قرنطینه نباتی و برخی از اصول و استانداردهای مرتبط با قرنطینه داخلی

فهرست مطالب

فصل اول
کلیات    1
۱-نگاهی گذرا بر مبارزه با آفات گیاهی    2
۲-قرنطینه    4
۳-سابقه قرنطینه در دنیا     4
۴-سابقه قرنطینه در ایران    5
۵-همکاری های بین المللی حفظ نباتات     7
۶-مفاهیم کاربردی اصطلاحات بهداشت گیاهی    10
فصل دوم:
استانداردهای بین المللی موازین بهداشت گیاهی    14
۱-آفات بومی    15
۲-آفت قرنطینه ای     15
۳-عوامل قرنطینه ای     15
۴-نظارت و مراقبت بر وضعیت آفات گیاهی در منطقه     15
۵-نظارت و مراقبت بر منابع عمومی اطلاعات    16
۶-نظارت و مراقبت با انجام بازدیدهای ویژه     16
۷-بازدیدهای ویژه از آفت    17
۸-بازدیدهای ویژه از کالا    18
۹-نظارت صحیح     19
۱۰-نیازهای فنی خدمات تشخیص    19
۱۱-ثبت و نگهداری    19
۱۲-تعیین وضعیت آفت    20
۱۳-شرایط کلی برای تعیین وضعیت آفت    21
۱۴-سوابق آفت    21
۱۵-اعتبار اطلاعات مربوط به آفت    22
۱۶-ناحیه عاری از آفت    24
۱۷-شرایط کلی نواحی عاری از آفت    25
۱۸-برنامه ریشه کنی آفت    28
۱۹-فرایند برنامه ریشه کنی    28
۲۰-تیم مدیریت و اجرای برنامه ریشه کنی    29
۲۱- شرایط قرنطینه ای شدن آفت    34
۲۲- رفتار و خصوصیات عوامل غیر بومی و جدید     34
۲۳- مقایسه آفات قرنطینه ای و آفات غیر قرنطینه ای تحت کنترل و آفات معمولی    38
۲۴-بازرسی    42
۲۵-بازرسی عینی    43
۲۶-بازرسی ویژه     44
۲۷-کلاس بندی کالاهای کشاورزی و چگونگی نمونه برداری از آنها    45
۲۸-کالاهای کلاس یک     50
۲۹-کالاهای کلاس دو     50
۳۰-کالاهای کلاس سه     52
۳۱-کالاهای کالای چهار    53
۳۲-کالاهای کلاس پنج     55
۳۳-کالاهای کلاس شش    56
۳۴-کالاهای کلاس هفت     58
۳۵-کالاهای کلاس هشت     58
۳۶-کالاهای کلاس نه     59
۳۷-کالاهای کلاس ده    61
فصل سوم: بازرسی و جمع آوری آفات منطقه و چگونگی صدور گواهی بهداشت نباتی
۱-روش های جمع آوری نمونه حشرات     63
۲-نگهداری شفیره و تخم  حشرات     65
۳-باز و پهن کردن (اتاله کردن) و خشک کردن حشرات    67
۴-تهیه پرپاراسیون لارو و حشره    68
۵-فرمول تهیه الکل های مختلف الغلضه    69
۶-تخمین میزان الودگی مزارع و باغات به آفات گیاهی    70
۷-محاسبه تخمین آلودگی دانه ها در انبار    74
۸-فهرست عوامل قرنطینه داخلی مزارع و باغ های کشور در ده ساله اخیر    78
۹-اقدامات بهداشت گیاهی برای جلوگیری از انتقال، ریشه کنی و کنترل عوامل قرنطینه داخلی در مناطق آلوده کشور    80
۱۰-مقررات صدور گواهی بهداشت نباتی برای کالاهای صادراتی    83
۱۱-اهداف و مسئولیت های مدیریت سیستم صدور گواهی بهداشت نباتی    84
۱۲-مسئولیت های بازرس    86
۱۳-جایگزینی گواهی بهداشت مفقود شده     87
۱۴-مسئولیت های صادر کننده کالا     88
۱۵-روند کار بازرسی و صدور گواهی بهداشت گیاهی    89
منابع    90

فصل اول
کلیات
 
۱- نگاهی گذرا بر مبارزه با آفات
 مبارزه با آفات بمنظور جلوگیری از خسارات وارده از آنها در کشتزارها و باغها از اوایل قرن هیجدهم میلادی در دنیا متداول گردید و با پیشرفت علوم، فن‌آوری و کشف و ساخت ترکیبات شیمیایی آفت کش بشر موفق گردید تا بمقدار قابل توجهی از زیان اقتصادی آفات پیشگیری نماید. اجداد ما در دورانهای خیلی گذشته در برابر حمله و طغیان آفات عاجز وناتوان بوده و در امر کنترل آنها موفق نبودند. عملیات اولیه کنترل در گذشته‌های دور بر اعتقادات مذهبی و یا بر تصوف و اعتقاد به جادو وخرافات استوار بوده است. بعنوان نمونه ذکر یکی دو مثال کوتاه خالی از لطافت نیست:
 قاسم ابن یوسف انونصری هروی نوه شیخ ابونصر طبسی مشهور به پیر حاجات که در هرات سکنی داشته درکتاب الرشاد الزراعه که در تاریخ ۹۲۱ هجری قمری نگاشته در خصوص دفع ملخ چنین نقل می‌کند « و آنچه زراعت را نقصان می‌رساند دعا بر چهار گوشه زمین بر سر چوب کنند بلاها را بگرداند .» جالینوس حکیم گوید « هر که ملخ سبز را که در میان گیاه بود بگیرد و در میان کشتزار آویزد دیگر ملخان از آنجا بگریزند و یا هر که ملخ را بزهره گاو بیالاید پس بکارد هیچ چیز بدان کشت زیان نرساند .» با گذشت زمان بشر از خواص ضد آفت برخی ازگیاهان و املاح معدنی پی برد و تجارب تازه‌ای از روشهای کنترل آفات را آموخت. بعنوان نمونه چند مثال دیگر از الرشاد الزراعه نقل می‌گردد :
دفع ملخ: هر که تخم حنظل را با آب بجوشاند چنانچه آب نیک تلخ شود پس قدری نمک بروی افکند و بگرد کشت افشاند ملخ از آن حوالی بگریزد . برای دفع کرم ،‌دیگر هر که خواهد که کرم نباشد در باغ و زمین ،‌حنا را با آب بباید جوشانید و پیش از آفتاب برآمدن ،‌بگرد زمین افشاند و تخم حنظل نیز مناسب است .
 برای محافظت بذر:  افلاطون حکیم گوید چون برگ درخت سرویا برگ چغندر با تخمی که زراعت خواهد شد مخلوط کرده در خانه نگاه دارند ، هیچ آفت بدان تخم نرسد تا وقتی که زراعت خواهد شد .
 محافظت غله در انبار از موش: انبار از نم و بخار و اصطبل و چهار پایان و مزبله و موضعی که دباغان کار می‌کنند و از حمام و آتش خانه ومطبخ دور باشد و خاکی که با آن این خانه بنا کنند خاک خالص باید و آن گل که زمین و دیوار خانه به آن اندود شود جو عوض کاه با آن گل مخلوط سازند از موش محفوظ بماند و همچین از او سایر حیوانات موذی دور باشد و اگر زمینش نمناک بود بواسطه نم گندم و جو و غیر آن ، پایدار نماند و شپشه و کرم در وی افتد و مغز آن بخورند و نابود گردد .
 همانطور که در بالا اشاره شد در دو سه قرن اخیر بوده است که انسان با کشف آفت کشها ( بخصوص بعد از جنگ جهانی دوم ) و تدوین روشهای نوین کنترل آفات تحول عظیمی در امر حفظ نباتات و فراورده‌های گیاهی پدید آورد و این تحولات همچنان ادامه دارد. با گسترش تبادل کالاهای کشاورزی در میان اقوام و ملل گوناگون ، آفات و بیماریهای گیاهی و علفهای هرز از مبادی اولیه و زیستگاههای طبیعی خود نیز جابجا و مسایل و مشکلات عدیده‌ای برای زراعات و باغات و محصولات گیاهی کشوهای مقصد ایجاد نموده و می‌نماید و این امر موجب گردید تا کشورها برای سلامت وحفاظت از ساکنین گیاهی و مردم خود دست به اقدامات لازم بزنند .
منابع :
۱-    ابونصری هروی ، قاسم بن یوسف (‌به اهتمام محمد مشیری ) چاپ دوم ۱۳۵۶، الرشاد الزراعه ، موسسه انتشارات امیر کبیر تهران .
۲-    واژه‌نامه، بهداشت گیاهی، ۲۰۰۲، استاندارد شماره ۵، فائو. رم.
۳-    دستور العمل نظارت ومراقبت، ۱۹۹۷. استانداردشماره ۶ فائو. رم. 
۴-    دستور‌العمل تعیین وضعیت آفت در یک منطقه ۱۹۹۸، استاندارد شماره ۸ ،فائو ، رم .
۵-    دستور العمل گزارش آفت، ۲۰۰۲، استاندارد شماره ۱۷، فائو ، رم .
۶-    دستورالعمل شرایط برقراری مناطق عاری از آفت، ۱۹۹۵، استاندارد‌ شماره ۴، فائو، رم. 
۷-    دستورالعمل تهیه برنامه ریشه کنی ، ۱۹۹۸. استانداردشماره ۹، فائو ، رم
۸-    آفات غیر قرنطینه‌ای تحت کنترل ، ۲۰۰۲ ، استانداردشماره ۱۶. فائو ، رم
۹-    دستور العمل بازرسی ، ۲۰۰۵ ، استانداردشماره ۲۳، فائو ، رم
۱۰-    سیستم گواهی صادرات، ۱۹۹۷. استاندارد‌ شماره ۷، فائو ، رم.
۱۱-     حجت ، س .ح . ۱۳۴۶، روش آزمایش سموم،دفع آفات گیاهی. بخش حشره شناسی و دفع آفات دانشکده کشاورزی اهواز. دانشگاه جندی شاپور
۱۲-     دهقانشعار ، مجید ، ۱۳۸۶. بذر ( سلامت وقرنطینه ) ،ناشر موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر ونهال کرج
۱۳-     زمردی ،‌عظیم ، ۱۳۷۰، بهداشت گیاهان و فراورده‌های کشاورزی. چاپ دیبا ،تهران
۱۴-     زمردی ، عظیم ، ۱۳۸۲ ، تاریخ گیاهپزشکی ایران، چاپ نشر آموزش کشاورزی کرج
۱۵-     صلواتیان ،‌میر ، ۱۳۷۵، قرنطینه گیاهی در ایران. چاپ نشر آموزش کشاورزی کرج
۱۶-    جلیلی مقدم ، مریم، موسوی سید بهزاد، ایزدی حسین، ۱۳۸۴، دستورالعمل تکمیل فرمهای گواهی بهداشت گیاهی ، مدیریت قرنطینه سازمان حفظ نباتات .
۱۷-    متن تجدید نظر شده عهدنامه بین المللی حفظ نباتات ، ۱۹۹۷، فائو، رم.