بررسی نقش رسانه های ارتباط جمعی در پیشگیری از آسیب های فرهنگی

چکیده:

رسانه ها در عصر حاضر “تار وپود نمادین” زندگی ما را تشکیل می دهند و نقش” تسریع کنند? نهادی” را در جامعه دارند . امروزه نقش رسانه ها  در دستکاری واقعیت و ایجاد “فرهنگ مجازی” بر کسی پوشیده نیست . رسانه ها در عصر حاضر حکم تیغ دو لبه ای را دارند که نوع کاربرد آن بر افکار عمومی بسیار مؤثر است . هم می توانند مخرب جامعه در ابتذال فرهنگی و اشاعه فرهنگ لمپنیسم باشند و هم می توانند نقش اساسی در توسع? همه  جانب? کشور در راستای چشم انداز توسعه کشور باشند .

از آنجایی که رسانه ها نقش بالقوه معناداری در شکل گیری ادراک و افکار افراد و آحاد جامعه بازی می نمایند این مقاله تلاش دارد به بررسی نقش رسانه ها ی ارتباط جمعی در پیشگیری از آسیب های فرهنگی بپردازد.

کلید واژه ها: رسانه های ارتباط جمعی،پیشگیری،آسیب های فرهنگی

مقدمه :

رسانه ها ، عامل و سازمانهایی هستند که ارتباطات ، ایده ها و اطلاعات و تصاویر دنیای ما را می رسانند . رسانه ها ، تار و پود نمادین زندگی اجتماعی ما را تشکیل می دهند . در دنیای امروزی ،جایگاه رسانه ، تنویر افکار عمومی و ایجاد فضاهای مناسب برای گفتگو و برخورد سالم و سازنده نظرات وچندین نقش اساسی دیگر می باشد .

رسانه ها ، حکم آینه را ندارند ؛ بلکه نقش نورافکن را بازی می کنند . رسانه ها نقش بالقوه معناداری در شکل گیری ادراک و افکار بازی می کنند . رسانه ها ، تکثیر کنندگان شخصیت متحرک و قالب ذهنی متناسب با آن می باشند .

افکار عمومی نیز از نظام برخوردار است و رسانه ها در شکل دهی افکار عمومی نقش اساسی دارند . افکار عمومی دارای ساختار ارتباطی است که رهبران فکری نقش اساسی در شکل گیری آن دارند .

درایران ، تلویزیون و رادیو بعنوان دو رسان? اصلی و دولتی، نقش اساسی را در توسعه کشور ایفا می نمایند. اگر بپذیریم که “هدف و وسیل? توسعه انسان است “و نیازمند تغییرات و تحولات اساسی است ، رسانه ها نقش اساسی را در توسعه کشور بازی می نمایند .

توسعه مفهومی است چند بعدی و “چند رخساره ای “که نوعی فراگرد افزایش پیچیدگی و نظم و ظرفیت نوآوری و بازآفرینی نظام اجتماعی فرهنگی در جامعه است .

چشم انداز توسعه که نگرش سیستماتیک به تغییرات مطلوب اقتصادی – اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی کشور است ، مبتنی بر آرمانها و ایده آلهایی است که در افق ۲۰ ساله تنظیم شده و برآیندی از سیاستهای کلی نظام است که بایستی در قالب چهار برنام? میان مدت توسعه ای محقق شود . این سند که جامع و کلی است بایستی در طول  چهار برنامه عملیاتی و در عرض ۲۰ سال به نقط? مطلوب خویش برسد .

رسانه ها که بسترساز توسع? کشورند و “توسعه که بستر فاهمه است “بایستی در قالب نقش های متفاوت اهداف کلان توسعه ای کشور را محقق سازند . 

رسانه ها بایستی در قالب راهبرد ، در راستای چشم انداز توسعه ،اولویت گذاری شوند تا با شناخت نیازهای عصری ، بازسازی نظم  و ایجاد نظم نوین در جامعه ،توجه به انباشت سرمایه ، ترویج کار و اخلاق کار ، توجه به سازمانهای مغز بنیادین ، توجه به دگرگونیهای بنیادین فرهنگ ،توان ایجاد تنوع اجتماعی را در دستور کار خویش قرار دهند تا بتوانیم شاهد بالندگی و آفرینش فرهنگی در منطقه باشیم .

رسانه ها ، نقش های متفاوتی را در حوز? توسعه و فرهنگ سازی کشور دارند . نقش های پارادوکسیکالی که دامن زدن به هر یک از آنها انرژی مضاعفی را می طلبد و همکاری همگان را . 

هم اکنون در کشور ما این مهم محقق نشده است و با اینکه برنامه چهارم توسعه در حال اجراست و افق رسانه درچشم انداز توسعه ترسیم شده است ؛ رسانه صدا و سیما درترسیم سپهر فرهنگی کشور راه درازی در پیش دارد و به جز چند برنامه خاص که محققانه تولید شده است ؛ بقیه برنامه ها نیازمند تفکر و تدقیق  در راستای چشم انداز توسعه است . تحلیل محتوای مقایسه ای چند سریال تلویزیونی در کشور نشان می دهد که “ترویج ارزشهای مادی گرایانه و تجمل گرایی” جای ارزشهای ایثارگرانه و ارزشی را گرفته و  ما راه درازی را تا نیل به رسانه توسعه مدار داریم. (رفیع پور ،۱۳۷۸).

این مقاله سعی دارد با بررسی نقش رسانه های جمعی در کشور- بخصوص رادیو و تلویزیون به تبیین رسالت سنگین رسانه ای بپردازد . در این میان ، رسانه هایی توانایی تحقق اهداف توسعه ای مبتنی بر چشم انداز توسعه رادارند که خود توسعه مدار باشند . ایفای نقش اطلاع رسانی ، کنترلی ،فرهنگ سازی ، پویایی اجتماعی ، عامل تغییر و نقش تعاملی و پروژکتوری ؛کاری بس سنگین و دشوار است که نیازمند تفکر جمعی و مساعی همگان است تا بتوان شاهد اجرای سه اصل پایدار و هفت اصول اساسی در راستای سند چشم انداز توسعه در کشور بود.

انسان سازی ، جامعه سازی و سازماندهی توسعه سه اصل پایداری است که رسانه بایستی با ایفای نقش های خویش به آن بپردازد و با رعایت اصول مراقبت ، بشریت ، مسئولیت ، اعتدال ، تنوع ، احتیاط و شهروندی شاهد تحقق چشم انداز توسعه در کشور و بالنده در منطقه باشیم .