مقاله ارزیابی توان های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی( مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی )

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله ارزیابی توان های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی( مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی ) دارای ۲۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارزیابی توان های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی( مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی )  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارزیابی توان های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی( مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی )،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ارزیابی توان های توپوگرافیک در تدوین راهبردهای بهینه پدافند غیرعامل برای شهرهای مرزی( مطالعه موردی: شهر زاوین در نوار مرزی ایران و ترکمنستان، استان خراسان رضوی ) :

چکیده

همسایگی استان خراسان رضوی با دو کشور افغانستان و ترکمنستان علاوه بر ایجاد تبعات فرهنگی و اقتصادی در شهرهای مرزی، آنها را با چالش های امنیتی به ویژه در بحث تقویت پدافند غیرعامل شهری مواجه ساخته است. از اساسی ترین عوامل مربوط به چالش های امنیتی در اینگونه از شهرهای مرزی، فقدان شناسایی کامل فاکتورهای جغرافیایی به ویژه مشخصات توپوگرافی و ژئومورفولوژیکی در تدوین اصول و راهبردهای پدافند غیرعامل شهری می باشد. شناسایی توان ها و تنگناهای محیطی شامل کوه ها و تپه ها، تراس های آبرفتی، دره ها، آبکندها، ناودیس ها و تاقدیس ها، حفرات کارستی، دامنه های پرشیب، گردنه ها و پرتگاه ها می تواند نقش مؤثرتری را نسبت به اصول طراحی و پدافند غیرعامل در این شهرها ایفا کند.

مطمئناً در شرایط اضطراری، ارسال خدمات و کمک های اولیه و مدیریت بحران در این گونه مناطق بدون بررسی توان ها و تنگناهای توپوگرافیکی مشکلات مضاعف با اثرات امنیتی برای کشور به وجود خواهد آورد. بررسی توپوگرافیکی مناطق و شهرهای مرزی برای مدیریت و فرماندهی مرزبانی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توجه به ویژگی های طبیعی و توپوگرافیکی در پیوست پدافند غیرعامل طرح ها و برنامه های شهری مرزی چیزی است که اگر مورد بی توجهی قرار گیرد علاوه بر اینکه یکی از توان های بالقوه در کاربری های امنیتی برای ایجاد مراکز حساس نظامی کشور مورد غفلت قرار می گیرد بلکه آسیب پذیری جوامع انسانی و بافت کالبدی این شهرها را نیز در طول زمان افزایش خواهد داد. شهر زاوین در شمال استان خراسان رضوی یکی از شهرهای نزدیک به مرز این استان تلقی می شود که دارای ویژگی های توپوگرافیکی خاصی است. این شهر در اصل متشکل از سه نقطه روستایی زو سفلی (زاوین پایین)، زو علیا (زاوین بالا) و محمدآباد زاوین می باشد که در سال ۱۳۸۴ به واسطه نوع نگاه امنیتی حاکم بر ایجاد شهرها در نوار مرزی و امکان تسهیل مدیریت بحران، به شهر واحد زاوین (شهرزو) تبدیل شد. اهداف اصلی تحقیق حاضر را می توان به شرح زیر خلاصه کرد: -۱ بررسی توان های توپوگرافیک و ژئومورفولوژیک منطقه با رویکرد پدافند غیرعامل. -۲ تحلیل چالش های امنیتی و مشکلات توپوگرافیکی محدوده مورد مطالعه. -۳ ارائه راهبردهای مبتنی بر اصول پدافند غیرعامل برای استفاده از توان های محیط طبیعی.

واژگان کلیدی: شهرهای مرزی، پدافند غیرعامل، توان های توپوگرافیک، چالش های امنیتی، استان خراسان رضوی

-۱ مقدمه:

تبدیل روستاها به فضاهای جدیدشهری و تولد شهرهای میانه اندام در شرایط امنیتی متأثر از موقعیت مناطق مرزی، موضوعی است که از چندین منظر، ضرورت برخورداری از نگاه ویژه پدافند غیرعامـل (Passive Defense) بـرای کـاهش آسـیب

۱۲۰۲

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
۳۰ و ۳۱ فروردین – ۱۳۹۱ دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

پذیری های احتمالی در این شهرها را تبیین می کند. ابتدا باید دانست که موضوعات امنیتی در طول تاریخ از مهمترین عوامل بهره گیری از قابلیت های طبیعی و شکل دهندگی به فرم شهرها بوده اند. امروزه هم این نگاه امنیتی بـه صـورت ویـژه ای در شهرها و مناطق مرزی معطوف شده است. تامین امنیت در شهرها و منـاطق مـرزی، یکـی از موضـوعات مهـم و کـاربردی در جغرافیایی سیاسی امروز می باشد. در ثانی یکی از ویژگی های اصلی مناطق مـرزی، دوری از مرکـز کشـور اسـت. ایـن مسـئله جغرافیایی که از طبیعت مناطق مرزی ناشی می شود، پیامدهایی نامطلوبی را برای مناطق مرزی به همراه دارد کـه مهـم تـرین آن، محرومیت و حاشیه ای بودن این مناطق و قرار نگرفتن آنها در مسیر امواج توسعه کشـور اسـت. دوری از مرکـز جغرافیـایی کشور، که به معنای دوری از مراکز تصمیمگیری سیاسی، اداری، قضایی و اجرایی است، باعث میشود منـاطق مـرزی هـم بـه دلیل دوری از مرکز و هم به دلیل فقدان قابلیت های جمعیتی و صنعتی در این مناطق، کمتـر در جریـان برنامـه هـای توسـعه داخلی قرار گیرند. بی شک وجود محرومیت های اقتصادی و میزان بالای بیکاری در منـاطق مـرزی در افـزایش عبـور غیرمجـاز افراد، قاچاق کالا و سایر اموری که مخل امنیت محسوب می شوند، تاثیر شگرفی دارد. براساس تحقیقات انجام شـده، امنیـت و توسعه در مناطق مرزی با ضریب هم بستگی بالا دارای رابطه ای مستقیم و دو سویه با یکدیگر هستند. به عبارت دیگـر، توسـعه پایدار و ایجاد امنیت، تاثیرات متقابلی در مناطق مرزی بر هم دارند. به گونه ای که هر اقدامی در فرایند تحقق توسعه، تـاثیرات مستقیمی بر فرایند تحقق امنیت می گذارد و بالعکس. به این ترتیب مناطق دارای شاخص های بالای توسعه از ضرایب امنیتـی بالاتری نسبت به مناطق توسعه نیافته تر برخوردارند (عندلیب،.(۱۹۶:۱۳۸۰ لذا برای وصول به این شاخص های توسعه بایستی برنامه ریزی این مناطق مبتنی بر اصول امنیتی و برخورداری از نگاه پدافندی باشد.
پدافند غیرعامل با مفهوم کلی دفاع در برابر تهاجم، بدون استفاده از سلاح و درگیر شدن مستقیم، کاربست ویژه ای مبتنی بر اصولی دارد که در اکثر منابع علمی و نظامی شامل موارد همشکل و همرنگ سـازی (اسـتتار)؛ Camouflage، پنهـان سـازی (اختفــا)؛ Concealment، پوشــش دهــی؛ Covering، جداســازی و پراکنــدگی؛ Dispersion and Separation، فریــب استراتژیک؛ Strategic Deception، مقاوم سازی؛ Hardening و هشداردهی؛ Warning می باشند (میراحمدی و یادگارزاده،

.(۱۵ :۱۳۸۹ با تصویب سند چشم انداز و قانون برنامه چهارم که در بند ۱۱ از ماده ۱۲۱ آن مطالعه و اجرای طرح های پدافند غیرعامل در طرحها و تأسیسات حیاتی، حساس و مهم به دستگاههای اجرائی تکلیف شد، بنیان توجـه سـاختاری بـه موضـوع پدافند غیرعامل در دستگاه های اجرائی شکل گرفت. این موضوع به ویژه در برنامه ریزی آمایشی و شهری از اهمیت بیشـتری برخوردار شد جایی که رهنمودهای اساسی در طراحی فضای کالبدی به منظور کـاهش تلفـات در چنـد مـورد اساسـی شـامل رهنمودهای مرتبط با طراحی محیط، عناصر محیط، موقعیت استقرار عناصر، آرایش فضایی و فرم عناصر و تضمین فضاهای باز برای امداد و نجات تدوین شد. برای مثال این رهنمودها به ویژه در مبحث آرایش فضایی و فرم عناصـر در شـهرها تأکیـد مـی کنند که ایجاد گشودگی وسیع بین ردیف بلوک های ساختمانی در دو بعد سطحی و حجمی و نیز ترکیب مناسب فضاهای باز و بسته جهت تأمین دسترسی ها و نفوذپذیری بافت باشد و همین طور بین توده ها، فضاهای حائل بـا اسـتفاده از سـازه هـا و پوشش گیاهی ایجاد شود (داعی نژاد، .(۲۱۱- ۲۱۲ :۱۳۸۵ به هر حال طراحی و استقرار فضاهای کالبدی شهری بر حسب فرم، شعاع عملکرد، حساسیت، سازگاری، نظام ارتباطات، نفوذپذیری و غیره باید به نحوی باشند که در صورت بروز بحران منجر بـه از کار افتادن تأسیسات مهم و حیاتی و بر هم خوردن تعادل سیستم های شهری نشده، خسارات و تلفات را مضـاعف نکـرده و کنترل شرایط را با چالش جدی مواجه نکند. بر این مبنا ارزیابی فرم های مختلف شهری این نکته را آشکار می کنند کـه فـرم های تمرکز گرا که دارای تجسم پذیری بالایی هستند آسیب پذیرترین اشکال فرم شهری محسوب می شوند و بهتـر اسـت تـا حد امکان از رشد بیش از حد آنها پرهیز شود و یا بررسی نظام های ارتباطی و نفوذپذیری این ضرورت را تبیین می کنند کـه شکل شهرهای مرزی بهتر است حالت آفندی داشته و چهره ای خشن و نظامی از خود ارائه دهنـد (میراحمـدی و یادگـارزاده،

(۲۰ :۱۳۸۹ تا از خطر اشغال و تصرف سریع توسط نیروهای مهاجم مصون باشد.

۱۲۰۳

ھما ش م ی ی زی و ا ؛ چا ش و ر یا
۳۰ و ۳۱ فروردین – ۱۳۹۱ دانشگاه سیستان و بلوچستان
National Congress on Border Cities and Security; Challenges and Strategies – CBCS 2012

با استاد به این داشته ها اولین گام در برنامه ریزی پدافند غیرعامل شهرهای مرزی، شناخت شریان های حیاتی، مراکز حساس و مکان های مهم و آسیب پذیری است که گاه وجه ارگانیک و طبیعی هم می یابند. بنابراین در بررسی مکانیابی، برنامه ریـزی امنیتی و پدافند غیرعامل شهری علاوه بر ملاحظات امنیتی در استتار، اختفا و پراکندگی استحکامات، تأسیسات و تجهیـزات و موقعیت استقرار زیرساخت ها و کاربری ها بایستی موقعیت و مسائل طبیعی و توپوگرافیکی شهرها نیز مورد توجه برنامه ریزان باشد. به ویژه در جایی مثل ایران که با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک خود در منطقه خاورمیانه و حضور مداوم و جدی تهدیدات خارجی، ابعاد گسترده ای از مخاطرات طبیعی به ویژه زلزله و سیل نقشی حیاتی در توسعه بهینه فضایی و کالبدی شهرها ایفـا می کنند. اگرچه پدافند غیرعامل در دو بخش کلی طبیعی و مصنوعی- انسانی قابل تقسیم اسـت بـا ایـن وصـف در مطالعـات مختلف داخلی همچون کارهای (نباتی، (۱۳۸۹، (نیازی تبار، (۱۳۸۷ و (موحدی نیا، (۱۳۸۶، پدافند غیرعامل عمدتاً بـا تأکیـد بر بعد دفاع پیشگیرانه در برابر تهاجمات دشمن و عوامل انسانی به تغبیر در آمده است. این در حالی است که شناسایی ویژگی های طبیعی توپوگرافیک، ژئومورفولوژیک و زمین شناسی مناطق و اشکال متنوع ساختاری رخنمون یافته برروی سطح زمین از جمله اقدامات مؤثر و زیربنایی در مکان یابی با ملاحظات پدافند غیرعامل است. بدین ترتیب یافتن مکان های امن طبیعی برای پنهان کردن امکانات، مخفی شدن از دید ومصون ماندن از تهدیدات، موجب کاهش آسیب پذیری و تسریع در بازسازی می گردد. برای مثال دینامیک ژئومورفولوژی بر روی پوسته زمین منجر به بالا آمدگی، فرونشست ها و شکستگی هـایی مـی گردد که با گذشت زمان و در تداوم عملکرد نیروهای وارده شکل های پیچیده و چین خورده ای را به وجود می آورند. بررسی این نوع از اشکال متنوع زمین ساختی و طبقه بندی آنها در دو نوع فعال و غیرفعال براسـاس عوامـل تکتـونیکی و پیشـینه فعالیتی آنها، جهت مکان یابی در پدافندغیرعامل لازم و ضروری است. در این بین در مناطق متأثر از تکتونیک فشاری (مثـل محدوده مورد مطالعه زاوین) چین ها، تاقدیس ها و ناودیس ها به صورت مناطق بالاآمده و فرونشسته تشکیل شـده انـد.. از این رو مطالعه بر روی مناطق چین خورده در راستای تحقق اهداف بلند مدت، سرمایه گذاری کـلان، سـاخت پناهگـاه هـا، مخفی کردن امکانات نسبتاً مناسب تر است. در مناطق چین خورده عملکرد فرآیند فرسایشی بـر روی نـاودیس هـا موجـب تشکیل دره های وسیع و یا دشت های محصوری گردیده که تعدد آنها امکان پرداختن به اصل پراکندگی از اصول ملاحظات پدافند غیرعامل را ممکن می سازد (بوذری، .(۶ :۱۳۸۸