مقاله تاریخ اسلام

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله تاریخ اسلام دارای ۵۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تاریخ اسلام  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تاریخ اسلام،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله تاریخ اسلام :

تاریخ اسلام

ـ تاریخ :
الف ) ریشه و معنای لغوی تاریخ :
• لفظ تاریخ معرب ” ماه و روز ” فارسی است و به معنای وقت شناسی یا شناسایی وقت است .
• واژه تاریخ از زبان عربی ” ارِّخ ، یأرِّخ ، تأریخاً ” که متضمن ذکر وقایع و حوادث است .
• واژه تاریخ ( History ) از زبان یونانی گرفته شده و به معنای مطالعه یا بررسی روزگاران گذشته است .
ب ) تعریف اصطلاحی :

• تاریخ دانشی است سرچشمه گرفته از حکمت و بیانگر سرگذشت ملت ها ، سیرت پیامبران و سیاست پادشاهان .
• تاریخ علم به احوال ” انبیا ، ائمه ، فرمانروایان ، وزیران و حوادث بزرگی مانند جنگ ها و فتوحات ” بر حسب زمان است .
• تاریخ علم به وقایع مشهور و حوادث روزگار پادشاهان و دولتها است .
• تاریخ فنی است که در آن از وقایع زمان و آنچه در عالم است از حیث تعیین و توقیت بحث میکند.
در جمع بندی تعاریف اصطلاحی :

• تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان و جهان بحث می شود .
• تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسان بحث می شود .
• تاریخ علم یا فنی است که در آن از وقایع مهم زمان گذشته انسانهایی مانند انبیا ، پادشاهان و ; بحث می شود .
ج) تقسیم تاریخ :

با توجه به بیان تاریخ می توان آن را به دو دسته تقسیم کرد : ۱ـ نقل وقایع تاریخی ( تاریخ نقلی )، ۲ـ بیان تاریخ همراه با تجزیه و تحلیل ( تاریخ علمی _ تحلیلی ) . دسته اول به چگونگی و شرایط رخدادها اشاره می کند و به طور کلی رویدادها را تشریح و بیان می کند اما دسته دوم علت جویی می‌کند و به چرایی رخدادها می نگرد و علل آنها را بررسی می کند. بنابراین بیان دسته دوم از تاریخ با ارزش تر بوده زیرا برای پند آموزی و عبرت گیری توده مردم بسیار مناسب است و به طور کلی جنبه کاربردی دارد .
د ) فلسفه تاریخ :

علم به تحولات و تطورات جامعه از مرحله ای به مرحله دیگر و علم به قوانین حاکم بر این تطورات و تحولات را ، ” فلسفه تاریخ ” گویند .
هـ ) فایده تاریخ :
فایده تاریخ را می توان از جهات مختلف بررسی کرد :

• فایده تاریخ از دیدگاه قرآن و روایت : قرآن در آیاتی هدف از ذکر ”قصص” را پند گیری ، عبرت آموزی ، تعقل و تفکر معرفی نموده به طور مثال در آیه ۱۱۱ سوره یوسف ، قرآن فایده تاریخ را در عبرت گرفتن از اعمال گذشتگان می داند و باز در آیه ۱۲۰ سوره هود ، قرآن فایده تاریخ را در آرامش و تثبیت گرفتن دلها می داند و در آخر هم به سخنی از امام علی (ع) خطاب به امام حسن (ع) بر می خوریم که می فرماید : « اگر چه در تمام طول تاریخ همراه گذشتگان زندگی نکردم اما اخبار زندگی آنها را به دقت مطالعه کرده ام و با این کار گویی در تمام مدت زنده بودن و همه حوادث تلخ و شیرین زندگی را از نزدیک با آنها دیده‌ام » . این بیان حکایت از تجربه و عبرت اندوزی دارد.

• فایده تاریخ از منظر عقل و عقلا : چگونه می توان تصور نمود فایده و سودمندی تاریخ بر کسی پوشیده باشد و حال آنکه هیچ عاقلی بدون توجه به گذشته ، اقدام به کاری نمی کند و برای آغاز هر عملی نخست تاریخچه آن را مطالعه و بررسی و اندوخته پیشینیان در آن زمینه را سنجیده و سپس با اتکا بر آن گامهای دیگری را بر می دارد .
و) عوامل محرک تاریخ : به دسته های زیر تقسیم می شود

۱ـ تباهی قدرت
۲ـ عصبیت
۳ـ مبارزه مرتجع با پیشرو
۴ـ هجوم و دفاع
۵ـ اراده الهی
۶ـ جغرافیا

۷ـ زور و عوامل سیاسی
۸ـ سنتهای الهی
۹ـ پیامبران و رهبران بزرگ الهی
۱۰ـ هجرت و مهاجرت
و) اهمیت و ضرورت آشنایی با تاریخ اسلام :

۱ـ ضرورت شناخت سنت پیامبر و ائمه اطهار ، ۲ـ نیاز شناخت شخصیت پیامبر(ص) و خاندان او ، ۳ـ اهمیت شناخت نحوه ظهور اسلام و چگونگی رشد و تکاپوی آن
۲ـ آشنایی با مورخین و منابع دست اول صدر اسلام :

– ابن اسحاق ؛ قرن اول: کتاب سیره محمد (ص) مشهور به کتاب ابن اسحاق
– ابومخنف ؛ قرن دوم : مقتل الحسین
– احمد بن یحیی بلاذری ؛ قرن سوم : فتوح البلدان ، انساب الاشراف
– واقدی ؛ قرن دوم : مغازی رسول الله (ص)

– ابن اسعد ؛ قرن دوم : سنن النبی و ایامه
– یعقوبی ؛ قرن سوم : تاریخ یعقوبی
– طبری ؛ قرن سوم : تاریخ طبری
– ابن هشام؛ قرن دوم : کتاب سیره محمد (ص)

– مسعودی ؛ قرن چهارم : مروج الذهب _ التنبیه و الاشراف
– شیخ مفید ؛ قرن چهارم : ارشاد
– ابن اثیر ؛ قرن ششم : الکامل فی التاریخ
– ابن خلدون ؛ قرن هشتم : دیوان المبتدا و الجز فی تاریخ العرب و العجم
محیط پیدایش اسلام : از صفحه ۳۱ تا ۸۰ کتاب

• به لحاظ جغرافیایی { نقشه ،‌مساحت ، تقسمات ، همسایه ها ، شهرهای مهم و آب و هوا }
• به لحاظ بافت جمعیتی (بائده ، عاربه ، مستعربه ، مهاجرین یهود)
۱ـ مساحت جغرافیایی جزیره العرب چقدر است ؟ مساحت آن را از ۲۶۰۰ تا ۳۳۰۰ کیلومتر نقل کرده اند که مساحت ۳۰۰۰ کیلومتر مناسبتر است.
۲ـ علت وجود اختلاف در بیان مساحت جزیره العرب چه بود ؟ در قسمت شمای جزیره العرب مرز خاص و مشخصی بین ایران و روم وجود نداشت. بعضی از تقسیمات جزیره العرب مثل یمن ، حیره و غسان در سلطه امپراطوری‌ دیگر بودند.

۳ـ جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود نام ببرید ؟ جزیره العرب را ۲ و ۳ یا ۵ بخش تقسیم نموده اند که هر کدام از آنها می تواند درست باشد، این قسمتها شامل : حجاز ، نجد ، یمن ، یمن ، تهامه و عروض هستند.
۴ـ همسایگان جزیره العرب را نام ببرید ؟ به طور کلی همسایگان جزیره العرب دو امپراطوری بزرگ ایران و روم بوده‌اند ولی در نگاه جزئی تر همسایگانی چون یمن ، حیره و غسان را نیز دارد.

۵ـ شهرهای مهم جزیره العرب کدامند ؟ در منطقه حجاز شهرهای : مکه ، یثرب ، طائف و بندرهای جده و ینبع . در منطقه یمن شهرهای : صفا و عدن و در منطقه نجد شهر ریاض وجود دارد.

۶ـ از لحاظ آب و هوا جزیره العرب به چند بخش تقسیم می شود ؟ از لحاظ آب و هوا در منطقه گرم و بد آب و هوا : که شامل صحرای مرکزی آن بوده و علت گرمای بسیار هوای آن می باشد که شامل منطقه نجد نیز هست و منطقه خوش آب و هوا : به شهرهای طائف ، نثرب ، خیبر و ناحیه یمن می گفتند که تنها رودخانه موجود در جزیره العرب در منطقه یمن قرار داشته و سد معارب بر روی آن واقع شده است.

۷ـ بافت جمعیتی جزیره العرب را معرفی کنید ؟ بائده : که به قبایل نابوده شده اطلاق می شود. عاربه : که قبایل گفته می شد که موطن آنها آنجا بوده و آنها از نسل یعرب بن قحطانیان یا عرب اصیل هستند و در یمن مستقر بودند. مستعربه : به معنی عرب شده یعنی کسانیکه بعداً عرب شده اند که از جمله به بنی اسماعیل ، عدنانیان که در شمال و غرب مستقر بودند اطلاق می شد . مهاجرین یهود : یهودیانی بودند که از امپراطوری ها به آنجا آمده اند.

۸ـ دلایل مهاجرت یهودیان به جزیره العرب چه بود ؟ زندگی در یک سرزمین آرام – دوری از جنگ و درگیری یهودیان و مسیحیان – امید داشتن به ظهور پیامبر جدید
۹ـ نحوه اطلاق لفظ عرب بر جمعیت های ساکن را ذکر کنید ؟ لفظ عرب مشتق شده از کلمه یعرب بن قحطان بوده است – لفظ عرب مشتق شده است از نحوه زندگی بادیه نشینی و صحرا گردی بودن آنها – لفظ عرب مشتق شده از نوع زبان و تکلم آنها است.

۱۰ـ ادیان رایج را به ترتیب بیشترین پیروان نام ببرید؟
بت پرستی : در اکثر شهرها
مسیحیت : در شهرهای نجران ، حیره و غسان

یهودیت : در شهرهای یمن ، یثرب و خیبر
حنفیت : به پیروان حضرت ابراهیم (ع) گفته می شد
صابعین : به پیروان یحیی اطلاق می شد
بت پرستی در جزیره العرب ریشه الهه ، مادی و تاریخی داشت اما قرآن جاهلیت را علت بت پرستی مردم جزیره العرب بیان کرده است.
• به لحاظ فرهنگ و آداب و رسوم

• به لحاظ سیاسی
• زن در خانواده
• به لحاظ اقتصادی
۱ـ چه صفات بدی برای مردم جزیره العرب وجود داشت؟ از جمله صفات بد آنان ، افراط در قتل و خونریزی ، غارت گری ، ظلم به حق زنان و زنده به گور کردن دختران توسط عده‌ای در بعضی قبایل ، مبتلا به خرافات و افسانه ها ، جهل و نادانی ، تعصبات کور ، فساد ، هرج و مرج طلبی ، میگساری ، شراب خواری و ; .
۲ـ چه صفات نیکی برای مردم جزیره العرب وجود داشت ، سلحشوری ، احترام به قبیله و بزرگان و ریش سفیدان ، مهمان نوازی ، سخاوتمندی ، امانت داری ، وفا به پیمان ، صراحت لهجه ، حافظه قوی در حفظ اشعار و مقامت در برابر دشمن و ; .

۳ـ بارزترین مشخصه فرهنگی مردم جزیره العرب کدام است؟ و معنای آن چیست ؟ جاهلیت مهمترین مشخصه است و معنای آن یعنی نادانی و ارتباطی به داشتن سواد ندارد و قرآن مردم جزیره العرب قبل از اسلام که در حدود ۱۵۰ الی ۲۰۰ سال قبل از اسلام می زیستند را مردمی جاهل عنوان می کند.
۴ـ مفهوم جاهلیت از نظر قرآن چیست ؟ از نظر قرآن به جامعه‌ای جاهل گفته می‌شود که از دین خدا و فضایل اخلاقی و انسانی تهی باشد و مبتلا به خرافات ، بی دینی و شرک و بت پرستی و رذائل اخلاقی باشد.

۵ـ نظام سیاسی حاکم بر جزیره العرب چگونه نظامی بود ؟ دارای نظام اشیره‌ای و قبیله‌ای بود.
۶ـ عدم وجود حاکمیت منسجم در جزیره العرب چه بود؟ فقدان ایدولوژی واحد – نبود فرهنگ قومی واحد – عدم تمرکز جمعیت و وجود فرهنگ کوچ نشینی
۷ـ روابط موجود در بین مردم جزیره العرب به چه صورت بود ؟ یک نوع رابطه بر اساس اهمیتهای قویم (نسبی و سببی) – یک رابطه حیاتی بین آنها بود مثل پیمان امنیتی ، مثل پیمان حلف لاحا بیش (پیمان بین قریش و قبایل کوچک اطراف آن) – رابطه غیر حیاتی مثل پیمان های اقتصادی و سیاسی.

۸ـ نگرش کلی به زن در جزیره العرب چگونه بود ؟ زن را به عنوان کالا تلقی می کردند و این نگرش ناشی از شیوه زندگی آنها بود و مثل بقیه اموال به بازماندگان ارث می رسید.
۹ـ اوضاع خانواده در زمان جاهلیت چگونه بود ؟ ازدواجهای ظالمانه و اجباری بود. در طلاقها حقی برای زن وجود نداشته و زن مطلقه بدون اجازه همسر قبلی حق ازدواج با کسی را نداشت ، روابط زوجین با فرزندان نیز بسیار ظالمانه بود و فرزندان مقهور اراده پدر بودند.
۱۰ـ راه های امرار معاش در جزیره العرب چگونه بود؟ راههای خوب یا مثبت مانند تجارت ، کشاورزی ، دامداری ، فعالیت‌های معدنی و ; وجود داشت.
راههای منفی درآمد نیر مثل زورگیری و غارتگری ، برده فروشی ، مِی فروشی و ربا خواری وجود داشته است.
پدیده‌های جزیره العرب : از صفحه ۸۳ تا ۱۰۲ کتاب

• زمزم {تاریخچه و نحوه پیدایش ، معنای زمزم ، حوادث حول زمزم}
• کعبه { تاریخچه و نحوه پیدایش ، جایگاه ارزشی کعبه ، مناصب کعبه ، حوادث حول کعبه}
• مکه
• قریش

۱ـ به چه علتی حضرت ابراهیم ، حضرت اسماعیل و هاجر را به این بیابان آورد؟ ابراهیم (ع) با ایمان به حکیمانه بودن امر پروردگار و با تسلیم محض به اوامر الهه ، همسر و فرزندش را در بیابان سوزان حجاز ترک کرد و آنها را به خدا واگذار نمود. (اعتقاد به امر خدا )
۲ـ تاریخچه و نحوه پیدایش زمزم را توضیح دهید؟ پس از جدایی ابراهیم از همسر و فرزندش چیزی نگذشت که آب و غذای آنان تمام شد، از این رو حال اسماعیل رو به وخامت گذاشت و هاجر برای پیدا کردن آب بین کوه صفا و مروه هفت مرتبه دوان دوان حرکت کرد و بالاخره مایوس و نا امید نزد فرزند خود برگشت اما ناگهان زیر پای فرزندش آب زلال و روانی دید ، هاجر برق حیات و زندگی و حیات در چشمانش درخشید.

۳ـ علت خشک شدن زمزم در زمان قبیله جرهم چه بود؟ بدکاری جرهمیان در مکه – نگاه نداشتن حرمت کعبه – حیف و میل کردن اموالی که برای کعبه هدیه می‌شد و نیز ظلم و ستم در حق کسانی که به مکه می آمدند – رواج معاصی مانند زنا و ; . قول دیگر این است که قبیله جرهم از ترس حمله خزاعه، عمدتاً زمزم را خشک کردند و رئیس جرهم قبل از ترک مکه دو آهوی طلای که متعلق به کعبه بود با حجر الاسود و اشیاء دیگری از هدایای کعبه بود در زمزم انداخت و بر آن خاک ریخت.
۴ـ تاریخچه احداث بنای کعبه را بیان کنید؟ حضرت ابراهیم (ع) پس از حادثه ذبح، مامور تجدید یا احداث بنای کعبه شد. کعبه از زمان حضرت آدم (ع) و به دست وی بنا شده بود که بر اثر حوادثی مانند طوفان نوح (ع) و دیگر حوادث ویران و آثارش از بین رفته بود اما همچنان قواعد آن و پایه هایش درون خاک باقی بود، جبرائیل (ع) فرمان بنای کعبه را ابلاغ و شکل کعبه را به وسیله ابری که سایه افکنده بود به حضرت ابراهیم (ع) نشان داد.

۵ـ مصالح خانه خدا از کجا و توسط که تامین شده است؟ به دستور خداوند سنگ‌های خانه از ۵ کوه و توسط جبرائیل فراهم شد و به دست حضرت ابراهیم و اسماعیل (ع) ساخته شد.
۶ـ فلسفه استلام و بوسیدن حجر چیست؟ الف- حجر دست خدا در زمین است، ب- حجر سنگی بهشتی و مقدس است، ج- به خاطر قدوم حضرت ابراهیم از شرافتی خاص برخوردار است.

۷ـ انگیزه عبدالمطلب از حفر مجدد زمزم چه بود؟ عبدالمطلب می خواست پس از پیدایش آب، آن را به رایگان در اختیار همگان بگذارد و سقایت حجاج را به عده بگیرد و به آن سر و سامان و نظمی بدهد و از سوء استفاده‌های احتمالی جلوگیری نماید، که مخالف او در شرکت دیگران برای این کار نیز به همین علت بود.
۸ـ عبدالمطلب مکان زمزم را چگونه یافت و القاب او چه بود؟ در مورد مکان زمزم دو نقل وجود دارد، عده‌ای می گویند عبدالمطلب مکام زمزم را درخواب دیده و به او الهام شده که زمزم را مجدداً حفر کند، برخی دیگر می گویند که عبدالمطلب و فرزندش با حفاری‌ها و جستجوهای متعددی توانسته بود مکان زمزم را بیابد. سقایت و حفار زمزم از جمله القاب وی است.
۹ـ کعبه از چه زمانی دارای اعمالی شد و ماصب آن کدامند؟ کعبه از زمان ابراهیم دارای اعمالی شدو دستور حج و طواف در روز هشتم ذی الحجه به وسیله جبرائیل ابلاغ شد و آداب حج و مناسک آن نیز به ابراهیم (ع) آموزش داده شد.

مناصب کعبه عبارتند از : سقایت (آب دهنده حاجیان) – عقاب (پرچم داری) – رفادت (مهمان داری حجاج) – حجابت (دربانی و کلیدداری) – سدانت (خادمی) – قبه (اسلحه خانه) – سفارت – جمع آوری اموال کعبه و بت ها – قیادت (سرداری و سرپرستی کاروان‌های بازرگانی) – موسسه پرداخت دیه و غرامت – عمارت (نگهداری)
حوادث حول کعبه :

۱ـ عام الفیل چگونه رخدادی است ، علل پیدایش این حادثه و نتیجه آن چه بود؟
عام الفیل یا حمله ابراهه ، که به هدف ویران ساختن کعبه در سال ۵۷۰ میلادی به وقوع پیوست و ولادت پیامبر (ص) نیز در این سال اتفاق افتاد . علل پیدایش این حادثه از آنجا بود که ابرهه (پادشاه یمن) ، کلیسا و معبدی بسیار مهم ساخت به این امید که توجه مردم را از کعبه منصرف و به کلیسای مجلل خود نماید. اما هر چه تلاش کرد کمتر نتیجه گرفت. از این رو تصمین به نابودی کعبه گرفت و با پیلان جنگنده وسپاه مجهز ، به طرف مکه حرکت نمود. البته ابرهه قبل از رسیدن به مکله پیامی به پیشوای قریش (عبدالمطلب) رساند و در این پیام هدف خود را تخریب خانه کعبه اعلان نمود، نه حمله به قریش.

نتیجه این حمله شکست معجزه آسای سپاه ابرهه بود و به هر حال این شکست نتایج و دستاوردهای دیگر داشت که از آن جمله : الف ـ مکیان، قریش و کعبه در انظار عمومی جهان عرب و غیر عرب عظمت بیشتری یافتند، ب ـ قریشیان گرفتار غرور و تکبر خاصی می‌شدند، ج ـ این غرور باعث شد تا سخت گیری‌هایی را نسبت به اهل حِل ایجاد کرده و حتی بعضی از آداب حج را تغییر دهند.

۲ـ بازسازی کعبه و نصب حجر الاسود توسط پیامبر
چه خصوصیات و صفاتی را برای پیامبر اسلام در نصب حجر الاسود می‌توان ذکر نمود؟
الف- امین بودن ، ب- عادل بودن ، ج- عالِم بودن و حسن تدبیر منازعات ، د- برگزیده بودن پیامبر از طرف خدا ( به این دلیل ه حجر بعد از نصب از جایش نیفتاد) ، ه- مقبولیت پیامبر در مکه و شهرت عمومی وی

۳ـ مولود کعبه
فاطمه بنت اسد به هنگام احساس درد با باز شدن رکن یمانی وارد کعبه شد و پس از گذشت سه روز و متولد شدن حضرت علی (ع) از همان جا بیرون آمد.
مکه

۱ـ عوامل پیداش شهریت مکه چه بود ؟ الف- هجرت هاجر و اسماعیل ، ب- دعای حضرت ابراهیم در مورد آنجا، ج- پیدایش زمزم، د- آمدن قبیله جرهم ، ه- ساخت بنای کعبه ، و-آمدن قبیله خزاعه ، ز- آمدن قبیله قریش ( که به علت ایجاد یکجا نشینی مهمترین عامل شمرده می شود.)
۲ـ قبائل حاکم بر مکه را نام ببرید؟ جرهم ، خزاعه و قریش

۳ـ نام قبلی مکه چه بود و معنای آن چیست؟ مکه به بکه مشهور شده بود. یک معنای آن کوفتن گردن ستمگران و جباران است و معنای دیگر آن نیز از بکاه (گریه) ناشی می‌شود زیرا محلی بود هر کس برای راز و نیاز با خدای خود به آنجا می‌آمد.
۴ـ اقتصاد مکه و اوضاع سیاسی آن چگونه بود؟ اقتصاد مکه بر تجارت متکی بود و اوضاعت سیاسی آن هم قبیله‌ای بود.
قریش

۱ـ از چه زمانی و به چه شکلی لفظ قریش بر جمعیتی اطلاق شده است؟ گفته می‌شود که قریش به وسیله نصربن کنانه جد دوازدهم پیامبر (ص) بنیان گذاری شد، از این رو تمام کسانی که نسبشان به وی می رسد را قریشی خوانده‌اند.

۲ـ کدام گزینه می تواند بیانگر معنای قریش باشد ؟ معنای قریش عبارت است از : الف- پاکدامنی ، ب- بلند همتی ، ج- تاجری ، د- مصغر قرش ،ه- تجمع اقوام از یک تیره و نژاد
۳ـ قصی بن کلاب که بود و چه کرد؟ او جد چارم پیامبر (ص) بود. وی شخصی بسیار محترم و ارزشمند بود که به مقام حکومت مکه و کلیدداری کعبه و سقایت و ; رسید، از جمله کارهای مهم قصی بن کلاب عبارتند از : جمع آوری قبیله قریش در مکه ، تاسیس دارالندوه ، رسیدگی به مشکلات حجاج و تشویق مردم برای ساختن خانه در اطراف کعبه
۴ـ نحوه حاکمیت قریش بر مکه را بیان کنید؟ سه احتمال وجود دارد: الف- قصی بن کلاب بعد از حبشه خزاعی حاکم بر مکه و کعبه شد ، ب- قصی بن کلاب با کمک برادران و قومش توانست دست خزاعه را از مکه کوتاه کند، ج- با شیوع یک بیماری ، خزاعه شهر مکه را ترک کردند.

تولد تا مبعث : از صفحه ۱۰۵ تا ۱۲۸ کتاب
• میلاد نور [ تاریخ ولادت ، حوادث حین تولد ، نحوه و علت به دایه سپاری ، خدمتگذاران ، خاطرات و حالات در کودکی و نوجوانی]
۱ـ تاریخ ولادت پیامبر اسلام(ص) را بیان کنید؟ پیامبر ۱۷ یا ۱۲ ربیع الاول سال ۵۷۰ میلادی متولد شد، بنا بر نظر مورخین شیعه و سنی، ماه تولد ربیع الاول است، اما در مورد روز تولد اختلاف وجود دارد، که شیعه روز ۱۷ ربیع الاول و اهل سنت روز ۱۲ ربیع الاول را معین کرده اند و از آنجا که ائمه (ع) هفدهم را تایید کرده‌اند باید این قول را ترجیح داد. سال ۵۷۰ میلادی ، سال عام الفیل است.

۲ـ در سال و هنگام تولد پیامبر چه اتفاقاتی روی داد ؟ نابودی سپاه ابرهه در سال تولد پیامر (ص) که به عام الفیل شهرت گرفت و مبدأ تاریخ برای عده‌ای شد – سرنگون شدن بت‌های کعبه – خاموش شدن آتشکده فارس پس از این که هزار سال روشن بود – خشک شدن دریاچه ساوه که مورد پرستش بود – شکسته شدن کنگره‌های ایوان کسری (ایوان مدائن واقع در ساحل غربی دجله پایتخت دولت ساسانی)

۳ـ چه خصوصیاتی برا عبدالمطلب می توان نام برد؟ عدالت – سخاوت – اعتقاد و پای بند بودن به اهل علم – وفا و نذر – انعطاف پذیر بودن در مقابل آراء دیگران
۴ـ علت به دایه سپاری نوزادان چه بود؟ آمنه بیمار بود – نقل دیگر این است که در مکه یک بیماری فراگیر آمده بود که همه می خواستند فرزندان خود را به دایه بسپارند – بزرگان قریش رسم داشتند و اعتقاد داشتند که اگر نوزاد به دایه سپرده شود سرسخت شده و لهجه فصیح عرب پیدا می کند.

۵ـ پیامبر از چند سالگی به دایه سپرده شد؟ نوزاد عزیز آمنه پس از تولد سه روز از مادر شیر خورد و علت بیماری آمنه و عدم توانایی او در شیر دادن به مدت چهار ماه از ثوبیه تغذیه شد و سپس بنابر نقلی تا سه سالگی و بنا بر نقلی دیگر تا پنج سالگی نزد حلیمه بود و سپس تحویل مادرش آمنه در مکه شد.

۶ـ وجود پیامبر اسلام چه برکاتی برای خانواده حلمیه داشت ؟ در ابتدا وقتی در راه برگشتن بودند متوجه شدند که چهارپایانشان قوت جدیدی گرفتند و شترشان از شیر فراوان بهره مند گشته و نیز حلیمه دارای پستانهای پر شیری گشت به صورتی که به راحتی تغذیه دو کودک را انجام می داد. اتفاق مهم تر وقتی بود که به قبیله رسیدند و در کمال تعجب گوسفندان خود را با پستانهای پر شیر دیدند، حادث متوجه منشأ این خیر و برکات شد و گفت «این کودک بر ما مبارک آمد» و همچنین گوسفندان حلمیه هر جا به چرا مشغول می شدند و دهان باز می کردند آن زمین از علف ها سبز می شد تا آن حیوانات سیر شوند.

۷ـ نحوه به دایه سپاری پیامبر چگونه بود؟ دو احتمال وجود دارد؟ ۱- هیچ دایه‌ای به سراغ پیامبر نیامد و از آنجا که حلیمه دیر به مکه رسیده بود به ناچار پیامبر را برگزید، ۲- که احتمال قوی تر است و بیشتر مورد تایید است این است که پیامبر هیچ دایه‌ای را جز حلیمه نگرفت زیرا قبل از حلمیه دایه‌های دیگری سراغ نوزاد آمنه رفتند اما مورد قبول واقع نشدند تا این که حلمیه به سراغ او آمد و او را به آرامی در آغوش گرفت و او برای اولین بار از سینه راست حلمیه (که معمولا شیر نمی‌داد) شیر خورد.
۸ـ از کسانی که سعادت خدمت به پیامبر (ص) را در کودکی ایشان پیدا کردند می توان به :

• عبدالمطلب
• ابوطالب
• آمنه بنت وهب
• حلیمه
• ثویبه
• فاطمه بنت اسد
• ام ایمن

۹ـ اولین سفر پیامبر کدام بود و چه سختی‌هایی داشت؟ اولین سفر پیامبر یک سفر سخت و طاقت فرسا به یثرب بود. از سختی‌های این سفر آن بود که مسافت چهارصد کیلومتری مکه تا یثرب برای کودکی در آن سن زیاد و طاقت فرسا بود و نیز در این سفر پیامبر برای اولین بار مزار پدر را مشاده کرد و سپس شاهد بیماری و مرگ مادر (که در واقع تنها فقط امیدش در زندگی بود) بود. این سفر در سن پنج سالگی و به هدف زیارت مزار پدر برای او شکل گرفت که در هنگام برگشت در منزل ابواء آمنه بیمار و سپس در گذشت. اما در مکه نیز پس از دو سال از این جریان، پیامبر سرپرست خود یعنی عبدالمطلب را از دست داد.

دوران جوانی :
• مشاغل پیامبر [شعبانی – تجارت]
• ازدواج
• سیمای اخلاقی ، رفتاری و اعتقادی پیامبر قبل از بعثت

۱ـ پیامبر در چه سنی و به خواست چه کسی به شام سفر کرد؟ پیامبر اسلام (ص) در سن ۱۲ سالگی به همراه عموی خود با میل شخصی با کاروان تجاری قریش عازم شام شد.
۲ـ انگیزه پیامبر در سفر به شام چه بود؟ شش ماده دور بودن از سرپرست و عمو، برای پیامبر مطلوب نبود و پیامبر ترجیح می داد به همراه ابوطالب باشد – نوجوان به بعضی چیزها مانند مشاهده شهرها و سفر به مناطق دیگر علاقه مند بود.

۳ـ آیا پیامبر اسلام در سفر به شام و در ملاقات با بحیرا می توانست آموزه‌هایی را فراگیرد که بعداً از آنها در امر رسالت خود بهره گیرد؟ خیر امکان نداشت زیرا اول اینکه پیامبر در آن زمان ۱۲ سال بیشتر نداشت و بعد از گذشت ۲۸ سال به رسالت رسید و امکان اسفتاده از این آمیزه ها برای ایشان وجود نداشت. دوم اینکه مدت زمانی که پیامبر در نزد بحیرا بوده بسیار اندک بود و در این زمان اندک ایشان نمی توانست مطالب زیادی را فراگیرد. سوم اینکه ماهیت جلسه طوری نبود که بتوان مطالبی در حد وحی آموزش داده شود.

۴ـ آیا پیامبر اسلام از بصری به مکه بازگشت یا به سفر خود ادامه داد؟ بنا به قول قومی پیامبر بعد از صحبتهای بحیرا به همراه عموی خود به سفر شام ادامه داد زیرا امنیت پیامبر در نزد ابوطالب بیشتر حفظ می شد تا اینکه به همراه چند نفر به مکه برگردد – نزدیکی بصری به شام – وجود حاکمیت مسیحی در شام
۵ـ مقطع سنی که پیامبر شعبانی کرده و دلایل اثبات شبانی پیامبر را ذکر کنید؟ پیامبر از نوجوانی تا حدود ۲۰ سالگی شبانی کرده است. برای این ادعا دو گواهی وجود دارد‌: حدیث (پیامبر در حدیثی محل و فعل شبانی خود را برای مردم بازگو نموده است) – تاریخ

۶ـ از ماجرای شبانی پیامبر چه نکاتی برداشت می شود؟ در آداب و رسوم مردمان آن زمان یک سری مراسم نامناسب بود که پیامبر از آنها دور بودند – با خواندن این داستان به وجود دست غیبی در ترتیب پیامبر پی می بریم.

۷ـ علت شبانی پیامبر اسلام و پیامبران دیگر چه بوده است؟ قطعاً خداوند پیامبری را مبعوث نکرد مگر آنکه شبانی نمود تا بیاموزد چگونه بر مردم رهبری نماید. بدلیل اینکه بتواند انسانهای جاهل و کافر و مشرک را تحمل کنند – برای اینکه بتوانند انسانها را تربیت کنند – به جهت مطالعه در طبیعت و عجایب آن و دیدن آیات و نشانه‌های الهه
۸ـ پیامبر در چه سنی سراغ تجارت رفت ؟در سن ۲۰ سالگی و به دعوت خدیجه

۹ـ علل دعوت خدیجه از پیامبر برای همکاری تجاری چه بود؟ راستگویی ، امات داری و اخلاق پسندیده آن حضرت مورد توجه خدیجه قرار گرفت – به لحاظ جسمانی ، پیامبر فردی توانمند و عهده‌دار مسئولیت بزرگ بودند – در امر تجارت مهارت داشتند.
۱۰ـ چه خصوصیات و صفاتی را برای پیامبر در سفر تجاری برای خدیجه می توان ذکر کرد ؟ روحیه مشورت داشتن – روحیه قناعت و مناعت طبعی در آن حضرت – عزت نفس ایشان – موحد بودن – قدر شناس بودن – نبوغ در تجارت – روحیه وقت شناسی و تدبیر در امور

ازدواج :
ـ ازدواج با خدیجه
ـ علل تعدد زوجات

فعالیتهای سیاسی ، اجتماعی و امنیتی :
ـ‌ شرکت در فجار چهار
ـ شرکت در پیمان جوانمردان (حلف الفضول)
ـ شرکت در حل منازعات اجتماعی
ـ امانت داری

۱ـ این ازدواج غیر مترقبه چطور اتفاق افتاد و انگیزه خدیجه از ازدواج با پیامبر چه بود؟
حضرت محمد(ص) پیشنهاد ازدواج نداده و خدیجه نیز به طمع مادی پیشنهاد ازدواج نکرده، بلکه خدیجه به جستجوی امری معنوی و بسیار مهم در وجود امین مکه بود، آنچه بر این ادعا دلالت می‌کند عبارت است از : اخباری که مسیره از سفر تجاری پیامبر در شام نقل کرده بود، جریان محفل دانشمندان یهودی در منزل خدیجه ، خبر دادن از ظهور پیامبری در میان قریش ، و ازدواجش با یک زن ثروتمند ، خواب دیدن خورشید و تعبیر آن.

۲ـ کیفت خواستگاری خدیجه از پیامبر چگونه بود ؟ در مورد کیفت خواستگاری دو نقل شده : خدیجه مستقیماً خودش خواستگاری نمود ، اما بیشتر مورخین معتقدند نفسیه دختر عِلیه پیام خدیجه را به پیامبر رسانید و پیامبر پذیرفت.

۳ـ تعداد همسران پیامبر را بیان نموده و علل ازدواج های پیامبر را بنویسید؟ در مورد تعداد همسران پیامبر (ص) اختلاف است، عدد همسران پیامبر از ۱۱ تا ۱۵ نفر ذکر شده، اما مورخین معتقدند که در زمان حیات خدیجه پیامبر با هیچ زنی ازدواج نکردند، پیامبر ۵۰ ساله بود که خدیجه فوت نمود ( یعنی پیامبر اوج جوانی خود را از ۵۰ تا ۲۰ سالگی با خدیجه سپری نمود) و ازدواج های متعدد پیامبر پس از آن واقع شد. علل ازدواج های دائم پیامبر را می توان در چند مورد بازگو نمود : مشیت خداوند بر این امر تعلق گرفته بود (زیرا به این اندازه ازدواج دائم برای هیچ کس جایز نبود) – بعضی از ازدواج ها به خاطر حل مشکلات اجتماعی ، سیاسی و نیز جذب قبایل و نشکستن اتحاد آنان بوده – به جهت شکستن سنت‌های غلط جاهلیت – بعضی از زنان پیشنهاد ازدواج می دادند – بعضی همسران سهم پیامبر از انفال بودند – بعضی همسران اهدائی بودند – شاید یکی از دلایل اثبات عدالت پیامبر (ص) بود – بعضی ازدواجها به زناشویی منجر نشد.

۴ـ فجار به چه نوع درگیری هایی گفته می شد و آیا پیامبر در آنها شرکت کرده بود ؟
اعراب تصمیمی جمعی بر ترک مخامصه در چهار ماه (رجب ، ذی القعده ، ذی الحجه و محرم) گرفتند و جنگ و درگیری را در این چهار ماه ها حرام دانستند . در این ماه ها اگر کسی نزاع و مخامصه‌ای به وجود می آورد به آن نزاع فجار می گفتند. بنابر نقل مورخین حریم ماه‌های حرام چهار مرتبه شکسته شد که در فجار چهار پیامبر اسلام(ص) در سن ۱۹ سالگی بنابر ضرورت شرکت نمود.

۵ـ پیامبر (ص) به علت و چگونه در فجار چهار شرکت کرد؟ علت شرکت پیامبر را می‌توان در خطر بودن قریش نام برد و حضور پیامبر در این نزاع مشارکت دفاعی بود و پیامبر می‌فرمود : من تیرها را از عموهایم برطرف کردم . در ضمن فجار چهار به مدت چهار سال به صورت گسسته ادامه داشت که حضور پیامبر در این مدت در ماه‌های غیر حرام بوده است.
۶ـ پیمان حلف افضول چگونه پیمانی است و تاریخچه آن به چه زمانی بر می گردد و بنیان گذار آن چه کسانی بودند؟ در میان قبیله جرهم پیمانی وجود داشت که اساس آن ، دفاع از حقوق افتادگان و مظلومان بود که به حلف افضول مشهور بود. در قبیله قریش عبدا; بن حدعان و زبیر بن عبدالمطلب بنیان گذار آن بودند و رسول خدا در سن ۲۰ سالگی در این پیمان شرکت نمود.

۷ـ از ماجرای نصب حجر الاسود چه مسائلی از شخصیت پیامبر استنباط می شود؟ روحیه حل منازعات اجتماعی در پیامبر – شهرت وی به لحاظ امانت داری و راستگویی – مقبولیت وی در میان مردم مکه – برگزیده بودن وی (به لحاظ نصت هجر) – روحیه عدالت خواهی
سیمای اخلاقی ، رفتاری و اعتقادی :

” در حقیقت تو بر نیکو خلقی عظیم آراسته ای “
مردی از حضرت علی (ع) درخواست کرد که اخلاق پیامبر (ص) را برایش برشمارد . حضرت فرمود : تو نعمتهای دنیا را بشمار تا من اخلاق آن جناب را برایت بشمارم . آن مرد گفت : چگونه بتوانم بشمارم در حالی که خداوند می فرماید ” و ان تعدوا نعمه الله لا تحصوها ” اگر چه بخواهید نمی توانید نعمتهای خداوند را بشمارید.
امام (ع) فرمود : خداوند تمام نعمتهای دنیا را (با تمام وسعتش) قلیل و کم می داند و می فرماید ” قل متاع الدنیا قلیل ” اما اخلاق پیامبر (ص) را در آیه فوق الذکر عظیم می شمارد ، پس چگونه می توانم چیزی که عظیم است را شمارش کنم !

• آیین و اعتقادات پیامبر(ص) و اجداد بزرگوارش قبل از بعثت :
شیعه مهتقد است تمام اجداد پیامبر (ص) موحد و مومن بوده اند . شیخ مفید (ره) می فرماید پردران رسول خدا از آدم (ع) تا جد رسول خدا همگی موحد بوده اند و خود رسول خدا نیز پیش از بعثت موحد بوده است .

علامه مجلسی درباره پیامبر (ص) سه نظریه ارائه می دهد :
۱ـ آن حضرت حنیف و پیرو دین توحیدی حضرت ابراهیم (ع) یا شرایع گذشته بود .
۲ـ خود ملهم به دین توحیدی و آیین اسلامی خودش بود .

۳ـ پیرو دین یکتا پرستی دیگری بوده است .
اما نظر دوم بیشتر مورد تایید است چنانچه امام علی (ع) در خطبه قاصعه می فرماید : خداوند از کودکی پیامبر را بوسیله بزرگترین فرشته حفاظت و تعلیم می داد و نیز جمله ای از پیامبر (ص) از صحاح اهل سنت نقل شده است که فرمودند : اگر من به چیزی که در جاهلیت معمول بود اراده می کردم خداوند مانع می شد .
بعثت تا هجرت : از صفحه ۱۳۱ تا ۱۷۱ کتاب

• فلسفه نبوت
• ماهیت بعثت و وحی
• مقدمات دریافت وحی

• آغاز بعثت [زمان ، مکان ، کیفیت اولین وحی ، اولین آیات و سور ، اولین دعوت پذیران]
۱ـ بدون شک معتقدین و منکرین انبیا در اساس وجود نقش تاریخی انبیا اتفاق نظر دارند ، اما در اینکه نقشی مثبت یا منفی در حرکت تاریخ داشته اند اختلاف شده است :
الف) عده ای می گویند انبیا نقش منفی در حرکت تاریخ داشته اند ، زیرا جهت گیری و محور تعلیمات آنها صرفاً معنوی ، ضددنیایی ، انحراف از دنیا و توجه به آخرت بوده است و همیشه نیروی پیامبران صرف دلسرد کردن بشر از زندگی ، و به مانند ترمزی برای پیشرفت بشر می باشد .

ب) از نظر مارکسیسم نیز دین و انبیا نقش منفی در حرکت تاریخ دارند ، از این نظر که جهت گیری آنان را به معنویت و آخرت ، فریب و پوشش می داند برای توده مردم به نفع طبقه حاکم ، به عبارت دیگر طبقه حاکم در سه چهره ” دین ، دولت و ثروت ” نقش ایفا می کند و نقش ارباب ادیان ، اغفال و فریب به سوی ستمگران و استثمارگران بوده است و آخرت گرایی آنان ، واقعی نبوده است بلکه برای تسخیر وجدان طبقه محروم و انقلابی و پیشرو می باشد .