بررسی وضعیت تفکیک از مبداء پسماند های جامد شهری و ارائه راهکارهای افزایش مشارکت مردمی

چکیده فارسی
بررسی وضعیت تفکیک از مبداء پسماند های جامد شهری و راهکار های افزایش مشارکت مردمی در
منطقه ۵ شهرداری تهران
یکی از ویژگیهای نوین سیستم مدیریت پسماند ، تفکیک از مبداء زباله می باشد.موفقیت این سیستم
وابسته به مشارکت همه جانبه مردم در امر جدا سازی پسماند از مبداء است . هدف از این تحقیق
بررسی وضعیت تفکیک از مبداء پسماند های خانگی و راهکارهای افزایش مشارکت مردمی در منطقه
۵ شهرداری تهران می باشد. به منظور تعیین بیشترین عوامل تاثیر گذار بر انگیزش در جهت ایجاد
رفتار بازیافتی تعداد ۳۰۰ نفر از افراد سرپرست خانوار در مساجد نواحی هفت گانه این منطقه انتخاب
شدند که این افراد در سه گروه آموزش مستقیم (آموزش کارگاهی ) ، آموزش غیر مستقیم ( آموزش
با بسته های آموزشی ) و گروه بدون آموزش قرار گرفتند و در پایان با پرسش نامه تحقیقاتی عوامل
مورد نظر ارزیابی گردید و بر اساس نتایج حاصله ۸۵ % از افراد شرکت کننده در طرح نگرانی خود را
نسبت به مشکلات زیست محیطی و ۶۰ % از افراد شرکت کننده نگرانی خود را نسبت به وضعیت دفن
زباله در منطقه کهریزک تهران اعلام نمودند که این مطلب نشان دهنده وجود نگرش درونی مثبت
افراد مردم منطقه ۵ شهرداری تهران نسبت به کاهش مشکلات پسماند و محیط زیست می باشد .در
ضمن بر اساس نتایج به دست آمده ( آموزش مستقیم کارگاهی { ۸۱ %} ، آموزش غیر مستقیم
%۴۸ }) روش آموزش مستقیم از طریق تشکیل کارگاه بیشترین تاثیر را در ایجاد انگیزش برای }
مشارکت در امر جداسازی زباله ها در مبداء داشته است.
همچنین بیشترین عوامل انگیزشی مورد درخواست افراد ساکن در منطقه ۵ شامل : نگرش مثبت ،
اطلاعات ، راحتی و عوامل موقعیتی و مشوق های اقتصادی تعیین گردید که به کارگیری آنها در
برنامه ریزی مدیریت پسماند شهری می تواند تاثیرات بسز ایی در پیشبرد اهداف تفکیک از مبداء
پسماند داشته باشد.

Abstract:
Source separation of municipal solid waste situation and strategies to
increase public participation in the Tehran Municipality, District 5
One feature of modern waste management system is the separation of
waste origin. The success of this system depends on full participation of
people is the source separation of waste. The purpose of project is
Source separation of municipal solid waste situation and strategies to
increase public participation in the Tehran Municipality, District 5.
In order to determine the most motivating factors influencing recycling
behavior toward people, 300 households in seven regions of the
mosques that people in this region were selected by direct training group
(training workshop), indirect training (training packagetheir status in the
regional landfill Kahrizak Tehran declared that it showed a positive
inner attitude of the people of Tehran Municipality District 5 to reduce
waste and environmental problems are. In addition, based on the results
(direct training Workshop {81%}, {48%} training indirect) method of
direct training through workshops to create the greatest impact on
motivation for participation in waste separation at source has be.

فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه . ۲
بیان مساله  4
وجوه ممیزه پژوهش ۶
اهمیت پژوهش .  6
اهداف پژوهش ۷
سئوالات پژوهش ۸
اهداف و فرضیات ۹
تعریف واژه و مفاهیم ۱۰
فصل دوم : مروری بر مطالعات
کلیات- مقدمه ۱۳
الف- سیستم برنامه ریزی و مدیریت پسماندهای جامد شهری ۱۸
ب- روش های فنی برنامه ریزی و مدیریت پسماندهای جامد شهری . ۱۸
۱) انواع پسماندهای جامد شهری ۱۸
۱) پسماندهای جامد شهری ایجاد شده در نواحی مسکونی ۱۸ -۱
۲) پسماندهای جامد شهری ایجاد شده در نواحی تجا ری و صنفی . ۱۹ -۱
۳) پسماندهای جامد شهری ایجاد شده در نواحی اداری وآموزشی ۱۹ -۱
۴) پسماندهای جامد شهری ایجاد شده در نواحی صنعتی ۱۹ -۱
۵) پسماندهای جامد شهری ایجاد شده در فضاهای عمومی ۲۰ -۱
۲) علل و عوامل موثر درایجاد ویا افزایش پسماندهای جامد شهری . ۲۰
۳) پیامدهای حاصل از ایجاد و یا افزایش پسماندهای جامد شهری . ۲۲
۴) بهداشت عمومی ومحیط زیست شهری ۲۳
۵)آلاینده های محیطی با منشاء پسماندهای جامد شهری . ۲۳
۶) بکارگیری رهیافت های مختلف در برنامه ریزی محیطی به منظور کاهش آثار ناشی از ایجاد
پسماندهای جامد شهری . ۲۴
۱) رهیافت کاهش مستمر تولید پسماندهای جامد شهری در مبدا ۲۴ -۶
۲) رهیافت مصرف مجدد پسماندهای جامد شهری . ۲۴ -۶
۳) رهیافت تفکیک از مبدا پسماندهای جامد شهری۲۵ -۶
۴) رهیافت بازیافت مواد آلی پسماند های جامد شهری . ۲۶ -۶
یک
۵) رهیافت بازیابی پسماندهای شهری . ۲۶ -۶
۲ – جنبه اقتصادی تفکیک از مبداء . ۳۵ -۲
-۳ فاکتور های انگیزشی مردم برای مشارکت در تفکیک از مبداء پسماند . ۳۵ -۲
۴ عوامل درونی . ۳۶ -۲
۱ نگرش ها ۳۶ -۴ -۲
۲ مسئولیت پذیری . ۳۶ -۴ -۲
۵ عوامل بیرونی ۳۸ -۲
۲ هزینه دفع پسماند – پرداخت بر اساس وزن ۳۹ -۵ -۲
۶ راحتی .  40 -2
۷ عوامل اجتماعی دموگرافیک ۴۰ -۲
نمونه تحقیقات انجام شده در کشور ۴۳
-۲ پیشینه کلی تحولات منطقه( ۶) (محدوده و گسترش کالبدی) ۵۰
۵۲ ( -۳ شاخص های معرف منطقه ( ۶
فصل سوم : مواد و روش ها
مقدمه  54
جامعه پژوهش ۵۶
روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه ۵۶
دامنه پژوهش  57
نوع پژوهش  57
مقدمات فراهم شده برای اجرای طرح پژوهشی ۵۸
پرسش نامه تحقیقاتی . ۵۹
تهیه بسته های آموزشی . ۶۳
روش پژوهش  65
مراحل انجام پژوهش ۶۷
فصل چهارم : یافته ها
نتایج .  70
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
بحث و نتیجه گیری کلی ۱۲۳
پیشنهادات .  130
منابع و ماخذ  131
دو
فهرست جداول
جدول شماره ۱ – اجزاء تشکیل دهنده مواد زاید شهری کشور ۲۰
جدول شماره ۲- درصد اجزاء پسماندهای خانگی در شهر تهران ۲۱
جدول شماره ۳ – مقایسه تفکیک مواد زاید شهری شاخص های زیست محیطی بخش مواد زاید جامد
در چند شهر مهم ایران و جهان ۲۲
جدول شماره ۴- تراکم جمعیت در منطقه ۵ به تفکیک نواحی ۴۹
۵۴ جدول شماره ۵ – مقایسه زباله شهری به تفکیک مناطق در سال های ۸۵ الی ۸۸
جدول شماره ۶ – نمودار مقایسه ای جمع آوری پسماند خشک پسماند خشک در سطح
۵۵  منطقه ۵
جدول شماره ۷ – وضعیت جمعیت منطقه ۵ شهرداری تهران . ۵۶
جدول شماره ۸ – جمعیت رده های سنی مختلف به تفکیک نواحی هفت گانه شهرداری منطقه ۵
تهران .  57
جدول شماره ۹ – پاسخ گروه های آموزشی در خصوص عوامل تشویق کننده ، عوامل منصرف کننده
و عوامل انگیزشی . ۱۱۳
سه
فهرست تصاویر
تصاویر ۱و ۲ -تهیه مجسمه از مواد بازیافتی محوطه سازمان بازیافت تهران ۲۵
۴۶ تصویر شماره ۳- نقشه جغرافیایی منطقه ۵
تصویر شماره ۴ – (نقشه منطقه ۵ شهرداری تهران به تفکیک نواحی هفت گانه) ۴۷
تصویر شماره ۵- (نقشه منطقه ۵ شهرداری تهران به تفکیک نواحی هفت گانه و محلات) ۴۸
تصویر شماره ۶ – کتاب های آموزشی مورد استفاده در طرح تحقیقاتی . ۶۳
تصویر شماره ۷و ۸ – (نمونه بروشورهای آموزشی مورد استفاده در طرح تحقیقاتی) . ۶۴
تصویر شماره ۹ و ۱۰ – (نمونه بروشورهای آموزشی مورد استفاده در طرح تحقیقاتی) ۶۴
تصویر شماره ۱۱ و ۱۲ – (نمونه بروشورهای آموزشی مورد استفاده در طرح تحقیقاتی) . ۶۴
تصویر ۱۳ – نمونه کلاس های آموزش کارگاهی برگزار شده در سرای محله . ۶۵
تصویر ۱۴ – نمونه کلاس های آموزش کارگاهی برگزار شده در سرای محله . ۶۶
تصویر شماره ۱۵ – نمونه کلاس های آموزش کارگاهی برگزار شده در مساجد . ۶۶
تصویر شماره ۱۶ و ۱۷ – نمونه تصاویر توزیع پکیج های آموزشی ۶۷
تصویر شماره ۱۸ و ۱۹ – توزیع بسته های آموزشی در رابطه با آموزش کارگاهی در مساجد . ۶۷
چهار
فهرست ترسیم ها
۱۴. oecd ترسیم شماره ۱- نمودار وضعیت تولید زباله در کشورهای
ترسیم شماره ۲- هرم مدیریت پسماند ۱۵
ترسیم شماره ۳ – مردم نسبت به محیط زیست احساس مسئولیت اخلاقی و متعارف نشان می دهند
که این حالات سبب بوجود آمدن رفتار بوم شناسی می گردد ۳۷
ترسیم شماره ۴- عواملی که سبب ایجاد انگیزش برای مشارکت مردم در جدا سازی پسماند از
مبداء می گردد . ۴۱
ترسیم شماره ۵ – عوامل تاثیر گذار در ایجاد انگیزش در این طرح تحقیقاتی . ۱۲۸