٌ رکضته أمُّه –
فــظــــــلمُ ذوی القـربی أشدُّ مضاضه علی المـــرءِ مــــــــن وقــع الحـُـسـام المهَنَّدِ
کنـتُ مــــــن کُــــربـتـــی أفِـرُّ إلیهــم و هـــم کُـــربــــــتـــی فـــــأیـــــــن الــــفــرار
مـــن از بیـــگانگان هـــرگز ننالـــم که با هــم هر چه کرد آن آشنــا کرد (سعدی)
هر بلایی که به هر کس برسد از خویش است * خویش است که در پی شکست خویش است * همه از دست غیر می نالند * سعدی از دست خویشتن فریاد (سعدی)* شکایت از که کنم خانگی است غمازم (حافظ) * چون دوست دشمن است شکایت کجا برم (اظهری)
یوسف به ریسمان برادر به چاه رفت (صائب) * از ماست که بر ماست * کم گریز از اژدرهای نر ز آشنایان و از خویشان کن حذر (مولوی)[۶۵]
Every man is his own worst enemy
Nothing worse than a familiar enemy.
Save us from our enemy.[66]
را: لا کرامه …
را: رُبَّ ابن عم …
۱۶۶- اُقْتُلونی وَ مالکا[۶۷]
ضُرِبَ لکل من أراد صاحبه مکروها و إنْ ناله منه ضررٌ
مثله: بیدی لابیدیک
خردیزه است ، به مرگ خودش راضی میشود تا ضرر به صاحبش بزند * خردیزه است ، مرگ خود رامی خواهد برای زیان صاحبش[۶۸] * یا علی غرقش کن ، من هم روش.[۶۹]
He cuts off his nose to spite his face.[70]
۱۶۷- الأقدمُ فالأقدمُ
مثله: »تلک الأیام نداولها بین الناس« [71]
آسیا به نوبت * به آسیا چو شدی پاس دار نوبت * آسیا و پستا[۷۲] * اللهم بیر بیر.[۷۳]
First come first served.
First in , first out.
Turnabout is fairplay.[74]
۱۶۸- الأقرَبون أولی بالمعروف [۷۵]
را: الأقربُ یمنع الأبعدَ
۱۶۹- الأقربُ یَمْنَعُ الأبْعَدَ
مثله: شغل الحلیُ أهلَه أن یُعارا- شغلتْ شِعابی جَدْوای – بعد نفسک عزُّ صدیقِک –
چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است * کی به مسجد سزد آن شمع که در خانه رواست(بهار)* آبی که میرود به رودخانه، خودی بخورد بِهْ از بیگانه *اول خویش، بعد درویش*
اگر دانی که نان دادن ثواب است تو خود می خور که بغدادت خراب است.
تا چراغی خانه را باید ، به مسجد کی رواست.[۷۶]
Charity begins at home.
A man should keep from the blind and give to his skin.[77]
۱۷۰- اُقْفُلْ بابَک و لاتَتَّهِمْ جارَک
در خانه ات را محکم ببند همسایه را دزد مخوان * پای مرغت را محکم ببند خروس همسایه را هیز مخوان* مال خودت را محکم نگهدار همسایه را دزد مگیر.[۷۸]
An open door may tempt a saint.
Better a lock than doubt.
Good fences make good neighbors.[79]
۱۷۱- اِقْلَعْ شوکَک بیدک[۸۰]
را: ماحکّ …
۱۷۲- أقْلِلْ طعامَک یُحْمَدْ منامُک[۸۱]
را: قلِّل …
۱۷۳- أکِبْراً و إمعارا ؟![۸۲]
أی تجمع عجبا و فقرا من أمْعَرَ الرجل، إذا افتقر و هومن المَعِر بمعنی قلّه الشعر و النبات
را: أشحّاذ …
۱۷۴- اُکتُبْ ما وَعَدَک علی الجَمَد.[۸۳]
بر یخ بنویس و در آفتاب نِهْ * باید گذاشت در کوزه آبش را خورد * برای دم کوزه خوب است * حواله روی یخ است * به درد دکان عطاری می خورد * بز هم آن را نمی خورد.[۸۴]
A written commendation is not worth anything.[85]
۱۷۵- أکثرُ أسبابِ النجاح الیأسُ[۸۶]
مثله: عند الصباح یحمد القومُ السُّری – تشدّدی تنفرجی – کلُ هم إلی فرجٌ – الغمرات ثم ینجلین – مابعد الشده إلا الرَّخاء – لابدّ من کل لیلٍ من آخر – لابدّ للیل أن ینجلی – ربّما اتسع الأمُر الذی ضاق –
و کـــلُّ مصــیبه نزلـت بقوم سـیـأتی بـعد شـدّتـها الــرخـــاءُ
و لــربّ نازلــهٍ یضیق بها الفتی ذَرْعـــا و عنــدالله مـنها المــخرجُ
ضــاقت فلمّا استحــکمت حلقاتُها فُرِجَتْ و کـنتُ أظــنُّها لاتُفرَجُ (الصولی)
درنــــومیدی بــسـی امـــید اســـت پـایـان شـب ســیه سـفید اســـــت (نظامی)
بعد نومیدی بسی امید است * نومید مشو مگو که امید نماند * شانس از پشت در بسته هم میآید* بسا مراد که در پی نامرادیهاست * باران سفید از ابرسیاه میبارد * به هنگام سختی مشو ناامید * از ابر سیه بارد آب سپید (نظامی)[۸۷]
After night comes the dawn.
After a rainstorm , the sun will shine.
Every cloud has a silver lining.[88]
۱۷۶- اِکْدَحْ لی أَکَدَحُ لک[۸۹]
الکدح : السعی
را: إنّک لاتجنی …
۱۷۷- الإکرامُ بالإتمام[۹۰]
را: الأمورُ بخواتهما
۱۷۸- إکراما للوردِ یشرَبُ العلِّیقُ [۹۱]
مثله: وأحبّها و تحبّنی و یحبّ ناقـتَها بعیری (المُنَخَّل الیشکُری)
گوش عزیز است گوشواره هم عزیز است.
گنـــج بی مار و گنج بی خـــار نیــست شـــادی بــی غم در ایـــن بازار نیــست.[۹۲]
Near is my shirt , but nearer is my skin.[93]
۱۷۹- أکَلَ الدهرُ علیها و شَرِبَ[۹۴]
هفت کفن پوسانده است*
To have been dead long ago.[95]
۱۸۰- أکلـا و ذَمَّا[۹۶]
أی یأکل أکلاویذمّ ذمّا ، یضرب لمن یذمّ شیئا ینتفع به و هو لایستحقّ الذمّ –
مثله: أکلتم خیری و خدمتم غیری- أکلتم تمری و عصیتم أمری-
أعلِّمه الرمایه کل یوم فلما اشتدّ ساعدُهُ رمانی
یأکلُه بضرس و یطَأُه بظِلف- أتطلقنی و قد أطعمتُک مآدومی و أتیت باهلـا غیرذات صرار؟!- خبز الشعیر یؤکل و یُذُمّ- خیرحالبیک تنطحینا – کمجیر أمّ عامر-
نمک خوردی نمکدان مشکن* ز چاهی که خوردی از او آب پاک نشاید فکندن در او سنگ و خاک * حق نان و نمک تبه کردن بشکند مرد را سروگردن (سمک عیار) *
هرکس که نمک خورد و نمکدان بشکست در محفل رندان جهان سگ به از اوست.
حق نان و نمک را نباید فراموش کرد * حق صحبت و نان نمک را نگاه باید داشت (تاریخ بیهقی)[۹۷]
Bite the hands that feed you.
Don”t bite hands that feed you.[98]
۱۸۱- أکلتُم تمری و عصیتم أمری[۹۹]
را: أکلاًوذمّا
۱۸۲- أکلتُم خَیری و خَدَمْتم غیری [۱۰۰]
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
