مقاله در مورد پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها دارای ۶۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها :

پروژه درس جغرافیای جهانگردی باعنوان سدها

فصل اول
اهداف سدسازی و انتخاب ساختگاه مناسب

شامل:
۱- تاریخچه سدسازی در ایران و جهان
۲- اهداف سدسازی
۳- طبقه بندی انواع سدها
۴- انتخاب نوع سد مناسب برای ساختگاه
۵- مطالعه، تحلیل و بررسی انواع سدها
۱-۱ تاریخچه سدسازی در ایران و جهان

بشر از زمانهای دور، برای مهار نیروهای طبیعی و در اختیار گرفتن آنها تلاش و تکاپوی زیادی انجام داده است. یکی از عمده ترین نیاز انسان در زندگی، مسئله آب است که عامل اساسی تشکیل تمدنهای کهن در مناطق مختلف جهان بوده و عدم آن، باعث نابودی تمدنهای قدیمی زیادی شده است. تاریخ و تمدن بشر نشان می دهد که اکثر شهرها و تمدن ها، تا حد امکان در کنار رودخانه

ها یا سواحل دریاها بنا شده است. با افزایش جمعیت و افزایش آگاهی ها، انسانها سعی نمودند در مناطق دورتر از رودخانه نیز از امتیاز آب بهره مند شوند. مهندسی سد از روش های ساخت ابتدائی و ساده به شکل پیچیده امروزی، تکامل یافته است. سدسازی کهن را باید ارج نهاد چرا که یک هنر اولیه و آزمایشات منتج از تجارب و آزمونهای ساده بوده است که بتدریج طی قرنهای

متمادی با علم درآمیخته است. سدهای خاکی ساخته شده در هزاران سال پیش از استحکام چندانی برخوردار نبودند لذا به راحتی بوسیله سیلاب شسته شده و از بین می رفتند. ولی ساخت سدهای با مصالح سنگی در بسیاری از نقاط دنیا رایج بوده است. یکی از اولین سدهای سنگریزه ای جهان، سد الکفاره در وادی الغراوی، نزدیکی حلوان در کشور مصر است. بقایای جامانده از این سد که زمان ساخت آن بین سالهای ۲۶۰۰ تا ۲۹۰۰ قبل از میلاد تخمین زده می‌شود، نظر هر

بیننده ای را به خود جلب می کند. این سد از نوع سنگریزه و به ارتفاع ۱۴ متر و طول ۱۱۵ متر با پوشش ساخته شده از سنگ تراشیده و هسته سنگ لاشه ای – شنی بوده است.
مهارت سازندگان سدها به تدریج در طول قرنهای متمادی افزایش یافت. رومیان سدهای زیادی با مصالح بنائی و ملات بسیار بادوام احداث کردند که برخی از آنها، هنوز هم مورد بهره برداری قرار می گیرد و سرریزهای بزرگ آن سدها، گواه بر درک رومیان از مبانی مهندسی است. در ایران قدیم نیز سد مهمی در تنگه باریکی بروی رودخانه کبار در حدود ۲۴ کیلومتری شهرستان قم ساخته شده است. تصور می شود این سد که قدمت آن به حدود ۱۳۰۰ سال قبل از میلاد می رسد،

قدیمی ترین سد قوسی باشد که هنوز هم پابرجا مانده است. ارتفاع آن به حدود ۲۶ متر و طول آن به ۵۵ متر بالغ می شود. بدنه این سد از سنگ لاشه سخت و رویه آن از ملات و تخته سنگ ساخته شده و دو سر قوس سد به دیواره های تنگه قفل و بست گردیده است.

طراحی سدهای پشتبنددار با احداث سد البوئورادفریا (که به نام سد المند الجو نیز معروف است) در نزدیکی باداجو اسپانیا در سال ۱۷۴۷ پیشرفت نمود. این سد یک سازه سنگ لاشه ای – بنائی به ارتفاع ۵/۲۳ متر و طول ۱۷۰ متر می‌باشد. که سطح پائین دست آن به پشتبندها تکیه دارد. مفاهیم طراحی سدهای سنگی از اسپانیا به آمریکالی شمالی و آمریکای جنوبی انتقال یافت در مکزیک سدهای سنگ لاشه ای – بنائی در موارد زیادی انتخاب گردید.

سازه بنائی معروف به میرالوم اولین سد چند قوس شناسائی شده دنیا است که در حدود سال ۱۸۰۰ میلادی در نزدیکی حیدرآباد هند ساخته شد. ارتفاع این سد تقریباً ۱۲ متر و طول آن ۷۶۲ متر است. جدول (۱-۱) لیست تعدادی از سدهای مهم ایران را نشان می دهد. همچنین در جدول (۲-۱) لیست بزرگترین سدهای مهم جهان با تقسیم بندی بر حسب ارتفاع و تیپ ساخت و به تفکیک کشورها و زمان ساخت و اجراء‌، ارائه شده است. با توجه به اینکه اطلاعات ارائه شده در این جدول، آخرین اطلاعات مأخوذ از شبکه های اطلاع رسانی جهانی است، لذا حتی بعضی از سدهای در حال ساخت را نیز شامل می شود.

]برای مثال بلندترین سد در حال ساخت جهان در حال حاضر در کشور روسیه با تیپ (E-R) به ارتفاع ۳۳۵ متر می باشد.

ردیف نام سد محل سد نوع سد ارتفاع‌ازشالوده
و از عمق (m) طول تاج سد عرض تاج سد در قاعده (m) سال اتمام
۱ گلپایگان گلپایگان پاره‌سنگی ۵۱/۵۶ ۳۴۰ ۱۵ ۱۳۳۹
۲ کرج (امیرکبیر) کرج بتنی‌قوسی ۱۶۵/۱۸۰ ۳۹۰ ۸۲/۳۰ ۱۳۴۰
۳ دز شمال دزفول بتنی‌قوسی ۱۹۰/۲۰۳ ۲۱۲ ۴۵/۲۷ ۱۳۴۱

۴ سفیدرود منجیل بتنی‌باپشت‌بند ۱۰۶ ۴۲۵ ۱۰۵/۱۰۰ ۱۳۴۱
۵ اکباتان همدان بتنی‌وزنی‌پایه‌دار ۳۳/۵۴ ۲۸۶ ۵/۳۶ ۱۳۴۲
۶ لتیان شمال تهران پایه دار ۸۰/۱۰۷ ۴۵۰ ۹/۹۹ ۱۳۴۶
۷ زاینده رود اصفهان دو ‌قوسی ۸۸/۱۰۰ ۴۵۰ ۶۵/۲۹ ۱۳۴۹
۸ زرینه رود بوکان خاکی ۵۰/۵۲ ۷۲۰ ۱۰/۲۴۵ ۱۳۵۰
۹ وشمگیر گرگان خاکی ۱۷۸/۲۸ ۴۳۰ ۱۲ ۱۳۴۹
۱۰ ارس قزل قشلاق خاکی ۳۸/۴۶ ۹۴۵ ۸/۱۸۲ ۱۳۴۹
۱۱ مهاباد مهاباد پاره سنگی ۴۶/۴۷۵ ۷۰۰ ۸/۲۱۵ ۱۳۴۹
۱۲ درودزن شمال شیراز خاکی ۵۵/۶۰ ۷۰۰ ۱۰/۴۰۰ ۱۳۵۲
۱۳ کارون مسجدسلیمان بتنی‌دو‌قوسی ۱۷۷/۲۰۰ ۳۸۰ ۶/۳۱۵ ۱۳۵۶
۱۴ چاه نیمه سیستان خاکی ۱۷ ۱۷۰ ۶/۱۶۸ ۱۳۶۰

۱۵ میناب (استقلال) میناب بتنی‌قوسی ۵۲۵/۶۰ ۴۵۰ ۲۵/۵۸ ۱۳۶۲
۱۶ لار شمال تهران خاکی ۱۰۵/۱۰۵ ۱۱۷۰ ۱۲/۱۰۰ ۱۳۵۹
۱۷ قشلاق (وحدت) سنندج پاره سنگی ۸۰/۹۰ ۳۳۰ ۱۰/۲۶۰ ۱۳۶۲
۱۸ سد دوم کوهرنگ فارسان بتنی وزنی ۲۲ ۷۳ ۱۳۶۴
۱۹ کارده کارده(مشهد) بتنی‌دو‌قوسی ۵۰/۶۷ ۱۴۴ ۳۲/۸۵ ۱۳۶۶
۲۰ طرق طرق (مشهد) بتنی‌دو‌قوسی ۷۴/۸۱ ۳۳۰ ۴۸/۱۲۸ ۱۳

۲۲ خمیران بالای‌نجف‌آباد خاکی ۲۵۵/۳۱ ۱۸۵ ۱۱/۱۴۸ ۱۳۷۱
جدول (۱-۱): لیست تعدادی از سدهای مهم ایران

سال تکمیل (m) ارتفاع تیپ کشور رودخانه نام ردیف
UC 335 E-R Russia Vakhah Kogun 1
۱۹۸۰ ۳۰۰ E Tajikistan Vakhah Nurek 2
۱۹۶۱ ۲۸۵ G

Switzerland Dixence Crand Dixence 3
۱۹۸۰ ۲۷۲ A Ceorgia Inguri Inguri 4
۱۹۸۰ ۲۶۱ R Mexico Crijalva Chicoasen 5

UC 261 E-R India Bhagirathi Tehri 6
UC 253 E-R India Toas Kishau 7
UC 245 A China Tiang Erlan Yalong 8
UC 245 A Russia Yenisei Sayano-shushensk 9

UC 243 R Colombia Cuavio Cuavio 10
جدول (۲-۱): لیست تعدادی از بلندترین سدهای جهان
Type: E= Earth fill (خاکریز); R=Rockfill (سنگریز);
G=Gravity (وزنی); A=Arch (قوسی)
UC=Under construction
Source: Vscold Register of Dams

تقریباً تا سال ۱۸۵۰، معیارهای ملی برای طراحی سد معدود بود. شکست سد پوئن تس برروی دورخانه ریوگوادالن تین در اسپانیا در سال ۱۸۰۲، عدم کفایت برخی روشهای تجربی را به نمایش گذاشت.

ابتدا قرار بود که این سازه بنائی وزنی، کاملاً برروی سنگ ساخته شود، اما کشف آبرفت عمیق در آبراه رودخانه منجر به استفاده از شمعکها و قیدهای چوبی در پی همان قسمت شد. پس از ۱۱ سال بهره برداری، زیربندی در هم شکست و بریدگی بزرگی در سد ایجاد شد. طی قرن نوزدهم، پیشرفت قابل توجهی در مهندسی سدهای وزنی در اروپا حاصل گردید. در سال ۱۸۵۳، مهندس فرانسوی ام. دوسازیلی توصیه کرد که فشار داخلی سد پائین تر از حد معین نگه داشته شده و

نیز ابعاد آن طوری تعیین شود که از لغزش جلوگیری به عمل آید، ۲۵ سال بعد، مفهوم خط منتجه نیروها در داخل یک سوم میانی هر صفحه افقی بوسیله دبل یو.جی.ام رانکین انگلیسی به تفصیل تشریح و روشن گردید. مفاهیم پیشنهاد شده بوسیله ام. دو سازیلی و رانکین راه را برای تحلیل منطقی سدها گشود.

درحالی که معیار یک سوم میانی بطور عام برای تأمین مقاومت سدهای وزنی تحت بار متوسط در مقابل واژگونی پذیرفته شده بود، مهندسین به اهمیت فشار بر کنش و لغزش پی می بردند.
در این راستا، در طراحی سد ویرنوی در انگلیس که طی سالهای ۱۸۸۲ تا ۱۸۹۰ ساخته شد، یک سیستم زهکشی برای کاهش فشار بر کنش پیش بینی گردید.

Number of incidents
Total Misc Rockfill Earthfill Cravity Buttress Arch
۷۲ ۱ ۲ ۴۹ ۶ ۵ ۹ Exploration
۱۱ —– —– ۸ ۲ —– ۱ Material
۲۵ —– ۳ ۱۷ ۴ ۱ —– Layout
۷۶ ۲ ۳ ۴۸ ۱۳ ۶ ۴ Design
۴۱ —– ۵ ۳۲ ۲ ۱ ۱ Construction
۶ —– ۱ ۵ —– —– —– Operation
۵ —– —– ۳ —– ۱ ۱ Supervision

۲۳۶ ۳ ۱۴ ۱۶۲ ۲۷ ۱۴ ۱۶ Total
جدول (۳-۱): تعداد حوادث اتفاق افتاده در سدهای با تیپ های مختلف بر اساس انتشارات کمیته بین المللی سدهای بزرگ
از اوایل قرن بیستم پیشرفت مهمی در فن آوری بتن سدها که شامل مخلوطهای دقیقاً کنترل شده، لرزش، سیمانهای مخصوص، انواع پوزولان، دانه بندی شن و ماسه، هوادهی، سرمایش و مواد افزودنی می باشد، به دست آمده است.
سازه های شگفت انگیزی چون سد گرانددیکسنس سوئیس که در سال ۱۹۶۲ به ارتفاع ۲۸۵ متر در کشور سوئیس ساخته شد، نمونه پیشرفت به دست آمده در طراحی و ساخت سدهای بتنی می باشند. در قرن نوزدهم با آغاز استفاده از ماشین آلات به جای حیوانات در حمل مصالح و متراکم ساختن خاکریز و غیره توسعه سدهای خاکی شتاب بیشتری گرفت. انتقال از دوره گریدرها و گاریهای اسبی، غلطک های صاف و ماله کشی بزودی با تعمیم استفاده از ماشین آلات سنگین

مانند غلطک پاچه بزی و کشنده های با یدک چرخ زنجیری به صورت کامل انجام گرفت. تا سال ۱۹۴۰ تجهیزات بزرگ ویژه ای برای جابه جائی و تراکم خاک و سنگ ساخته شده بود. در دو دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰، غلطک لرزان در وهله اول برای متراکم کردن شن و ماسه و سپس برای متراکم کردن سنگریزه ها مقبولیت گسترده ای پیدا کرد. این وسیله در انتخاب و ساخت سدهای سنگریز متراکم به جای خاکریز یا سنگریز غیرمتراکم تأثیر زیادی داشت.

با افزایش زیاد توانائیهای انسان در سدسازی، روند کار به سوی احداث سدهای خاکی بزرگ گرایش یافت و با شناخت عمومی از قابلیت این نوع سد برای انطباق با شرائط مختلف ساختگاه نسبت به سدهای صلب تر، این گرایش رو به فزونی گذاشت.
ساخت سدهای سنگریز با احداث سد سالتسپرینگز به ارتفاع بی سابقه ۱۰۰ متر در کالیفرنیای آمریکا (۱۹۳۱) جذابیت بیشتری یافت. این سد از نوع سنگریز غیرمتراکم با رویه بتنی است که تا اواسط قرن حاضر رایج بود.

۲-۱ اهداف سدسازی

هریک از سدها، دارای ویژگی خاصی است و برای اهداف مشخصی نیز طراحی و اجراء می شوند. بعضی از سدها برای یک هدف مشخص مثل جلوگیری از سیلاب و تخریب شهرها و روستاها ساخته می شوند و بعضی دیگر اهداف متعددی در ساخت آنها منظور شده است. در زیر به اغلب این اهداف اشاره می شود که هر سدی چه در گذشته و چه حال برای پوشش دادن به یکی از این نیازها و یا ترکیبی از این موارد، ساخته شده و یا ساخته خواهد شد.

۱- کشاورزی (توسعه اراضی و بهبود نوع کشت)
۲- تامین آب شرب مردم و آب مورد نیاز کارخانجات
۳- تولید برق شهری و برق صنعتی
۴- سیاحتی و گسترش صنعت توریسم
۵- تلطیف هوای منطقه و بهبود محیط زیست
۶- پرورش ماهی و مرغابی (تولید پروتئین)

۷- مهار آبهای سطحی و سیلابهای فصلی
۸- رسوبگیری و جلوگیری از گسترش رسوب در اراضی پائین دست

۳-۱ طبقه بندی انواع سدها
بطور کلی انواع و اقسام سدهایی که در سطح جهان برای پوشش هرکدام از اهداف سدسازی،‌ ساخته شده اند به شرح زیر طبقه بندی می شوند. لازم به ذکر است که این طبقه بندی بر اساس مصالح تشکیل دهنده اجزاء سد و شکل سد صورت گرفته است:
الف) سدهایی که توسط مواد متصل به هم ساخته می شوند.

ب)‌ سدهایی که توسط مواد غیر متصل به هم ساخته می شوند.
ج) سدهای ساخته شده با مصالح خاص.
مورد الف بیشتر شامل سدهای بتنی و سدهای ساخته شده با مصالح بنایی (در گذشته) است دارای تقسیم بندی زیر می باشد:
۱-سدهای وزنی
۲-سدهای قوسی
۱-۲ تک قوس
۱-۱-۲ قوس با شعاع ثابت
۲-۱-۲ قوس با شعاع متغیر
۲-۲ دو قوس
۳-سدهای پایه دار یا پشت بنددار
۱-۳ تک قوسی

۲-۳ چند قوسی
۳-۳ ساده
۴-سدهای انحرافی
۱-۴ انحرافی کاملاً متحرک
۲-۴ انحرافی نیمه متحرک
۳-۴ انحرافی ثابت
مورد ب در خصوص سدهای ساخته شده با مواد غیر متصل شامل انواع سدهای خاکی و سنگی و سنگریزه ای می باشد که به ترتیب زیر طبقه بندی می شوند:
۱-سدهای خاکی
۱-۱ سدهای خاکی همگن.

۲-۱ سدهای خاکی مغزه دار
۳-۱ سدهای خاکی دیافراگمی
۲-سدهای سنگی
۱-۲ سدهای سنگی
۲-۲ سدهای سنگریزه ای
مورد ج، سدهای ساخته شده با مصالح خاص شامل سدهای لاستیکی و زیرزمینی است که در فصل مربوطه توضیح بیشتر ارائه شده است.

۴-۱ انتخاب نوع سد مناسب برای ساختگاه
در اجراء پروژه های سدسازی، ابتدا درخواست مطالعه لازم جهت اجرای سد در یک منطقه خاص توسط مردم یا نمایندگان آنها یا کارشناسان سازمان ها، به واحدهای ذیربط ارائه می شود. (این در صورتی است که در آن منطقه شناسائی پتانسیل های سدسازی و محل های مناسب برای تمام منطقه صورت نگرفته باشد). در این صورت منطقه مورد نظر ابتدا روی نقشه های مربوطه مورد

مطالعه اولیه قرار می گیرد. در این مطالعه وجود آب کافی و محل مناسب برای مخزن و محور سد مد نظر قرار می گیرد. همچنین وضعیت کلی منطقه از لحاظ پوشش دادن به دیگر اهداف سدسازی از قبیل کشاورزی و حتی سطح زیر کشت مورد محاسبه قرار می گیرد. سپس در صورت وجود محل یا محل های مناسب، کارشناسانی مرکب از کارشناسان مسائل ژئوتکنیک، هیدرولوژی، زمین

شناسی و نقشه برداری به محل مورد نظر اعزام می شوند تا از نزدیک منطقه را مورد بازدید صحرائی قرار دهند. در پی این بررسی، علاوه بر مسائل هیدرولوژی، ژئوتکنیک، زمین شناسی و توپوگرافی منطقه، وجود رسوبات، مسائل محیط زیست، مسائل اجتماعی و اقتصادی و غیره مطرح می شود. در این انتخاب، محل سد و نوع سد و ابعاد آن و هزینه تقریبی آن جهت بررسی های بیشتر تعیین می گردد.

در انتخاب نوع سد، شرایط توپوگرافی و زمین شناسی محل، عوامل اولیه در ارزیابی مناسب بودن نسبی انواع سدها است. این مشخصات ساختگاه سد، که ارتباط متقابل با هم دارند، بر نحوه

بارگذاری روی پی و الگوی نشت از حاشیه های مخزن تأثیر می گذارند. اگر تغییر شکل پذیری یا شکل پی سد از نقطه ای به نقطه ای دیگر بسیار متغیر باشد، ممکن است منجر به تمرکز تنش در قسمتهای خاصی از سد شود. مخصوصاً سدهای خاکی ممکن است در اثر تغییر شکل، در نقاط بحرانی آسیب پذیر باشند. همچنین ممکن است در تکیه گاههای پرنشیب و در سطوح مشترک

سازه ای، که امکان متراکم نمودن مصالح به اندازه کافی وجود ندارد، نشستهای نامساوی ایجاد شود. در این محلها، تغییر شکل خاکریز ممکن است باعث بازشدن مجاری خطرناک برای نشست آب گردد. به همین دلیل، شکستهای زیادی در طول مجاری تخلیه صورت گرفته است. هرچند خاکریزهائی که به نحو صحیح ساخته شده است، قادر به تحمل حرکات زیادی می باشند ولی

مقاومت آنها در مقابل سرریز شدن آب نسبتاً کم است، لذا ارتفاع آزاد و ظرفیت سیستم سرریز آنها باید مقداری دست بالا و محافظه کارانه درنظر گرفته شود. برعکس این نوع سدها، اغلب سدهای بتنی می توانند در شرایط استغراق (عبور آب از روی تاج آنها) حداقل تا چندین ساعت مقاومت کنند. رمز ایمنی آنها ممکن است مقاومت پی در مقابل ضربه آب سرریز کننده باشد.

سدهای قوسی می توانند بارهای سنگینی را تحمل کنند، اما مقاومت و یکپارچگی آنها ذاتاً به مقاومت تکیه گاهها بستگی دارد. شکست این نوع سدها ممکن است در اثر فرسایش سنگ یا برش ناشی از فشار آب اتفاق افتد. تضعیف تکیه گاه قوس شاید در اثر فرسایش پی نیز حادث شود. سدهای وزنی به دلیل عمر زیادشان مورد توجه قرار گرفته اند. حجم زیاد این نوع سدها مقاومت آنها را در مقابل هوازدگی و نارسائی های ساختگاه افزایش می دهد. با وجود این، برخی از همین سدها نیز که اجزای پی آنها نسبت به لغزش آسیب پذیر و حساس بوده است، شکسته اند. این نقطه ضعف در معدودی از سدهای پشتبنددار نیز دیده شده است. هر یک از انواع سدها دارای ویژگیهای مشخصی می باشند،‌ اما نباید آنها را غیرقابل تغییر دانست. مطمئناً هر نوع سد

برای یک ساختگاه معین، دارای برخی معایب و محاسن می باشد. با وجود این، ارزیابی بر اساس موارد استثنائی می تواند گمراه کننده باشد. مثلاً سدهای سنگریز عموماً به تحمل مقادیر زیاد نشت طی مدتهای طولانی، معروفند. و این در موارد زیادی صحیح می باشد، اما برخی از آنها مقادیر زیادی مصالح ریزدانه دارند که آنها را، مخصوصاً اگر غیر متراکم و یا از لایه های ضخیم تشکی

ل یافته باشند، مستعد فرسایش می کند.
ویژگی سدهای خاکی و پاره سنگی این است که این سدها را می توان با حجم فوق العاده زیاد و در منطقه ای وسیع بر شالوده های غیرسنگی نیز بنا نمود. در صورتیکه اگر عرض منطقه آبگیر (یا عرض دره) خیلی وسیع باشد و یا شالوده ای آبرفتی و بطور کلی غیرسنگی وجود داشته باشد، ساختن سدهای بتنی یا اقتصادی نیست و یا اصلاً مقدور نمی باشد و معمولاً در مواردی که سد خاکی انتخاب می شود تنها نوع ممکن برای آن منطقه است. مزیت دیگر سد خاکی اینست که مصالح ساخت آن به فاصله کمی در دسترس است و به هر حال ارزان تر از مصالحی مانند بتن و فولاد تمام خواهد شد.
بنابراین در شرایط خاص می توان با اطمینان بیشتر تصمیم گرفت. مثلاً هنگامی که عرض رودخانه کم و دیوراهای محکم سنگی و بستر سنگی محکم وجود دارد مناسب ترین نوع سد، سد بتنی است که سرریز آن از تاج باشد و برعکس، اگر رودخانه بر یک دشت یا دره وسیع و بر یک بستر غیرسنگی می گذرد، ساختن سدهای بتنی مقدور نیست و تنها روش ممکن سد خاکی است. در موارد بینابین که امکان ساخت انواع سد میسر است، انتخاب یکی بر دیگری به سادگی میسر نیست.
در این موارد تجربه کارشناسان و مهندسین مجرب نقش تعیین کننده را دارد. که همراه با این عنصر اصلی، پارامترهای اقتصادی، وضعیت زمین محل، کارائی نوع سد برای هدف مورد نظر، امکان تهیه و حمل مصالح مورد نظر، مدت زمان ساخت و گاهی مدت زمان انحراف آب، امکان دسترسی به نیروی انسانی، مسأله هزینه سرریز، حفاظت آن و مسایل مربوط به دریچه ها هرکدام به نحوی در تصمیم گیری دخالت دارد. در سد انتخاب شده، کلیه موارد، مورد بررسی قرار گرفته است.

۵-۱ مطالعه، تحلیل و بررسی انواع سدها
علوم مهندسی سد، با توجه به گسترده بودن دامنه مطالعاتی آن در شاخه های مختلف علمی از پیچیدگی خاصی برخوردار است. همچنین با توجه به این تنوع و گستردگی، حجم مطالب مورد بحث در این علم، بسیار زیاد می باشد. لذا به هیچ عنوان بررسی تمام جزئیات مطالعات، تحلیل، طراحی و اجزاء در خصوص تمام انواع سدها در یک مجلد امکان پذیر نمی باشد. این درحالی است که روز به روز بر حجم مطالعات و یافته های علمی در این شاخه از علم افزوده می شود. و حتی سدهای جدیدی با فن آوری های جدید ایجاد می شود. در ادامه تعدادی از انواع سدها از نکته نظرات مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.

فصل دوم
سدهای بتنی (Concrete Dams)

شامل:
۱- سدهای بتنی وزنی (Concrete Gravity Dams)
۲- سدهای بتنی قوسی (Concrete Arc Dams)
۳- سدهای بتنی پایه دار (Concrete Buttress Dams)
۱-۲ سدهای بتنی وزنی (Concrete Gravity Dams)
سدهای بتنی وزنی برای پایداری به وزن خود وابسته اند. ارتفاع این نوع سدها معمولاً به طول پی سد بستگی دارد. در این نوع سدها، نیروی رانش آب در اثر اصطکاک سد با زمین خنثی می شود. پی این گونه سدها باید مستحکم باشد و معمولاً سنگ یکپارچه انتخاب می شود. البته احداث این نوع سدها روی سنگهای نفوذپذیر هم جواب داده است. به دلیل وزن بالای سدهای وزنی، سدهایی از این نوع با ارتفاع بیش ۲۰ متر را معمولاً بر روی سنگ بستر می سازند. این سدها

بیشتر برای سرریز آب از روی تاج مورد استفاده قرار می گیرند. برای همین معمولاً در رودخانه های عریض، سد وزنی را با سد خاکی ترکیب می کنند و از سد وزنی به عنوان سرریز استفاده می کنند.
یکی از قدیمی ترین سدهای وزنی ثبت شده سد وزنی الکانته (۱۵۹۴-۱۵۷۹) در اسپانیا است. سد فورن (۱۸۶۶-۱۸۶۱) که برروی رودخانه لویر در ۹ کیلومتری بالادست سنت اتین ساخته شده است، نیز یکی دیگر از آنها است.
سد گراندکولی (Grand coulee) (1942) برروی رودخانه کلمبیا در ایالت واشنگتن یکی از نمونه های سدهای وزنی عظیم دنیاست. این سد ۱۶۸ متر ارتفاع و ۱۲۷۲ متر طول دارد و حدود ۷۶۴۵۵۵۰ متر مکعب بتن در ساختن آن استفاده شده است. در ایران سد اکباتان نمونه یک سد وزنی است.
۲-۲ سدهای بتنی قوسی (Concrete Arc Dams)
این گونه سدها از همان اصول اولیه ساختمان پلهای قوسی تبعیت می کنند. تحدب قوسها همیشه به سمت آب است و بار اصلی آب که در امتداد سد پخش شده است، به دیواره های کناری دره یا تنگه ای که سد در آن ساخته شده است، وارد می شود. تحت شرایط مطلوب،

سدهای قوسی از سدهای وزنی، بتن کمتری نیاز دارند. البته در مقابل، مناطق کمتری شرایط ساخت این گونه سدها را دارا می باشند. وجود دره تنگ با جناحین سنگی سالم از شروط اصلی یک ساختگاه مناسب برای سد قوسی محسوب می شود. سد کرج یکی از سدهای دوقوسی مهم ایران می باشد. حوضه آبریز این سد، که ۸۵۵ کیلومتر وسعت دارد، عمدتاً از سنگهای آتشفشانی سازند کرج (توف سبز) پوشیده شده است. میزان فرسایش و رسوبزایی این حوضه کم و سالیانه حداکثر ۳۵۰۰۰۰ متر مکعب است. سد کرج برروی یک سیل دیوریتی مستحکم بنا شده است. پرده آب بند و پرده تزریق سد کرج بسیار خوب عمل می کند و نفوذپذیری آن بسیار کم (کمتر از یک واحد لوژون) است.