مقاله ارزیابی ری سک استفاده از فاضلاب در آبیاری کشاورزی با استفاده از روش AHP

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله ارزیابی ری سک استفاده از فاضلاب در آبیاری کشاورزی با استفاده از روش AHP دارای ۱۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارزیابی ری سک استفاده از فاضلاب در آبیاری کشاورزی با استفاده از روش AHP  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارزیابی ری سک استفاده از فاضلاب در آبیاری کشاورزی با استفاده از روش AHP،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ارزیابی ری سک استفاده از فاضلاب در آبیاری کشاورزی با استفاده از روش AHP :

خلاصه
فاضلاب تصفیه شده به دلیل مزایایی نظیر کاهش محدودیت منابع آبی و کاهش آلودگی محیط زیس ت مورد توجه و استفاده در بخش کشاورزی قرار گرفته است. اما خطراتی نظیر وجود فلزات سنگین، نمک ها، نیترات و پاتوژن ها و اثر آنها بر انسان و گیاه (محصول)، باعث ایجاد محدودیت هایی برای استفاده ا ز آن شده است. هدف از این تحقیق ارزیابی زیسک ناشی از خطرات آلاینده های مختلف در فاضلاب و تعیین میزان اثر پذیری هر کدام از پذیرنده هاست. روش شاخص گذاری با استفاده از تکنیک سلسله مراتبی (AHP) روشی کارآمد برای ارزیابی ریسک بر اساس تعریف شاخص مخااطرات و شاخص اثرات میباشد. در نهایت ریسک از حاصلضرب شاخص مخاطرات در شاخص اثرات به دست می آید و با تعیین میزان ریسک مخاطرات شناسایی شده، راهکارهایی برای کاهش آن ارائه خواهد شد.

کلمات کلیدی: فاضلاب تصفیه شده، شاخص مخاطرات ، شاخص اثرات ، ارزیابی ریس ک، روش AHP

۱ مقدمه

برداشت بی رویه از منابع آبی، باعث افت آبهای زیر زمینی گردیده است و باعث ایجاد مشکلات عدیده ای نظیر نشست زمین و شور شدن آبهایی زیرزمینی شده است. از سویی دیگر فاضلاب شهری و صنعتی تولید شده جزء آبهای نامتعارفی هستند که با مدیریت مناسب آنها در بخشهای مختلف و در صورت تصفیه مناسب م ی توان علاوه بر کاهش بار آلودگی ناشی از تخلیه مستقیم آنها به محیط زی ست، با مشکلات کم آبی نیز به مقابله پرداخت.

در رابطه با استفاده از فاضلاب در کشاورزی تحقیقاتی در داخل و خارج کشور انجام شده است که از آن جمله می توان به تحقیقی که علیزاده((۱۳۷۶ بر روی تاثیر آبیاری با پساب بر عملکرد محصول چغندر داشته است اشاره نمود، که نتیجه این تحقیق ن شان از اثر مثبت استفاده از پساب دارد.

به دلیل اهمیت و میزان آب مصرفی زیاد در بخش کشاورزی، استفاده صحیح و با برنامه فاضلاب در این بخش، علاوه برجایگزینی آب مصرفی در بخش کشاورزی در سایر بخش ها نظیر آب شرب، به دلیل وجود عناصر مغذی در فاضلا ب که می توانند جایگزین کود شیمیایی و حیوانی شوند و نیز باعث افزایش محصولات کشاورزی و کاهش هزینه های ناشی از استفاده از کود کشاورزی گردد. با وجود تمام مزایایی که استفاده از فاضلاب در کشاورزی و آبیاری دارد، عدم شناخت خطرات از آن نظیر وجود فلزات سنگین، وجود نمک ها، وجود نیترات و ; و اثراتی که بر انسان، خاک، گیاه می گذارد، می تواند صدمات فراوانی بر اثر پذیرنده ها بگذارد.

خطرات ناشی از استفاده از فاضلاب شامل وجود آلاینده های مختلفی است که در نتیجه تصفیه نامناسب فاضلاب در پساب باقی مانده باشند که از آن جمله می توان به ووجود نیترات، فسفر، فلزات سنیگن، وجود بو، کلیفرم مدفوعی، نمکها، دترجنت و چربی اشاره نمود. هر کدام از این خطرات می توانند اثراتی بر سلامتی انسان و یا رشد گیاه کشت شده داشته باشند. خطر دیگر آلودگی آبهای زیر زمینی و در نتیجه اثر نامطلوب بر سلامتی انسان خواهد بود.

طبق تعریف، ریسک برابر حاصلضرب احتمال خطرات در شدت اثرات وارده یک پدیده میباشد. ارزیابی ریسک می تواند روشی مناسب برای تحلیل پتانسیل بروز خ طرات ناشی از آلایندهها باشد که در نهایت در بخش مدیریت ریسک با با ارائه راهکارهایی به حداقل ممکن رسانده میشود. جهت انجام ارزیابی ریسک روشهای متعددی ارائه شده که از آن می توان به روش تحلیل رابطه دوز- پاسخ ، روشهای احتمالاتی و روش شاخصگذاری اشاره نمود.روش شاخص گذاری یکی از متداولترین روشهای تحلیل ریسک است که با استفاده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره

۱

(MCDM) و برمبنای امتیازدهی به معیارهای تعریف شده خطرات و اثرات ناشی از آنها برای یک پروژه انجام میشود. اهمیت نسبی معیارهای ریسک نیز بر اساس وزندهی به هر معیار با توجه به قضاوت کارشناسی و اطلاعات موجود در محاسبات لحاظ میگردد.

در رابطه با ارزیاب ی ریسک، تحقیقی توسط ریحانی خرم و همکاران((۲۰۰۷ صورت گرفت ه است. در این تحقیق با استفاده از روش ارزیابی ریسک، به تعیین اولویت استراتژی و متد برای استفاده مجدد از فاضلاب پرداخته شده است. نتایج این تحقیق که در شهر همدان انجام شده است، نشان می دهد با استفاده از متد AH P و با تعیین معیارها و تکمیل پرسشنامه ای توسط متخصصین، استفاده از فاضلاب برای آبیاری جنگل الویت اول خواهد بود. We ber et al . (2006) در تحقیقی به ارزیابی ریسک بر انسان ناشی از آلودگی های ارگ انیک در فاضلاب تصفیه شده برای استفاده در کشاورزی پرداخته اند. در ایین بررسی با استفاده از رویکرد ارزیابی ریسک ( روش تحلیل رابطه دوز- پاسخ) به تعیین میزان غلظت قابل قبول هر کدام از آلاینده ها پرداخته شده است. هم چنین Shatanawai et al.(2007) در تحقیقی به بررسی اثرات مثبت و منفی ناشی از استفاده از فاضلاب در کشاورزی در ناحیه مدیترانه پرداخته است. اثرپذیرنده هایی که در این تحقیق بررسی شده اند شامل سلامتی انسان، خاک و آب می باشد. در این زمینه تحقیقاتی در داخل کشور نیز انجام شده است که از آن می توان به تحقیق محمد تقی قانعیان و همکاران((۱۳۸۹ در رابطه با ضرورت ارزیابی ریسک استفاده از پساب اشاره کرد.

در این تحقیق یا بررسی مشخصات خروجی فاضلاب صنعتی شهر قزوین و مقایسه آن ها با مقادیر مجاز برای استفاده فاضلاب در کشاورزی، میزان ریسک ناشی از خطرات موجود بر اثر پذیرنده ها به دست آمده است. برای این امر، با استفاده از روش شاخص گذاری مستقیم به تعیین شاخص خطرات و اثرات پرداخته ش د و با امتیاز دهی به هر کدام از این شاخص ها، ریسک ناشی از آلاینده ها را به دست میآید.

۲ معرفی تصفیه خانه البرز قزوین

شهرک صنعتی البرز در مساحتی بالغ بر ۹۰۰ هکتار در ۱۵ کیلومتری شهر قزوین واقع شده است که از سال ۱۳۶۶ تاکنون واحدهای صنعتی متعددی در آن احداث و به بهره برداری رسیده است. در حال حاضر فاضلاب ناحیه شهرک صنعتی البرز، به تصفیه خانه البرز که در دست بهره برداری است هدایت می گردد. تصفیه خانه شهر صنعتی البرز در حدود ۳ کیلومتری این شهر صنعتی قرار گرفته که پس از جمع آوری فاضلاب واحدهای صنعتی، آن را مورد تصفیه قرار می دهد. روش تصفیه فاضلاب این تصفیه خانه از نوع لجن فعال متعارف می باشد . میانگین پساب تولیدی این تصفیه خانه در شرایط بررسی طرح(سال (۱۳۸۷ معادل ۵۰,۰۰۰ متر مکعب در روز می باشد که پیش بینی می گردد مقدار آن در سال ۱۳۹۰ به ۷۰,۰۰۰ و متر مکعب در روز افزایش یابد. از فاضلاب ورودی به این تصفیه خانه، سهم فاضلاب صنعتی بیش از ۹۲ درصد و مابقی مربوط به فاضلاب بهداشتی- انسانی محدوده ناحیه صنعتی است. در شرایط موجود پساب خروجی تصفیه خانه فاضلاب البرز با نهر خاکی سنتی در پایین دست محل خروجی تصفیه خانه، به بخشی از اراضی کشاورزی در حاشیه تصفیهخانه هدایت و به مصرف آبیاری می رسد. محصولات کشت شد ه در زمین های کشاورزی آبخور این تصفیه خانه شامل گندم، جو و ذرت می باشد و سطح زیر کشت در حدود ۶۰۰ هکتار می باشد.

۳ مواد و روش ها

تحقیق پیش رو با مطالعات کتابخانه ای برای تعیین حد مجاز هر کدام از آلاینده ها برای استفاده به صورت تغذیه انسان از گیاه، نفوذ در آب های زیرزمینی و یا خسارت بر گیاه انجام شد.

برای ارزیابی ریسک می بایست تعریفی از خطر و ریسک ارائه کرد. توانایی ذاتی یک ماده که باعث ضرر و زیان می شود خطر نامیده می شود و مقدار ریسک را می توان از حاصلضرب احتمال وجود خطر در شدت اثری که می تواند ایجاد کند، بدست آورد.

در ارزیابی ریسک ، میزان خطر تابعی از میزان تخطی هر کدام از آلاینده ها نسبت به حد مجاز آن آلاینده برای استفاده در آبیاری و یا ورود به آب زیر زمینی در نظر گرفته شده است ، نوع آلاینده و درصد تحرک پذیری برای رسیدن به اثر پذیرنده و نیز شرایط محیطی( به عنوان مثال نفوذ پذیری آبخوان و احتمال نفوذ آلاینده و رسیدن به آب زیر زمینی) می باشد.

بر اساس ارزبابی ریسک و با استفاده از روش شاخصگذاری، ابتدا با تعیین شاخص خطرات و شاخص اثرات پروژه و با استفاده از نظرات کارشناسان و یا در صورت وجود اطلاعات کمی، به هر کدام از شاخص های تعیین شده ،امتیاز ی تعلق می گیر د و در نهایت از حاصلضرب شاخص خطرات در شاخص اثرات میزان ریسک به دست می آید.

۲

شاخص خطراتی که برای این تحقیق در نظر گرفته شده است شامل: خطرات ناشی از نیتروژن و فسفر اضافی در فاضلاب، وجود فلزات سنگین، وجود کلیفرم، بو و دترجنت و چربی میباشد.
اثر پذیرنده های مورد بررس ی در این تحقیق نیز شامل: انسان، گیاه و آب های زیر زمینی هستند. نکته قابل ذکر این است که آب های زیر زمینی به دلیل

استفاده برای شرب در نهایت بر سلامتی انسان اثر گذار خواهند بود. اثر هر کدام از آلاینده ها بر اثر پ ذیرنده ها نیز تابعی از اهمیت آلاینده مورد بررسی

و نوع اثر بر اثر پذیرنده (شا خص اثرات)، بزرگی تخطی از حد مجاز و وزن اهمیت اثر پذیرنده، می باشد.

آلاینده های مورد بررسی شامل نیترات، فسفر، فلزات سنگین، شوری و نسبت جذب سدیم، کلیفرم، دترجنت، چربی و روغن و بو بوده اند. راه های

ایجاد خطر برای هر کدام از اثر پذیرنده ها به صورت خلاصه در شکل ۱ آمده است.

بوی نامطلوب

کاھش رشد
گیاه
آبیاری

جذب توسط گیاه
سلامتی غذای انسان

انسان

خاک تصفیه خانه فاضلاب

نوشیدن آب زیر زمینی

شکل شماره(-(۱ راه های انتقال آلاینده ها به اثرپذیرنده ها

بررسی خطر بر روی اثر پذیرنده انسان به سبب ایجاد بیماری ناشی از آلاینده های مختلف و در مورد گیاه به سبب خسارت ناشی از کاهش محصول می باشد. با توجه به راه های اثر گذاری آلاینده ها بر دریافت کنندهها ( انسان و گیاه) ، برای هر خطر اث ر یا آثار ایجاد شونده شناسایی میگردد. سپس با تعریف شاخص هر خطر به عنوان احتمال وقوع آن و شاخص اثر به عنوان تابعی از شدت اثرات وارده میزان ریسک هر زوج مولفه خطر- اثر تعیین میگردد. ابتدا محاسبه شاخ ص خطر بر اساس رابطه ۱ انجام میگردد.
H j P j MFj V j