مقاله مقایسه ترکیب های شیمیایی اسانس بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) استان خراسان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مقایسه ترکیب های شیمیایی اسانس بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) استان خراسان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره دارای ۱۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مقایسه ترکیب های شیمیایی اسانس بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) استان خراسان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مقایسه ترکیب های شیمیایی اسانس بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) استان خراسان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله مقایسه ترکیب های شیمیایی اسانس بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) استان خراسان با استفاده از روشهای آماری چند متغیره :

مقدمه ریزومدار و اغلب معطر میباشند که در سراسر دنیا ازجملـه

بومــادران بــا نــام علمــی Achillea متعلــق بــه تیــره اروپا، غرب آسیا و شـمال آفریقـا، بخـشهـایی از اسـترالیا،

Astraceae، دارای بیش از ۱۰۰ گونه گیاه علفـی چندسـاله، زلاندنو و آمریکـای شـمالی پـراکنش دارنـد ( Rechinger,

۲ مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس بومادران زرد;

۱۹۶۳؛ .(Chevallier, 1996 در ایــران ۱۹ گونــه ۷) گونــه انحصاری) از این گیاه دارویی بهطور خودرو یافت میشوند

.(Rechinger, 1963) یکــی از ایــن گیاهــان Achillea

biebersteinii Afan. با نام فارسی بومادران زرد یا بومادران مزرعهروی است که گیاهی چندساله و معطر، با سـاقههـای منفرد یا بندرت چندتایی و به ارتفاع ۱۰ تا ۱۰۰ سـانتیمتـر با کرکهای انبوه است. برگها در ایـن گیـاه بـا تقسـیمات شانهای و پوشیده از کرک بوده که در قسـمت میـانی سـاقه فاقد دمبرگ هستند. شکل کلی گلآذین بـه صـورت دیهـیم انبوه ساده یا مرکب با ۳۰ تا ۲۰۰ کپـه یـا بیشـتر اسـت کـه گلهای زبانهای آنها به رنگ زرد هسـتند. زمـان گلـدهی و میوهدهی بومادران زرد از اواسـط بهـار تـا اواسـط تابسـتان گزارش شدهاست. علاوه بـر ایـران (شـمال، شـمالغـرب، غرب، مرکز و شـمالشـرق)، ایـن گیـاه در اروپـا، ترکیـه و آسیای مرکزی نیز یافت میشود .(Rechinger, 1963)

بومادران زرد در طب سنتی کشور اردن بهعنوان داروی ضدنفخ مورد استفاده قرار میگیرد، در صورتیکه در ترکیه بهعنوان داروی تسکیندهنده دردهای شکمی و التیامدهنده زخـمهـای پوسـتی کـاربرد دارد .(Bader et al., 2003)

فعالیت بالای ضدقارچی و ضـدباکتریایی و نیـز خاصـیت بالای آنتیاکسـیدانی اسـانس ایـن گیـاه اخیـراً بـه اثبـات رسـیدهاسـت .(Baris et al., 2006) همچنـین، خاصـیت التیامبخشی قابلملاحظه عصاره اندامهای هوایی این گیـاه در مرحله گلدهی در زخمهای ناشی از بریدگی مدلهـای حیوانی توسط Kupeli Akkol و همکاران (۲۰۰۹) نشـان داده شدهاست.

مطابق مطالعات شیمیایی اجزای عمده اسانس بومادران زرد را مونوترپنهای اکسیژنه تشکیل میدهند. در این گیاه پیپریتون، کامفور، بورنئـول، ۱،-۸سـینئول، پـارا-سـیمن و

آسکاریدول بهعنوان ترکیبهای اصـلی اسـانس شناسـایی

شـدهانـد. Bader et al., 2003)؛ Baris et al., 2006؛

Esmaeili et al., 2006؛ .(Rahimmalek et al., 2009

انـدامهـای مختلـف بومـادران زرد (بـرگ، سـاقه، گـل)

جمعآوری شده از منطقه ماکو در استان آذربایجانغربی نشان داد که بالاترین درصد اسانس (%۰/۲۲) متعلق به بـرگهـای این گیاه بود. در این مطالعه کـامفور (%۳۳-۳۸/۱)، بورنئـول

(%۷/۳-۲۲/۶) و ۱،-۸ســـینئول (%۹/۶-۲۲/۳) بـــهعنـــوان ترکیبهـای عمـده اسـانس ایـن گیـاه شناسـایی شـدند؛ در صورتیکه در مطالعهای مشابه بر روی این گیاه، جمـعآوری شده از شمال تهران، آسکاریدول و پیپریتون اجزای اصلی آن

را تشـکیل مـیدادنـد Esmaeili et al., 2006)؛ Rustaiyan Jaimand .(et al., 1998 و (۱۹۹۵)Rezaee طی مطالعهای به

بررسی ترکیبهای شیمیایی اسانسهای بومادران بیابانی، زرد و زاگرسی پرداختنـد. آنهـا ترکیـب هـای عمـده موجـود در اسانس بومـادران زرد را پیپریتـون، ۱،-۸سـینئول، لیمـونن و پارا-سیمن گزارش نمودند.

در مطالعهای دیگر، ترکیب های شـیمیایی اسـانس سـه توده بومادران زرد جمعآوری شـده از اصـفهان و لرسـتان بعد از کشت در شرایط مزرعهای مورد بررسی قرار گرفت که چهار ترکیب اصلی کامفور، آلفا-ترپینئـول، بورنئـول و اسپاتولنول بـالاترین درصـد اجـزای اسـانس را بـه خـود

اختصاص دادند .(Rahimmalek et al., 2009)

مقدار و اجزای اسانس گیاهان دارویی بشدت تحـت تأثیر ژنتیک گیاه، عوامل محیطـی، مرحلـه رشـدی گیـاه

(رویشی، غنچـه دهـی، گلـدهی، گلـدهی کامـل، بـذر و میوه)، نوع اندام گیاهی و زمان برداشت میباشد. تطـابق توده های گیاهی با شرایط محیطی حاکم بر رویشـگاه آن در طی زمان عامل ایجاد تنوع ژنتیکـی و متعاقبـاً ایجـاد

فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد ۲۸، شماره ۱ ۳

تنــوع در اجــزای تشــکیل دهنــده اســانس آنهاســت

.(Heywood, 2002) هماننـد سـایر گونـه هـای جـنس بومادران، بومادران زرد نیز گیاهی دگرگشـن اسـت کـه یکــــی از عوامــــل اصــــلی تنــــوع ژنتیکــــی و احتمــالاً تنــوع شــیمیایی در آن محســوب مــی شــود

.(Bourdot, 1980) بــا در نظــر گــرفتن مــوارد فــوق، مشاهده تنـوع بـالای اجـزای اسـانس بومـادران زرد در مطالعات انجام شده در داخل و خارج از ایران (پتانسیل بالای این گیاه در ایجاد دامنـه وسـیعی از فعالیـت هـای بیولوژیکی)، محرز بودن خواص دارویـی ایـن گیـاه در مطالعات گوناگون و طب سنتی، مطالعات محدود انجـام شده بـر روی ایـن گونـه در کشـور و نبـود هـیچ گونـه گزارشی از منطقه مورد بررسی در این مطالعه و نیـز بـا توجه به اهمیت استان خراسان به عنوان یکـی از منـاطق اصلی پراکنش این گیاه در کشـور (Rechinger, 1963)،

مطالعه حاضر با هدف مقایسـه و ارزیـابی ترکیـب هـای شیمیایی اسانس گیاه دارویـی بومـادران زرد و افـزایش اطلاعات در مورد تنوع شـیمیایی اسـانس ایـن گیـاه در مناطق عمده پراکش آن در ایران انجام شد.

مواد و روشها

جمعآوری گیاه و اسانسگیری

پیکره رویشی A. biebersteinii در زمان گلدهی کامل از نُه رویشگاه طبیعی در استان خراسان در اردیبهشتمـاه سـال

۱۳۸۸ جمعآوری گردید (جدول .(۱ در انتخاب رویشگاههـا فاصله جغرافیایی (حداقل فاصله ۵۰ کیلومتر) و تنوع اقلیمـی در نظر گرفته شد. در هر رویشگاه نمونههای گیاهی طـوری انتخاب شدند که برآیند مناسبی از تودههای گیاهی آن منطقه باشند. مواد گیاهی در هرباریوم گروه علوم باغبـانی واقـع در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشـگاه تهـران شناسـایی شدند. اندامهای هوایی برداشت شده در سایه خشک گردید و بعد توسط آسیاب برقی خرد شدند. ۱۰۰گرم از پودر گیـاه خشک شده جهت استخراج اسانس به روش تقطیر با آب به مدت ۳ ساعت توسط دستگاه تیپ کلونجر طبـق فارماکوپـه

بریتانیا اسانسگیری شـد (British Pharmacopoeia, 1993)

و بازده اسانس (درصد حجم به وزن خشک) براسـاس سـه تکرار محاسبه گردید. نمونههای اسانس جمعآوری شـده در ظروف شیشهای تیره و دربسـته در یخچـال و دمـای چهـار درجه سانتیگراد نگهداری شدند.

جدول -۱ مناطق جمعآوری جمعیتهای مختلف گیاه بومادران زرد

ردیف محل جمعآوری طول جغرافیایی عرض جغرافیایی ارتفاع (متر)
۱ بوژان، نیشابور ۵۹۰۳ ۳۶۱۳ ۱۶۰۰
۲ چلمیر، درگز ۵۸۳۴ ۳۷۳۱ ۱۵۸۴
۳ گوجگی، مشهد ۵۹۵۶ ۳۶۳۱ ۲۱۰۰
۴ اَمان آباد، مشهد ۵۹۳۲ ۳۵۵۸ ۱۲۱۰
۵ اَدگ، نیشابور ۵۸۵۳ ۳۶۱۱ ۱۲۶۰
۶ اَزغد، مشهد ۵۹۲۴ ۳۶۱۹ ۱۸۰۰
۷ گلول، شیروان ۵۸۱۱ ۳۷ ۳۷ ۲۱۰۰
۸ گلمکان، چناران ۵۹۱۳ ۳۶۲۹ ۱۳۱۵
۹ اُرتکند، کلات نادری ۵۹۵۱ ۳۶۴۸ ۱۴۸۰

GC-MS
۴ مقایسه ترکیبهای شیمیایی اسانس بومادران زرد;

شناسایی اجزای تشکیلدهنده اسانس

آنالیز GC با استفاده از دستگاه کروماتوگراف گـازی مدل Thermo-UFM صورت گرفت. از هلیوم به عنـوان گاز حامل با سـرعت ۰/۵ میلـی متـر در دقیقـه و سـتون

PH-5 به طول ۱۰ متر و قطر ۰/۱ میلی متر که ضـخامت لایه فاز ساکن در آن ۰/۴ میکرومتر بـود، اسـتفاده شـد.

دمای ستون در ۶۰ درجه سانتی گراد برای مدت ۳ دقیقه نگهداری و بعد با سرعت ۸۰ درجه سانتیگراد در دقیقـه تا ۲۸۵ درجـه سـانتیگـراد افـزایش یافـت و بـه مـدت

۵/۸ دقیقه در این دما ثابت ماند. دمای محفظه تزریـق و دتکتــور ۲۸۰ (FID) درجــه ســانتی گــراد تنظــیم شــد.

درصدهای نسـبی بـا اسـتفاده از نـرم افـزار کروماتوپـک

CR4-A بدون اسـتفاده از فـاکتور تصـحیح سـطح زیـر منحنی برآورد شد.

برای آنـالیز GC/MS از گـاز کرومـاتوگراف واریـان

۳۴۰۰ متصل به طیف سنج جرمی از نوع تله یونی مجهز به ستون DB-5 به طول ۳۰ متر و قطر ۰/۲۵ میلی متر که ضخامت لایـه فـاز سـاکن در آن ۰/۲۵ میکرومتـر بـود، استفاده شد. برنامه ریـزی حرارتـی سـتون از ۴۰ درجـه سانتی گراد شروع شده و پس از ۵ دقیقه توقف در همان دما، بتدریج با سرعت ۴ درجه در دقیقـه افـزایش یافتـه تا به ۲۵۰ درجه سانتی گراد رسید. از گاز حامـل هلیـوم با سرعت ۳۱/۵ سانتی متر بر ثانیه در طول ستون استفاده شد. زمان اسـکن برابـر یـک ثانیـه، انـرژی یونیزاسـیون

۷۰ الکترون ولت و ناحیه جرمی از ۴۰ تا ۳۰۰ بود.

شناسایی مواد تشکیل دهنـده اسـانس بـا سـه روش:

مقایسه شاخص بازداری اجزای اسانس بـا آنچـه کـه در

منابع وجـود داشـت Adams, 1995)؛ (Davies, 1990،

مقایسه طیف جرمی هر یک از اجزای اسانس بـا طیـف

جرمی موجود در کتابخانه دستگاه و درنهایـت

تزریق همزمـان نمونـه هـای اسـتاندارد از ترکیـب هـای شناخته شده در اسانس ها، انجام شد.