دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله مبانی وجودشناختی و انسان شناختی روش‌های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیره پیامبراعظم (ص)
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله مبانی وجودشناختی و انسان شناختی روش‌های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیره پیامبراعظم (ص) دارای ۴۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله مبانی وجودشناختی و انسان شناختی روش‌های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیره پیامبراعظم (ص) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است
بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله مبانی وجودشناختی و انسان شناختی روش‌های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیره پیامبراعظم (ص)
چکیده
الف) مقدمه
۱ مسأله تحقیق
۲ هدف تحقیق
۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
۴ روش تحقیق
۵ ابزار تحقیق
۶ پرسشها یا فرضیات تحقیق
۷ قلمرو نظری تحقیق
ب) جهانبینی اسلامی
۱ هستی یک آفریده است و آفریدگاری دارد
۲ هستی غیب و شهادت دارد
۳ تکامل مداوم هستی و جهت تکاملی پدیدههای آن
۴ معاد
ج) ویژگیهای انسان از دیدگاه اسلام (انسانشناسی دینی)
۱ ویژگی تکاملی انسان
۲ ویژگی عقل
۳ ویژگی آزادی
۴ ویژگی خودآگاهی
۵ ویژگی هدفمندی انسان
د) تعلیم و تربیت
هدف تعلیم و تربیت
۱ تعلیم و تربیت فرد درباره خدا
۲ تعلیم و تربیت فرد درباره خود
۳ تعلیم و تربیت فرد درباره طبیعت
۴ تعلیم و تربیت درباره جامعه
سیره تربیتی پیامبر اعظم(ص) در خصوص کودکان
۱ مفهومشناسی
۱ ـ ۱ سیره
۲ ـ ۱ تربیت
۳ ـ ۱ تربیت کودک
۲ میزانهای تربیتی خاص کودکان در سیره نبوی
۳ مراتب نیاز
۴ مواد آموزشی
۵ روش‌های تربیتی
نتیجه گیری
پی نوشت
منابع
بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله مبانی وجودشناختی و انسان شناختی روش‌های تربیتی انسان از دیدگاه قرآن و سیره پیامبراعظم (ص)
ـ الاربلی، ابوالحسن بن علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، قم، کتابفروشی الاسلامیه، ۱۳۶۴
ـ بازرگان، عبدالعلی، متدلوژی تدبر در قرآن، تهران، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۷۴
ـ جعفری، محمدتقی، شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی، تهران، امیر کبیر، ۱۳۶۲
ـ ــــــــــــــــ ، فلسفه و هدف زندگی، تهران، صدرا، بی‌تا
ـ ــــــــــــــــ ، مولوی و جهانبینیها، تهران، موسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، ۱۳۸۶
ـ جوادی آملی، عبداللّه، ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، تهران، الزهرا(ƒ)، ۱۳۶۳
ـ ــــــــــــــــ ، تفسیر موضوعی قرآن مجید، تهران، رجاء، ۱۳۶۴
ـ حرّ عاملی، محمد بن الحسین، وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۱۹۵، بی‌تا
ـ حسینی، سیدعلیاکبر، مباحثی چند پیرامون مبانی تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، چ پنجم، ۱۳۷۳
ـ حسینیزاده، سیدعلی، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهلبیت‰، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۰
ـ دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، فلسفه تعلیم و تربیت، تهران، سمت، ۱۳۷۲
ـ رجبی، محمود، انسانشناسی، سلسله دروس اندیشههای بنیادین اسلامی، چ سوم، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ۱۳۸۰
ـ رهنورد، زهرا، موضعگیری طبقات اجتماعی، تهران، نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۷
ـ سروش، عبدالکریم، حکمت و معیشت، تهران صراط، ۱۳۷۳
ـ شریعتمداری، علی، تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۹
ـ شریعتی، علی، انسان بی خود، تهران، قلم، ۱۳۶۱
ـ شکوهی، غلامحسین، تعلیم و تربیت و مراحل آن، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۷۴
ـ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتاب الاسلامیه، چ دوم، ۱۴۱۳
ـ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، چ سوم، ۱۴۰۳ ق
ـ ــــــــــــــــ ، بحارالانوار، (نرم افزار نور)
ـ مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا، چ سیزدهم، ۱۳۶۷
ـ ــــــــــــــــ ، تکامل اجتماعی انسان به ضمیمه هدف زندگی، تهران، صدرا، ۱۳۶۳
ـ ــــــــــــــــ ، سیری در سیره نبوی، تهران صدرا، بی‌تا
ـ ــــــــــــــــ ، عدل الهی، تهران صدرا، بی‌تا
ـ ــــــــــــــــ ، مقدمهای بر جهانبینی اسلامی، تهران صدرا، بی‌تا
ـ مظاهری، حسین، جهاد با نفس، قم، انجمن اسلامی، معلمان، ۱۳۶۳
ـ موسوی، ولیاللّه، سیمای انسان آرمانی، گیلان، جهاد دانشگاهی دانشگاه، ۱۳۷۳
ـ الشیخ الطبرسی، مکارم الاخلاق، قم، منشورات شریف رضی، چ ششم، ۱۳۹۳ ق
چکیده
مقاله حاضر به بررسی ویژگیهای انسان از دیدگاه اسلام، اهداف تعلیم و تربیت و ویژگیهای تربیت کودک بر اساس سیره نبوی پرداخته است. به این منظور، ابتدا اصول جهانبینی اسلامی توضیح داده شده است؛ چرا که ناگزیریم برای تعریف و شناخت انسان، تفسیر و تحلیلی از جهان داشته باشیم. این اصول عبارتند از: اصل توحید، اصل آفریده بودن جهان، اصل غیب و شهادت، اصل تکامل هستی، اصل جهت تکاملی پدیدهها و اصل معاد؛ سپس از ویژگیهای انسان از نظر اسلام، چون خصوصیت تکاملی، عقل، آزادی، خودآگاهی و هدف زندگیاش بحث، و با ارائه تعریفی از تعلیم و تربیت و اشاره به ضرورت آن، اهداف تعلیم و تربیت اسلامی به اختصار عنوان شده است. در پایان، ویژگیهای تربیت کودک از منظر سیره رسولاعظم(ص) را به ایجاز بررسی کردهایم
کلید واژهها: ۱ جهانبینی اسلامی؛ ۲ وجودشناسی؛ ۳ انسانشناسی اسلامی؛ ۴ تعلیم و تربیت اسلامی؛ ۵ سیره نبوی(ص)
الف) مقدمه
۱ مسأله تحقیق
شناخت انسان و ویژگیهای او از دیرباز مورد توجه بسیاری از اندیشهوران و صاحب‌نظران بوده و در این راه کوششهای فراوانی صورت گرفته است. به رغم عظمت و فراوانی این تلاشها، انسانشناسی کنونی که بیشتر به روش تجربی متکی است، نهتنها نتوانسته ابعاد ناشناخته وجود انسان را روشن سازد، بلکه دچار نوعی بحران شده است،[۱۰] بدین معنا که در آن، نوعی سردرگمی و سرگردانی در پاسخگویی به پرسشهای محوری درباره انسان پدیده آمده است؛ بنابراین، در وضعیت کنونی به استفاده از روشی جامع جهت شناخت انسان نیاز است؛ چرا که هرگونه نقصانی در شناخت او، در چگونگی نظام تعلیم و تربیت اثر مستقیم دارد. بر این اساس، مقاله حاضر از مجموع روش‌های انسانشناسی، با استفاده از انسانشناسی دینی، به بررسی ویژگیهای انسان پرداخته است
روش انسان شناسی دینی با استفاده از متون دینی و روش نقلی، درصدد شناخت انسان برمیآید. این روش به دلیل بهرهگیری از دستاوردهای وحیانی در مقایسه با روش‌های دیگر انسانشناسی (فلسفی، عرفانی و تجربی) جامعیتی ویژه دارد و دارای ویژگی اتقان و خطاناپذیری است. همچنین به مبدأ و معاد انسان در جایگاه دو بخش اساسی وجود او توجه میکند و انسان را در ساختاری کلی، که در آن ارتباط ابعاد گوناگون وجودی انسان با یکدیگر به خوبی ترسیم میشود، بررسی میکند.[۱۱] افزون بر این، با توجه به آنکه مکتب الاهی اسلام حامل کاملترین و فراگیرترین پیام خداوند است، شایستهترین مکتبی به شمار میرود که میتواند شناختی کامل و جامع از انسان، هدف زندگی و اهداف تعلیم و تربیت وی ارائه کند. بنابراین، در مقاله حاضر کوشیده شده است تا با بهرهگیری از جهانبینی اسلامی، ویژگیهای انسان و هدف زندگی او از دید اسلام و همچنین تصویری کلی از اهداف تعلیم و تربیت اسلامی ارائه شود
۲. هدف تحقیق
هدف از انجام این تحقیق، بررسی مجموعهای از ویژگیهای انسان با استناد به آیات قرآنی و کتاب‌های تفاسری و ارائه راهکارهای تربیتی مناسب در چارچوب جهانبینی اسلامی و سیره نبوی(ص) است
۳ اهمیت و ضرورت تحقیق
بحث درباره انسان و ویژگیهای وی از دیرباز مورد توجه فیلسوفان، متفکران و عالمان علوم اجتماعی و انسانی بوده و به رغم تلاشهای فکری، علمی و تجربی قابل توجهی که از سوی صاحب‌نظران علوم انسانی در این حوزه صورت گرفته، هنوز هم معمّای چیستی انسان به طور کامل حل نشده و پاسخ به سؤالهای عمیق فلسفی و عرفانی در مورد اینکه انسان چیست؛ هدف از خلقت وی چه بوده، و سرنوشت غایی انسان چه خواهد بود، داده نشده یا اینکه به دلیل ناتوانی در پاسخ به سؤالات اساسی پیشین کوشیدهاند صورت مسأله را پاک کنند، پس هرگونه تلاشی که در سایه پیشرفتهای علمی در عرصه علوم انسانی و سایر نحلههای فکری، درباره انسان و شناخت بهتر وی صورت پذیرد میتواند در حد خود مفید باشد. مفید بودن کوششهای فکری و علمی برای شناخت هرچه بهتر انسان، نهفقط از لحاظ گسترش مفاهیم نظری در قلمرو تحقیقات فلسفی میتواند مهم تلقی شود، بلکه از لحاظ کاربردی، نتایج اینگونه تحقیقات میتواند در تدوین محتوای مطالب درسی یا اصلاح مواد آموزشی در دورههای گوناگون تحصیلی نیز به کار گرفته شود
۴. روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کیفی است که با استفاده از رویکرد وصفی ـ تفسیری به تبیین ویژگیهای انسان از دیدگاه اسلام می‌پردازد و سرانجام با توجه به تحلیل مبانی انسانشناسی دینی، به ارائه اهداف تعلیم و تربیت متناسب و مطلوب انسان در چارچوب جهانبینی اسلامی و تعلیم و تربیت دوران کودکی بر اساس سیره نبوی(ص) اقدام خواهد کرد
۵. ابزار تحقیق
گردآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز برای وصف و تحلیل اصول و مبانی جهانبینی و انسانشناسی اسلامی و نیز تبیین اهداف تربیتی از دیدگاه اسلام و سیره تربیتی نبیاکرم(ص) با استناد به روش اسنادی از طریق غور در منابع و مآخذ مربوط، ارجاع مستقیم به قرآن کریم و نیز نگارههای الکترونیکی موجود صورت گرفته است. اطلاعات گردآوری شده، پس از طبقهبندی موضوعی، جهت وصف و تحلیل هر کدام از پرسشهای تحقیق استفاده شده است
۶. پرسشها یا فرضیات تحقیق
تحقیق پیشرو درصدد پاسخگویی به پرسشهایی در زمینه جهانبینی اسلامی، ویژگیهای انسان از دیدگاه اسلام و مؤلفههای مربوط به اهداف تعلیم و تربیت در این جهت است. پس سؤالهای اصلی این پژوهش را میتوان در موارد ذیل خلاصه کرد
مؤلفه های جهانبینی اسلامی کدامند؟
ویژگیهای انسان بر اساس روش انسانشناسی دینی کدامند؟
اهداف تعلیم و تربیت اسلامی جهت پرورش انسان مورد نظر این مکتب کدامند؟
روش‌های تربیتی کودکان بر اساس سیره نبیاکرم(ص) کدامند؟
۷. قلمرو نظری تحقیق
پژوهش حاضر به منظور تلخیص دیدگاههای گوناگون درباره انسان از منظر اسلام و نیز پرهیز از طولانیشدن مباحث، ضمن اذعان به اهمیت مطالعات تطبیقی انجام یافته در این حوزه، صرفاً به وصف و تحلیل مباحث مطرح در چارچوب سؤالهای تحقیق می‌پردازد و تحلیل و تبیین دیگر مقولههای مورد بحث، با در نظر گرفتن یافتههای علمی در سایر نحلههای فکری را به انجام پژوهشی دیگر موکول میکند؛ بنابراین، قلمرو نظری تحقیق به طرح اصول جهانبینی اسلامی، ویژگیهای انسان و اهداف تعلیم و تربیت وی از دیدگاه اسلام و سیره نبوی(ص) محدود میشود. در چارچوب جهانبینی اسلامی، از مقولههایی چون هستیشناسی[۱۲]، انسانشناسی[۱۳]، ارزششناسی[۱۴] و زیباییشناسی[۱۵] بحث میشود که در این پژوهش بر حسب ضرورت و تناسب موضوع، از دو مقوله هستیشناسی و انسانشناسی بحث شده است
ب) جهانبینی اسلامی
هر مکتب و عقیدهای برای تعریف و شناخت انسان در جایگاه مهمترین پدیده هستی و تبیین جایگاه او، ناگزیر است تفسیر و تحلیلی از جهان هستی داشته باشد. سپس، در پرتو آن به تعریف انسان بپردازد. بر این اساس، در این قسمت به توضیح اصول جهانبینی اسلامی پرداخته میشود
۱ هستی یک آفریده است و آفریدگاری دارد
جهانبینی اسلامی جهانبینی توحیدی است، و توحید در اسلام به خالصترین شکل بیان شده. از نظر اسلام، خداوند مثل و مانند ندارد )لیس کمثله شی( (شوری: ۱۲)، شبیه چیزی نیست و هیچ چیزی را نمیتوان به خداوند تشبیه کرد. خداوند بینیاز مطلق است، همه به او نیاز دارند و او از همه بینیاز است )أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَی اللّهِ وَ اللّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ(. (فاطر: ۱۵) خداوند بر هر چیز آگاه )إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ( (شوری: ۱۲)، و بر همه چیز توانا است )أَنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ(. (حج: ۶) او مجمع کمالات به شمار میرود )وَ لِلّهِ الْأَسْماءُ الْحُسْنی( (اعراف: ۱۸۰) و به چشم دیده نمیشود )لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ یُدْرِکُ الْأَبْصارَ(. (انعام: ۱۰۳) به فرموده امام علی(ع) آغاز دین، معرفت و شناخت کردگار، و کمال معرفت، ایمان به ذات آفریدگار است. کمال ایمان در توحید و یگانه دانستن او و تکامل توحید در اخلاص به ساحت قدس ربوبی است و اخلاص هم فقط به احدیت ذات حق و در پرتو نفی صفات زاید صورت میگیرد.[۱۶]
در جهانبینی توحیدی، جهان یک آفریده است و چیزی در هستی نیست که از قلمرو آفرینش خداوند خارج باشد.[۱۷] جهان در نگرش جهانبینی توحیدی با عنایت الاهی نگهداری میشود و اگر لحظهای عنایت خداوند از این جهان گرفته شود، نابود خواهد شد. تمام واقعیت جهان از خدا و منتسب به حق است. در مقام تحلیل، باید بین آنچه تمام واقعیتش از یک چیز است با آنچه واقعیت اضافیاش از چیز دیگری، اما واقعیت وجودیاش از او نیست، تفاوت قائل شد. برای مثال، فرزند از پدر و مادر، ولی واقعیت وجودیاش غیر از واقعیت اضافه و نسبتش به پدر و مادر است. در مقابل، تمام واقعیت جهان از آفریدگار، و واقعیت اضافه و نسبتش به حق یکی است. معنای مخلوق بودن همین است. اگر غیر از این بود، تولید نام میگرفت نه تخلیق.[۱۸]
۲ هستی غیب و شهادت دارد
جهانبینی اسلامی جهان را مجموعهای از غیب و شهادت میداند. در قرآن کریم، مکرر از غیب و شهادت، به ویژه از غیب یاد شده، و ایمان به غیب، رکن ایمان اسلامی است )الَّذِینَ یُؤمِنُونَ بِالْغَیْبِ(. (بقره: ۳) غیب یعنی نهان و به حقایقی اطلاق میشود که نادیدنی هستند؛ یعنی به علت نامحدود و غیرمادیبودن، قابل احساس به حواس ظاهره نیستند و به این اعتبار آنها را نهان مینامند. رابطه جهان غیب و شهادت رابطهای شبیه رابطه اصل و فرع است. از قرآن کریم چنین استنباط میشود که هرچه در این جهان وجود دارد، وجود تنزل یافته موجودات جهان دیگر است. آنچه در این جهان به صورت امری مقدر و محدود است، در مرتبهای و در جهانی مقدم بر این جهان (جهان غیب)، به صورت وجودی نامقدر و نامحدود و به تعبیر قرآن به صورت خزائن وجود دارد.[۱۹]
علامه فقید محمدتقی جعفری، ضمن انتقاد از دیدگاههای برخی از متفکران معاصر غربی از جمله سارتر و راسل، که بهطور محسوس میان قلمرو طبیعت و ماورای طبیعت مرزبندی کرده، ماورای طبیعت را پوچ یا مفاهیمی تاریک و غیر قابل وصول و بررسی علمی میدانند، معتقد است که مسلماً «وسایل درک یا بهطور عموم جز نمودها و جریانات و ارتباطات معنا را در جهان طبیعت نشان نمیدهند و ما چنین فرض میکنیم که این وسایل، قدرت شناساندن همه نمودها و جریانات و ارتباطات اجزای عالم طبیعت (جهان هستی) را داشته و ما را با همه آنها آشنا میسازد. آیا با این وصف میتوانیم ادعا کنیم که همه واقعیتهای جهان هستی برای ما شناخته شدهاند؟[۲۰] در پاسخ به پرسشی که درباره شناخت عالم هستی کرده، خود پاسخ منفی میدهد و در ادامه اینطور مینویسد: تردیدی نیست در این که واقعیت جهان با قطع نظر از شعور و آگاهی ما درباره آن، وجود دارد و سفسطه بازیهایی که ایدهآلیستهای صف کشیده در دهلیز نیهیلستی به راه انداختهاند، نتیجهای جز افزودن بر نادانیهای بشری در بر ندارد.[۲۱] به اعتقاد وی، در جهانبینی اسلامی، فهم دقیق ماهیت سه عنصر اصلی جهانبینی یعنی واقعیت، عوامل درک کننده و معرفت ضرورت دارد؛ زیرا منشأ همه مناقشهها و اختلافها بین مکاتب فکری نیز چگونگی تفسیر ماهیت سه عنصر مذکور بوده است
در جهانبینی توحیدی، عالم شهادت عبارت از مجموعه آیهها، پدیدهها و سنتها است. پدیدههای طبیعی مثل خورشید، ماه، زمین و;، پدیدههای اجتماعی مثل خانواده، طبقات اجتماعی، ساخت سیاسی و;، پدیدههای تاریخی مثل تمدنها، ظهور و سقوط آنها و غیره.[۲۲] آنچه در اصطلاح فلسفه، نظام جهان و قانون اسباب و مسببات خوانده میشود، در زبان دین، سنت الاهی نامیده میشود. از نظر اسلام، جهان دارای نظام متقن علّی و معلولی و سببی و مسببی است[۲۳] که در آن هرگز تغییری نخواهی یافت. پس پدیدههای جهان به یک سلسله قوانین ثابت و سنتهای لایتغیر الاهی محکومند. بدین ترتیب، ملاحظه میشود که در جهانبینی اسلامی هر دو عالم غیب و شهادت یا به تعبیری، طبیعت و ماورای آن مورد نظر بوده و آنچه در این رابطه مهم مینماید، جایگاه انسان در این عالم هستی و هدف از خلقت او و مسئولیت وی در بودن در این جهان است. این همه را حضرت مولانا جلالالدین محمد مولوی، در یک بیت چنین بیان میدارد
دو سر هر دو حلقه هستی به حقیقت به هم تو پیوستی
یعنی اولاً، جهان دارای دو حلقه هستی (عالم غیب و شهاده) است و انسان از منظر جهانبینی اسلامی چنان جایگاه با عظمتی دارد که این دو عالم را به هم میپیوندد. به عبارت دیگر، معرفت عمیق انسان از جهان واقع، زمینه کشف حقایق و معارف و اسرار نهفته الاهی را، که منظور همان عالم غیب است، فراهم میآورد
۳. تکامل مداوم هستی و جهت تکاملی پدیدههای آن
عالَم در جهانبینی اسلامی، واقعیت متغیر و متحرک، بلکه عین حرکت است.[۲۴] حرکت عبارت از رهایی تدریجی چیزی از قوه و استعدادی و رسیدن به فعلیت و کمال وجودی است. بنابراین، اگر موجودات هستی و نیز کل هستی دارای تمام کمالهای وجودی خود باشند و هیچ کمبودی از لحاظ فعالیتهای متناسب خویش نداشته باشند، حرکتی وجود نخواهد داشت؛ چرا که قوه و استعداد در آنها نیست تا از آن برهند و کمالی را فاقد نیستند تا در اثر کوشش به آن برسند؛[۲۵] اما باید توجه داشت که هر پدیده و موجودی بر اساس مدار تکاملی و ظرفیت وجودی خاص خود، به کوششی پیگیر در جهت به فعلیت رساندن استعدادهای خود، اقدام میورزد. بنابراین، پدیدهها در نظام هستی از نظر قابلیتها و امکان فیضگیری از مبدأ هستی با یکدیگر متفاوتند
هر موجودی در هر مرتبهای که هست، از نظر قابلیت استفاضه، استحقاق خاص خود را دارد. ذات مقدس حق که کمال مطلق، خیر مطلق و فیاض مطلق به شمار میرود، به هر موجودی که برای او ممکن است از کمال وجودی اعطا میکند. بنابراین، کمال هر موجودی با موجود دیگر تفاوت دارد.[۲۶] جهان هستی که حدوث زمانی داشته، عین حرکت است، هدفی دارد؛ زیرا حرکت بدون هدف محال است. نمیشود چیزی حرکت کند و تمام سمتها و جهتها برای او یکسان باشد و رابطه ویژهای با هیچ کدام از آنها نداشته باشد؛ بنابراین، برای هر حرکتی پایان و هدفی خاص وجود دارد که قبل از رسیدن به آن پایان و هدف مخصوص، سیال، و با رسیدن به آن ثابت میشود؛[۲۷] پس جهان ما، جهانی هدفدار است؛ یعنی درون موجودات کششی خاص به سوی هدف کمالیشان وجود دارد. پدیدهها با نیروی مرموزی که درونشان هست، به سوی کمالشان کشیده میشوند. این نیرو همان است که از آن به هدایت الاهی تعبیر میشود. با این اوصاف، جهان، واقعیت هدایت شده، و تکامل جهان، تکامل هدایت شده است. تمام ذرات جهان در هر مرتبهای که هستند، نور هدایت دارند. غریزه، حس، عقل، الهام، وحی همه مراتب هدایت عامه جهانند. در سوره طه آیه ۵۰ اینگونه آمده است: )قالَ رَبُّنَا الَّذِی أَعْطی کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی(؛ پروردگار ما آن است که به هر چیز آن نوع خلقتی که شایستهاش بود عطا؛ سپس آن را هدایت کرد.[۲۸]
هدفی که همه موجودات بر اساس هدایت الاهی به سوی آن در حرکتند چیست؟ از نظر قرآن کریم هر چیزی که به سوی کمال وجودی خود در حال حرکت است، در حقیقت هدفی جز عبادت خداوند ندارد. یگانه راه تکامل هر پدیده در بندگی خداوند است. )إِنْ کُلُّ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِلاّ آتِی الرَّحْمنِ عَبْداً( (مریم: ۹۳)؛ هیچ موجودی در آسمانها و زمین نیست، مگر اینکه در حال عبودیت خداوند است.[۲۹] پس تمام اجزای هستی از پستترین جزء ماده تا عالیترین جلوههای آن، همه و همه در حال عبادتند و در پرتو این مفاهیم والا است که معنای حدیث شریف «العبودیه جوهره کنهها الربوبیه»[۳۰] از امام صادق(ع) روشن میشود
۴. معاد
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
