اشتباه قاضی و نحوه جبران خسارت وارده

فهرست مطالب

چکیده :
مقدمه :
بخش اول : چگونگی رفع اشتباه از احکام قطعی محاکم
رفع اشتباه
مفهوم اشتباه :
وقوع اشتباه در احراز واقعیت :
وقوع اشتباه در مستندات حکم و موضوع آن به گونه‌ای که بر اساس حکم خدشه‌ای وارد نسازد؛
وقوع اشتباه در مستندات   حکم و موضوع آن به گونه‌ای که اساس حکم را خدشه‌دار کند؛
مرجع اعلام اشتباه قاضی:
مرجع تشخیص اشتباه قاضی:
تشریفات و چگونگی رسیدگی به اشتباه قاضی :
نتیجه:
بخش دوم: جبران ضرر و زیان ناشی از اشتباه قاضی
تعریف:
انواع ضرر و زیان :
جبران کننده خسارت ناشی از اشتباه قاضی :
طرق جبران خسارت:
ترمیم عینی یا اعاده وضع به حالت سابق:
جبران مالی:
۳) اعاده حیثیت:
نتیجه گیری
منابع
 

اشتباه قاضی و نحوه جبران خسارت
چکیده :
مطابق قواعد فقهی  «لا ضرر» و «تسبیب»‌هر کس مسؤول جبران خسارات وارده بر دیگری ناشی از عمل خود می‌باشد. این قواعد فقهی در سیستم حقوقی جهان مورد پذیرش قرار گرفته است. از طرفی قضات نیز در مقام صدور رأی و اجرای آن، از اشتباه مصون نیستند و مطابق قواعد فوق الذکر ملزم به جبران خسارت وارده ناشی از  صدور آرای اشتباه می‌باشند. اصل ۱۷۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران لزوم جبران خسارت وارده ناشی از اشتباهات قضایی را مورد توجه قرار داده و با درایت مقنن، اصل فوق در سال ۱۳۷۰ وفق ماده ۵۸ در قانون مجازات اسلامی گنجانده شد و بدین صورت قابلیت اجرایی پیدا نمود. مطابق ماده فوق که تقریباً‌تکرار اصل ۱۷۱ قانون اساسی است، چنانچه در اثر تقصیر یا اشتباه قاضی در موضوع یا تطبیق حکم بر مورد خاص، ضرر و زیان مادی یا معنوی متوجه کسی گردد، در مورد ضرر مادی در صورت تقصیر،‌مقصر طبق موازین اسلامی ضامن است و در غیر اینصورت خسارت به وسیله دولت جبران می‌شود. در موارد ضرر معنوی چنانچه تقصیر یا اشتباه قاضی موجب هتک حیثیت از کسی گردد باید برای اعاده حیثیت او اقدام شود.
کلید واژه :
قاضی، اشتباه در صدور حکم، ضرر و زیان، جبران خسارت

منابع
۱.     جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش ، چاپ چهارم، ۱۳۶۸.
۲.     شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای عمومی،  موسسه انتشاراتی ویستار، چاپ سوم، بی‌تا.
۳.     شهری ، غلامرضا و ستوده جهرمی، نظریات اداره حقوقی قوه قضائیه در زمینه مسائل کیفری،  سروش، چاپ روزنامه رسمی کشور، بهار ۱۳۷۵.
۴.     صانعی، پرویز، حقوق جزای عمومی، انتشارات گنج دانش، چاپ چهارم، ۱۳۷۱.
۵.     صفایی، حسن، مفاهیم و ضوابط جدید در حقوق مدنی، تهران، مرکز تحقیقات، چاپ اول، ۱۳۵۵.
۶.     علی‌آبادی، عبدالحسین، حقوقی جنایی، انتشارات فردوسی، چاپ اول، ۱۳۶۷.
۷.     عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید،  انتشارات امیر کبیر، ۱۳۶۲.
۸.     کاتوزیان، ناصر، ضمان قهری، مسؤولیت مدنی، دانشگاه تهران، چاپ اول، ۱۳۷۴.
۹.     کاتوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی،  موسسه انتشارات جهاد دانشگاهی (ماجد)، چاپ ششم، ۱۳۷۸.
۱۰.     موسوی الخمینی، سیدروح الله، تحریر الوسیله، دفتر انتشارات اسلامی، بی‌تا.
۱۱.     موسوی بجنوردی، سید میرزا حسین، قواعد فقهیه، قم، مؤسسه اسماعیلیان، ۱۴۱۳ هـ . ق.
۱۲.    میر محمد صادقی، حسین، جرایم علیه اموال و مالکیت، نشر میزان، چاپ پنجم، ۱۳۷۸.
۱۳.     میرزای نائینی،  میرزا حسن، منیه الطالب،  تهران ، حیدری، بی‌تا.
۱۴.    نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی،  کانون وکلای دادگستری، چاپ اول، ۱۳۶۹.