دانش رسان |
مرکز علم و دانش کشور مقاله بررسی مفاهیم و اصطلاحات مشاوره در مثنوی معنوی مولانا
در حال بارگذاری
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله بررسی مفاهیم و اصطلاحات مشاوره در مثنوی معنوی مولانا دارای ۱۱۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله بررسی مفاهیم و اصطلاحات مشاوره در مثنوی معنوی مولانا کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بررسی مفاهیم و اصطلاحات مشاوره در مثنوی معنوی مولانا،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله بررسی مفاهیم و اصطلاحات مشاوره در مثنوی معنوی مولانا :
مقدمه:
در این نوشتار سعی بر آن است که برخی از مفاهیم مشاوره و اصطلاحات رایج روزمره مشاوره و همچنین برخی از رویکردهای اصلی مشاوره با زبان شعر و از دیدگاه جلالالدین محمد بلخی ملقب به مولانا بیان میشود. بسیاری از آنچه که امروز مشاوران و روانشناسان بیان میکنند هر کدام به نوعی در آثار مولانا تجلی پیدا کردهاند.
مثنوی مولوی دریایی است ژرف و بسیاری از نظریهها و تکنیکها و مهارتهای مشاوره با زبان زیبای شعر در آن آورده شده است و ریشه بسیاری از نظریههای مشاوره و روان درمانی را مخصوصاً رویکردهای شناختی را میتوان در مثنوی مولانا یافت. در این تحقیق پس از تعریف و ارائه مفاهیم و اصطلاحات رایج در مشاوره سعی شده است که مصداقهای این مفاهیم در مثنوی معنوی یافته و با این اصطلاحات تطبیق داده شوند. در ارتباط با اهمیت مشاوره و فوائد آن در آثار مولانا و همچنین خصوصیات یک مشاور اشعار و ابیات بسیاری آمده است که در این تحقیق سعی شده به طور
نسبتاً کاملی به تمامی آنها اشاره شود. باشد که مورد قبول دوستداران رشته مشاوره قرار گیرد.
نیاز احساس شده در مورد مسئله:
با توجه به اینکه بسیاری از علوم و معارف جد
ید چه در مشرق زمین و چه در مغرب زمین به نحوی در آثار مولانا تجلی پیدا کردهاند و در این زمینه تحقیقات و پژوهشهای نسبتاً وسیعی صورت گرفته است و کتابهای زیادی نیز به رشته تحریر درآمدهاند ولی متأسفانه در مورد مسائل و مفاهیم مرتبط با روانشناسی و یا مشاوره در آثار مولانا تحقیقات و پژوهشهای کمتری صورت گرفته است و با توجه به این نکته که در مثنوی مولوی نکات قابل توجه و قابل تأملی در مورد اهمیت و فوائد مشاوره، ضرورت مشاوره، خصوصیات مشاوره
و همچنین برخی دیگر از مفاهیم رایج در مشاوره آورده شده است در این تحقیق سعی شده است تا این مطالب استخراج شده و به صورت نسبتاً منسجمی جمعآوری گردند. به امید اینکه در این زمینه تحقیقات گستردهتر و پردامنهتری صورت گیرد.
هدفی کلی:
هدف اصلی و نهایی این تحقیق استخراج مفاهیم و اصطلاحات مرتبط با مشاوره از کتاب مثنوی معنوی مولانا میباشد.
اهداف جزیی:
۱- پی بردن به نقش و اهمیت مشاوره در اشعار مولوی
۲- مقایسهای بین مهارتهای مختلف مشاوره با اشعار مولانا در مثنوی معنوی
۳- پی بردن به ویژگیهای مشاور و مقایسه آن با آنچه که در مثنوی مولانا آمده است
روش انجام تحقیق:
این تحقیق صرفاً یک تحقیق کتابخانهای و توصیفی است و برای انجام این تحقیق کتاب مثنوی معنوی مولوی و همچنین تفاسیر این کتاب و کتابهای دیگری که در حواشی و در مورد مثنوی مولانا نوشته شده بود مطالعه گردید و به طور نسبتاً کاملی مورد بررسی قرار داده شده است و هر کجا که به مشاوره و اهمیت آن و یا هر یک از مفاهیم مرتبط با مشاوره اشاره شده بود مورد تفکیک قرار داده شده است.
با توجه به خصوصیات تحقیقات توصیفی محقق سعی کرده است تا آنچه را که هست بدون هیچگونه تصرفی گزارش دهد و نتایج عینی از موقعیت بگیرد. هدف
محقق از انجام این نوع پژوهش توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات یک موقعیت یا یک
موضوع است.
تعریف واژهها:
مشاوره: مشاوره از نظر لغوی به معنی همکاری کردن و رأی دیگران را در انجام کاری خواستن است و به طور کلی مشاوره تعاملی بین مراجع و مشاورات که به آن وسیله به مراجع کمک میشود تا پس از شناخت خویش تصمیمات معقول و مقبولی اتخاذ کند. مشاوره یکی از فنون راهنمایی است که از آن به عنوان قلب برنامه راهنمایی تعبیر میشود.
همدلی: همدل بودن به معنی همراه بودن با مراجع است و در نتیجه این همدلی محیط اطمینان برانگیزی به وجود میآید که در آن مراجع احساس مهم بودن و در امان بودن میکند. در چنین محیطی است که مراجع میتواند در مورد خصوصیترین اسرارش، درونیترین احساساتش و چیزهایی که برای او بسیار دردآور است و آن قدر خصوصی است که جرأت بازگو کردن آن را نزد دیگران ندارد صحبت کند.
ناخودآگاهی: روان ناخودآگاه تمام غرایز بشر اولیه را دربرمیگیرد که برخی از این عوامل ارثی و برخی دیگر بر اثر تکامل و تحول دوران کودکی به وجود آمدهاند. تصورات و امیال سرکوفته و واپس زده هیچگاه از بین نمیروند و در ضمیر ناخودآگاه به
بقای خود ادامه میدهند تا در هنگام مناسب به خودآگاهی راه یابند.
ارتباط غیرکلامی: از طریق این نوع ارتباط میتوان اطلاعات زیادی را از بیمار به دست آورند. توجه به نحوه ورود و خروج او، نشست و برخواستهایش، نحوه لباس پوشیدن، نوع لباس، آرایش مو، طرز صحبت کردن، طرز نگاه کردن و … همگی حکایت از شرایط روحی - روانی فرد مراجع دارد.
مصاحبه مشاورهای: رابطه رویارویی بین دو نفر است که بدانوسیله مشاور می‌کوشد مراجع را در حل مشکلات و یافتن اهداف زندگی یاری دهد. رابطه بین مشاور و مراجع به قدری در مشاوره موفقیتآمیز اهمیت دارد که میتوان آن را هسته اصلی و مرکزی مشاوره قلمداد کرد.
رازداری: عامل مهم دیگری که در موفقیت مشاوره اهمیت دارد رازداری یا پنهان نگهداشتن مطالب مطرح شده در جلسات مشاوره از دیگران است. مراجع انتظار دارد که مشاور، راز و مشکل او را نزد دیگران فاش نسازد و تا زمانی که نسبت به مشاور چنین
اعتمادی پیدا نکند از طرح و بحث عمیق درباره مشکلش خودداری خواهد کرد.
مراجع: مراجع معمولاً فردی است که با مشکلی مواجه شده است و خود قادر به حل آنها نیست نوع مشکل مراجع ممکن است در زمینههای شخصی، خانوادگی و محیطی و یا شغلی و حرفهای باشد.
مشاور: مشاور فردی است که در زمینه مشکلات روانی یا شغلی و حرفهای و یا تحصیلی دارای مهارت و تخصصی است و در این موارد به مراجع برای حل مشکلش کمک می
کند.
فصل دوم
۱- پیشینه نظری تحقیق
۲- پیشینه عملی تحقیق
پیشینه نظری تحقیق:
در این فصل هر یک از مفاهیم و اصطلاحات مورد بحث را به طور نسبتاً گستردهای تشریح نموده تا معنی هر یک از این مفاهیم به طور روشنی معلوم گردند.
مشاوره: مشاوره تعاملی بین مراجع و مشاور است که بدانوسیله به مراجع کمک میشود تا پس از شناخت خویش تصمیمات معقول و مقبولی اتخاذ کند. به بیان دیگر مشاوره جریان بحث و بررسی مشکلات و مسائلی است که مراجع با آنها مواجه است و علاقمند به طرح آنها میباشد. م
راجع از طریق بحث و گفتگو درباره مشکلش با مشاور در یک جریان رابطه مشاورهای توأم با درک و تفاهم به خودشناسی و کشف راه حلی موفق می گردد و سرانجام تصمیم معقول و مناسبی اتخاذ کند.
مشاوره به دو صورت فردی و گروهی انجام میگیرد. شرکت فعال مراجع و مشاور و تعامل بین آنها از اهمیت ویژهای برخوردار است. مراجع معمولاً فردی است که با مشکلی مواجه است و مشاور نیز فردی است که در حل مشکلات روانی تخصصی دارد. اهداف مشاوره متنوع و متعدد هستند و نوع آنها به موضوع مشاوره و وضعیت مراجع و مشاور بستگی دارد.
مشاوره یک فرایند یادگیری شخصی است که در آن مشاور به مراجع در شناخت خود و مبنای رفتار و اولویتها و بررسی نگرشهایش نسبت به محیط و نیز جریان اصولی تصمیمگیریهایش کمک میکند.
در این فرایند مشاور، مراجع را در تعدیل و تغییر ادراکاتش نسبت به اهداف و یا نسبت به خودیاری میدهد و در مواردی هم او را از پیآمدهای تصمیماتی که نیل به اهداف را دشوار و یا غیرممکن میسازد آگاه میسازد. نوع مشکل مراجع ممکن است در زمینههای شخصی، خانوادگی و محیطی و شغلی یا حرفهای بوده باشد. مشاوره یک رابطه حسنه یاری دهنده است که در آن رابطه حسنه هسته اساسی کار است و یاری رساندن هدف نهایی فرایند مشاوره است.
کار و عمل مشاوره متضمن به کار بستن اصولی است که منتج از تکنیکها و یا نظریههایی است که با روش علمی تکوین شدهاند. مراجع با کمک مشاور، انتظارات و تواناییها و محدودیتهای خود را میشناسد و روابط خود را با دیگران بهبود میبخشد. از اطلاعاتی که درباره مراجع گردآوری میشود برای شناخت بهتر او و ارائه راهحلهای عملی استفاده به عمل میآید. برای انجام مشاوره، مشاور و مراجع باید در زمینههای گوناگون آمادگی کافی داشته باشند. وجود آمادگی آغاز و ادامه مشاوره را تسهیل میکند.
مصاحبه مشاورهای: مصاحبه مشاورهای رابطه رویارویی بین دو نفر است که بدانوسیله مشاور می‌کوشد مراجع را در حل مشکلات و یافتن اهداف زندگی یاری دهد. لازمه مصاحبه مشاورهای وجود رابطهای رویاروی بین مراجع و مشاور است این رابطه جنبه عاطفی و نیز عقلی دارد.
برای انجام مصاحبه مشاورهای تسلط طرفین به گویایی ضرورت دارد. مصاحبه مشاورهای نوعی هنر است و باید آموخته شود. مصاحبه مشاورهای فعالیتی هدفدار است که از عادات خاص تواناییها، مهارتها و روشها تشکیل میشود. برخی از این عادات از طریق کوشش و خطا آموخته میشوند و برخی از آنها را باید از طریق تجربه و عمل فراگرفت. مصاحبه مشاورهای میتواند اهداف زیر را داشته باشد: ۱- کسب اطلاعات درباره مراجع به منظور شاسایی نوع مشکل ۲- ارائه اطلاعات به مراجع و تشویق او به تفکر درباره مشکل برای یافتن راهحلهای احتمالی و کمک به مراجع برای خود- فهمی و خود-رهبری.
مشاوره از طریق مصاحبه مشاورهای صورت میگیرد از اینرو مشاور برای کمک به مراجع باید نحوه انجام مصاحبه مشاورهای را به خوبی فراگیرد. برای انجام و ادامه مصاحبهمشاورهای باید شرایطی رعایت گردد که عبارتند از ایجاد رابطه حسنه، رازداری، پذیرش غیرشرطی مراجع، درک مراجع و مشکل او و تهیه شرایط محیطی مطلوب. تمام این موارد هر یک به نوبه خود در انجام و ادامه مصاحبه مشاورهای موفقیتآمیز دخالت مؤثری دارند.
رازداری: عامل مهمی که در موفقیت مشاوره اهمیت دارد رازداری یا پنهان نگهداشتن مطالب مطرح شده در جلسات مشاوره از دیگران است. مراجع که انتظار دارد مشاور راز و مشکل او را نزد دیگران فاش نسازد و تا زمانی که نسبت به مشاور چنین اعتمادی پیدا نکند از طرح و بحث عمیق درباره مشکلش خودداری خواهد کرد. بدین لحاظ یکی از مهمترین عواملی که در موفقیت مشاوره تأثیر بسزایی دارد رازداری و پنهان نگهداشتن احساسات و مشکلات مراجعان از دیگران است. از نظر
ایجاد اعتماد به مشاور، مراجعان با یکدیگر تفاوت دارند برخی از مراجعان به زودی و به آسانی به مشاور اعتماد میکنند و مسائل و مشکلات خود را با او در میان میگذارند. تعدادی از مراجعان نیز ممکن است در زمینه ایجاد اعتماد به مشاور دچار شک و تردید شوند. در این حالت شاید مقصر اصلی خود مشاور باشد زیرا نتوانسته است اعتماد مراجع را جلب کند و یا اینکه در گذشته در مورد مراجعان دیگر رازدار نبوده و مسائل و مشکلات آنان را با دیگران در میان گذارده است. اگر مشاور درباره احساسات مراجع با دیگران به گفتگو بپردازد یا نام و مشخصات مراجع را برای دیگران بازگو کند و یا مشکل او را بدون اجازهاش با والدین در میان گذارد موجب سلب اعتماد مراجع نسبت به مشاور میگردد.
مشاور و مراجع توأماً تعیین میکنند که کدام قسمت از مطالب بحث کاملاً سری و محرمانه هستند و یا کدام بخش از گفتار را میتوان احتمالاً با افراد خاصی در صورت ضرورت در میان گذاشت یعنی با اجازه و موافقت قبلی مراجع مشاور میتواند اطلاعاتی را در دسترس افراد خاصی قرار دهد و از آنان برای حل مشکل مراجع استمداد کند.
به عقیده رن (۱۹۵۲ و ۱۹۷۰) هر موضوعی که در جلسه مشاورهیی مراجع و مشاور مورد بحث قرار میگیرد در زمره مطالب محرمانه و سری تلقی میشود و هیچ قسمتی از آنها نباید بدون اجازه و موافقت قبلی مراجع با فرد یا افراد دیگری مطرح گردد. موضوعاتی را که مراجع نمیخواهد دیگران از آن مطلع شوند مشاور به هیچ عنوان نباید با دیگران در میان گذارد. به منظور اینکه مشاوره حداکثر تأثیرگذاری را داشته باشد مراجع باید نسبت به این موضوع اطمینان خاطر پیدا کند که هر آنچه به مشاور میگوید در نهایت رازداری با آن برخورد خواهد شد. کمال مطلوب این است که مراجع با رازداری کامل روبرو گردد و در این صورت آزاد است تا به راحتی همراه با مشاور به کشف تاریکترین زوایای ذهن خود و بحث در مورد جزئیات محرمانهترین افکارش بپردازد.
همدلی: مشاور باید نخست با ایجاد رابطه حسنه و ایجاد محیطی گرم و صمیمی اضطراب اولیه مراجع را کاهش دهد به طوری که مراجع بتواند درباره خود و مشکلش در نهایت آرامش و امنیت صحبت را آغاز نماید. برای ایجاد رابطه حسنه مشاورهای شرایطی از جمله داشتن روابط گرم و پذیرا و همچنین همدلی بامراجع باید رعایت گردند. همدل بودن به معنی همراه بودن با مراجع است و در نتیجه این همدلی محیط اطمینان برانگیزی به وجود میآید که در آن مراجع احساس مهم بودن و در امان بودن میکند. در چنین محیطی است که مراجع میتواند در مورد خصوصیترین اسرارش، درونیترین احساساتش و چیزهایی که برای او بیشتر دردآور است و آنقدر خصوصی است که جرأت بازگو کردن آن را نزد دیگران ندارد صحبت کند. برای اینکه مشاور بتواند رابطه گرمی با مراجع داشته باشد باید با او دوستانه برخورد کند و به او توجه کند، به او اهمیت دهد و با او واقعی و روراست باشد. از این طریق اطمینان میان مشاور و مراجع افزایش مییابد و مشاور نیز جهان را به همان صورتی تجربه میکند که مراجع احساس میکند.
مشاور باید به هر چیزی که مراجع میگوید به دقت گوش دهد و با هر حرکت مراجع خود را با او تطبیق دهد. این همان چیزی است که آن را همدلی میگویند.
ارتباط غیرکلامی: در ارتباط مشاورهای علاوه بر استفاده از زبان برای انتقال پیامها یک سری از پیامها به صورت غیرکلامی رد و بدل میشوند که یک مشاور با تجربه میتواند با مشاهده دقیق حرکات، طرز حرف زدن، نحوه لباس پوشیدن، نحوه آرایش کردن و … اطلاعات بسیار ارزندهای را از مراجع به دست آورد. در بعضی مواقع ممکن است این ارتباطات غیرکلامی اطلاعات بیشتری را نسبت به ارتباط کلامی عاید مشاور کنند در انتقال یک پیام همراهی رفتار غیرکلامی مانند حرکت چشم، حالتهای صورت و وضعیت بدن اطلاعات مفیدی را به همراه دارند.
ناخودآگاهی: مهمترین قسمت ذهن که نقش بسیار حساسی در نظریه روانکاوی دارد ناخودآگاهی است. تا زمان فروید روانشناسان و فلاسفه پدیدههای فکری را ارادی و نتیجه ضمیر خودآگاه انسان میپنداشتند. اما فروید اولین کسی بود که به صراحت از روان ناخودآگاه و چگونگی تشکیل و تجلیات آن سخن راند. به نظر فروید قسمت اعظم رفتارها به وسیله نیروهایی هدایت میشوند که اصلاً از آنها آگاه نیستیم. این نیروهای ناخودآگاه عبارتند از غرایز، آرزوها، خواستها و غیره افکار ناخودآگاه برخلاف افکار نیمه خودآگاه فقط به شکلهای نمادین و مبدل وارد خودآگاهی میشوند. ناخودآگاهی از احساسات، تمایلات و حالاتی به وجود آمده است که در کنترل اراده نیست و به قو
انین منطقی، زمان و مکان محدود نمیشود. محتویات ناخودآگاهی برحسب زمان رویداد تنظیم نمیشوند و با سپری شدن زمان نیز از بین نمیروند. درک رابطه زمانی برعهده ضمیر خودآگاه است. در ضمیر ناخودآگاه چون بازرسی وجود ندارد اعمالی مثل نفی، شک کردن و تفاوت در میزان قطعیت وجود ندارد. فعالیت ضمیر خودآگاه مبتنی بر اصل لذت است و از قلمرو اخلاق پافراتر میگذارد و با واقعیتهای خارجی ارتباطی ندارد.
به اعتقاد ارنست جونز ضمیر ناخودآگاه بخش وسیعی از کل روان را تشکیل میدهد که هیچگاه خودآگاه نبوده است و یا اگر قبلاً ناخودآگاه بوده است حال واپس زده شده است. فعالیتهای ضمیر ناخودآگاه بسیار قویتر از فعالیتهای ضمیر خودآگاه است و قادر است که عمیقاً در افکار و عواطف و حتی شرایط جسمانی فرد تأثیر گذارد بدون آنکه خود شخص متوجه آن شود. به عبارت دیگر فشارهای ناخودآگاهی مدام میکوشند تا به صورت خودآگاه تجلی کنند.
پیشینه عملی تحقیق:
در مورد مولانا جلالالدین بلخی و ارتباط اشعار او با مضامین مشاوره یا روانشناسی متأسفانه تحقیقات بسیار اندکی صورت گرفته است. اگرچه میتوان به طور گستردهای نمونه هایی از مفاهیم روانشناسی و یا مشاوره را در آثار مولوی یافت ولی تجزیه و تحلیل و بررسی عمیق در این مرد نیاز به تحقیقات بیشتر و صرف وقت بیشتری است. محقق در یافتن پیشینه عملی در این مورد با مشکلات زیادی روبرو بوده است و به جزء یک تحقیق که در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی بود تحقیق دیگری را یافت نکرده است که عنوان دقیق این تحقیق عبارت بود از «بررسی زمینههای همسو با شناخت و شناخت درمانی از مثنوی مولانا» که پژوهشگر این تحقیق آقای سیدعلی کیمیایی بود که برای اخذ درجه کارشناسی ارشد این تحقیق را انجام داده بود استاد راهنمای ایشان نیز دکتر حبیبالله قاسمزاده بودند. این تحقیق در سال ۱۳۷۴ در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران صورت گرفته بود که چکیدهای از آن در ادامه این تحقیق ارائه میشود.
چکیدهای از این تحقیق:
ای بــرادر تــو هـــمه اندیشـهای مابقـی تــو استخــوان و ریشهای
گرگل است اندیشهات گل گلشنی ورنه خــاری و تـو هیمه گلخنــی
اخیراً گفته شده است که روانشناسی، شناختی شده است. منظور از اصطلاح
شناختی فرایندهای ذهنی یا درونی است مانند تصور، تجسم یا بازنمایی رویدادهای خارجی، یادسپاری و رمزگذاری کلامی تجربه و بازیابی اطلاعات. شناخت هم به کل این فرایندها اطلاق میشود و هم به محتوای آن مانند مفاهیم و خاطرات فروید، آدلر ، جرج کلی ، آلبرت الیس و دیگران نیز بر اهمیت شناختها در آسیب شناسی روانی تأکید داشتهاند این زمینه و زمینههای روانشناختی در فرهنگ و عرفان ایرانی مخصوصاً مثنوی معنوی یافت میشود به نحوی که میتوان گفت که برخی از مفاهیم عمده مطرح شده در شناخت و شناخت درمانی به نحوی در این اثر منعکس شده است. آنچه در شناخت درمانی اصل است اهمیت فکر و اندیشه و تأثیر آن بر رفتار است که مولانا هفت قرن پیش این اهمیت را به روشنی بیان میکند و معتقد است که ارزش افراد به اندیشه است و بیشتر از این انسان را همه اندیشه میداند و به طبع این اندیشه، شادی و غم، سعادت و شقا وت، اندوه و ناراحتی را نیز نتیجه آن میداند.
ای بــرادر تــو هـــمه اندیشـهای مابقـی تــو استخــوان و ریشهای
اندیشه سرآغاز هر فعل و عملی است. بینش به رفتار جهت بخشیده و هویت میآفریند و به اعتقاد مولانا اندیشه غلط عامل بروز روندهای درونی و یا بین فردی مشکلساز است. اضطراب و افسردگی و مشکلات روانی، اندوه درونی، همه و همه برگرفته از فکر خود فرد است. این طرز فکر در ارتباط با احساسات، احوال، رفتار و به طور کلی زندگی و حال انسان است که مولانا در بیان صریح میگوید.
جمــله خلقان سخــره اندیشهاند
فکر غــــم گــر راه شــادی میزند
زان سبب خسته دل و غم پیشهاند
کـــار ســازیهای شــادی میکنــد
اهمیت فکر نادرست و شناخت غلط یا باطل که در اشکال مختلف و هم، گمان، پندار، خیالاندیشی، ظن، تصور و قیاس جلوهگری میکند از دیدگاه مولانا به زیبایی هر چه تمامتر بیان شده است.
علم را دو پره گمان را یک پراست
مرغ یـک پــر زود افتـــد سرنگــون
ناقص آمد ظن به پرواز ابتر است
بـــاز پــرد، دوگامـــی یا فــــزون
در مثنوی مولوی اندیشه و شناخت فکر و عقل و فهم
و خرد و یقین به صورت مترادف و هم معنی به کار رفته است. مولانا اندیشه و تدبیر و علق را در خدمت انسان و غلام او میداند. بنابراین در فرایند تفکر و اندیشه آنچه به ذهن انسان میرسد نباید به آن بیاعتنایی کرد و چه بسا که فکر سازنده باشد و راهگشای مسایل و مشکلات روزمره یا آنچه در آینده با آن برخورد خواهیم کرد.
فکر در سینه در آیه نوبه نو
عقل اگر غالب شود بس شد فــزون
خند، خندان پیش او تو باز رو
از مــلایک ایــن بشر در آزمــــون
چنانچه شناخت غلط باشد رفتار نادرست پیامد آن خواهد بود. اغلب افراد از افکار مزاحم و منفی در رنجاند و در برخی مواقع این افکار مزاحم چنان رفتار و حالات روانی فرد را تحت تأثیر قرار میدهند که برای تغییر آن باید برنامههای خاصی ترتیب داده شود. اهمیت این افکار مزاحم، منفی و غلط را مولانا آن قدر مهم میداند که میگوید:
فکرت بدنــــاخن پــــر زهـــردان میخراشد در تعمـــق روی جـــان
و به بیان دیگر فکر نادرست میتواند انسان را به بزرگترین ناراحتیها و مشکلات روانی و رفتاری دچار میسازد.
«سوی اسفل برد او را فکر او»
فصل سوم
۱- مولوی و مفهوم مشاوره
۲- اهمیت مشاوره در مثنوی معنوی
۳- ویژگیهای مشاور از دیدگاه مولانا
۴- رازداری
۵- مولانا و مصاحبه مشاورهای
عنوان
۶- همدلی در مثنوی مولانا
۷- مولانا و ارتباط غیرکلامی
۸- مولانا و ناخودآگاهی
۹- پیشنهاد برای تحقیقات آینده
۱۰- محدودیتهای تحقیق
۱۱- منابع
مولوی و مفهوم مشاوره:
مولانا جلالالدین در نقش طبیب روح و روان انسان علاج نامهای به نام مثنوی جهت التیام آلام و بیماریهای نوع بشر ارائه داده است، فضای داستانهای مثنوی و جایگاه شخصیتها، رنگ و بوی محیط اجتماعی و گفتگوهای سنجیده که از فرهنگ، سنت و طبقه اجتماعی است جلابخش نمایشنامههای واقعی و طبیعی هستند. حکایتهای مثنوی سرشار از ظرایف مشاورهای و روانشناختی و تکنیکهای روان درمانی فردی و گروهی است.
شاید تا به حال بسیار این جمله را شنیده باشید که مشاوره علمی است که حدود صد سال از عمر آن بیشتر نمیگذرد و اما باید دانست که عمل مشورت و مشاوره کردن قدمتی بس طولانی دارد بطوری که در ادیان و متون گذشته به شکلهای گوناگون میتوان نمود آن را مشاهده کرد. در این فصل سعی میکنیم که اصطلاحات و مفاهیم رایج در مشاوره را با عقاید یکی از بزرگترین عرفای ایرانی یعنی مولانا جلالالدین بلخی مورد مقایسه قرار دهیم.
اهمیت مشاوره در مثنوی معنوی مولانا:
مولانا در مثنوی معنوی خود بارها به اهمیت مشاوره و مشورت کردن اشاره کرده است و حتی کسانی چون پیامبر را از مشورت کردن بینیاز نمیداند.
امــر شــاورهـــم پیامبر را رسید گرچه رایــش را بنــد رایی مزیــد
دفتر سوم
با توجه به اینکه رای و نظر پیامبر برترین نظرهاست باز هم در امور مختلف بینیاز از مشورت کردن نیست.
مولانا در مورد اهمیت مشاوره در جایی دیگر اشاره میکند:
مشورت ادراک و هوشیاری میدهد
عقلها، مرعقل را یاری دهد
(دفتر دوم)
مولانا در جایی دیگر با توجه به آیه ۳۰ سوره بقره به مشورت کردن خداوند با فرشتگان برای خلق و ایجاد بشر اشاره میکند.
مشورت میرفت در ایجاد خلق
جانشان در بحر قدرت تا بخلق
(دفتر دوم)
مشورت و نظرخواهی یک فرم بهرهگیری از عقلها و افکار دیگران است و هر انسانی به آن نیازمند است بهرهگیری از آراء و نظرات دیگران و استفاده از تجربیات آنها باعث میشود که ما در تصمیمگیریهایمان کمتر اشتباه کنیم و کمتر دچار پشیمانی شویم.
مشورت در کارها واجب شود
تا پشیمانی در آخر کم بود
(دفتر دوم)
مولانا در جایی دیگر به داستان حضرت آدم اشاره میکند و به اینکه اگر حضرت آدم در کارش با دیگران مشورت میکرد دچار پشیمانی و ندامت نمیشد.
یک قدم زد آدم اندر ذوق نفس
گر در آن آدم بکردی مشورت
زآنکه با عقلی چو عقلی جفت شد
نفس با نفس دگر چون یار شد
چون زتنهایی تو نومید میشوی
روبجو یار خدایی را تو زود
عقل با عقل دیگر دو تا شود
نفس با نفس دگر خندان شود
شد فراق صدر جنت طوق نفس
در پشیمانی نگفتی معذرت
مانع بد فعلی و بد گفت شد
عقل جزوی عاطل و بیکار شد
زیر سایه یار خورشید میشوی
چون چنان کردی خدا یار تو بود
نور افزون گشت ره پیدا شود
ظلمت افزون گشت ره پنهان شود
(دفتر اول)
در ادبیات فوق به صورتی زیبا چند فایده برای مشورت ذکر مینماید: نخست آنکه اگر در هر کاری مشورت شود سبب پشیمانی و عذرخواهی نمیشود دوم مشورت با افراد صالح و دانا انسان را از تیرگی میرهاند و باعث میشود که فرد راه درست را بشناسد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.
