بررسی مقایسه ای و تطبیقی مسئولیت مدنی مدیران شرکت های تجاری

فصل اول: بررسی مسئولیت مدیران در قبال انجام معاملات در شرکتهای تجاری
بخش اول: کلیات: بیان قاعده کلی مبنی بر ترتیب مسئولیت برای شرکتهای تجاری در انجام معاملات با فرض جمع شرایط ذیل و عدم ترتیب مسئولیت برای مدیران (مگر در موارد استثنایی)
۱. انجام معامله از سوی مدیران در حالتی که شرکت واجد  شخصیت حقوقی است.
۲. انجام معامله از سوی مدیران در حدود موضوع شرکت و در بعضی از شرکتها در حدود اختیارات شرکت.
۳. انجام معامله از سوی مدیران در صورت ذکر سمت مدیران و در صورت عدم ذکر سمت اثبات معامله برای شرکت
۴. انجام معامله از سوی تمامی مدیران مجاز
۵. انجام معامله از سوی مدیران غیر معزول یا غیر مستعفی و یا در صورت معزول یا مستعفی، مراتب به اداره ثبت شرکتها اعلام نشده باشد.
 
بخش دوم: مسئولیت مدیران شرکتهای تجاری در قبال انجام معاملات
مبحث اول: مسئولیت غیر مستقیم مدیران معامله کننده (رجوع شرکت یا سهامداران و اعضاء به مدیران پس از اینکه طرف معامله حقوق خود را از شرکت مطالبه کرد)
مبحث دوم: مسئولیت مستقیم مدیران معامله کننده (رجوع مستقیم طرف معامله به مدیران) تربیت مسئولیت مستقیم بر مدیران در مقابل طرف معامله در صورت جمع شرایط ذیل می باشد.
۱.انجام معامله از سوی مدیران در حالتی که شرکت هنوز شخصیت حقوقی نیافته است.
۲. انجام معامله از سوی مدیران، خارج از موضوع شرکت و در بعضی از شرکتها خارج از حدود اختیارات
۳. انجام معامله از سوی مدیران در صورت عدم ذکر سمت مدیران و یا عدم اثبات معامله برای شرکت
۴. انجام معامله از سوی بعضی مدیران نه همه آنها
۵. انجام معامله از سوی مدیران معزول یا مستعفی به شرط اینکه مراتب به اداره ثبت شرکتها اعلام شده باشد.
فصل دوم: بررسی مسئولیت مدیران در قبال انجام معاملات در شرکتهای مدنی
بخش اول: بیان قاعده کلی مبنی بر ترتیب مسئولیت برای شرکاء شرکتهای مدنی در انجام معاملات با فرض جمع شدن شرایط ذیل و عدم ترتیب مسئولیت برای مدیران (مگر در موارد استثنایی)
۱. انجام معامله با رعایت حدود اختیارات
۲. انجام معامله با فرض اهلیت مدیر
۳. انجام معامله با رعایت مصلحت شرکاء
بخش سوم: مسئولیت مدیران شرکتهای مدنی در قبال انجام معاملات در صورت جمع شرایط ذیل است:
۱. انجام معامله در صورت عدم اهلیت مدیر
۲. انجام معامله با فرض عدم رعایت حدود اختیارات
۳. انجام معامله با فرض عدم رعایت مصلحت شرکاء
چکیده
امروزه اشخاص ثالثی که با مدیران شرکتهای تجاری و مدنی که در مقام نماینده شرکت می باشند نسبت به انعقاد عقد مبادرت می نمایند از حیث احقاق حقوق خود با مشکل مواجه می باشند یعنی از جهت اینکه شرکت را طرف دعوی قرار دهند یا مدیران را دچار سردرگمی هستند. حال در این صورت وقتی مدیران در مقام نماینده موارد مقرر شده قانونی و قراردادی فیمابین خود و شرکت را رعایت کرده باشند چنین عقدی صحیح و نافذ خواهد بود. لذا شخص ثالث علیه شرکت طرح دعوی خواهد کرد در غیر این صورت ماهیت عقد فضولی خواهد بود و امکان مراجعه به شرکت نیست.البته همیشه اینگونه نیست یعنی بعضاً قانون برای حمایت حقوق اشخاص ثالث اقدام می کند و حتی در صورت عدم رعایت موازین قانونی از سوی مدیران، شخص ثالث می‌تواند همچنان به شرکت مراجعه نماید. به هر ترتیب با بررسی ماهیت عقود منعقد شده از سوی مدیران با اشخاص ثالث تکلیف اشخاص ثالث مشخص خواهد شد تا به چه شخص یا اشخاص جهت احقاق حق خود مراجعه نمایند و در صورت فضولی بودن عقد و عدم رعایت موازین از سوی مدیر مسئولیت مدیر در قبال اشخاص ثالث و همچنین شرکت نیز مشخص خواهد گردید.
 
مقدمه
در این تحقیق به بررسی ماده ۱۱۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت و مواد دیگر قانون تجارت در خصوص شرکتهای دیگر تجاری که مبین میزان اختیارات مدیران در انجام معاملات می باشد پرداخته ایم و در واقع می خواهیم به این پرسش پاسخ گوییم که چنانچه مدیران شرکتهای تجاری در معاملاتی که از سوی شرکت انجام می دهند از حیطه و حدود اختیارات خود تجاوز کنند معاملات انجام شده چه صورتی پیدا می کند و به بررسی میزان مسئولیت آنها و مقایسه آن با معاملات مدیران در شرکتهای مدنی در صورتی که از حدود وکالت تجاوز نمایند بپردازیم.
هدف از انجام این تحقیق نیز آن است که معاملاتی که مدیران از سوی شرکت و به نمایندگی از آن انجام می دهند با دقت بیشتری مورد بررسی قرار گیرد.
فرضیه های ما که در این تحقیق به بررسی آنها پرداخته ایم، عبارتند از:
۱. به نظر می رسد در صورتی که مدیران در معاملاتی که از سوی شرکتهای تجاری انجام می دهند از حدود اختیارات خود تجاوز کنند معاملات آنها در مقابل اشخاص ثالث در بعضی از شرکتها نافذ و بعضی از شرکتها غیر نافذ است.
فهرست منابع (فارسی و غیر فارسی) مورد استفاده در پایان نامه به شرح زیر می باشد:
۱. دکتر اسکینی، ر.، ۱۳۷۷ ، حقوق تجارت و شرکتهای تجاری، سمت، جلد اول 
۲. دکتر ایکنی، ر.، ۱۳۷۷ ، حقوق تجارت (شرکتهای سهامی عام و خاص)، سمت، جلد دوم 
۳. دکتر ستوده تهرانی، ح.، ۱۳۷۶ ، حقوق تجارت، نشر دادگستر، جلد اول
۴. دکتر ستوده تهرانی، ح.، ۱۳۷۶، حقوق تجارت، نشر دادگستر، جلد دوم
۵. راشدی اشرفی، ع.، ۱۳۷۵، حقوق تجارت کاربردی، شرکت چاپ و نشر بازرگانی
۶. دکتر حسنی، ح.، ۱۳۷۸، حقوق تجارت، نشر میزان
۷. دکتر حسنی، ح.، ۱۳۸۴، حقوق تعاون و حقوق تجارت، نشر میزان
۸. عبادی، م. ع.، ۱۳۷۰، حقوق تجارت، گنج دانش
۹. عرفانی، م..، ۱۳۷۵، حقوق تجارت به زبان ساده، نشر میزان
۱۰. عرفانی، م.، ۱۳۸۴ ، حقوق تجارت، نشر میزان، جلد دوم
۱۱. کاتبی، ح.ق.، ۱۳۷۰، حقوق تجارت، گنج دانش
۱۲.  دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۷۹، عقود معین ۲، نشر گنج دانش
۱۳. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۸۱ وقایع حقوقی، شرکت سهامی انتشار
۱۴. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۸۱ ، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، نشر میزان
۱۵. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۸۲ ، الزامهای خارج از قرارداد (ضمان قهری)، انتشارات دانشگاه تهران
۱۶. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۷۸، قواعد عمومی قراردادها، نشر میزان، جلد دوم
۱۷. دکتر امامی، ح.، ۱۳۷۹، حقوق مدنی، نشر اسلامیه، جلد اول
۱۸. دکتر جعفری لنگرودی، م.ج.، ۱۳۸۲ ، مجموعه محشی قانون مدنی، نشر گنج دانش
۱۹. اعظمی زنگنه، ع.، ۱۳۵۳ ، حقوق بازرگانی، چاپخانه افست رشدیه
۲۰. دکتر صفی نیا، ن.، ۱۳۸۱ ، درآمدی بر قانون شرکتهای تجاری در ایران، انتشارات دانشگاه تهران
۲۱. دمرچیلی، م. و حاتمی، ع. و قرائی م.، ۱۳۸۲ ، قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، موسسه تحقیقات حقوقی میثاق عدالت
۲۲. ژوردن، پ. ، ادیب، م.، ۱۳۸۲ ، اصول مسئولیت مدنی، نشر میزان
۲۳. دکتر صفایی، ح.، و قاسم زاده ، م.، ۱۳۷۷، حقوق مدنی اشخاص و محجورین، نشر سمت
۲۴. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۷۳، مشارکت و صلح و عطایا، نشر گنج دانش
۲۵. دکتر صفری، م.، ۱۳۷۱ ، تعریف و تاریخ و منابع حقوق  تجارت،
۲۶. دکتر تفرشی، م.ع.، ۱۳۸۰ ، مباحثی تحلیلی از حقوق شرکتهای تجاری، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس، جلد اول
۲۷. فروحی، ح.، ۱۳۷۰ ، شرکتهای تعاونی طبق قانون بخش تعاون مصوب ۱۳۷۰ ، انتشارات روزبهان، جلد سوم
۲۸. دکتر کاشانی، م.، ۱۳۸۲ ، جزوه حقوق مدنی ۷ ، دانشگاه شهید بهشتی
۲۹. عرفانی، م.، ۱۳۶۷ ، مقاله نقدی بر ماده ۱۱۸ لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷ ، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، نشریه شماره ۲۴
۳۰. کامیار، م.، ۱۳۷۶ ، گزیده آرای دادگاههای حقوقی، نشر حقوقدان
۳۱. دکتر کاتوزیان، ن.، ۱۳۷۶ ، دوره عقود معین ۴ ، شرکت سهامی انتشار
۳۲. Gower , L.B.C ., 1992 , Gower’s principles of modern company law, sweet and Maxwell, london
۳۳. martin , E., 1990 . A concise dictionary of Law , Oxford university press, newyork
۳۴. Kumpf , w., 1965 , Business Law uniform commercial code , America
۳۵. Applebee , H.E., 1949 , the essentials of company Law , London.
۳۶. McGee , A., 1995, the business of company Law , Oxford university press.
۳۷. Morse , G., 1991 , char les worth and morse company Law , sweet and max well.
۳۸. مقاله های اینترنتی برگرفته از سایت google