بررسی تحولات مسئوولیت مدنی دولت و موسسات عمومی در ایران

فهرست مطالب

مقدمه    1
طرح بحث    1
هدف تحقیق    10
سوالهای تحقیق    10
فرضیات تحقیق    11
روش تحقیق    12
ارائه اجمالی پلان    12
بخش اول: تبیین مفاهیم و مبانی مسؤولیت مدنی دولت     14
فصل اول: مفاهیم     14
مبحث اول: مفهوم و شاخه‌های مسؤولیت     15
بند ۱: تعریف مسؤولیت    15
ب ۲: اقسام مسؤولیت     16
الف: مسؤولیت اخلاقی     16
ب: مسؤولیت حقوقی     17
مبحث دوم: مقایسه مسؤولیت مدنی با سایر مسؤولیتها     20
بند ۱: مقایسه مسؤؤلیت مدنی با مسؤولیت اخلاقی     20
بند ۲: مقایسه مسؤولیت مدنی با مسؤولیت کیفری     21
بند ۳: مقایسه مسؤولیت مدنی با مسؤولیت اداری     23
مبحث سوم: دولت     24
بند ۱: مفهوم دولت     24
بند ۲: مصادیق واحدهای دولتی و ضابطه تشخیص آن     27
بند ۳: مفهوم دولت در مسؤولیت مدنی     30
فصل دوم: تحول مبانی مسؤولیت مدنی دولت و تأثیر آن برنظام حقوقی ایران    33
مبحث اول: نظریه مصونیت     35
بند ۱: مفاد نظریه     35
بند ۲: نقد نظریه     39
مبحث دوم: نظریه‌های مسؤولیت مبتنی بر تقصیر     40
بند ۱: نظریه مسؤولیت غیر مستقیم دولت     41
بند ۲: مفهوم خطای اداری و ضابطه تشخیص آن از خطای شخصی     43
بند ۳: اجتماع خطای شخصی و اداری     50
بند ۴: اجتماع مسؤولیت اداری و شخصی     52
بند ۵: تعدیل نظریه تقصیر     54
بند ۶: نظریه مسؤولیت مستقیم دولت     57
مبحث سوم: نظریه‌های نوین در مسؤولیت مدنی دولت     61
بند ۱: نظریه خطر     63
بند ۲: نظریه تساوی شهروندان در برابر تحمل هزینه‌های عمومی     65
بند ۳: نظریه تضمین حق     68
بند ۴: نظریه دولت بیمه‌گر    71
بخش دوم: ارکان و قلمرو مسؤولیت مدنی دولت     73
فصل اول: ارکان مسؤولیت مدنی دولت    74
مبحث اول: ضرر     75
بند ۱: مفهوم ضرر     75
بند ۲: شرایط ضرر قابل مطالبه     77
الف: مسلم بودن زیان     77
ب: زیان باید مستقیم باشد    78
ج: قابل پیش‌بینی بودن زیان     79
د: زیان باید خاص باشد.     80
هـ: زیان قبلاً جبران نشده باشد    81
مبحث دوم: فعل زیانبار     81
بند ۱: ویژگی عامل فعل زیانبار     81
بند ۲: ویژگی فعل زیانبار     84
مبحث سوم: تقصیر     87
بند ۱: مفهوم تقصیر     87
بند ۲: مصادیق تقصیر اداری     88
بند ۳: نقش تقصیر در تحقق مسؤولیت مدنی دولت    90
مبحث چهارم: رابطه سببیت    92
بند ۱: مفهوم رابطه سببیت     92
بند ۲: اجتماع اسباب و تعیین سبب مؤثر در وقوع زیان     93
بند ۳: نقد رابطه سببیت     94
فصل دوم: قلمرو مسؤولیت مدنی     96
مبحث اول: تفکیک اعمال دولت     97
بند۱: نظریه حاکمیت و تصدی     97
بند ۲: نظریه‌های نوینی در تفکیک اعمال دولت     101
الف: نظریه تفکیک میان اعمال دولتی و مالکانه     101
ب: نظریه تمیز اعمال تصمیم‌گیری و اجرایی    104
مبحث دوم: مسؤولیت مدنی دولت در اعمال تقنینی    105
بند ۱: اعمال غیرقانونگذاری قوه مقننه     105
بند ۲: اعمال قانونگذاری     110
مبحث سوم: مسؤولیت مدنی ناشی از اشتباهات قضایی     115
بند ۱: تعریف سوء اجرای عدالت     115
بند ۲: مسؤولیت مدنی قضات     119
بند ۳: مسؤولیت مدنی سایر مأموران قضایی     125
مبحث چهارم: مسؤولیت مدنی ناشی از اعمال اجرایی     127
بند ۱: زیانهای ناشی از اعمال حاکمیت قوه مجریه    127
بند ۲: زیانهای ناشی از اعمال تصدی     136
بخش سوم: آثار و مراجع صالح رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی دولت    
فصل اول: آثار مسؤولیت مدنی دولت     141
مبحث اول: جبران خسارت     142
بند ۱: شیوه‌های جبران خسارت     142
بند ۲: نحوه اجرای احکام محکومیت علیه دولت     147
بند ۳: توزیع نهایی مسؤولیت کارمند و دولت     150
مبحث دوم: تأثیر بیمه در مسؤولیت مدنی     152
بند ۱: مفاد     152
بند ۲: نقد     157
فصل دوم: مراجع صالح رسیدگی به دعاوی مسؤولیت مدنی دولت     160
مبحث اول: مراجع اختصاصی     161
بند ۱: دیوان عدالت اداری     161
بند ۲: مقایسه صلاحیت شورای دولتی با دیوان عدالت اداری     167
بند ۳: دادگاه انتظامی قضات     168
مبحث دوم: مراجع عمومی     170
بند ۱: حدود صلاحیت مراجع عمومی     170
بند ۲: انتقاد از نظریه صالح ندانستن دیوان     172
نتیجه‌گیری     175
فهرست منابع    187

فهرست منابع
۱) منابع فارسی
الف) فهرست کتب
۱)    ابوالحمد، عبدالحمید، حقوق اداری ایران، چاپ ششم، نشر توس، تهران، ۱۳۷۹.
۲)    آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، چاپ سوم، بی ناشر، ۱۳۷۳.
۳)    اندرو ونینت، نظریه دولت، ترجمه حسین بشریه، چاپ اول، نشر نی، ۱۳۷۱.
۴)    انصاری، ولی الله، کلیات حقوق اداری، نشر توس، تهران، ۱۳۷۰.
۵)    امامی، سیدحسن، حقوق مدنی، ج ۱، کتابفروشی اسلامیه، چاپ هشتم، ۱۳۷۰.
۶)    بادینی، حسن، فلسفه مسؤولیت مدنی، چاپ اول، نشر سهامی انتشار، ۱۳۸۴.
۷)    پروین، فرهاد، خسارت معنوی، چاپ اول، انتشارات ققنوس، تهران، ۱۳۸۰.
۸)    تاجمیری، امیرتیمور، حقوق مدنی ۴، چ اول، مؤسسه فرهنگی آفرینه، ۱۳۷۵.
۹)    جعفری لنگرودی، محمدجعفر، ترمینولوژی حقوق، انتشارات ققنوس، تهران ۱۳۸۰.
۱۰)    جلیلوند، یحیی، مسؤولیت مدنی قضاوت و دولت در ایران ، فرانسه، آمریکا و انگلیس، چاپ اول، نشر یلدا، ۱۳۷۳.
۱۱)    حسینی نژاد، حسینقلی، مسؤولیت مدنی، چاپ اول، بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی، بهار ۱۳۷۰.
۱۲)    حیدری، مسعود، شورای دولتی و مطالعه تطبیقی در دادرسی اداری، دانشگاه تهران، ۱۳۴۷.
۱۳)    رنه داوید، نظامهای بزرگ حقوقی معاصر، ترجمه دکتر سیدحسن صفائی، دکتر عزت ا.. عراقی و دکتر محمد آشوری، چاپ اول، جهاد دانشگاهی، ۱۳۶۴.
۱۴)    صدرالحفاظی، نصرالله، نظارت قضائی بر اعمال دولت در دیوان عدالت اداری، نشر شهریار، تهران ۱۳۷۲.
۱۵)    صفار، محمدجواد، شخصیت حقوقی، چاپ اول، نشر دانا، تهران ۱۳۷۳.
۱۶)    غروری، شهاب الدین، مسؤولیت مدنی اشخاص حقوقی، دانشگاه تهران، ۱۳۵۶.
۱۷)    غمائی، مجید «مسئولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود، با دیباچه دکتر ناصر کاتوزیان، چاپ اول، نشر دادگستر، پاییز ۱۳۷۶.
۱۸)    قاسم زاده، سید مرتضی، مبانی مسؤولیت مدنی، چاپ اول، نشر دادگستر، بهار ۱۳۷۸.
۱۹)    قاضی ، ابوالفضل ، بایسته های حقوق اساسی، چاپ اول، انتشارات دانشکاه تهران، ۱۳۷۵.
۲۰)    کاتوزیان، ناصر، الزامهای خارج از قرارداد، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۴.
۲۱)    کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی ، وقایع حقوقی، چاپ اول، نشر یلدا، ۱۳۷۱.
۲۲)    کاتوزیان، ناصر، ضمان تعهدی، مسؤولیت مدنی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، زمستان ۱۳۷۴.
۲۳)    کاتوزیان، ناصر، فلسفه حقوق، چاپ دوم، انتشارات بهنشر، ۱۳۷۷.
۲۴)    کاتوزیان، ناصر، مقدمه علم حقوق ، چاپ بیستم، انتشارات بهنشر، ۱۳۸۳.
۲۵)    کارل هارلو، شبه جرم، ترجمه کامبیز سیدی، چاپ اول، نشر میزان، ۱۳۸۳.
۲۶)    لوراسا، میشل، مسؤولیت مدنی، ترجمه محمد اشتری، نشر حقوقدانان، ۱۳۷۵.
۲۷)      موسی زاده، رضا، حقوق اداری، چاپ اول، نشر میزان، تهران، ۱۳۷۷.
۲۸)    ولیدی، محمدصالح، حقوق جزای عمومی، چاپ اول، نشر داد، ۱۳۷۳.
۲۹)    هاشمی، دکتر سیدمحمد، حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، حاکمیت و نهادهای سیاسی، جلد ۲، چاپ ششم، نشر میزان ، ۱۳۸۱.
۳۰)    یزدانیان، علی رضا، قلمرو مسؤولیت مدنی، چ اول، انتشارات ادبستان، ۱۳۷۹.
۳۱)    قاضی، دکتر ابوالفضل، بایسته های حقوق اساسی ، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، مهر ۱۳۷۵.
۳۲)    قربانی ، فرج ا…، مجموعه آراء وحدت رویه دیوان عدالت اداری، جلد ۱، نشر فردوسی، ۱۳۷۱.
 
فهرست مقالات و سایر منابع
۱)    امیرارجمند، دکتر اردشیر، تقریرات درس حقوق اداری ، دوره کارشناسی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۷۹.
۲)    امیر ارجمند، دکتر اردشیر، تقریرات درس حقوق اداری تطبیقی، دانشگاه شهید بهشتی، ۷۹-۷۸.
۳)    انصاری ، باقر، گزارش مبانی مسؤولیت مدنی مؤسسات عمومی، دفتر پژوهش و اطلاع رسانی ریاست جمهوری، ۱۳۸۰.
۴)    ابوالحمد، عبدالحمید، مقاله پیرامون یک رأی وحدت رویه و مسأله شخصیت حقوقی دولت، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۱۳۶۹.
۵)    ابوالحمد، عبدالحمید، مقاله مسؤولیت مدنی دولت، تحولات حقوق خصوصی زیر نظر دکتر ناصر کاتوزیان، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.
۶)    امامی، محمد، تقریرات درس حقوق اداری، دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، سال ۷۹-۷۸.
۷)    آشوری، محمد، لزوم جبران خسارت زندانیان بی گناه، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۱۳۵۳.
۸)    بابائی، ایرج، مسؤولیت مدنی و بیمه، مجله پژوهش حقوق و سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی ، سال سوم، شماره ۴، تابستان ۱۳۸۰.
۹)    خزائی ، منوچهر ، بحثی پیرامون توقیف احتیاطی یا قرار بازداشت متهم و آثار آن، مجله کانون وکلا، شماره ۱۴۹-۱۴۸.
۱۰)    سوادکوهی، سام، مقاله مصونیت برخی از کارکنان دوت از مسؤولیت مدنی و کیفری ، مجله حقوقی وزارت دادگستری، شماره ۳۲، سال ۱۳۷۹.
۱۱)    شمس، عبدالله، آئین دادرسی مدنی، جلد ۱، نشر میزان، سال۸۱.
۱۲)    شمس الدین، مقاله دولت در دعاوی مربوط به منافع عمومی، مجله حقوقی دادگستری، شماره ۳، مهر ۱۳۵۷.
۱۳)    کاتوزیان، ناصر، ماهیت و قلمرو دیه، مجله کانون وکلاء، دوره۱۴
۱۴)    وحدت، مهدی، مسؤولیت مستخدمین دولت، مجموعه حقوقی، شماره ۵، سال ۱۳۶۵.
۱۵)    گزارش حقوقی علمی ، مسؤولیت مدنی مؤسسات عمومی، پژوهشکده ریاست جمهوری ، سال ۱۳۸۴.
۱۶)    درودیان، حسنعلی، جزوه مسؤولیت مدنی، دوره کارشناسی، بی ناشر، سال ۱۳۷۹.

۲- منابع لاتین
الف) کتب و مقالات
۱-    Lunney, Mark & oliphant, ken: “Tort law: Text and matterials, oxford, university press 2000.
۲-    Linden: “The Functions of Tort law” from linden canadian tort law, 5th ed, 1993.
۳-    L. NEVILLE BROWN, Johns. Bell. French Administrative law, 5th ed. Oxford press . 1998.
۴-    WILLIAM WADE, ADMINSTRATIVE Law, 9th ed-oxford, oxford, university press 2004.

ب) منابع اینترنتی
۱- Liability of the state intort, A consultation paper for Generating Debate and Elicting public Reaction and opining.
At: http// ncrwc. nic/ vsncrwe/ panel// htm, 29-24.
۲- Michael shaunessg, Tort liability of Governmental Entities under the taxas tort claims Act 1998
At: http// www.bicher staff. Com / articles/ tort 98/ htm.
P20 of 26.