مقاله تعریف ادبیات

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله تعریف ادبیات دارای ۵۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تعریف ادبیات  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تعریف ادبیات،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله تعریف ادبیات :

این مقاله بدلیل داشتن  جداول متعدد به هم ریخته است

تعریف ادبیات

گذشته : مجموعه آثار مکتوب و بر جامانده
حال : شعر و نثر داستانی و نمایشی و نوشته های ادبی و شاعرانه
تعریف مکتب یا سبک ادبی : ابتکار در زبان و معانی و شیوه ی بیان
تعریف ادبیات مردمی فارسی : ادبیات عرفانی که با زندگی و فرهنگ مردم پیوند دارد .
درس اول
خط تصویری : کشیدن تصویر چیزها به دور از ظرافت برای انتقال مفهوم
مراحل خط ; خط تصویری ;. علامت نویسی ;. منفی نگاری ;. الفبایی
اولین بار الفبا ;. فنیقی ها : سه هزار سال قبل از میلاد
الفبا در ایران = چند صد سال قبل از میلاد ;.. مارها ;. به تقلید از فنیقی ها
( انواع خط )‌
دوره رواج تعداد
حروف جهت نوشتن علا نامگذاری
میخی

اوستایی
پهلوی باستان و هخامنشینان

اواخر ساسانی
اشکانیو ساسانی ۳۶

۴۴
۲۲ چپ به راست

راست به چپ
راست به چپ چون شکل حروف و وسیله نوشتن آن شبیه میخ است
خط نوشتن کتاب مذهبی اوستا
از ریشه پرثو = پهلو
از نام قوم اشکانی گرفته شده

بخش های اوستا : یسنا – یشتها – ویسپرد – وندیداد –خرده اوستا حاوی مناجاتها و ستایشها
تعریف زبان فارسی : زبان ایران پیش از اسلام

مراحل زبان
۱- فارسی باستان : در زمان هخامنشی – نوشتن فرمانها و نامه های شاهان
شرقی شمالی
۲- فارسی میانه : جنوبی
غربی شمالی : پهلوانیک
جنوبی : پارسی میانه
۳-فارسی نو تحول فارسی از اسلام با تأثیر از زبان و دستور عربی
پیوستگی دوره سامانی با دوران اسلامی :
مهم ترین نوشته ها به فارسی میانه : خدای نامه

تأثیر خدای نامه
۱- نوشتن سیرالملوک
۲- شاهنامه ها شاهنامه منثور عبدالرزاق توسی منبع شاهنامه فردوسی
۳- تاریخ نویسی
۴- نوشتن کتابهای اخلاقی و آموزشی ، قابوسنامه – بحر الفواید – نصیحه الملوک – اخلاق ناصری
۵- ادبیات داستانی : هزار افسان منشا هزار ویک شب – خسرو شیرین – هفت پیکر
تقسیم بندی دوره های تاریخ ادبیات بر اساس : شاخص های ادبی است .
شاخص های ادبی کسانی هستند که :
۱-ویژگی های آثار ادبی گذشته بطور مستقل و کامل در آثار آنهاست .

۲- به دلیل درک درست از مقتضیات اجتماعی و فرهنگی و ;. به خلق آثار می پردازند .
۳- در روزگار خود و بعد از خود مورد احترام یا بغض یا تقلید قرار می گیرند .
علت عدم هماهنگی دوره های ادبی با تقسیمات سیاسی و اجتماعی و جغرافیایی :
– سلسله های تاریخی و حوادث سیاسی فقط سیر تحول یک دوره تا دوره دیگر را کند یا تند می کند و با دوره های ادبی ارتباط مستقیم ندارند .
عصر پیش از رودکی
اوضاع سیاسی و اجتماعی
۱- شکست ساسانیان از اعراب در جنگ فتح الفتوح (نهاوند) به دلیل نابسامانی اقتصادی و اجتماعی
۲- دو قرن کشمکش مداوم در ایران
۳-جنگ ایرانیان مخالف : به آفرید – المقفع – ابومسلم خراسانی
۴-علاقه ایرنیان به یادگیری زبان عربی
۵-تشکیل حکومتهای و نیمه مستقل و سامانی در شرق و شمال شرق
( درس دوم ) : پیشگامی ایرانیان
تأثیر اسلام بر ایرانیان به دلیل – فرهنگ نیرومند

– اندیشه استوار
– سیبویه فارسی : بزرگترین عالم علم نحو
– اخفش : شاگرد سیبویه و خلیل بن امر = واضع علم عروض (صاحب تحسین کتاب لغت فارسی )
علل تأثیر ایرانیان در نشر علوم انسانی
۱-راه یافتن ایرانیان به دستگاه حکومت به ویژه در عصر عباسی
۲- آشنایی قبلی ایرانیان با مسائل دینی و برخورد مذاهب و معتقدات عامل توجه مسلمانان به دانش های روزگار شد .
۳-ترجمه علوم مختلف در فرهنگ ایران به زبان عربی باعث روحیه علمی مناسب با فرهنگ اسلامی شد .
(شعوبیه)

– به دلیل سیاست سخت گیرانه بنی امیه نسبت به ایرانیان ، آنها را بنده و فرودست می دانستند .
– چون اعراب زیر بار نرفتند ایرانیان مسأله برتری عجم بر عرب را مطرح کردند.
و در آثار خود به تحقیر اعراب پرداختند و همین گروه به شعوبیه معروف شدند .
در مخالفت با بنی امیه :‌
۱- مختار ثقفی در سال ۶۵ در کوفه – به خونخواهی حسین بن علی (ع) بر ضد امویان
۲-ابومسلم خراسانی ۱۲۹- برانداختن امویان و حکومت عباسیان
فارسی نو : (دری)

– کلمه دری = منسوب به در
– در اصطلاح : زبان دولتی دستگاه ساسانی
– دنباله پهلوی ساسانی و پهلوی اشکانی – ابندا در ایران رایج بوده
– بعد از اسلام در حکومتهای مستقل و نیمه مستقل خراسان و ماوراء النهر رسمیت یافت
– در امور اداری دربار و نوشتن آثار ادبی به کار می رفت
-پیش از رسمی شدن خط عربی بجای پهلوی در کتابهای اسلامی اشعار و جمله ها و ضرب المثل هایی از زبان دری با خط عربی است .

خط عربی
– قدیمی ترین کتاب به خط فارسی = الانبیه عن حقایق الادویه = اسدی توسی = ۴۴۷ سال = در زمینه پزشکی
نخستین سخن سرایان فارسی
زمان پیدایش شعر در بین اقوام عالم از زمانی آغاز شد که انسان توانست شور و هیجان درونی خود را با کلام خیال انگیز و مؤثر بیان کند .
-شعر فارسی = به تقلید از عربی
-رواج شعر به شیوه عروضی = نیمه اول قرن ۳
– تحسین تذکره نویسان = ابوحفص سغری – عباس مروزی
– اولین شعر عروضی به زبان دری = دوره طاهریان حنظله بادغیسی
– طبق تاریخ سیستان : اولین شار پارسی گوی = محمد بن وصیف سیستانی
– سال ۲۵۱ : نقطه عطف زبان فارسی و شروع شعر فارسی
-شاعران معاصر عمرولیث فیروز مشرقی – ابوسلیک گرگانی
عصر رودکی : دوره تغزل و خرد آزمایی

از نظر سیاسی = دوره اوج و اعتلای حکومت ساسانی در ماوراء النهر و خراسان = ۱۰۰ سال طول کشید .
مرکز فرهنگی و ادبی : بخارا

ویژگیهای شعر این عصر :
۱- گسترش شعر دری با تمام ویژگی های زبانی و مضمونی
۲- تشویق و حمایت سامانیان از شعر و شاعران و کثرت شاعران
۳-طرز شاعری : سادگی لفظ و آسانی معنی
۴- توجه به بیرون و واقعیات حیات فقط در زمینه تعالیم کلی اخلاقی
۵- موضوع شعر : وصف و ستایش و اندرز و معانی و رباعی

۶- قالب شعری : قصیده و غزل و قطعه و رباعی
۷- محور فکری خود و تکیه بر دانش و فضیلت
( درس سوم ) : شهید بلخی : خردمندی اندوهگین
معاصر با : امیر نصربن احمد سامانی و ابوعبدا; جیهانی
پیش از فردوسی = عنوان شاعر خرد گرفت

دانش شهیر افزون – خطش نیکو – آشنایی با فلسفه و کلام
ویژگی حیات علمی : مناظره و مباحثه با محمد بن زکریای رازی
ویژگی شعر : لطف طبع و ذوق شاعری با چاشنی فکر و فلسفه
رودکی شاعر و خرد آزمایی :

نام : ابوعبدا; تخلص : رودکی = چون محل تولدش روستای رودک سمرقند بوده است – در هشت سالگی حافظ قرآن
از حمایت : نصربن احمد و بلعمی وزیر سامانی برخوردار بود .
شعر (بوی جوی مولیان ) = به مناسبت دورشدن امیر از بخارا و تنگ دلی همراهان برای بازگشت او سرود
عنصری : غزل (رودکی وار) را نیکو می دانست .
ناصرخسرو به او = شاعر تیره چشم روشن بین لقب داد .
آثار : ۱- صد دفتر : که فقط هزار بیت ان باقی مانده است .

۲-مثنوی : کلیله و دمنه
۳-منظومه سندباد نامه
قالب : قصیده – غزل قطعه – رباعی
سبک رودکی : خراسانی یا ترکستانی با ویژگی سادگی در عین حال متانت و استحکام و قصیده : (پیری و جوانی ) بر همین سبک

ویژگی شعر او :
۱- تخیل : نیرومند
۲- زبان : ساده و روان
۳- توصیف همراه قدرت خیال و خواننده را به طبیعت نزدیک می کند
۴- القاب : پدر شعر فارسی و سلطان شاعران = چون شعر را به کمال نسبی نزدیک کرد .
۵- آمیختن زهد و اندرز و شور و شادی و شک و یقین
۶-بردباری در مقابل غم و اندوه روزگار

درس چهار م : بوشکور بلخی : شیفته دانایی
قرن : ۴ رودکی بوشکور فردوسی
پیری کودکی پیری جوانی
تأثیر از فکر وزبان هر دو
تنها اثر او = مثنوی : آخرین نامه = اندرز و حکمت
کسایی : پرچمدار ادبیات شیعه

تولد :‌دوازده سال بعد از مرگ رودکی = قرن ۴
از نظر سیاسی : اواخر سامانی و اوایل غزنویان – ابتدا به مدح پادشاهان پرداخت اما پشیمان شد .
مذهب : شیعه دوازده امامی رودکی کسایی ناصرخسرو
پیرو پیشرو
کسایی رودکی را استاد شاعران جهان نامیده
صاحب نخستین قصیده و مرثیه پیشگام قوامی رازی = قرن ۶
محتشم کاشانی = قرن ۱۰
نخستین سوگنامه مذهبی فارسی : کسایی : در موضوع کربلا
لقب او =نقاش چیره دست طبیعت به دلیل وصف های جاندار و روشن از طبیعت
عصر فردوسی : ذدوره حماسه ملی و خرد آرمانی
طول دوره : نیمه قرن ۴ تا نیمه قرن ۵

از نظر تاریخی : اوج حاکمیت سامانیان
عصر اندیشه استقلال ملی ایران
– تأکید امرای ساسانی به تألیف با زبان فارسی دری و گردآوری تاریخ و روایات
-تشویق شاعران و نویسندگان در ماوراءالنهر و خراسان
– تحسین اثر مستقل نثر فارسی = شاهنامه منثور ابو منصور عبدالرزاق توسی
ویژگی کلی شعر در این عصر :‌ سنت های پایه گذاری شده در این عصر :
۱- استحکام قالب و معنی ۱- سنت داستان پردازی
۲- تنوع اوزان و قالب ۲- منظومه سرایی اخلاقی
۳- گوناگونی مضامین ۳- نظم حماسه های ملی

۴- فراوانی شاعران
خصوصیات بارز شعر این دوره محور فکری شعر این دوره
۱- نزدیکی به طبیعت ۱- عشق به حقیقت
۲- آمیختگی با موسیقی ۲- برتری خیر بر شر
۳- داشتن رنگ ملی ۳- بهروزی قوم ایرانی
۴- مایه های حکمی و اخلاقی و فقدان مایه های عرفان
تکیه اصلی اعتبار بخشیدن به زبان فارسی

مراکز فرهنگی : غزنه – توس
درس پنجم : نثر فارسی در عصر فردوسی :
۱- شاهنامه ابومنصوری = تحسین کتاب نثر فارسی بطور مستقل
به دستور ابومنصور عبدالرزاق توسی = با موضوع ک تاریخ گذشته ایران
اصل کتاب از بین رفته : فقط مقدمه آن : پانزده صفحه به دست ما رسیده است .
قبل از این شاهنامه = شاهنامه ابوالمؤید بلخی : که کلاً از بین رفته
۲-ترجمه تفسیر طبری : تفسیر قرآن – اصل آن = عربی = در قرن ۳ محمد بن جریر طبری به فارسی به دستور منصور بن نوح سامانی به وسیله عده ای از علمای ماوراء النهر – نثر = ساده – لغات تازی کم – نقطه آغاز

نثر دینی فارسی

۳- تاریخ بلعمی : قرن ۳ از ابوعلی بلعمی وزیر منصور سامانی = ترجمه به فارسی – اصل آن : تاریخ مفصل از محمد بن جریر طبری به عربی
بلعمی در ترجمه کتاب مطالبی به ان افزوده و مطالبی را حذف کرد و این اثر تبدیل به اثر جدیدی شد .
– از متون تاریخی مهم عصر سامانی
۴- الابنیه عن حقایق الادویه : آغاز نثر علمی از ابومنصور موفق هروی
موضوع : خواص گیاهان و داروها در عصر منصور بن نوح سامانی
۵- هدایه المعلمین فی الطب : از ابوبکر اخوینی بخارایی
با موضوع : درمان بیماری ها – ویژگی آن: برای بسیاری از اصطلاحات علمی واژه های مناسب فارسی به کار رفته .
۶- حدود العالم من امشرق الی المغرب : مؤلف مشخص نیست – تحسین کتاب جغرافی به زبان فارسی
نثر : ساده و روان – موضوع : جغرافیای عمومی به ویژه سرزمین های اسلامی
ویژگی : در بردارنده اطلاعات دقیق و کم نظیر

درس ۶ : دقیقی : احیای حماسه ملی
نام : ابومنصور به شیوه : رودکی
بعد از مسعودی مروزی : اولین کسی که به نظم داستانهای ملی ایران پرداخت – پیشوای فردوسی در نظم داستان ملی – مدح امرای چغانی و سامانی – کیش : زردتشتی – نظم شاهنامه منثور = به فرمان نوح بن منصور سامانی – آثار : قصیده – غزل – قطعه
– در مدح و غزل : روشی استوار – در ضمن قصیده : پندگویی و راهنمایی آدمیان و دعوت ممدوح به دلیری و سخاوت
– بیان زیبایی های طبیعت
– مهم ترین اثر او : گشتاسب نامه : در استواری . کمال فنی به شاهنامه نمی رسد .
فردوسی : خداوند حماسه و خرد

نام : ابوالقاسم – تولد : ۳۲۹ یا ۳۳۰ : قرن ۴ – همزمانی کودکی فردوسی با پیری رودکی از نجیب زادگان و دهقانان توس و دل بسته به سنت و فرهنگ ایرانی در روایات تاریخی – در ۵۸ سالگی ۲ ثلث کتاب را نوشت .
علت تقدیم شاهنامه به محمود غزنوی و اهداف از این کار :
۱- با استفاده از نام محمود و نسخه برداری کتاب را از حوادث حفظ کند .
۲-بهره مندی از پاداش و تشویق سلطان برای رفاه زندگی
علل قبول نشدن شاهنامه از طرف محمود غزنوی
۱- شاهنامه ایرانی بود و محمود غزنوی ترک
۲-فردوسی شیعه مذهب و محمود غزنوی سنی متعصب
۳-فردوسی وزیر غزنوی یعنی ابوالعباس اسفراین را مدح و کتاب را به تشویق او به محمود عرضه کرد اما در آن زمان اسفراینی برکنار شده بود .

۴- در شاهنامه چنانچه محمود توقع داشت از او ستایش نشده بود .
۵- حسادت حاسدان
سال شروع نظم شاهنامه : ۳۷۰ مدت نظم : ۲۵ تا ۳۰ سال

معرفی شاهنامه :
۱- مجموعه تاریخ و فرهنگ قوم ایرانی
۲- زبان فخیم و آراسته فردوسی در این اثر
۳-جان و شور و اشتیاق این اثر را زنده و پویا کرده
۴- شاهنامه عبارت است از همه تاریخ و فرهنگ ایران

علل توفیق شاهنامه
۱- محتویات(عبرتو حکمت و آزادگی)
۲- ایمان پاک و اخلاص و صمیمیت
محتویات شاهنامه
۱- وقایع و رویدادها
۲-اندیشه ها و معانی اجتماعی و فرهنگی ;..
۳- ستایش پروردگار و پیامبران و خرد
۴- پنجاه پادشاهی از کیومرث(اولین پادشاه) تا یزدگرد سوم (آخرین پادشاه ساسانی)

وقایع شاهنامه
۱- دره نخستین و اساطیری : آغاز تمدن بشری
۲- دوره پهلوانی (حماسی) : پیدا شدن سام وزال و رستم در عصر کیکاوس و کیخسرو – طولانی تر ین بخش شاهنامه به دلیل جنگ ایران و توران و پهلوانان
۳- دوره تاریخی :‌روی کار آمدن بهمن و حوادث اسکندر
عمده ترین بخش آن اردشیر ،‌بهرام گور و خسرو و انوشیروان
شاهکار هنری فردوسی ملاحظات نغز در پایان داستانها و جنگها
شایستگی های ادبی شاهنامه
۱- زیبایهای ادبی و زبان و بیان

۲-انواع شعر : قصیده ، غزل و قطعه و ;. مدح و توصیف
۳- علاقه به داستانهای ملی
۴-بحر متقارب و قالب مثنوی
۵-مجموعه ادبیات : شصت هزار بیت
۶- تعداد ابیات سست = ۵۰۰ بیت
۷- لغت عربی = ۸۰۰ بیت
۸- آمیختن مفاهیم اسلامی – قرآنی – اخلاقی با قهرمانی و پهلوانی

۹-چیره دستی در توصیف صحنه های رزم با تشبیه
۱۰ توصیف طبیعت
اسدی :(ادامه سنت خراسان در آذربایجان )
قرن ۴ و ۵ – تولد او همزمان با پایان نظم شاهنامه
مهاجرت از خراسان به آذربایجان به دلیل وضع نابسامان خراسان در دوره انتقال قدرت از غزنویان به سلجوقیان
۱- منثور لغت فرس : اولین لغت نامه فارسی = قدیم ترین کتاب لغت = ۱۲۰۰ لغت
۲- منظوم ۱- مناظرات : ۴ یا ۵ قصیده هر کدام در موضوع خاص
شعری که در آن دو طرف سخن امتیازات خود را برمی شمرند و
سعی می کنند خود را ترجیح می دهند
۲-گرشاسب نامه = داستان منظوم کامل حماسی=۹ هزار بیت

موضوع : سرگذشت گرشاسب پهلوان سیستانی و دنیای بزرگ رستم
تفاوت گرشاسب نامه و شاهنامه
آمیختگی گرشاسب نامه با پاره ای افسانه های خرافی به شگفتی دریاها و جزایر هندوستان

شعر اسدی
۱- عبرت و موعظه ۲- طرح اندیشه های اخلاقی
۳- چاشنی اندرز و حکمت ۴- شعر و استوار و لطیف و اصیل و کهن
۵- حس دینی و علاقه به مبانی اسلام

عصر عنصری
– قدرت یافتن غزنویان و انتقال پایتخت ادبی از بخارا به غزنه
– رقابت محمود غزنوی با سامانیان در شاعر پروری
-امیر الشعرا یا ملک الشعرا :شاعری است با شعر برتر و مهارت تمام تر در دربار
-وظیفه ملک الشعرا :‌رابطه بین شاعران و پادشاه که در صورت تأیید او شاعر شعر خود را در حضور شاه می خواند
-مشهورترین ملک الشعرای دربار غزنه = عنصری بلخی
– جایگزینی ستایشگری و تاریخ بجای حماسه

زبان شعر
۱- استواری و استحکام ۲- افزایش لغات عربی
۳- توجه شاعران به پسند و سلیقه ممدوحان بجای تجربه و اندیشه خود
۴- تنوع معانی و مضامین از عصر سامانیان کم تر و زبان و بیان شعر پخته تر و متکامل تر
درس هفتم : فرخی : روستا زاده ای کامروا
– پسر جولوغ سیستانی از غلامان (امیر خلف بانو) : آخرین امیر صفاری
-قصیده با کاروان حله بر خواجه عیداسعد وزیر چغانی خواند اما باور نکرد
– قصیده در وصف داغگاه مورد توجه امیر قرار گرفت و چهل کره اسب به او پاداش داد
– در خدمت سلطان محمود و مسعود غزنوی
– زندگی مادی او مرفه – خوشگذران – کام جو – ستایشگری

فکر و شعر فرخی
– دیوان شعر – چند هزار بیت – مجموعه قصیده – ترکیب بند و غزل – قطعه و رباعی
– قصاید او = در دربار غزنوی – مدح سلاطین امرا و وزرا
-در قصاید : ابتدا جلوه های طبیعت را وصف کرده بعد به مدح ممدوح پرداخته
– قطعات اخلاقی و آموزنده
عنصری : ستایشگری که تاریخ را بجای حماسه می نشاند
قرن : ۴ – در بلخ زاده شد – پدرش بازرگان و خودش هم بعد از مرگ پدر ابتدا بازرگان اما بعد از دزدیده شدن اموال به شعر و تحصیل پرداخت .
توسط: امیر سفر برادر محمود غزنوی به دربار معرفی شد .
علل تقرب او در نزد محمود که ملک الشعرا شد

پیشه و شغل او
معرف او (امیر سفر )‌
آشنایی به علم وادب
ویژگیهای شعر او
۱- قسمت عمده شعر او : در ستایش محمود و مسعود غزنوی و ذکر اوصاف و فتوحات آنها
۲- بزرگترین قصیده سرای فارسی = به دلیل توانایی او در فنون شاعری و به کار گیری الفاظ و معانی بلند
۳- امتیاز عنصری نسبت به شاعران پیش = علاوه بر فنون شعر – بهره مندی از ارزش های زمان – به کارگیری اصطلاحات حکمت و فلسفه و منطق
۴- قصاید او : پربار و استوار – الهام از منطق و برهان – بیشتر وصف و قصایدی بی مقدمه
۵- قطعات : حکمت امیز
۶- قصیده – غزل و رباعی
۷- مثنوی وامق و عذرا داستان یونانی پانصد بیت آن باقی مانده
۸- مثنویهای شادبهر و عین احیات – سرخ بت و خنگ بت- نشانه رواج داستان سرایی در قرن ۵
منوچهری شاعر شادمانی و طبیعت )

نام : احمد بن قوص
همراه کاروانی در جوانی به خدمت منوچهر بن قابوس زیاری : حاکم گرگان و طبرستان علت تخلص منوچهری
قصیده لغزشمع برای جلب حمایت عنصری و ستایش او
شیوه شاعری = رنگارنگی تشبیهات در وصف طبیعت و گل و گیاه و ; در واقع تصویر خاطرات او در گرگان و طبرستان
علل دشواری شعر او
۱- عربی دانی
۲- دانش های زمان نحو و طب و نجوم و موسیقی
۳- به کار بردن اصطلاحات خاص آن علوم

بنیان گذار : قالب مسمط = قالبی با چند بند و هر بند ۴ تا ۸ مصرع هم وزن و مقفا که آخرین مصرع در هر بند با مصرع های آخر بندهای دیگر هم قافیه اند .
موضوع : وصف خمریه – ستایش – همراه تشبیهات زیبا و خیال انگیز
معزی = ( ادامه سنت ستایشگری)
– مجحمد بن عبدالملک معزی نیشابوری = از شاعران ستایشگر
– آخرین افراد خوش اقبال به شیوه شاعران دربار غزنه – از نیشابور
– پدرش = عبدالملک برهانی در دربار الب ارسلان سلجوقی = مقام امیر الشعرا
– بعد از پدر به خدمت سلطان درآمد – لقب (معزی) را از لقب سلطان معزالدین گرفت .
– علت توجه ملکشاه به او رباعی معزی در خصوص دیدن هلال ماه برای سلطان – بعد از ملکشاه به خدمت سنجر سلجوقی

شیوه شاعری معزی :
– شاعری مقلد و فاقد ابتکار
– قصاید او به شیوه منوچهری است
-تأ ثیر فرخی و عنصری در شعر او
– کار اصلی او = قصیده سرایی با مضمون مدح و وصف

– زبان غزل : ساده
عصر ناصر خسرو = دوران ۱- شعر مکتبی
۲- شکوفایی فرهنگ اسلامی
۳- شکوفایی فرهنگ اسلامی
تغییر و تحولات فکری در عصر ناصرخسرو :‌
۱- تجربه های تازه از برخورد عقاید و آرای کلامی
۲- فرقه های عقل گرا پنهانی با سلاح اندیشه و دانش به فعالیت علیه مخالفان پرداختند

۳- تشکیل حکومتهای شیعه آل بویه و زیاریان و دیلمیان در شمال ایران
۴- تشکیل حکومت فاطمیان (هفت امامی) در مصر و شام و گسترش حکومت سیاسی آن به مرکز ایران و خراسان
۵- خروج و گسترش زبان فارسی از خراسان به داخل فلات ایران و آذربایجان
۶- پیدایش عرفان اسلامی همراه تعالیم قرآنی (تصوف)‌ با شیوه وصول به حقیقت
– خواجه نظام الملک بدست اسماعلیان کشته شد .
عرفان = در نیمه قرن پنجم (عصر ناصرخسرو‌)‌پدید آمد .

– تعریف عرفان = رسیدن به حق بر اساس ریاضت و پاکدامنی و دوری از مادیات و پرهیز از دنیا داری
– عرفان اسلامی :منشأ قرآنی
– تمایلات عارفانه : ابتدا در بین النهرین
در سده های نخستین اسلامی = ایرانیان عرفان را در خراسان پرورش دادند بعد به نواحی دیگر حتی خلافت بغداد – بیشتر عرفان علمی بوده و به نثر اصول عارفانه از طریق درس و بحث و کتاب اعتقاد نداشتند .
عارفان دوره های قبل : با یزید بسطامی – حسین بن منصور حلاج
نخستین عارف این دوره: ناصرخسرو بعد : ابو سعید ابواخیر
– محمد بن منور : اسرار التوحید

– بابا طاهر عریان در مان طغرل سلجوقی
– مجموعه سخنان کوتاه به عربی نشانگر عقاید اوست
– مقداری دو بیتی یا ترانه : ‌به لهجه محلی لری لطافت بیان و اعتقاد خاص وی
درس هشتم : ناصرخسرو قبادیانی = شعر مکتبی
محل تولد : قبادیان بلخ – کودکی او = اوج حکومت غزنویان = محمد و مسعود غزنوی – در هفت سالگی او = قحطی خراسان – ۸۷ سال سن داشت
در جوانی : دارای دانش و کمالات – حافظ قرآن – دبیری

دوران زندگی ناصرخسرو
– از کودکی تا ۴۰ سالگی = مدح سلاطین و کامجویی و خوشگذرانی
– از ۴۰ سالگی به بعد = انقلاب درونی : به دلیل آشنایی با عقاید حکمای ملل مختلف
پیرو = فاطمیان مصر از طرف آنها = لقب حجت خراسان گرفت
آثار = دیوان – سفرنامه – خوان اخوان – زاد المسافرین – جامع الحکمتین
موارد خط کشی جز آثار کلامی

فکرو شعر
۱- تحسین کسی که شعر را در خدمت فکر اخلاقی و اجتماعی گرفت
۲- مدح و وصف خیلی کم ۳- هماهنگی سبک و اندیشه
۴- بی آرایش بدون کلام ۵- آشنایی با دانش زمان
عصر بیهقی : بلاغت طبیعی فارسی
۱- خاستگاه نثر فارسی = خراسان و ماوراءالنهر بعد ایران – طبرستان – آذربایجان
۲- نثر فارسی = آمیختگی با زبان فارسی و عربی + لهجه ها و گویش های محلی تغییر و تحول در نثر یعنی دور شدن از سادگی اولیه و آمیختگی با واژه ها و تعبیرات عربی
۳- ورود آرایش های نظمی وتوصیفات ادبی در کتابها

۴- آغاز نثر صوفیانه در این دوره
۵- استفاده از امکانات شعر در نثر مثل :
آهنگ و قافیه پردازی (مسجع)
بکارگیری اشعار بای تزیین کلام
نزدیک شدن نثر به شعر
در س ۹ : نثر علمی دانشنامه علایی

التفهیم
۱- دانشنامه علایی یا حکمت علایی : از ابوعلی سینا به خواهش : علاءالدوله کاکویه –
اهمیت آن ۱- دوره کامل فلسفه و طبیعیات و منطق
۲- دارای اصطلاحات خاص فلسفی و منطقی
۲- التفهیم : از ابوریحان بیرونی به خواهش ریحانه دختر حسین خوارزمی
اولین و مهم تریم اثر در علم نجوم و هندسه و حساب

نثر اخلاقی و تعلیمی
۱- قابوسنامه : عنصرالمعالی – از خاندان زیاری شمال ایران – در ۶۳ سالگی نوشت ۴۴ باب – حکایت و تمثیل اخلاقی
موضوع : آموزش راه و رسم زندگی به فرزندش گیلانشاه
۲- سیاستنامه : خواجه نظام الملک – به دستور ملکشاه نوشته شد ابتدا ۲۹ باب = بعد ۵۰ باب – در اواخر عمر فردوسی در نوغان توس
نام دیگر = سیر الملوک = موضوع = راه و رسم پادشاهی و آیین مملکت داری – از متون مهم و تاریخی قرن پنجم نثر ساده و محکم ادبی
دروان زندگی اهل علم و فضل = ۳۰ سال
سیاستمدار : در دربار الب ارسلان و ملکشاه

تاریخ سیستانی
نثر تاریخی تاریخ بیهقی
سفرنامه ناصرخسرو
۱- تاریخ سیستان (از متون مهم تاریخی و ادبی) = مؤلف مشخص نیست =شامل دو بخش :
بخش اول : تاریخ سرزمین سیستان : از اول تا ۴۴۵ – به شیوه ی بلعمی – ساده و روان – موضوع : جزئیات سرزمین سیستان
بخش دوم : از حوادث ۴۴۵ تا ۷۲۵
۲- تاریخ بیهقی : از ابوالفضل بیهقی (دبیر رسایل سلاطین نمونه)
موضوع مسائل قومی و ملی و جانبدار ترکان و حکومت آن
تمام حوادث غزنویان از حکومت سبکتکین تا ابراهیم ۳۰ جلد

نام دیگر :‌ تاریخ مسعودی = چون بخشی از این کتاب که باقی مانده مربوط به روزگار حکومت سلطان مسعود و غلبه آل سلجوق است .
مجموعه اطلاعات جزئی و تاریخی وقایعی که خودش مشارکت داشته
وقایعی که از افراد مطمئن نقل شد
– بیهقی هم مورخ امین هم نویسنده ای توانا است .
این عوامل کتاب را به صورت داستانی گیرا و دلچسب کرده است :

قدرت نویسندگی
توانایی در زبان فارسی
امانتداری در جزئیات پیوند وقایع
وظیفه شناسی
انعکاس بلاغت طبیعی زبان فارسی زبان آوری
ایمان به کار
تاریخ بیهقی شبیه به شاهنامه