محدودیت های اصل آزادی پخش مستقیم برنامه های ماهواره ایی در اسناد حقوق بشر

    
فهرست مطالب

مقدمه
بخش اول: برنامه های ماهواره ای و آزادی پخش مستقیم
فصل اول – مفهوم و مبنا
گفتار اول: ارتباطات و سیر تحول آن
گفتار دوم: ارتباطات ماهواره ای
فصل دوم – قلمرو آزادی پخش
گفتار اول: آزادی پخش ماهوار
گفتار دوم – عرف در منابع حقوقی
گفتار سوم – فضای و آزادی پخش برنامه های ماهواره ای
بخش دوم: اسناد حقوق بشر و محدودیتهای آزادی بیان و اطلاعات
فصل اول – حقوق بشر و میثاق های بین المللی
گفتار اول:  چگونگی پیدایش حقوق بشر
گفتار دوم:  اهمیت حقوق بشر و فهم آن
گفتار سوم:  اعلامیه جهانی حقوق بشر
گفتار چهارم: میثاق های بین المللی مدنی و سیاسی
گفتار پنجم: حقوق آزادی اطلاعات و آزادی بیان
فصل دوم: حق پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای مطلق است یا نسبی
فصل سوم: محدودیتهای اصل آزادی اطلاعات
گفتار اول: آزادی بیان و آزادی اطلاعات و محدودیتهای آن
گفتار دوم: حق حفظ حریم شخصی و محدودیتهای دریافت اطلاعات
فصل چهارم: فرهنگ، حقوق و آزادی ارتباطات در عصر جهانی شدن
گفنار اول: جهانی شدن و جامعه مبنی بر اطلاعات و جریان بین المللی آن
گفتار دوم: فرهنک ارتباطات
گفتار سدم: حقوق ارتباطات
ضمایم
منابع و مآخذ
گفتار سوم: امنیت ملی
گفتار چهارم: نظم عمومی
گفتار پنجم: اخلاق
گفتار ششم: حقوق و حیثیت دیگران
گفتار هفتم: عدم تبلیغ برای جنگ و حمایت تنفرمای

مقدمه:
امروزه مقبولیت یک کشور به رعایت اصول و آزادیهای حقو بشر بستگی دارد و کانون اصلی توجه افکار بین المللی است. اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های بین المللی آن حدود و آزادیهای مدنی، سیاسی اجتماعی و فرهنگی بشر را تعیین می کند و «اندیشه حمایت از حقوق بشر همواره در طول تاریخ بعنوان عاملی برای مبارزه علیه ظلم و بی عدالتی و تلاش برای تامین حداقل حقوقی برای افراد جامعه مورد توجه بوده و در آثار فلاسفه و اندیشمندان بر آن تاکید شده است». (ارفای و دیگران، ۱۳۷۲: ۱۳)
تجربیات تلخ جامعه بشری و تجارب دو جنگ جهانی و نقض شدید و هولناک حقوق انسانها بشر را بر آن داشته تا با تدوین حقوق اساسی و حیاتی بشر از مسایل پیش آمده برای بشر جلوگیری نماید.
هدف نهایی و انگیزه اصلی حمایت از حقوق بشر حفظ صلح و امنیت بین المللی است و این امر در مقدمه هر دو میثاق بین المللی حقوق بشر مورد توجه قرار گرفته است و «شناسایی جیثیت ذاتی و حقوق یکسان و غیر قابل انتقال کلیه اعضاء خانواده بشر مبنای آزادی، عدالت و صلح در جهان» اعلام دشه است. میثاقعای بین المللی حقو بشر ضمانت نامه های اجرای یاین حقوق هستند که سازمان ملل به تصویب رساند. »دو میثاق بین الملل حقوق بشر و اساس حمایت قانوین از حقوق شناخته شده بشر بوسیله سازمان ملل متحد را تشکیل می دهند و در یک بیان پایه گذار حقوق موضوعه در زمینه حقوق بشر هستند. (کیلیار، ۱۳۶۸: ۶۳۶)
باید خاطرنشان کرد که حقوق شناخته شده در میثاق ها مطلق نیستند بلکه مقید و تابع محدودیتهایی هستند و این حقوق را می توان به موجب قانون و با رعایت شرایطی تحدید نمود و به حال تعویق درآورد.
مثلاُ در میثاق حقوق مدنی و سیاسی نیز در ماده مشابهی به دولت ها اجازه تحدید یا تعویق برخی از حقوق را در مواقعی که حالت فوق العاده عمومی بروز کند و حیات و موجودیت ملت را تهدید نماید، اعطا می کند. مشروط بر اینکه این تدابیر با سایر الزاماتی که دولت ذیربط بر طبق حقوق بین الملل بر عهده دارد، مغایرت نداشته باشد و منجر به تبعیض منحصراً بر اساس نژاد، رنگ، جنس، زبان، اصل منشاء مذهبی یا اجتماعی نباشد. (شیخاتنی نژاد فلاح، ۱۲۸۰: ۱۰)
حقوق مندرج در میثاق ها نباید محدود شود جز به موجب قانون و آنچه که برای حفظ امنیت ملی، نظم عمومی، بهداشت یا اخلاق عمومی با حقوق و آزادیهای دیگران لازم است. اما مشکل اساسی در این زمینه برداشت و رویه های متفاوت و متناقض کشورها با یکدیگر در مورد اعمال محدودیت و تعلیق حقوق بشر است. اختلاف عقیده بین دولتها ناشی از عدم توافق در مورد جایگاه ویژه فرد در حقوق بین الملل و عدم تفسیر صحیح و روشن میثاق در این مورد است که نیازمند تفسیری واحد و یکسان از سوی نهادهای بین المللی است. (همان، ۹)
تحقیق حاضر در روند کلی تلاش خود، برای پاسخ به این سؤال است که آیا با توجه به آزادیها و حقوق که در اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاقهای آن نباشد، آیا محدودیتهایی برای این آزادیهات وجود دارند و اینکه این ازادیها چگونه حقوق بشر را تحدید و تدقیق (limitation and extraction) می سازند و چگونه بایستی این محدودیتها را راعایت کرد. بنابراین تحقیق حاضر بر این فرضیه استوار است که با توجه به رعایت ضروری حقوق بشر در اسناد بین المللی و سازمان ملل و توجه آن در همه کشورها بدون توجه به نژاد، دین و مذهب، محدودیتهایی برای آن وجود دارد که اجرای آن را مقید می سازد و برای اجرای آن ضرورت دارد که قوانین خاصی نیز ایجاد شود تا بتواند بشکل همگانی و فراگیر درآید.
انگیزه اصلی از نگارش این پایان نامه و انتخاب موضوع تحقیق علاقه به موضوعات حقوق بشر و افزایش دانش و آگاهی لازم در این زمینه و سیطره ای که ماهواره ها در عصر اطلاعات و ارتباطات نوری ایجاد کرده اند و فضایی را بوجود آورده اند که جامعه شبکه ای (Network Society) را نوید می دهند و از طریق دیگر جامعه اطلاعاتی پی ریزی شده است که جریان بین المللی اطلاعات و توزیع و نشر برنامه ها و اطلاعات ماهواره ای و غیره از اصول اولیه آن است. در این عصر، پرداختن به اساسی ترین نیاز بشری و حقوق آن از اهم واجبات است و لذا ضرورت دارد، نگاهی به ابزارهای جهانی سازی (Globalization) انداخت که به قول مک لوهان دنیا را به یک «دهکده جهانی»  (Global village) تبدیل کرده اند و انسان در یک فضای نابرابر چگونه می تواند از حقوق برابر و فرصتهای برابر بهره برد و ازر این فضا برای همه آحاد بشری پس اندازی ذخیره نماید.
عدم امکان دستیابی سریع بر منابع دست اول خارجی و محدودیت استفاده از منابع اینترنتی و فراهم نبودن شرایط استفاده از روشهای مشاهده، پرسشنامه و مصاحبه با نهادهای بین المللی و مرتبط با محدودیتهای اصل ماهواره ای از مشکلات فراروی تحقیق حاضر بوده است.
روش اصلی تحقیق در این پایان نامه اسناد و کتابخانه ای بوده و بر اساس استدلال علمی و منطقی مطرح به بررسی مطالب مورد نظر از منابع فارسی و امگلیسی بهره گرفته است.
برای نیل به اهداف مورد نظر، مطالب و مباحث مربوط دد دو بخش که هر بخش شامل چند فصل و گفتار می باشد، بیان شده است.
در پایان از زحمات همه اساتید و بزرگوارانی که در راهنمایی و مشاورت این تحقیق تلاش وافر کرده اند تشکار می شود.
بخش اول:
آزادی پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای
فصل اول: مفهوم و مبنای
فصل دوم: قلمرو و حقوق آزادی پخش
بخش اول:
فصل اول: مفهوم و مبنا
مداخل:
گفتار اول: ارتباطات و سیر تحول آن
گفتار دوم: ارتباطات ماهواره ای
مدخل
عصر حاضر به درستی به عنوان عصر ارتباطات لقب گرفته است. عصری که جهان مدرن را در مقیاسی بیش از پیش جهانی به هم نزدیک کرده و فضایی را بوجود آورده است که به قول مک لوهان، دهکده جهانی نامیده می شود. پیامها از فواصل دور به آسانی ارسال می شود، آنچنانکه افراد به اطلاعات و ارتباطی که از منابع دور سرچشمه می گیرند، دسترسی دارند. ارتباطات نه تنهاد نقش اساسی در توسعه و پیشرفت هر جامعه ای ایفا می کند بلکه در جهان کنونی ایفاگر نقش مهمی در ارتباطات بین کشورها و حتی ملتهای مختلف جهان است.
رسانه ها آن چنان با تار و پود جوامع مختلف عجین شده اند، و چنان نقش در شکل دهی افکار عمومی و فرهنگ سازی بر عهده گرفته اند که می توان آنها را با نقش سیستم عصبی در بدن انسان مقایسه کرد. ماهواره یکی از وسایل ارتباطی است که پس از اختران، به رسعت مراحل تکمیل و تکامل خویش را پشت سر گذارده و امروزه به عنوان یکی از ابزارهای منحصر به فرد در انتقال تصاویر و پیامهای رادیویی و تلوزیونی در جهان ارتباطات مطرح شده است. «تحول فن آوریهای قادر به ارسال پیام از طریق امواج الکترومغناطیسی، همراه با ظهور سازمانهای ملی و بین المللی دست اندرکار مدیریت و اداره فضای طیف، نشان دهنده پیشرفت قطعی در جهانی شدن ارتباطات بود.» (تامپسون، ۱۳۷۸: ۱۹۶)
این نقش غیر قابل انکار، از همان آغاز، سبب بروز نگرانیهایی در بسیاری از سیاستمداران، مصلحان و اندیشمندان جوامع مختلف شد و همین نکرانیها بود که حتی مدتها قبل از آنکه عملاً از این رسانه در جهت انتثال پیامها و تصاویر تلوزیونی بهره برداری شود، کوششهای سیاسی  جهت قانومند کردن استفاده از آن به نحوی که مورد قبول همه کشورهای جهان باشد به عمل آمده شاید در مقام مقایسه، کمتر موضوعی را در صحنه بین المللی بتوان پیدا کرد که تلاش شده باشد قبل از ظهور و استفاده از آن، در صدد تنظیم و ندوین قواعد حقوق متناسب با رهره برداری صحیح از آن برآید.

فهرست منابع
۱-    برول، لوی، جامعه شناسی حقوق، ترجمه دکتر ابوالفضل قاضی، تهران:
۲-    تامپسون، جانؤ نظریه های اجتماعی رسانه ها، ترجمه دکتر مسعود اوحدی، تهران: سروش، ۱۳۷۸.
۳-    تیندر، گلن، تفکر سیاسی، ترجمه محمود صدری، تهران، نشر جامعه و سیاست، ۱۳۷۴.
۴-    دبیری، محمدرضا و دیگران، حقوق بشر از دیدگاه مجامع بین المللی، تهران: دفتر مطالعات سیالسی و بین المللی، ۱۳۷۲.
۵-    دورکگیم، امیل، اصول و قواعد روش جامعه شناسی، نرجمه دکتر علیمحمد کاردان: تهران: نشر ؟
۶-    زمانی، سید قاسم، تسخیر فضا به وسیله ماهواره ها از دیدگاه حقوق بین الملل، نشریه حقوق بین الملل و پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای، جلد اول، تهران: سروش، ۱۳۸۰
۷-    زمانی، سید قاسم، اصل آزادی پخش مستقیم برنامه ماهواره ای در حقوق بین الملل عرفی، نشریه چال شهای فرهنگی و حقوق صدا و سیما، تهران: سروش، جلد سوم، ۱۳۸۱
۸-    ژکس، فلسفه اخلاق (حکمت عملی، ترجمه سید ابوالقاسم پورحسینی)، تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۲
۹-    شیخانی نژاد فلاح، شهرام، نحوه نظارت بر حسن اجرای تعهدات مربوط به میثاقهای بین المللی حقوق بشر، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۸۰.
۱۰-    طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، آزادیهای عمومی و حقوق بشر، دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.
۱۱-    کازونو، ژان، قدرت تلوزیون ، ترجمه علی اسدی، تهران نشر ؟، ۱۵۳۶
۱۲-    کاستلز، مانوئل، عصر ارتباطات، ترجمه گروهی از نویسندگان، جلد اول، ۱۳۸۰
۱۳-    کدخدایی، عباسعلی، اصول حقوقی حاکم بر پخش برنامه های ماهواره ای، نشریه حقوق بین الملل و پخش مستقیم برنامه های ماهواره ای گروه مطالعات سازمان صدا و سیما ج۱.۱.ج۲، ۱۳۸۰.
۱۴-    کلمن، جیمز، درآمدی بر نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران. نشر نی، ۱۳۷۷
۱۵-    کیا، علی اصغر، نگاهی بر فناوری ماهواره های پخش مستقیمؤ نشریه پژوهش پژوهش و سنجش صدا و سیما، سال نهم، شماره ۳۱ و ۳۰، تابستان و پاییز ۱۳۸۱.
۱۶-    کیلیار،
۱۷-    گیدنز، آنتونی، تجدد و تشخص، ترجمه محسن تلاش، تهران: نشر ؟، ۱۳۷۸
۱۸-    لوین، لیا، حقوق بشر، ترجمه محمدجعفر پوینده، تهران: نشر قطره، ۱۳۷۷
۱۹-    لوین،‌اندرو، طرح و نقد نظریه لیبرال دموکراسی، ترجمه دکتر سعید زیبا کلام، تهران: سمت، ۱۳۸۰
۲۰-    لبندگران آلوز، خوزه، اعلامیه جهانی حقوق بشر، ترجمه خواجه نوری، تهران: نشر آبی، ۱۳۸۰
۲۱-    متین دفتر، احمد، حقوق بشر و حمایت بین المللی آن، تهران، چاپ بهمن.
۲۲-    مرچ، واندرو و ژ. گانزوف، حمایت حقوق بشر در حقوق اساسی، ترجمه دکتر علی الماسی، ۲۵۳۶.
۲۳-    مورن، ادگار، هویت انسانی. (انسانیت انسانیت). مجموعه روش ۵، ترجمه امیر نیک پی و فائزه محمدی، تهران: نشر قصیده سرا، ۱۳۸۲.
۲۴-    مولانا، حمید، جریان بین المللی اطلاعات، ترجمه یونس شکرخواه، تهران: مرکز مطالعات و ایران تحقیقات رسانه ها، ۱۳۷۱
۲۵-    منشور ملل متحد و اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری، چاپ دوم، مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد، ۱۳۷۷
۲۶-    مهرپور، حسین، حقوق بشر در اسناد بین المللی و موضع جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر اطلاعات، ۱۳۷۴.
۲۷-    محسنی، منوچهر، جامعه شناسی جامعه اطلاعاتی، تهران, نشر ؟: ۱۳۸۰
۲۸-    محسنیان راد، مهدی، ارتباط شناسی، تهران: سروش، ۱۳۷۹
۲۹-    نقیب السادات، سید رضا، جهانی سازی، تهران، نشر کتاب صبح، ۱۳۸۲.
۳۰-    ناصرزاده، هوشنگ (گردآورنده)، اعلامیه های حقوق بشر، تهران: نشر ماجد، ۱۳۷۲.
۳۱-    وازاک، کارل، حقوق بشر، ترجمه دکتر اردشیر ارجمند، مجله کانون.
۳۲-    ویندال و دیگران، کاربرد نظریه های ارتباطات، ترجمه دکتر علیرضا دهقان، تهران: مرکز نطالعات و تحقیقات رسانه ها، ۱۳۷۶
۳۳-    هابرماس، یورگن، جهانی شدن و اینده دموکراسی، ترجمه کمال پولادی، تهران: نشر مرکز، ۱۳۸۰
۳۴-    Cocca, aldo armando, “Distric sattelite broadcasting of radio and TV: munich, 1978.
۳۵-    Vasak, international dimension of human, Rights, UNESCO: Greenwood press, 1983
۳۶-    Pocar, F. The int’l Convenant on civil and politic rights, in Manual on human right reporting, U.N, 1991.
۳۷-    Fisher; Desmond, the right to Communicate, UNESCO, 1982.
۳۸-    Brownline, I., Principles of Public International low, Oxford: Oxford university Press, 1990.
۳۹-    Carey Peter media law, London: sweet and Maxwel 1996
۴۰-    Convention on The International right of Correction”, reprinted in: human rights- 1988
۴۱-    General comment (GC) 11 (19), adopted by the HRC at its 457th Meeting (nineteenth session) on 25 July, Doc/A/38 4D