مقاله خانه های قدیمی ایرانی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله خانه های قدیمی ایرانی دارای ۲۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله خانه های قدیمی ایرانی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله خانه های قدیمی ایرانی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله خانه های قدیمی ایرانی :

مقدمه
مسکن به عنوان محل سکونت و آسایش، یکی از نیازهای اولیه بشری و از نخستین مسائلی است که انسانها همیشه به دنبال یافتن پاسخی مناسب و منطقی برای آن بوده اند. بنابراین هنگامی که به معماری گذشته ایران می پردازیم مسکن نیز جائی در بحث هایمان خواهد داشت. اما به دلائل مختلف از جمله عدم استحکام خانه ها در قدیم و عدم توجه به حفظ و نگاهداری آن خانه ها در ادوار قبل از صفویان در اصفهان باقی نمانده اند.

در دوران صفویه معماری نیز همچون دیگر هنرها مورد توجه قرار گرفت و در کنار کاخها و پلها و بازارها و مساجد، خانه های باشکوه ساخته شد و اصفهان به شهر پنجره های رنگین در جهان مشهور شد اما با اضمحلال صفویان و انتقال پایتخت و افول شهر اصفهان شور و شوق عصر صفویه که بسیاری آن را دوران طلائی معماری و سایر هنرها نامیده اند. به شدت نقصان گرفت و مهاجرتها و عدم امنیت ناشی از انتقال قدرت بین سلسله ها باعث شدند زمینه های تخریب خانه های باشکوه و مجلل فراهم گردد. بطوری که امروز در شهر اصفهان

خانه هائی که متعلق به دوران صفویه باشد بسیار کم هستند و این مطلب علاوه بر مسائلی که مورد اشاره قرار گرفتند ناشی از تحولاتی است که در قرن نوزدهم زمان حکومت قاجارها در جهان به وقوع پیوست و مواردی همچون افزایش جمعیت، گسترش تجارت خارجی، تورم قیمت ها و تماس فزاینده با کشورهای اروپایی بر ساختار قدرت داخلی، ارزش ها و اندیشه ها تاثیر نهادند و شهر اصفهان که خسارتهای بیشماری را متحمل شده بود از حکومت ظل السلطان به بعد دچار تغییراتی شد که در کالبد شهر به خوبی احساس می شود.
در بررسی هائی که متخصصین و پژوهشگران در باره واحدهای مسکونی اصفهان به عمل آورده اند این نکته مشخص می شود، که در هر دوره ای تدریجاً نوعی از معماری و نوسازی جدید انجام می گرفته که بیشتر تحت تاثیر عوامل فرهنگی و اقتصادی بوده است.

امروز شهر اصفهان در نوسازی ها و ساخت و سازهای برق آسا بسیاری از خانه ها و منازل مسکونی باشکوه خود را از دست داده، بطوری که بناهای ناهمگونی که به سرعت قد کشیده و بر افق نیلگون اصفهان اثر گذاشته اند، رنگین کمانهای شیشه ای خانه های قدیم شهر را از جلوه واقعی عاری کرده اند، خوشبختانه در سالهای پس از پیروزی انقلاب سازمان های ذیربط همچون سازمان میراث فرهنگی و سازمان مسکن و شهرسازی و سایر نهادها احیاء این میراث ها را در برنامه کار خود را قرار دادند و با استفاده از استادکاران متخصص

بعضی از آنها را بازسازی و مرمت کرده و با اعطاء کاربری های مناسب از زوال آنها جلوگیری کردند، بطوری که چند خانه جالب از دوران صفویه و قاجاریه احیاء شده اند.
بهرحال قبل از آن که به معرفی چند خانه بپردازیم برخی ویژگی های اختصاصی خانه های قدیمی اصفهان را ذکر کرده و تاکید می کنیم که این ویژگی ها در بیشتر شهرها یکسان بوده و تنها در برخی استانها به دلائل آب و هوا و عوامل جوی تفاوتهائی در نحوه ساخت آنها می بینیم.
ویژگی های خانه‌های قدیمی

از جمله خصوصیات خانه های قدیمی در اصفهان و بیشتر شهرها مساحت زیاد آن است. سبک معماری آنها نیز به این صورت است که از دو قسمت اندرونی و بیرونی بوده است. این خانه ها از قسمت های ذیل تشکیل می شده اند:

۱- سردر ورودی ۲- در ورودی ۳- هشتی ورودی ۴- راهروی ورودی ۵- ایوان ها ۶- حیاط و اتاقهای اطراف آن ۷- حوض ۸- زیرزمین ۹- سرویس ها
سر در ورودی :‌ سر در ورودی معمولاّ طوری ساخته می شد که در زمستانها مانع از ریزش برف و باران بود و در تابستانها نیز مانعی برای تابش مستقیم آفتاب به شمار می رفت. در بالای سردر آیاتی از قرآن کریم یا عبارات مذهبی نوشته می شد تا هنگام ورود و خروج از زیر آیات قرآنی یا روایات و عبارات دینی عبور کنند.

در ورودی : خانه های قدیمی اصفهان معمولاّ دارای دو لنگه در چوبی بودند و کوبه های چکشی و حلقوی برای مراجعین مرد و زن در لنگه درها تعبیه می شدند.
هشتی : پس از ورودی به فضای هشتی می رسیم. این فضا معمولاّ ۸ ضلعی است و عموماّ سکوهائی برای نشستن در آن طراحی شده است. هشتی برای انشعاب قسمت های مختلف خانه و گاه برای دسترسی به چند خانه ساخته می شد.

دالان (راهرو) : دالان راهروی باریکی بود که با پیچ و خم وارد شونده را از هشتی به حیاط خانه هدایت می کرد. پیچ و خم دالان برای رعایت حریم خصوصی خانه بود تا عابر نتواند سریعاً فعالیت های جاری در حیاط را متوجه بشود.

حیاط : حیاط در خانه های قدیمی مرکز و قلب ساختمان بود. در تمام خانه های سنتی حیاط مرکزی وجود داشت. البته این امکان وجود داشت که حیاط از نظر هندسی مرکز خانه نباشد اما از نظر زندگی و انجام فعالیت ها و ایجاد ارتباط بین قسمت های مختلف خانه، تعبیه دید و سایر مسائل مرکز خانه محسوب می شد.
حوض و باغچه : در حیاط سازی خانه های قدیمی حوض و باغچه معتبرترین عناصر حیاط سازی به شمار می رفت.

تالار: این عنصر عموماً فضائی بود با تزئینات بسیار زیبا و پرکار که در کنار اتاق های ساده زندگی در خانه های سنتی کاملاً مشهود بود. تالار با گچبری، آئینه کاری، نقاشی روی گچ، مقرنس و با نقاشی روی چوب تزئین می شدند. جبهه رو به حیاط تالار با ارسی های ۵ دری یا ۷ دری به حیاط خانه مربوط می شدند. تالار برای پذیرایی از مهمانان محترم و مخصوص مورد استفاده قرار می گرفت.

نشیمن: نشیمن،‌ اتاق هائی بود که از تالار اهمیت کمتری داشتند و از اتاق های ساده مهمتر بودند نشیمن، محل تجمع افراد خانواده ومهمانهای بسیار نزدیک به حساب می آمد این عناصر از نظر تزئینات بسیار ساده بودند.
فضاهای خدماتی اعم از آشپزخانه (مطبخ)،‌ انبار و دستشویی در تمامی خانه های سنتی طراحی می شدند و عموماً‌ دارای شکل خاص هندسی بودند که دارای دسترسی مستقیم و نورگیری از حیاط نبودند.

جهت خانه ها :‌ در اکثر قریب به اتفاق خانه های سنتی، محور اصلی بنا، محور شمالی جنوبی بودند و فضاهای اصلی زندگی نیز در دو سمت شمالی و جنوب ساخته می شدند و فضاهائی که اهمیت کمتری داشتند،‌ به خصوص فضاهای خدماتی در دو سمت شرق و غرب ساخته می شدند.
با این مقدمه به معرفی چند خانه موجود در اصفهان که مربوط به دوره های صفوی و قاجار هستند،‌ می پردازیم. ذکر این نکته ضرورت دارد که با برنامه هائی که موسسات ذیربط در دست اجراء دارند بزودی شاهد بازسازی و احیاء خانه های بیشتری خواهیم بود که علاوه بر ارائه جاذبه های جهانگردی به گردشگران بتوانند کاربری هائی نیز داشته باشند. انشاا;
انگورستان ملک

در زمان سلطنت نادرشاه افشار باغ انگوری که متعلق به مردم اصفهان بود به عنوان مالیات از آنها گرفته شد و به تصرف دولت درآمد. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به تصرف مسئول امورمالی حکومت اصفهان درآمد و بعدها فرزند این شخص به نام حاج محمدابراهیم خان که لقب ملک التجار داشت بنای انگورستان را احداث کرد و به برگزاری مراسم عزاداری و تعزیه اختصاص داد. معمار سازنده این بنام استاد حسین چی است و تاریخ وقف نامه آن سال ۱۳۴۱ هجری قمری است.

در طول زمان قسمت های مختلفی از این انگورستان تخریب شد و بخش هائی از آن در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی در تعریض خیابان ملک از بین رفت.
آنچه از این بنا باقی مانده است یک حیاط وسیع است که در شمال واقع شد و یک سفره خانه که مساحت تقریبی آن با حیاط یکی است. این سفره خانه تمامی جبهه حیاط را در بر می گیرد.

فضای سفره خانه بوسیله یک ارسی هفت دهنه به حیاط جنوبی باز می شود. بعدها حیاط خانه نیز مسقف شده بطوری که از ارسی های سفره خانه و حیاط سرپوشیده و پشت بام و فضاهای سه جبهه ساختمان برای تعزیه استفاده می شده است.

در سقف حیاط یک نورگیر زیبای ۸ ضلعی به همراه پنجره های سراسری بالای دیوار حیاط روشنائی فضای تعزیه را تامین می کند. تالار پنج دری زیبائی که در جبهه شمالی حیاط سرپوشیده قرار دارد محل دفن مرحوم ملک التجار و همسر اوست که بنا به وصیت وی در این محل به خاک سپرده شده اند.

مجموعه فضاهای حیاط سرپوشیده، سفرخانه، اتاق مقبره و دیگر اتاقهای اطراف حیاط دارای تزئینات فراوان گچبری، آینه کاری و کاشیکاری هستند.

ستون هائی که در وسط فضای سفره خانه و حیاط هستند دارای روکش های چوبی می باشند اما پایه و سرستونها دارای تزئینات می باشند. در زیر فضای سفره خانه زیرزمینی وجود دارد که نورگیری های مشبک نور آن را از حیاط جنوبی تامین می کنند. در گوشه جنوب شرقی بنا حمامی واقع شده است که سقف گنبدی بسیار زیبائی دارد و سکوهائی در اطراف آن تعبیه شده اند.

انگورستان ملک از بناهای بسیار زیبای دوران قاجاریه است که در حال حاضر در اختیار سازمان اوقاف می باشد و به برگزاری مسابقات قرائت قرآن و تعزیه و عزاداری اختصاص دارد. تزئینات این بنا بیانگر هنر گچبری و آینه کاری و کاشیکاری هنرمندان خلاق و مبتکر اصفهانی می باشد.
انگورستان ملک نیز با زیبایی و جاذبه های خاص خود می تواند به صورت یکی از دیدنی های نفیس اصفهان مورد بازدید گردشگران ایرانی و خارجی قرار گیرد.

انگورستان ملک در خیابان شریف واقفی – خیابان ملک محله شیخ یوسف قرار دارد.
ازاره جبهه شمالی و شرقی این خانه دارای نقوش حجاری هستند. خانه سرتیپی اصفهان نمونه دیگری از خانه های قدیمی اصفهان است که به دلیل وجود ویژگی های هنری و معماری مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. این خانه می تواند برای گردشگران ایرانی و خارجی جالب توجه باشد. بازگشت
خانه قزوینی ها (محل فعلی میراث فرهنگی)

در محله شهشهان و در ضلع جنوب شرقی میدانی که بقعه شهشهان درآ ن قرار دارد،‌ خانه ای قرار گرفته که از بناهای دوران ناصرالدین شاه قاجار است. این خانه که تا اوائل دهه ۱۳۵۰ در مالکیت افراد بوده و بصورت خانه مسکونی مورداستفاده قرار می گرفت به نام (خانه قزوینی ها) معروف بود.
ورودی فعلی خانه در انتهای بن بستی به شکل دالان قرار گرفته که ابتدا و انتهای آن سرپوشیده است. در طول این دالان طویل دیوار خانه کهکشانی قرار دارد که به صورت مشبک آجری بازسازی شده است. اگر چه قدمت خانه کهکشانی با خانه قزوینی ها یکی است، اما معماری این خانه و تزئینات آن به ظرافت خانه قزوینی ها نمی رسد. خانه کهکشانی دارای دو ورودی است که یکی در میدان شهشهان و دیگری در انتهای راهرو ورودی خانه قزوینی ها قرار گرفته است.

از مقابل همین ورودی به خانه قزوینی ها وارد و از طریق راهروی دهلیز مانند به زیرزمین و حیاط خانه مرتبط می شویم. زیرزمین این خانه در سه جانب شمالی، شرقی و غربی حیاط اندرونی قرار گرفته است. این زیرزمین وسعت بسیاری دارد،‌ مخصوصاً‌ در جبهه شمالی که محوطه وسیعی به صورت یک فضا با سقف تخت وجود دارد.
خانه قزوینی ها دارای یک ورودی اصلی است که در کوچه امام جمعه قرار دارد. از این در که در حال حاضر مورد استفاده قرار نمی گیرد و دالانی طویل با فضاهای مختلف خانه ارتباط برقرار می شود.

پس از عبور از این دالان طویل در سمت راست به حیاط خلوت می رسیم. این حیاط خلوت با راهروئی که دارای ۲ خم است، حیاط خلوت را به حیاط خانه مربوط می کند. در انتهای این راهرو هشتی بسیار زیبا و ساده ای خودنمائی می کند که از سمت راست به حیاط اندرونی مربوط می شود. قسمت اصلی این خانه اندرونی است که با حیاط بزرگ و ساختمان هائی که در چهار طرف آن قرار دارند بیشترین فضای این مجموعه را اشغال کرده اند.

سالن اصلی خانه یا شاه نشین دارای پنجره ارسی و سه در بسیار نفیس است که شیشه های رنگی و مشبک ریزنقش از عناصر اصلی و زیبای آن محسوب می شوند. طاق این سالن با مقرنس های گچبری شده پوشش داده شده است. در طرفین سالن درهائی است که به اتاق های بزرگ مجاور راه دارند. این درها نیز دارای شیشه های رنگی هستند. اتاق های سالن به صورت طاق و تویزه ساده و فاقد تزئینات هستند.

در غرب خانه یک سالن پنج دری ارسی است که دارای تزئینات آئینه کاری و گچبری است و طرفین آن با دو ایوان کوچک و دو اتاق سه دری فضای جبهه غربی را کامل می کنند. در مقابل جبهه غرب و در سمت شرق فضاهای قرینه با جبهه غرب ساخته شده است. تنها تفاوت این جبهه در تزئینات اتاق است که فاقد آیینه کاری و نقاشی است. اما درب ارسی آن کامل و زیباست.