مقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسان

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسان دارای ۵۹ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسان  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسان،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسان :

چکیده:
از زمان های بسیار کهن تا به امروز احداث سد به عنوان یک راه حل منطقی و مناسب برای تامین آب جهت مصارف کشاورزی ، صنعت و شرب ، کنرل سیلاب ، تولید انرژی از نوع برقابی ، کنترل کیفی ، وغیره شناخته شده است . عملکرد این سازه های آبی به صورت اثرات اجتماعی ـ

اقتصادی و اکولوژیکی به صور گوناگون ازجمله تولید غذا ، تامین انرژی ، جلوگیری از خطرات سیل و خسارات مالی و جانی ناشی از آن ، آشکار گردیده و در نهایت این منابع آبی موجب توسعه و ارتقای سطح زندگی جوامع بشری گردیده اند .
همانطور که می دانیم اگر در ساخت یک سد تمامی عوامل در جهت مثبت عمل نمایند ، این انتظارات به طور مشخص در قالب اهداف (( احداث سد )) گنجانیده شده است . در مناسب ترین حالت ، بدون تغییرات اکولوژیکی شگرف که منجر به انهدام و تخریب سیستم اکولوژیک گردد ، احداث سد مزایای بی شماری به همراه خواهد داشت .

در حالیکه ساخت و بهره برداری از هزاران سد که در طی ۵۰ سال گذشته احداث شده اند نشان می دهد که طرح اینگونه منابع ذخیره آب همواره با موفقیت همراه نبوده و در پاره ای از مواقع موانع و مشکلاتی بروز نموده که اهداف اصلی از ساخت سد را به خطر انداخته است .
در مواردی به اهداف ساخت سد مانند : تامین آب ، تولید انرژی و غیره نیز دست می یابیم ، اما این سازه های آبی و دریاچه های آنها در هنگام ساخت و بهره برداری تغییرات نامناسب فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی ، بهداشتی و نهایتا تغییرات شدید اکولوژیکی را در اقصی نقاط جهان پدید آورده اند .درین مطالعه سعی گردیده که ناهنجاریهای سد های معروف جهان از نظر زیست محیطی مورد بررسی قرار گیرد
واژه های کلیدی: سد ، محیط زیست ، ،تخریب محیط،انسان ناهنجاریهی زیست محیطی

مقدمه:
احداث سدهای ناموفق در گوشه و کنار جهان و پیامدهای ناخوشایند زیست محیطی آنها ، موجب گردیده که تجدید نظر کلی در مورد (( توسعه )) و (( اکولوژی )) به عمل آید و (( توسعه پایدار )) به عنوان مبنایی برای ارزیابی مسائل زیست محیطی مطرح گردد.

ازسوی دیگر ، استفاده از تجربه طرحهایی که تاکنون به انجام رسیده ، با همه موفقیتها ، مزایا و منافع و یا ناکامیها ، تخریبها و نابسامانیها ، می تواند چراغ راه آینده طراحان چنین سازه هایی باشد ، تا در هنگام طرح و احداث سد و در مدیریت برنامه ریزی اجرای آن ، همواره به صورت زنگ خطری در جهت بهتر و مناسب تر نمودن طراحی و انتخاب راهها و روشهای مناسب تر ساخت و اعمال برنامه ریزی و بهره برداری مناسب از آب ، کمک و یاری نماید . اگر روزی سد جاجرود تخریب شود چه بلایی به سر مردم ورامین خواهد آمد. در زیر به مسایل کلی زیست محیطی بعضی از سدها در نواحی مختلف جهان اشاره می گردد.

ناهنجاری های زیست محیطی سد ها در جهان:
اثرات مثبت سد ها در توسعه و شکو فایی تمامی کشور ها امری بدیهی بوده و کسی منکر این اثرات مثبت سد ها در سطح کره زمین نمی باشد .ولی در کنار این توسعه در مواردی نیز ناهنجاری های زیست محیطی شکل گرفته که مشکلاتی رابرای ساکنین مناطق اطرا ف سد ها ایجاد نموده است.در زیر به اهم این نا هنجاری ها در سطح جهان اشاره می شود.

الف:چین:
ناهنجاری های زیست محیطی در طرحهای دره یانگ تسه (Yangtse) زبانزد بسیاری از محققین است .براساس قوانین مربوط به حفاظت از محیط زیست در چین ، برای کلیه سدهای متوسط و بزرگ در این کشور باید ارزیابی زیست محیطی (EIA) Environmental lmpact ASSessment) ) به عمل آید ، تا اثرات طبیعی زیست محیطی ، اثرات اکولوژیکی واجتماعی این منابع آبی مشخص گردند .

در واقع در این ارزیا بیها ، شناسایی اثرات ، پیامدها ، تاثیر منابع آبی ، تخفیف وتسکین موارد بحرانی ، ابزارهای محافظتی وبرنامه های بازبینی دائمی گنجانیده شده است . دولت چین جهت تامین آب شرب ، کشاورزی وصنعت طرحهای بزرگی را بر روی رودخانه یانگ تسه در حال طراحی وساخت دارد ، از جمله طرح دانگ جیانگ کو (Danjiangkou) ، گزهوبا (Gez houba) ، تری گورج
(Three Gorges) ، گیزشان ( Xingshan) ، زیرگول (Zhrgul) ، ووانکسیان (Waمقاله در مورد سدها واثرات تخریبی آن برروی محیط زیست و انسانian) را می توان نام برد . بر طبق برنامه دولت چین این طرحها تا ۱۵ ـ ۱۲ سال دیگر تکمیل می گردد .

به جهت عظمت طرحهای آبی بر روی این رودخانه ، اثرات و پیامدهای زیست محیطی آنها نیز فوق العاده با اهمیت خواهد بود . از جمله این طرحهای با اهمیت سد یانگ تسه است . از خصوصیات این سد می توان به ابعاد ساختمانی اشاره نمود :

ارتفاع سد یانگ تسه در حدود ۱۸۴ متر وطول تاج آن در حدود ۲۱۰۰ متر است ، وسعت دریاچه سد به حدود ۱۰۰۰ کیلومتر مربع می رسد وحجم دریاچه سد در حدود ۲۷ میلیارد مترمعکب است . هزینه این طرح در حدود ۳۰ ـ۱۷ میلیارد دلار (۱۲۰۰ – ۶۸۰۰ میلیارد تومان ) تخمین زده می شود !
اهیت این رودخانه از گذشته دور نیز در زندگی مردم چین نمایان بوده است . در حدود ۴۰۰ ـ ۳۵۰ میلیون از مردم چین در کرانه های ساحلی این رودخانه زندگی می کننند وتخمین زده می شود که بیشتر مواد غذایی چین در نتیجه استحصال آب از این رودخانه بدست می آید . در اهداف طرح فوق موارد زیر مورد نظر می باشند :

الف ۱ـ تولید الکتریسیته
الف -۲ـ تامین آب جهت مصارف کشاورزی ، شرب و صنعت
الف ۳ـ مهار و کنترل سیلابها .
منتقدان در ضمن آنکه منافع اقتصادی این طرح را انکار نمی کنند ، مشکلات ناشی از احداث این سد را چنین بیان می نماید :
الف ۴ـ جابجایی ۴/۱ میلیون نفر از مردمی که در محل دریاچه سد یانگ تسه زندگی می کردند .
خسارت عظیم مخزن در نتیجه ایجاد سد ، که باعث شد باغهای میوه و اراضی حاصلخیز سواحل رودخانه از بین بروند(ـ۸).

اراضی حاصلخیز سواحل رودخانه از بین بروند .
الف ۵ـ انقراض نسل تعدادی از گونه های که قدمت پاره ای از انها به دوران دایناسورها می رسد ، نظیر یک نوع ماهی عظیم الجثه و یا حیوانات نادری نظیر گربه دریایی ، درنای سفید ، دلفین ، نهنگ چینی و سگ ماهی .

الف ۶ـ لغزش دامنه ها و سقوط صخره های عظیم به داخل دریاچه که پایداری سد را به زیر سئوال می برد . برای مثال اگر صخره هوانگلا ( Huangla ) با حجم ۸/۳ میلیون متر مکعب به داخل دریاچه سد سقوط کند ، ایجاد موجی به ارتفاع ۷۵ متر محتمل است . گرچه این حادثه در فاصله ۶۵ کیلومتری از سد اتفاق می افتد ، اما مخزن سد پر با شد ، این موج عظیم خطر ساز خواهد بود .
الف ۷ـ وجود حجم زیاد رسوبات در مخزن سد .

الف ۸ـ عدم انتقال رسوبات به پایین دست سد وخطر کاهش حاصلخیزی اراضی زراعتی .
الف ۹ـ احتمال مسدود شدن دریچه ها و سیستمهای تخلیه تحتانی و پر شدن سیستمهای انتقال آب از رسوب در صورت عبور جریان غلیظ رسوب از سد .
الف ۱۰ـ هزینه بالای جابجایی مردم و تاسیسات که به حدود ۸ میلیارد دلار خواهد رسید .
الف ۱۱ـ شکست چنین سدی موجب انهام تعداد زیادی سد در پایین دست واز بین رفتن جمعیت زیادی از مردم سرزمین چین خواهد شد . سیل ناشی از شکست این سد که به۰۰۰ / ۲۹۰ متر معکب در ثانیه می رسد ، هر آنچه را در مسیر خود بیابد ، تخریب می کند .
الف ۱۲ـ تغییر فرهنگ بومی مردم این سرزمین در نتیجه مهاجرت نیروی کار عظیمی که موجب وقوع جرم و جنایت و گرانی در منطقه خواهد شد .

الف ۱۲ـ ازبین رفتن آثار باستانی که قدمت آنها به حدود ۲۰۰۰ سال می رسد ونشانی از برگهای زرین تاریخ چین را دارد .
الف ۱۳ـ ناراضی شدن مردمی که در نتیجه احداث این سد از سرزمین خود آواره می شوند .
الف ۱۴ـ احتمال وقوع زلزله القایی که نهایتا موجب از بین رفتن سد اصلی و سدهای دیگر منطقه می شود .
از طرفی دیگر منافع این سد از طرف موافقین در قالب موارد زیر بیان می گردد :
۱ـ کمک به رفع کمبود برق در چین که باعث صرفه جویی در مصرف سوخت فسیلی می شود و این امر در رفع آلودگی منطقه ای و جهانی تاثیر دارد .

۲ـ کمک به اقتصاد چین با تولید برق ارزان و مطمئن تر .
۳ـ امکان کشتیرانی وحمل ونقل در دریاچه سد به منظور انتقال کالا و جابجایی مردم که در نتیجه احداث سد در حدود۳۵ % از هزینه های حمل ونقل کاهش می یابد .
۴ـ کمک به تامین آب کشاورزی وشرب ۱۵ شهر وتامین آب برای صعنت نوپای چین .
۵ـ کنترل سیلابهای مهیبی که هر ساله سواحل رودخانه یانگ تسه را تخریب نموده و خسارات زیادی وارد می آورند .(۷)

در مطالعات زیستی محیطی این طرح روشهای گوناگونی بکار گرفته شده است . برای نمونه با توجه به عوامل زیادی که منظور می شوند ، پیامدهای زیست محیطی سد را در قالب فرمول زیر ارزیابی می کنند :
پیامدهای کمی وکیفی زیست محیطی سدها وآب بندها
اهمیت عامل یا مورد زیست محیطی مقادیری از یک تا هزار واثر کیفی زیست محیطی ۷کلاس با علامت (+ ) (( اثر مفید )) و (-) (( اثرمناسب )) را اختیار می کند . در جدولی که برای تعیین وارزیابی اثرات زیست محیطی تشکیل شده است ، در سطرهای آن عوامل طبیعی زیست محیطی ، طبیعت زنده و فواید زیست محیطی ( شامل ۴۷ م

ورد ) و در ستونهای آن ، وضعیت محیط زیست موجود ونتایج وعواقب زیست محیطی پس از احداث سد وبهره برداری در قالب (( کمی )) بیان گردیده است .
این ارزیابی برای ارتفاع سدهای ۱۵۰ ، ۱۷۵ و ۱۸۰ متری انجام ونتایج آن در موارد مختلف به صورت اعداد منفی ومثبت ارائه شده است . برای مثال برای حالتی که سد با ارتفاع ۱۵۰ متر از بستر بنا می شود ، اثرات مفید به صورت ۴۰۵ + واثرات منفی به صورت ۵۷۰ – بیان گردیده ولذا توجیه پذیری ، احداث سد را مواجه نموده است .

در این طرح سعی گردیده که عوامل نامناسب زیست محیطی با ابزار وطرحهای جنبی وسایر اقدامات لازم تسکین یابند ، حال اگر تصور شود که پیامدهای زیست محیطی نامناسب طرح ، بشدت اتفاق بیافتد ، معلوم نیست چه حوادث تلخی در تاریخ معاصر چین بروز خواهد کرد .
پیامدهای زیست محیطی طرح سانمن گورج (Sanmen Gorge) در چنین از جنبه های مفید ومضر مورد توجه خاصی قرار گرفته است .
از جنبه های مفید این طرح عمدتا تامین آب ، تولید الکتریسیته ، مهار سیلاب ، بهبود کیفی زندگی مردم از نظر ایجاد محیطهای توریستی وتفریحی ، بهبود آب وها در مقیاس محلی وایجاد محیطهای آبی برای تولید پروتئین ( ماهی )

را می توان نام برد .
از طرف دیگر جنبه ها وپیامدها زیستی نامناسب نیز در این طرح دیده می شوند . از جمله مشکلات ناشی از غرقاب شدن اراضی کشاورزی روستاییان و جابجایی مردم را می توان درچنین محیطهای پر جمعیت جستجو نمود .این بخش از اثرات زیست محیطی در قالب اثرات اجتماعی ـ اقتصادی

نامناسب طبقه بندی می شوند . علت این امر کمبود زمین برای تولید غذا جهت جمعیت انبوه چین است .رسوب بیش از اندازه این رودخانه نیز کاهش عمده ای در حجم سد پدید آورده است .بالا آمدن سطح آب زیر زمینی وشور وبا تلاقی شدن اراضی کشاورزی از عوارض نامناسب این سد است .
سد سانکمن گرج در بخش پایین رودخانه زرد چینyellow river) قرار دارد .سطح حوض آن ۰۰۰/۶۸۵ کیلومتر مربع ودر حدود ۴۴ درصد سطح کل کشور ایران است !

از اساس ترین مشکلات در رابطه با محیط زیست ، مسئله رسوب زائی حوضه است . این حوضه از نظر مقدار رسوب در دنیا کم نظیر است .حجم آورد سالیانه این رودخانه در محل سد در حدود ۴۵ میلیارد مترمکعب در سال است که با خود در حدود۶ /۱ میلیارد تن ، ( ۲۳۰۰ تن در کیلومتر مربع در سال ویا حدود ۳/۱میلیارد متر مکعب ) رسوب به مخزن سد وارد می کند . در واقع در هر متر مکعب از آب این رودخانه در حدود ۳۶ کیلومتر رسوب وجود دارد !

در این سد اهداف کنترل سیلاب وکاهش رسوب آب مطرح بوده ، اما رسوب خود مزاحمتی شدید برای سد فراهم ساخته است .(۳)
همچنین رها سازی آب صاف از سد موجب گردیده که در پایاب سد فرسایش شدید حاصل شود . در همان سالهای اول آبگیری ، خطر رسوب گذاری بیش از اندازه مشهود گشت وموجب پس زدن آب وبه مخاطره افتادن دشت مرکزی شانکسی ( shahxi) واراضی کشاورزی وتاسیسات طبیعی مجاور گردید . اثر تاریخی کسیان (xian) نیز که در ارتفاع ۲۰ متری از سد دریاچه سد قرار دارد ،

بدلیل شدت ورود رسوب به مخاطره افتاد . گرچه عملیات آبخیزداری درمنطقه انجام شده بود ، اما در پیش بینی اثر آن اغراق شده بود وتوانست در مدت زمان کوتاه به پایداری خاک در حوضه آبریز رودخانه زرد بیانجامد ولذا مقدار رسوب ورودی تغییر محسوسی نیافته . به دلیل وجود رسوبات از نوع رس ، پس از آبگیری لغزشهای شدید اتفاق افتاد در نتیجه هم اراضی کشاورزی از بین رفت وهم مخزن سد از رسوبات انباشته شده با احداث این سد در حدود ۶۶۰۰۰ کیلومتر مربع (۶/۶

میلیون هکتار ) از اراضی کشاورزی به زیر آب رفت که از آب مرغوب ترین اراضی کشاورزی ناحیه بود و۰۰۰ /۳۰۰ نفر از مردم جابجا شدند در فاصله بسیاری زیاد از محل سکوت قبلی خود سکنی داده شدند ابزار عدم رضایت مردم از ساخت این سد ، از همان اوایل کار برای دولت چنین مسئله ساز بود .

از مشکلات دیگر این سد ، شور وماندابی شدن اراضی کشاورزی بود ، حتی بدلیل بالا آمدن سطح سفره آب زیر زمینی ، بسیاری از ساختمانها تخریب شدند .
توجه به این ضایعات انسانی ، اکولوژیکی ، اجتماع واقتصادی که مجموعا پیامدهای زیستی ناگوار در ناحیه به وجود آورد ، دولت چین را واداشت که تغییراتی در سد ساخته شده به عمل آورد . از جمله بدلیل اینکه تخلیه کننده های تحتانی برای عبور جریان رسوبی کافی نبودند ، دو تونل موازی به قطر ۸ متر در جناح سد احداث گردید .در آن هنگام که فقط ۸سال از عمر سد گذشت ، ۳/۵ میلیارد مترمکعب از حجم سد کاسته شده بود !با این عملیات در مدت ۸ سال بعد فقط ۱۵ درصد به حجم مخزن سد اضافه شد. یک سری بند ، سد ودایک نیز برای رفع مشکلات ساخته شد ، تا پیامدهای نامناسب زیست محیطی را تخفیف دهد .

طرح سانمن گرج نمایانگر عدم توجه طراحان به مسائل زیست محیطی بوده وخسارات مالی وتنشهای اجتماعی همراه با تغییرات شدید اکولوژیکی ، مردم این نواحی را تا سالها متاثر ساخته است .این طرح در زمان خود بزرگ ترین طرح آبی چین بود که عواقب آن نیز کلمه ((بزرگ ترین)) را با خود یدک می کشد !
با نگاهی به تاریخچه احداث سد یانگ تسه به نظر می رسد که مقامات کشور چین احداث این طرح عظیم ، گران ، پرخرج وخطرناک را با سرنوشت ملت ودولت چین گره زده اند . از اینرو هنگامی که این طرح رنگ و بوی سیاسی پسیدا کرد ، گوشهای شنوا برای شنیدن اثرات و پیامدهای زیست محیطی به تدریج از میدان بدر رفتند وحتی کمونیستهای مخالف نیز نتوانستند کاری از پیش ببرند . در سال ۱۹۸۸ دولت کانادا موافقت خود را جهت ارائه کمک اعلام کرد ، ولی اعتراض دادگاه بین المللی و آژانس توسعه بین المللی این کمک را متوفق نمود ، اما بدلیل روابط اقتصادی ، حمایت از طرح دوباره اعلام گردید .

بعضی از کارشناسان احداث واتمام این پروژه را مشابه دیوار چین می دانند که از نظر اجرایی کار است عظیم ، اما برخلاف دیوار چین بلایا ، مصائب وپیامدهای احتمالی این طرح چنان است که تغییرات شدید اکولوژیکی ، اجتماعی واقتصادی ودر پایان امر مسائل سیاسی را در برخواهد داشت .چون اثرات وپیامدها در سطح وسیعی ازاین کشور گسترده می باشد ، لذا به نظر می رسد که این تغییرات ، منطقه ای وسیع تر از این بخش جهان را در بر می گیرد .

۱- پیامدهای زیست محیطی رود نیل و سد آسوان
نام آشنای رودخانه نیل ، حیات و تمدن بشر را در شمال شرقی قاره سیاه تداعی می کند . سرشاخهای این رودخانه ، رودخانه های نیل سفید ونیل آبی ، از ۹ کشور از جمله اتیوپی ، اوگاندا ، زئیر ، کنیا ، سودان و مصر سرچشمه گرفته و روان می گردد .(۴)

رودخانه نیل یکی از رودخانه های بزرگ در پهنه کره زمین است واثرات این رودخانه بر جوامع انسانی ، حیوانی ، نباتی ، مورفولوژی وشکل پستی و بلندیها و…. غیرقابل انکار است این امر تا بدآنجا پیش می رود که تصور وجود و تمدن کشورهایی مانند مصر بدون رودخانه نیل غیر ممکن است وزندگی ۷۰ میلیون نفر مصری به طور تمام وکمال به این رودخانه بستگی دارد .

با وجود آنکه رودخانه نیل از حجم آورد سالیانه بالایی برخوردار است ، اما نیاز مردم مصر ، سودان و اتیوپی نیز روز بروز افزایش می یابد وچون حیات مردم این سرزمینها به آب نیل گره خورده است ، به طور مسلم استفاده از رودخانه نیل به سادگی صورت نخواهد گرفت و چشم انداز مصالحه آب بین کشورهایی که نیل از آنها عبور می کند ، چندان روشن نیست لذا هرگونه توسعه منابع
نظیر احداث سد روی این رودخانه ، می تواند اولین آثار زیست محیطی خود را به صورت نتایج ناخوشایند اجتماعی ، اقتصادی وسیاسی در بین این کشورها نشان دهد .
بدیهی است که مردم این کشورها فقط چشم امید به این رودخانه دارند ولذا حق خود می دانند که جهت رفع نیازها وتوسعه آینده کشور ، حداکثر بهره بهرداری را از رودهای نیل سفید ونیل آبی را بنمایند، احداث هرگونه سدی بر روی این رودخانه وشاخابهای آن مقدار جریان پایاب را کاهش می دهد وپیامدهای اجتماعی . اقتصادی و اکولوژیکی شگرفی را به همراه دارد .
در حال حاضر در انتهای این رودخانه بزرگ ، سد اسوان در مصر ساخته شده است . سهم آب کشور مصر در حال به حدود ۷۰- ۶۰ میلیارد مترمکعب می رسد که در صورت ایجاد سدهایی بر روی این رودخانه در کشورهای بالادست ، مشکل کمبود آب در مصر تهدید بالقوه ای خواهد بود .

سد اسوان توانسته است یکی از در یاچه های بزرگ آب شیرین دنیا را ایجاد نماید . در طی سالهای اخیر مطالعات زیست محیطی مبسوطی به عمل آمده است تا اثرات نامناسب زیست محیطی این سد را مشخص نماید قبل از آنکه اشاره ای به اثرات شود ، لازم به ذکر است که اثرات مثبت این سد برجامعه مصر آن چنان گسترده می باشد که حتی ممکن است ، این اثرات برعوامل نامناسب سایه بیافکند و بیان پیامدهای نامناسب مورد پسند بسیاری از مردم و بخصوص مصریان نباشد .
مشکلات عدیده ای که می توان برسد اسوان برشمرد عبارتند از :
۱ ـ در مورد مسائل بهداشتی ، پیدایش وشیوع بیماری مالاریا در نواحی مجاور سد اسوان موجب مرگ ومیر ۰۰۰/۷۰ نفر درسال می گردد !

۲ ـ کاهش مقدار مواد غذایی که در سالهای گذشته توسط سیلابها به اراضی کشاورزی حمل می شد باعث کاهش حاصلخیزی اراضی شده وکشاورزان برای بالا بردن سطح تولید محصولات باید هزینه استفاده از کود شیمیایی را بپردازند .
۳ ـ عدم هماهنگی در برنامه ریزی و بهره برداری از سیستم آبیاری و زهکشی ، شور و قلیائی شدن اراضی را به همراه آورده است .
۴ ـ در سالهای ۹۸ـ ۱۹۹۷ پس از بهره برداری از سدهای اسوان ، ویروس
(Rift valley fever) به صورت همه گیر موجب مرگ ومیر هزارن راس دام و مردمی شد که در

سواحل دریاچه زندگی می کردند . این بیماری قبلا هیچگاه در این ناحیه از مصر مشاهده نشده بود و فقط در شمال سودان گزارشاتی مبنی بر وجود این نوع بیماری انتشار یافته بود . گرچه این بیماری مربوط به جامعه دامی است ، اما در طی سالهای اخیرتعدادی از انسانها نیز به ویروس آلوده شده اند .
۲- مشکلات زیست محیطی‌قاره سیاه
در غرب آفریقا ، در کشور سنگال تعدادی سد از جمله دیاما (DIAMA) با حجم ذخیره ۵۶۰ میلیون متر معکب در پایین دست رودخانه سنگال (Sehgal) و سد فام گلیتا (FOUM gleita) بر روی رودخانه گورل (GOROL) ، موجب شیوع بیماری

Rift- Valley fever در اطراف واکناف محدوده طرح گردیده وسپس شهر پر جمعیت روسو (ROSSO) را آلوده نمودند وبیماری به صورت همه گیر در آمد . این بیماری هیچگاه در غرب آفریقا دیده نشده بود و این دو سد موجب شیوع این بیماری در منطقه شده اند . این مرض تعداد زیادی از مردم و دامهای آنها را به کام مرگ کشانیده و موجب ضرر و زیانهای بسیار برای کشور سنگال گردیده است . در طرح اولیه این سدها ، به هیچ وجه پیش بینی این اثرات نامناسب اکولوژیکی متصور نبوده است .

در سال ۱۹۹۸ عملیات سد ماناتالی ( Manataly) در کشور مالی بر روی رودخانه سنگال تکمیل گردید .تعدادی سد نیز بر روی رودخانه اتیوپیا در حال تکمیل است ویا سدهای نظیر آن در مبالی (mebali) در جمهوری آفریقای مرکزی در طرح و برنامه ریزی قرار دارند که به طور قطع ویقین در زمینه توسعه و شیوع بیماری ، سرنوشتی مشابه سدهای اسوان و دیاما و فام گلیتا خواهند داشت . لذا بایستی از هم اکنون برای رفع این مشکل ، در طرحهای توسعه منابع آب منطقه اصول بهداشتی ملحوظ گردند و در واقع به این حقیقت تلخ اشاره گردد که توسعه سدسازی در آفریقا موجب بروز بیماری های گوناگون از جمله مالاریا ، تب زرد و….. خواهد شد .

۳- توسعه منابع آبی بر روی رودخانه آماوزن
یکی دیگر از بزرگترین رودخانه ها در سطح کره زمین ، رودخانه آمازون است که با جنگلهای وسیع و انبوه خود ، به عنوان منبع عظیم تولید اکسیژن در جهان است .به طوری که رنگ سبز سطح کره زمین از کهکشانها را به خاطر جنگلهای این منطقه می دانند .
مساحت حوضه آبریز این رودخانه ۵ /۱ برابر سطح کل کشور ایران ودر حدود ۳/۲ میلیون کیلومتر مربع است . دبی متوسط این رودخانه در نزدیکی دریا به حدود ۱۶۴۰۰۰ متر معکب در ثانیه می رسد وهنگامی که وارد دریا می شود تا فاصله ۲۰۰ کیلومتری ساحل دریا ، از غلظلت نمک آب می کاهد . این رودخانه در هر سال به طور متوسط ۵۲۰۰ میلیارد متر مکعب آب ، وارد دریا می کند .

این رودخانه در کشور برزیل قرار دارد . احداث تعدادی سد بزرگ بر روی این رودخانه موجب تغییراتی در وضعیت اکولوژی منطقه شده است . جابجایی انبوه مردم از سرزمین اصلی خود از خشونت و بی عدالتی احداث چنین سدهایی خبر می دهد ، طرحهای توکوری وبالبینا Balbina)،( Tucuri صد هزار نفر از مردم جنگل نشین را بی خانمان کرد . در واقع در حدود یک نفر از جنگل نشینان در مساحت ۵/۰میلیون کیلومتر مربع زندگی آنها به مخاطره می افتد .

جنگلهای آمازون یکی از ثروتهای جهانی است که با ایجاد سدهای بزرگ در خطر خواهد بود . تا به حال طرحهایی در منطقه اجرا شده وبه نظر می رسد که تا ۲۰ سال آینده در حدود ۰۰۰/۶۰ کیلومتر مربع (۶ میلیون هکتار ) از جنگلهای این نواحی به زیر آب رود . وقوع سیلابهای خطرناک و شدید به دلیل قطع درختان برای مصارف صنعتی نیز از مخاطراتی است که سبب پر شدن چنین سد هایی می شود .
۴- نیروگاه برقابی استرالیا ، دریاچه پدر Lake pedder))
چندی قبل در تاسمانیا (Tasmania) استرالیا ، طرح سد برقابی فرانکلین (franklin) مورد توجه قرار گرفت . در ابتدای امر شرح وتوصیف این طرح چنان مبالغه شده بود که با سایر طرحهای موفق برقابی مقایسه می گردید . اما مردم محلی به دلیل از دست دادن محیط گیاهی با آن مخالفت می کگردند . یونسکو به قضاوت نشست وآن را (( بزرگ ترین تراژدی از زمان استیلای اروپاییان بر منطقه )) دانست . سه موضوع اساسی در این مورد ذکر شد :

ـ محیط دارای یک موقعیت گیاهی ونباتی استثانی بود وتنها ناحیه جنگلهای بارانی استرالیا در این اندازه به شمار می رفت .
ـ رودخانه فرانکلین تنها یکی از سه رودخانه بزرگ باقی مانده استرالیا بوده که جهت استحصال آب وبرق از این رودخانه باید با دقت بیشتری طرح داده می شد .
ـ با توجه به آثار موجود ، این ناحیه وارث ۱۸۰۰ سال قدمت سکنای بشر در ناحیه غارهای کوتاکلین است که با ایجاد سد به کلی از میان می رفت .

مقاومت محلی مردم در مقابل دولتمردان و پشتیبانی جهانی ، موجب تغییراتی در دولت و قوانین شد تا بالاخره مردم موفق شدند و به جای آن دو سد کوچکتر با خسارات زیستی بسیار کمتر ، مورد موافقت قرار گرفت .
این امر به خوبی نشان می دهد که مدیران کشور باید با توجه به توافق مردم ناحیه به ایجاد یک طرح آبی اقدام نموده و از احساس مشارکت مردمی به نفع پروژه استفاده نمایند و بدین ترتیب طرح را از غربت نجات داده و اداره امور بهره برداری را نیز بدست مردم محلی بسپارند .

شبیه طرح فوق می توان از یک طرح برقابی در دره سیلنت (silent)
در سند نام برد. مردم این ناحیه که از اقلیت محسوب می شدند ، با طرح موافقت نداشتند ، ازبین رفتن پارکهای طبیعی ، جنگلها ومراتع ومحل و ماوای زندگی و انهدام حیات وحش انگیزه هایی بود که مردم را به مخالفت واداشته بود گرچه در تحلیل اقتصادی نسبت سود به زیان معقول بود ، اما آثار و پیامدهای اجتماعی نامناسب این امر را میسر ناساخت . استفاده از نیروگاه با سوخت فسیلی ویا انتقال الکتریسیته از نیروگاههای هسته ای ، کاهش ارتفاع سد و….. از اقداماتی بود که مردم ناحیه پیشنهاد کرده اند .

۵-بررسی های زیست محیطی سد ناگی ماروس درمجارستان
در سال ۱۹۸۹ دولت مجارستان دستور توفق ساختمان سد ناگی ماروس را صادر کرد .
این امر به دلیل هشدارهای زیست محیطی بود که در ارزیابی این طرح به دست آمد ه بودند وبه عنوان مسائل اکولوژیکی نامناسب در این سد به شمار می رفتند .
بررسی مسائل زیست محیطی نشان داده که وقوع خطرات زیست محیطی در هنگام بهره برداری عادی ودر هنگام طغیانهای رودخانه ، حتمی است .
متخصصین محیط زیست مجارستان تاکید می کنند که باید موارد زیر در طرح فوق در نظر گرفته شوند :
ـ توافق در مورد مسائل اجتماعی ، اکولوژیکی واصول زیست محیطی .
ـ توافق در مورد منابع طبیعی و پیامدهای ساخت سد در ناحیه .
ـ توافق در مورد سیاستهای زیست محیطی در منطقه

در این سر فصل بنا به توصیه متخصصین ، عواملی چون نقش تکنولوژی ، بهره برداری از اکوسیستم طبیعی شامل آب ، خاک وحاصلخیزی آن وآبهای زیرزمینی ، پیامدهای زیست محیطی در رابطه با راه حلهای تکنیکی ، اقتصادی وسیاسی ، مسائل مالی وبهره برداری دراز مدت و منطقه ای مطرح می شود ، مسائلی چون آبهای زیرزمینی از نظر کیفی وکمی ، آلودگی در نتیجه اتنریفیکاسیون ، لرزه خیزی ، مسائل زمین شناسی تغییر شکل ومنظره ، تغییرات در کشاورزی ، جنگل داری و …. نیز مطرح هستند .
در این طرح نسبت سود به زیان تعیین کننده نیست ، بلکه مسائل اکولوژیکی ، کیفیت آب ، مسائل سیاسی . جنبه های تکنیکی و سایر موارد ، پیشتاز مخالفت با طرح می باشند .