مقاله سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی)

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی) دارای ۶۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی) :

سوالات چند گزینه‌ای (خصوصیات – نحوه طراحی – نحوه پاسخگویی)
نام درس: سنجش و اندازه گیری
عنوان درس: سئوالات چند گزینه ای
هدف کلی: آشنایی دانشجویان با سوالات چند گزینه ای

مقدمه: پرسشها بهترین راه انگیزش افکار و فعالیت های فراگیران است و برای تحریک و برانگیختن فکر، سنجش میزان اطلاعات آموخته شده و وادار کردن فراگیران به فعالیت های بیشتر بکار می روند. یکی از انواع آزمون و پرسش ها، آزمون های چند گزینه ای است. ابتکار و مهارت در گنجاندن مفاهیم در یک مسئله خاص در سوالات چند گزینه ای به گونه ای که طراحی این نوع سوالات را نیازمند به دقت و اطلاع کافی از خصوصیات و چگونگی طراحی می‎کند.
اهداف رفتاری: پس از پایان این درس دانشجو باید قادر باشد:
۱ ساختار سئوالات چند گزینه ای را توصیف کند.

۲ چگونگی طراحی یک سئوال چند گزینه ای را تشریح کند.
۳ خصوصیات تنه (stem) در سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.
۴ خصوصیات گزینه ها در سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.
۵ قراردادن محل پاسخ صحیح (در گزینه ها) را مورد بحث قرار دهد.
۶ ارزیابی سطوح مختلف یادگیری توسط سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد
۷ راه حل های پیشنهادی جهت کاهش احتمال حدس زدن پاسخ صحیح در سوالات چند گزینه ای را مورد بحث قرار دهد.

۸ نحوه نمره گزاری در سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.
۹ امتیازات سوالات چند گزینه ای را بر شمارد
۱۰ معایب سوالات چندگزینه ای را بنویسد.
۱۱ میزان اعتبار سوالات چند گزینه ای را مورد بحث قرار دهد.
۱۲ راههای سنجش روایی سوالات چند گزینه ای را توضیح دهد.
۱۳ درجه دشواری یک سوال چند گزینه ای را تعیین کند.
۱۴ درجه تمیز یک سوال چند گزینه را مشخص کند.
نحوه تدریس: تدریس این درس بصورت سخنرانی، بحث و پرسش و پاسخ و به مدت ۹۰ دقیقه و با استفاده از وسائل سمعی وبصری (اورهد) انجام خواهد شد.
تکالیف فراگیران: مشارکت فعال در بحث و پرسش حین تدریس، همچنین در جمع بندی و ارزشیابی پایان کلاس
نحوه ارزشیابی: امتحان پایان ترم + حضور و غیاب (حضور ذهنی و فیزیکی فراگیر)
منابع :
۱ ثراندایک رابرت؛ «روان سنجی کاربردی»؛ هومن حیدر علی؛ دانشگاه تهران؛ چاپ سوم
۲ جاسبی عبدالله؛ «روش تدریس و فن کلاس داری» ؛ چاپ دوم؛ تهران؛ دفتر پژوهش و تدوین تاریخ انقلاب اسلامی؛ ۱۳۸۲

۳ خورشیدی عباس؛ «روشها و فنون تدریس» ؛ چاپ اول؛ تهران؛ یسطرون؛‌۱۳۸۱
۴ رهبار دار شکسته حمید؛ «ارزشیابی در آموزش و پروش»؛ رشد معلم ؛ دوره نوزدهم؛ شماره ۷؛‌فروردین ۱۳۸۰
۵ شریفی حسن پاشا؛ «اصول روان سنجی و روان آزمایی»؛‌چاپ چهارم؛ تهران؛ انتشارات رشد، پاییز ۱۳۷۵
۶ Attali. yigal , Bar- hillel. maya; “guess where: the position of correct answer in multiple- choice test items as a psychometric variable” ; jem, washington ; summer 2003; vol.40 , iss 2; pg 109.
۷. Delgado. Ana. R ; prieto . Gerardo; “the effect of item feedback on multiple – choice test responses”; British Journal of psychology; london; feb 2003; vol 94. Part 1; pg73.
۸. Higgins, Edwina; Tatham. Laura; “Assessing by multiple choice question (mcQ) tests” ; university of warwick; 23 october 2003.
۹. Paxton. Morgan; “assessment and evaluation in higher education” ; Bath ; jun 2000. Vol.25 ; iss.2 ; pg.109, 11 pgs.
۱۰. Tanner. David E; “multiple choice items: pariah, panacea or neither of the above”; American secondary Education; spring 2003. Vol 31 , ISS ; pg 27.

مقدمه:
پرسش یکی از قابل انعطاف ترین تدابیر آموزش است هنگامی که در آموزش از پرسش ها به شیوه ای ماهرانه استفاده شود، وسیله رسیدن به بسیاری از هدف های آموزش قرار می‎گیرد و نتیجه بخش خواهد بود. پرسشها بهترین راه انگیزش افکار و فعالیتهای شاگردان اند و برای تحریک و برانگیختن فکر، سنجش میزان اطلاعات آموخته شده و وادار کردن شاگردان به فعالیت های بیشتر بکار می روند. گفته شده است که خوب پرسش کردن، خوب درس دادن است. (۲) هدف از سنجش و ارزیابی تعیین آثار برنامه آموزشی و تعیین تغییراتی است که براثر آموزش در شاگران به وجود آمده است.(۴)
معلمان در فرآیند آموزش، از آزمون ها بهره می گیرند.
تعریف آزمون: آزمون وسیله ای است عینی و استاندارد شده که برای اندازه گیری رفتار یا خصایص آدمی بکار می رود.
دراین تعریف، منظور از عینی آن است که روش اجرا، نمره دادن و تعبیر و تفسیر نتایج آزمون براساس قواعد معین و مشخص صورت می‎گیرد و قضاوت و نظر شخص در آنها بی تاثیراست. (۵)
هر یک از پرسش های آزمون، یکی از هدف های یادگیری را در رابطه با محتوای مواد آموزشی اندازه می‎گیرد و آزمونی که ساخته می‎شود نمونه ای از تمامی هدف های آموزشی درس مورد نظر را ارزشیابی می‎کند و آنچه که مهم است تعریف دقیق حیطه مورد ارزشیابی است.
• هرآزمون کتبی یا شفاهی از سوالات مختلفی تشکیل شده است:
۱ پاسخ صحیح را از بین جواب های داده شده به این سوالها انتخاب کنند که این نوع سوالات را آزمون های انتخاب کردنی گویند.
۲ برای یک سوال معین پاسخ فراهم کنند (سوالات جواب دادنی)
• انواع سئوالات انتخاب کردنی (گزیده پاسخ یا عینی):
– آزمون های چند گزینه ای
– ازمون های جور کردنی
– آزمون های صحیح غلط
سوالات چند گزینه یا mcQ (multiple choice Questioning) چیست؟ بعنوان انتخاب از یک لیست پاسخ های احتمالی» تعریف شده است (۸)

سوالات چند گزینه ای در چه مواردی کاربرد دارد؟
درصورتیکه سوالات چند گزینه ای خوب تهیه شده باشند. می‎توانند آزمون مؤثر و کارایی باشند استفاده سوالات تستی چند گزینه ای در موارد زیر مناسب اند:
۱ منظور ارزیابی عملکرد (perfomance) دانشجویان
۲ می‎تواند برای تمرین و مرور مطالب و self- assessment (خود ارزیابی)
۳ در ارزیابی اولیه دانشجو قبل از آموزش مطلب (۸)
خصوصیات سئوالات چند گزینه ای:
هر سوال چند گزینه ای از دو قسمت ساخته شده است:
– تنه یا ساقه (stem) که مسئله را عرضه می‎کند.
– گزینه ها (obtions)
تنه (stem) سوال به دو شکل نوشته می‎شود:
– جمله نا تمام
– جمله استفهامی
البته نوشتن سئوالات استفهامی ساده تر است ولی جمله ای که بصورت ناتمام است درجه دشواری بیشتری دارد.
در این نوع سئوالات هر پرسش با چند پاسخ (گزینه) پیشنهادی همراه است و معمولاً یک گزینه صحیح است مگر اینکه صحیح ترین پاسخ مد نظر باشد که می‎تواند همه گزینه ها به نوعی صحیح باشد و پاسخ سوال گزینه صحیح تر است.
تعداد گزینه ها ممکن است ۳، ۴، ۵ یا ۶ گزینه باشد. اما متداولترین نوع پرسشهای چند گزینه ای پرسش های چهارگزینه ای است.
باید توجه داشت که پرسشهای چند گزینه ای همیشه بصورت کلامی نوشته نمی‎شوند بلکه در بعضی موارد (بویژه دردروس ریاضی و علوم) می‎توان از گزینه های تصویری نیز استفاده کرد (۵)
مثال: در کدامیک از تصویرهای زیر خط کش به حال تعادل می ایستد:
الف)
ب)
ج)
د)
هدف از طرح سئوال:
هدف تست ساز این است که امتحان شونده را در پاسخ دادن به سئوالهای تست به تلاش جدی وا دارد بدون آنکه در وی تشویش و اضطراب بوجود آورد. این امر مستلزم برقراری نوعی تعادل توام با ظرافت است زیرا افراد مختلف از نظر واکنش نسبت به تست ها به گونه قابل ملاحظه ای متفاوت هستند (۱)
قبل از طراحی سئوالات چند گزینه ای به چه نکاتی باید توجه داشت؟
– سعی در ارزیابی در چه سطحی از یادگیری هستیم، سئوالات چند گزینه ای می‎تواند سطح دانش را ارزیابی کند و در صورتیکه سوالات به دقت طراحی شود یادگیری در سطح ادراک و کاربرد را نیز می‎تواند بسنجد ولی مهارت های شفاهی و نوشتاری با این آزمون قابل ارزیابی نیست.

توسط چه کسی سئوالات تصحیح و نمره گذاری می شود؟ کارمندان- دانشجویان- استادان و …
نمره گذاری آزمون چگونه است؟‌ آیا نمره منفی برای پاسخ غلط در نظر گرفته می‎شود .
چگونه سئوالات را pilot کنیم؟ pilot کردن سوالات جهت مشخص کردن درجه دشواری و صحت سوالات لازم است و بهتر است سئوالات از نظر مشکل بودن، جامع بودن، خوانا بودن بطور جداگانه و تک تک بررسی شوند.
– قبل از شروع به نوشتن هر سوال آنچه که سعی دارید بسنجید (اهداف) را مشخص کنید.(۸)
طراحی آزمون
بطور کلی طرح ریزی آزمون چند مرحله است:
۱ تدوین اهداف رفتاری
۲ تعیین نوع سئوالات
۳ تدوین جدول مشخصات آزمون (مشخص می‎کند که از هر هدف رفتاری چند سوال طرح کرده ایم و سئوالاتش در چه سطحی است.)
۴ نوشتن پیش نویس سئوالات آزمون
طراحی سئوال چند گزینه ای :
نوشتن سوالهای تستی بعنوان یک هنر تلقی می‎شود چرا که زیرکی و فراست در انتخاب مفاهیمی که باید مورد آزمون قرار گیرد، ابتکار و مهارت در گنجاندن این مفاهیم در یک مسئله خاص، قاطعیت در جمله بندی به گونه ای که مسئله مورد نظر به وضوح بیان شود، همچنین مهارت در تولید گزینه های انحرافی (distractors) به گونه ای که برای افراد ضعیف یا بی اطلاع جالب باشد طراحی این نوع سئوالات را نیازمند به تجربه و دقت می‎کند.
پاره ای اوقات پیشنهاد شده است که سئوالهای تست باید بصورت باز پایان (open- ended) به گونه تجربی طراحی شود تا اشتباهات کلی و متداول هر سوال مشخص گردد. این اشتباهات کلی وقتی سوال بصورت چند گزینه ای مطرح شود بعنوان گزینه های آن بکار خواهد رفت. اما این

پیشنهاد کار پر زحمت و دشوار و مستلزم صرف وقت اضافی برای طرح تجربی سوال است.
روش معمول برای تهیه و انتخاب گزینه های نمره ساز در واقع همان روش «اگر من اسب بودم کجا می رفتم» است که بستگی به توانایی نویسنده سوال در ایفای نقش امتحان شونده و تشخیص اشتباهات احتمالی امتحان شوندگان دارد.
گزینه های گمراه ساز
باید با دقت و زیرکی تهیه و انتخاب شوند. این گزینه ها در صورتیکه بسیار پرت و غیر موجه و یا قدرت جذب آنها بیش از اندازه باشد و یا توجه افراد گروه قوی را بیشتر به خود جلب کند مناسب نیستند. علاوه براین برخی از گزینه های گمراه ساز که در مورد امتحان شوندگان با سطح بخصوصی از معلومات به خوبی عمل می کند، ممکن است برای امتحان شوندگان که در سطح دیگر قرار دارند ضعیف و غیرموثر باشد. این مطلب با استفاده از نتایج تجربی سوال مقایسه کلامی زیر نمایش داده می‎شود:
گاو به گوساله مثل گوسفند است به :
الف) گله ب) توله ج) آغل د) بره هـ) بز
امتحان شونده برای بدست آوردن پاسخ درست این سوال باید تشخیص دهد که معنی واژه گوساله یعنی بچه گاو و نیز یک گوسفند خردسال بره نامیده می‎شود. انتخاب گزینه های گمراه ساز بر این اساس صورت گرفته است که یا با گوسفند ویا (مانند گزینه توله) با حیوان خردسال نوعی رابطه دارد.
درصدهای انتخاب هر گزینه و نیز همبستگی آن گزینه با نمره کل برای کلاس های ۴، ۶ و ۸ در زیر نشان داده شده است. این تجزیه و تحلیل بر اساس اجرای سوال روی بیش از ۲۵۰۰ نفر در هر سطح کلاس انجام شده است.
الف ب ج د هـ سفید
کلاس ۴ % ۱۳ ۴ ۴ ۲۶ ۳۹ ۱۴
r 04/0 42/0- 27/0- 50/0 2/0- 45/0-
کلاس ۶ % ۱۲ ۴ ۴ ۴۶ ۳۳ ۱
r 01/0- 57/0- 43/0- 58/0 38/0- 52/0-
کلاس ۸% ۱۴ ۱ ۲ ۵۲ ۳۱ ۰
r 08/0- 47/0 34/0- 56/0 50/0- 14/0-

این مشخصه های آماری دارای جنبه های آموزنده بسیاری است نخست آنکه پاسخ درست برای هر سه سطح کلاس همبستگی قوی و مثبتی را با نمره کل تست نشان داده است بنابراین سوال مذکور در تست مورد نظر تا حد قابل قبول مؤثر بوده است. اما برای هر سه سطح کلاس، اشخاصی که «گله» (گزینه الف) را انتخاب کرده اند با اشخاصی که گزینه مزبور را انتخاب نکرده اند از لحاظ توانایی تقریبا در یک سطح بوده اند (همبستگی بین انتخاب و عدم انتخاب این گزینه تقریبا برابر صفر است) این گزینه ظاهراً برای همه سطوح توانایی، قدرت جذب یکسان داشته است.

می‎توان نتیجه گرفت که گزینه مزبور سهم چندانی در قدرت سوال از لحاظ متمایز ساختن سطوح مختلف توانایی از یکدیگر ندارد و می‎توان آن را با گزینه دیگری جایگزین ساخت. حتی جالب تر از این نتایج مربوط به گزینه هـ (بز) است . گزینه مزبور بسیار فریبنده بوده است. هم خانواده بودن گوسفند و بز موجب شده است که در هر سطح کلاس تعداد زیادی از پاسخ دهندگان به انتخاب این گزینه گرایش پیدا کنند و این افراد احتمالا آنهایی بوده اند که نمی دانسته اند گوسفند خردسال «بره» نامیده می‎شود. اما این گروه از پاسخ دهندگان در میان دانش آموزان کلاس چهارم دارای سطح توانای کمتری بوده اند. پیوند گوسفند – بز برای همه سطوح توانایی در میان دانش آموزان کلاس چهارم بسیاری قوی و جذاب بوده است در حالیکه برای دانش آموزان کلاس هشتم تنها برای افرادی مؤثر بوده است که دارای توانایی کمتری بوده اند. این گزینه برای سطوح گوناگون و قدرت جذب تا حد قابل ملاحظه ای با یکدیگر تفاوت دارند. (۱)
* آزمون های چند گزینه ای در صورتیکه به خوبی طراحی شده باشند می‎توانند یادگیری در سطوح دانش ادراک و کاربرد را ارزیابی کند:
سئوالات knowledge- based در MCQ :
– استفاده از نقطه چین به جای معنی کلمه، نام، عدد، مناسب تر است بطور مثال: کدام جمله بهترین معنی کلمه … می‎باشد.
– می‎توان سئوالات را با سئوالات کاربردی و ادراکی ترکیب کرد.
– استفاده از سئوالات دانشی و پایه بعنوان سئوالات مقدمه در آزمون های چهارگزینه ای مفید است

– سوال می‎تواند از نظر درجه دشواری متفاوت باشد ولی بهتر است از سئوالات مشکل دانشی اجتناب کرد.
سئوالات ادراکی در MCQ :
– جهت ارزیابی قدرت درک و جمع بندی اولیه مفید است
– برای تشویق دانشجویان برای تشخیص مواد مؤثر است
– stem سوال می‎تواند بصورتی طراحی شود که توانایی مقایسه و تمایز قائل شدن موضوع را ارزیابی کند
سئوالات کاربردی در MCQ:
– جهت ارزیابی توانایی دانشجو در کاربرد دانش مفید می‎باشد
– می‎تواند نتیجه ای از یک مسئله یا پیچیدگی بیشتر باشد
– می‎تواند درجات پیچیدگی مختلفی از حالت های مقایسه ای تا پیچیده داشته باشد (۸)
خصوصیات سئوالات چند گزینه ای:
• ساقه سئوال معمولاً یک گزاره گسترده خواهد بود و این مطلب مهم است که گزاره مزبور روشن و صریح باشد. سئوالهای تست از لحاظ مسائلی که مطرح می سازد ممکن است کاملاً متنوع و گوناگون باشد بنابراین مساله مورد نظر باید برای امتحان شونده کاملاً روشن بیان شود.
• برای آنکه اطمینان حاصل شود که ساقه سوال مساله مورد بحث را بطور کامل عرضه می‎کند یک روش آن است که باید بتوان ساقه سوال را بصورت یک پرسش کامل بیان نمود.
• بعنوان یک روش کلی، قسمت عمده مطالب مربوط به سوال باید در ساقه آن گنجانیده شود و گزینه های آن نیز باید هر چه ممکن است کوتاه تر باشد. بنابراین هر جمله یا عبارتی که لازم باشد در همه گزینه ها تکرار شود باید در ساقه سوال یعنی جائی که تنها یکبار نیاز به خواندن دارد ادغام گردد.
• درعین حال ساقه سوال نباید با مطالب غیر لازم و غیرضروری پرشود زیرا این عمل علاوه بر اینکه ممکن است پرسش را مبهم کند طول آنرا نیز افزایش می‎دهد ساقه سئوال باید مساله مورد نظر را به روشنی و در نهایت اختصار تا حدی که این اختصار با کامل بودن آن هماهنگ شود عرضه کند.
• ساقه سوال معمولاً باید بصورت یک عبارت مثبت بیان شود خواندن گزاره های منفی احتمالا دشوارتر است و گزاره های با منفی مضاعف بسیار دشوارتر خواهد بود. در صورتیکه مجبور به قرار دادن کلمات نفی در تنه سوال بودیم باید زیر آنرا خط بکشیم. زیرا دانشجویان که پرسش را به سرعت می خوانند ممکن است متوجه منفی بودن آن نشوند.
خصوصیات گزینه ها در سئوالات چند گزینه ای:
• طول پاسخ صحیح باید تقریبا با طول سایر گزینه ها برابر باشد تا طولانی بودن جواب کمکی به نمایاندن آن نکند.
• از بکار بردن واژه های «همه» یا «هیچ» در گزینه های نادرست باید بندرت استفاده شود. زیرا این توصیف کننده به گونه غیرمستقیم می رساند که گزینه مورد نظر در واقع نادرست است .

• همه گزینه ها باید از لحاظ دستوری درست و از لحاظ شکل تا حد ممکن موازی باشند.
• از تکرار واژه مهمی از ساقه سوال در پاسخ درست باید پرهیز شود زیرا این امر ممکن است به گونه غیرمستقیم نشان دهد که گزینه مزبور پاسخ درست سوال است.
• «هیچ یک از موارد بالا» تنها موقعی باید بعنوان یک گزینه بکار رود که برای سوال مورد نظر یک جواب قاطع کاملاً درست و بدون ابهام (نه بهترین پاسخ) وجود داشته باشد.
• «همه موارد بالا» گزینه نسبتاً ضعیفی است زیرا موقعی که از آن استفاده می‎شود در بیشتر مواد احتمالا بعنوان پاسخ درست بکار می رود. تست سازان معمولاً موقعی متوسل به این گزینه می‎شوند که پدیده ای دارای چندین علت چندین نشانه یا چندین نتیجه باشد.

• تعدادی از گزینه ها باید به اندازه کافی خوش ظاهر و گول زننده باشد تا نظر امتحان شوندگان که یادگیری کاملی نداشته اند را به خود جلب نماید.
• پرسش را به گونه ای روشن و دور از هر گونه ابهام بنویسید و از بکار بردن کلمات و عبارات دشوار و دو پهلو در متن پرسش یا گزینه های آن بپرهیزید گاهی ابهام در پرسش و یا بکاربردن کلمات و عبارات دشوار سبب می‎شود که حتی دانش آموزی که مطلب را آموخته است نتواند به آن پاسخ صحیح بدهد.
• سعی شود بخش اعظم اطلاعات در متن پرسش گنجانده شود تا گزینه ها مختصر و کوتاه بوده و از تکرار عبارت یکسان در آنها خودداری شود.
مثال: آزمونهای استاندارد شده را:
الف- از این نظر عینی گویند که سوالهای آن با هدف های سنجش هماهنگ است.
ب- از این نظر عینی گویند که سوالهای آن با دقت انتخاب شده است.
ج- از این نظر عینی گویند که قبلا در مورد گروه نمونه ای آزمایش شده است.
د- از این نظر عینی گویند که نمره گذاری آن مستقل از نظر مصحح است.

• در هر پرسش بیش از یک مطلب نگنجانید. زیرا اگر دانشجویی نتواند پاسخ را پیدا کند معلوم نمی‎شود که آیا همه مطالب را نمی دانسته یا یکی از آنها را و اگر یکی از مطالب را نیاموخته است آن مطلب کدام بوده است اشکال دیگر اینگونه پرسشهای آن است که هرگاه آزمودنی پاسخ قسمتی از پرسش را بداند بدون آگاهی از مطالب دیگر احتمالا پاسخ درست را پیدا خواهد کرد.