مقاله در مورد تحلیل کلام

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد تحلیل کلام دارای ۱۲۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد تحلیل کلام  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد تحلیل کلام،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد تحلیل کلام :

تحلیل کلام

مقدمه
مطالعه زبان در سطوح مختلف ، همیشه محققان علوم مختلف از جمله فلسفه ، روانشناسی، مردم شناسی ، جامعه شناسی و بالاخص زبان شناسی را مجذوب خود کرده است .
بررسی ، شناخت و تبیین زبان بعنوان پدیده ای پیچیده ، زنده ، زایاو در حال تحول و چگونگی درک ویژگیهای این پدیده نیازمند رویکردی جزء نگر و ژرف کاوی در بن مایه های زایش ،شکل گیری و تولید واحدهای زبانی می باشد ضرورتی که در گذر زمان که با پیشرفت مداوم زبان شناسی و رشته های مرتبط بیش از پیش رخ می‌نماید.

در راستای این مطالعات و تحقیقات ، شاخه‌ها و رویکردهای مختلف زبان شناسی چون تحلیل کلام ومعناشناسی ، کاربرد شناسی ، تحلیل کلام انتقادی تبلور پیدا کرده است.

فصل اول :

کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه
در این فصل به بیان ویژگی‌‌ها و اصول مورد نیاز یک تحقیق علمی از قبیل طرح مسئله و بیان سئولات تحقیق ، فرضیه‌ها ، اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق ، اهداف و کاربردهای آن ، روش شناسی و محدودیتهای تحقیق پرداخته خواهد شد.

۱-۲ طرح مسئله و بیان سئوالات تحقیق:
همه محققان علاقه مند به بحث تحلیل کلام در جستجوی یافتن پاسخ به این سئوال هستند که کلام یا متن چگونه تولیدوتحلیل می گردد؟
آیا موقعیت و جهان پیرامون متن است که معنی را تعیین می کند یا خود متن به تنهایی می‌تواند نمایانگر معنی باشد ؟

چه ویژگیهایی در تشکیل یک متن یا کلام لازم است ؟
در این میان تفاوت‌های کلامی ناشی از تفاوت‌ها فرهنگی ، اجتماعی و جغرافیایی موجود در گونه های زبانی و زبان‌های مختلف رخ می نماید . رساله حاضر در پی شناخت تفاوت‌های کلامی در دو جامعه‌ی‌زبانی ایرانی و غربی می باشد به منظور مشخص کردن چهار چوب موضوع مورد بررسی و اجتناب از گستردگی آن ، تفاوت‌های کلامی سیاست پیشگان و رجال سیاسی غربی و ایرانی حول محور قطعیت و عدم قطعیت در سخنرانی ها و گفتگوهای ایشان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تحقیق حاضر به لحاظ نظری با تکیه بر اصول و مبانی تحلیل کلام‌وتحلیل کلام انتقادی در صدد تبیین سئوالات زیر می باشد:
۱ آیا وجوه مشترک ومتفاوتی در گفتمان‌های رجال سیاسی ایرانی و غربی از نظر قطعیت و عدم قطعیت دیده می شود؟
۲ آیا در چهارچوب نظریه هالی

دی مسئله قطعیت و عدم قطعیت گفتمان ایرانی و غربی قابل تبیین است ؟

۱-۳ فرضیه تحقیق:
۱ گفتمان سیاسی حاکم بر دو جامعه زبانی ایرانی و غربی متفاوتند .
۲ در چارچوب نظریه‌ی هالیدی مسئله‌ی قطعیت و عدم قطعیت در گفتگو های سیاسی ایرانی و غربی به طور جامع قابل تبیین است

۱-۴ اهداف و کاربرد تحقیق:
این تحقیق اهداف و کاربردهای ذیل را دنبال می کند .

۱-۴- ۱ اهداف
الف) بررسی گفتمان های سیاسی از بعد تحلیل کلام انتقادی

ب) آشکار ساختن رابطه متن و ایدئولوژی:
تحلیل گفتمان از زمان پیدایش همواره در صدد بوده است تا نشان دهد که هیچ متن یا گفتار و نوشتاری بی طرف نیست بلکه به موقعیتی خاص وابسته است این امر ممکن است کاملا ناآگاهانه وغیر عامدانه باشد .
ج)ارائه روشی جدید در مطالعه متون ، رسانه ها ، و گفتمان سیاسی.
۱-۴-۲ کاربردهای تحقیق:
الف) به دست دادن سازوکارهایی در جهت تشخیص متون مختلف از بعد تحلیل
کلام انتقادى

ب) استفاده از زبان در جهت معرفی دیدگاه های سیاسی فرهنگ های متفاوت . ج) به کار گیری راه کارهای نوین در امر ترجمه و تفسیر متون
کاربرد یافته های تحقیق در آموزش زبان از قبیل روش تدریس، مهارت های زبانی چون درک شنیداری ،خواندن، درک مطلب و دستور.

۱-۵- پیشینه‌ی تحقیق:
تحلیل کلام در ابتدا تنها به عنوان متممی برای مطالعات و تحلیل های کلاسیک محتوا مطرح شد ولی اکنون به نظر می رسد که رویکرد تحلیل کلام در مطالعات رسانه های همگانی ، علوم سیاسی و; مورد قبول واقع شده است . با وجود این کارهایی که در این زمینه انجام شده است (در غرب و نه در ایران ) هنوز محدود و در عین حال بسیار پراکنده و متنوع بوده و محدود به حوزه خاصی نیست . عمده این کارها تئاتر از گرایش های زبان شناختی تحلیل کلام ، تحلیل متن و نشانه شناسی است . (رک ، فرکلاف ، تحلیل گفتمان انتقادی ، ۱۹۹۵، وندایک ، مطالعه بین رشته ای اخبار به مثابه گفتمان ، ۱۹۹۱ ) اکثر این کارها که در انگلستان و فرانسه انجام شده‌اند به ابعاد ایدئولوژیک پیام های رسانه ها توجه خاصی مبذول داشته اند . (رک ، آسابرگر، ۱۹۹۱) در ایران نیز ،‌در این زمینه پایان نامه ها و تحقیقات محدودی به چشم می خورد که از زوایای مختلفی به بررسی این موضوع پرداخته اند .

یکی از تحقیقات انجام شده در زمینه ی تحلیل کلام انتقادی پایان نامه ای کارشناسی ارشد مهدی دمالی امیری از پشوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تحت عنوان تبلور ایدئولوژی و قدرت در کلا م تحلیل انتقادی اخبار رسانه ای است او در این تحقیق ضمن معرفی پیشینه و ساختار تحلیل کلام انتقادی و خواستگاه آن به بررسی فرضیه های ذیل می پردازد.
هیچ متن خنثی یابی طرفی وجود ندارد متون دارای بار ایدیولوژیک می باشند نحو متن نیز معنادار است زیرا نحو دارای معنای اجتماعی و ایدیولوژیک است و این معنا در جای خود به عواملی که دال هارا می‌سازند از قبیل رمزها ، بافتها و مشارکت وابسته است هر متنی به یک منبع قدرت یا اقتدار (نه لزوما سیاسی) مرتبط است.

در این تحقیق آمده است که جنبشهای اجتماعی برای به کرسی نشاندن ادعای خود مبنی بر وجود ظلم و ستم در جامعه ای ادبیات تحلیل کلام را گشترش داده اند از دیدگاه تحلیل کلام انتقادی که متأثر از نظریه انتقادی مکتب فرانکفورت و تفکرات مارکسیستی است.
زبان بر پایه ای سه گذاره ای مقدماتی استوار است نخست تمامی نشانه ها مادی هستند و به شکل فیزیکی تبلور می یاید دوم نشانه ها ماهیتی اجتماعی دارند. سوم چون نشانه زبان اجتماعی اند هر رویکر دبه زبان باید بر گفتار متمرکز باشد.
خارج از گفتار زبان فاقد حیات است و شکل نشان ها بیش از هر چیز با سازمان اجتماعی مشارکت کنندگان در آن مشروعیت می یابد ( امیری ۱۳۸۰ : ۸-۱۰).امیری ضمن برخی از مفاهیم نظری در زبان شناسی انتقادی از قبیل ساختار خرد و کلان قدرت به عنوان کنترل با ارائه ای شواهد زبانی و تحلیل آنها که غالباّ از متون رسانه ای می باشند موفق به تأیید فرضیه های تحقیق می شود ( همان ۱۱۵ – ۲۹).
پایان نامه سید فاطمه علوی (۱۳۸۱ ) تحت عنوان بررسی دیدگاههای روایی در سه داستان کوتاه صادق چوبک رویکرد تحلیل کلام انتقادی از دانشگاه تهران پژوهش دیگری است که ادبیات را از نگاه راجرفاولر در چارچوب تحلیل کلام انتقادی مورد بررسی قرار داده است.
علوی در این پایان نامه تحلیل ایدئولوژیک دیدگاه نویسنده را در تعامل با خواننده هدف غایی رویکرد تحلیل کلام انتقادی معرفی نموده است بر این اساس این پایان نامه طبق نظر فاولر و دیگر تحلیل گران کلام انتقادی ادبیات نه به عنوان هنر کلامی بلکه به عنوان زبان و به عنوان کلام در نظر گرفته می شود پس می توان همانند متون دیگر بستری برا ی انتقال ایدئولوژی و در نتیجه ابزاری انتقادی باشد وی در این تحقیق تلاش می کند که برای سئوالاتی همچون :
۱- خوانده آثار صادق چوبک چه راههای برای فهم موظع راوی در لحظات پردازش داستانهایش در اختیار دارد؟

۲- چرا خوانده داستانهای کوتاه صادق چوبک گاهی با شخصیتها احساس یگانگی و همدردی می کند و گاهی آنها را از خود مستقل و متفاوت می بیند؟

پاسخ بیابید(۱۳۸۱-۴)
علوی ( ۱۳۸۱-۲۸) به نقل از فائولر چهار موضوع محوری در نقد زبان شناختی مطرح می نماید این چهار موضوع برای درک مدل نقشه متنی فائولر که ریشه در تحلیل کلام و نیز تحلیل کلام انتقالی دارند عبارتند از
۱- ادبیات به منزله ای زبان
۲- ادبیات به منزله ای کلام
۳- رابطه ای زبان و ایدئولوژی
۴- نقش خواننده

برای فائولر ساختار اجتماعی و ایدئولوژی منابع اصلی دانش و مفرضیات در چهارچوب نقد زبان شناختی هستند ایدئولوژی عبارت است از نظام باورها و ارزشها و مقولاتی که شخص یا جامعه با ارجاع به آنها جهان را درک می کند و این زبان است که نقش حیاتی در تثبیت باز تولید و تفسیر ایدئولوژی ایفا می‌کند و به طور کلی منظور او از ایدئولوژی مجموع ارزشها یا نظام اعتقادی است که زبان متن منتقل می کند و در این دیدگاه خواننده به اندازه نویسنده در تولید فراساخت و فرا معنی مهم است. (همان ۳۱-۳۰)

علوی با پاسخ به پرسشهای تحقیق خود نتیجه می گیرد که از نظر ایدئولوژی با توجه به اینکه راوی داستان موضع بیرونی و عینی نسبت به شخصیتها و وقایع اتخاذ کرده است این متون بر اساس برشی واقعی از اوضاع اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی زمان نوشته شده است.
یار محمدی در کتاب شانزده مقاله در زبان شناسی کاربردی مقاله سیزدهم را به میزان قطعیت در متون نوشتار، علمی و ادبی دانش آموزان اختصاص داده است.

یار محمدی میزان قطعیت یا افال وجهی در کلام را یکی از نتایج عملکرد تعاملی زبان می داند وی به نقل از کتاب مقدمه ای بر دستور نقشه گرایی هالیدی ( ۱۹۸۵) می گوید . هالیدی سه نقش عمده بر زبان قائل است .
۱- عملکرد تجربی که ضمن آن شخص تجربه و احساس خویش از عالم را بیان می کند.
۲- عملکرد تعاملی که گوینده یا نویسنده از قضیه ای استفاده می کند تا با دیگران ارتباط برقرار کند.
۳- عملکرد متنی که ضمن آن گوینده یا نویسنده پیامی را به دیگران منتقل می کند.
هر یک از این عملکردها به صورت مختلفی ادا می شوند یکی از جنبه های تعاملی زبان ارایه ای میزان قطعیت در کلام است عبارت است از نگرش گوینده یا نویسنده نسبت به میزان توفیق انجام عمل یا سئوال را می توان با قطعیت تمام یا نفی و یا اثبات جواب داد نفی یا اثبات درد دو قطب

متقارن قرار دارند لذا این حالت نفی و اثبات را می توان با تقارن نامید حالت مختلف دیگر را می توان بی تقارن خواند که ضمن آن گوینده با استفاده از افعال و تغییرات خاص مانند : احتمال دارد، ممکن است، شاید و غیر مطلب را با درجه های مختلفی از قاطعیت بیان می کند وی در این مقاله خاطر نشان می سازد که درصد قطعیت در نوشته های علمی دانش آموزان بیشتر از نوشته های ادبی ایشان است البته یارمحمدی میزان قطعیت را در چهارچوب تحلیل کلام بررسی کرده است نه تنها تحلیل کلام انتقادی.

آقای گلزاده در رساله دکتری تحت عنوان ( مقایسه و نقد رویکردهای تحلیل کلام و تحلیل کلام انتقادی در تولید و درک متن ) ابتدا به بررسی رویکردهای مختلف تحلیل کلام و خواستگاه آنها پرداخته سپس ضرورت تحلیل کلام انتقادی را مطرح نموده است.
وی در بخشهای از پایان نامه خود با تجزیه و تحلیل متون برگزیده از رسانه های ایرانی نشان می دهد که آنچه برخی از متون بخصوص متون سیاسی و اجتماعی رسانه ها را شکل می بخشد ایدئولوژی و جهان بینی حاکم بر آنها ست.

آقا گلزاده همچنین با انتخاب متون مختلف فلسفی ، عرفانی ، علمی غیره ترجمه ای با استفاده از ساخت افعال از جهت وجه : التزامی ، اخباری، ساخت صفات و قیود، ساختهای دستوری مستقیم و غیر مستقیم ، معلوم و مجهول و عوامل انسجام از قبیل پیوندهای انسجامی همچون افزایشی ، نقیضی، علی، شرطی و انسجام واژگانی مانند هم آوای واژگانی و پیوستگی معنای در چهارچوب هالیدی و فرکلاف و فالر به نتایج ذیل دست یافت.

۱- تراکم متغیرهای قطعیت و یقین در متون فلسفی بسیار بیشتر از بسامد متغیرهای عدم قطعیت می باشد.
۲- درصد بسامد متغیرهای قطعیت و یقین در متون عرفانی بسیار بالاتر از متغیرهای عدم قطعیت یا احتمال در متون عرفانی است.
وی بر پایه نتایج حاصل شده ، درستی فرضیه خود مبنی بر دخالت موثر جهان بینی ، شناخت و ابزارهای شناخت در تولید و درک متن از سوی نویسنده یا گوینده را اثبات نموده است.
۱- ۶ روش تحقیق

روش تحقیق حاضر ، روش توصیفی-تحلیل است که بر اساس دو بخش ذیل تحقق یافته است:
الف) نوع داده ها و نحوه گردآوری آنها .
بی تردید از محور های اساسی هرگونه ارزیابی و سنجش علمی میان پدیده ها و متغیرهای گوناگون در تحقیقات و پژوهشها وجود ویژگی « قابلیت مقایسه بودن » است و این مهم جزء با تحدید و مطالعه در چهار چوب اجزای همسان و شرایط یکسان حاصل نخواهد شد از اجزاء همسان برابری و تشابه متغیرهای مورد مطالعه را مراد می کنیم و شرایط یکسان را به معنای بستر زمانی و موضوعی واحد به کار می بریم.

بر این اساس ارزیابی و اندازه گیری آثار و نتایج متفاوت یا متشابه ناشی از متغیر های مورد بررسی و در نهایت تحلیل آنها شالوده ای قابل اتکا و مبنایی صحیح خواهد داشت.
در تحقیق حاضر نیز جمع آوری داده ها محدود و مقید به شروط پیش گفته بوده است . از اجزای همسان در این تحقیق هم ترازی مقامات و رجال سیاسی دو جامعه مورد بررسی در سطح روسای جمهوری و وزرای امور خارجه می باشد.همچنین شرایط یکسان موضوع واحد یعنی حمله نظامی آمریکا به عراق – زمان واحد یعنی اسفند ۸۱ لغایت مرداد ماه ۸۲ و شیوه واحد ابراز نظرات و عقاید از طریق سخنرانی و مصاحبه مطبوعاتی را در بر می گیرد.به تناسب موضوع تحقیق و فاصله زمانی آن با انجام تحقیق رسانه های همگانی مکتوب شامل مطبوعات ( همشهری، ایران ، ;.) ، و اطلاعات منعکس شده در سایتهای اینترنتی (BBC-ششم فوریه ۲۰۰۳ و CNN- هجدهم جولای ۲۰۰۳ ) منابع گردآوری داده ها بوده اند.
ب) نحوه تجزیه و تحلیل داده ها
بر طبق نظر بارکوس تحلیل محتوا به معنای تحلیل علمی پیامهای ارتباطی است . پیام می تواند به صورت رمان ، یادداشتهای سیاسی و سخنرانی سر مقاله باشد از نظر وی این روش کاملا علمی است و با وجود جامع بودن از نظر ماهیت نیازمند تحلیلی دقیق و منظم است.(بارکوس ،۱۹۵۱، ۸)
روش تجزیه و تحلیل پایان نامه ی حاضر روش تحلیل محتوا بر اساس شاخص‌های زبانی است. این شاخص‌ها عبارتند از افعال وجهی ، افعال کمکی ، افعال ربطی ، قیدها ، وجه اخباری ، وجه شرطی ، وجه التزامی ، وجه امری ، جملات معلوم و مجهول و..

در ادامه یک صد جمله از رجال سیاسی ایرانی و یک صد جمله از رجال سیاسی غربی انتخاب شده است و این شاخص ها در این جمله به صورت درصد اندازه گیری شده است . با استفاده از کارشناسان آمار درصد شاخص ها و فراوانی آن ها در جملات مزبور به منظور درک قطعیت و عدم قطعیت در جدول هایی که در پایان آمده است ارائه شده است . در تحقیق حاضر به روش استقرایی عمل شده و نتیجه گیری نهایی حاصل بررسی جزء جزء واژگان است که به یک تعبیر معناشناختی منتهی شده است .

فصل دوم:

مروری بر تعاریف تحلیل کلام

۲-۱ مقدمه
در این فصل ادبیات تحلیل کلام معرفی می گردد . تحلیل کلام در هر دوره ای از زندگی اجتماعی انسان در چارچوب رویکردی خاص تعریف شده و مورد تحلیل قرار گرفته است . هر یک از رویکردها نقش مهمی در آنچه که امروز بهعنوان رشته تحلیل کلام و تحلیل کلام انتقادی مطرح است . داشته اند . تحقیقات جان سینکلر و مالکم کولت هارد و آراء زبان شناسان نقش گرایی چون رومن یاکوبسون ، تروبتسکوی و ویلم متسویس از حلقه زبان شناسان پراگ ، رایزلف از مکتب زبان شناسی کوپنهاگ ، ماسینوفسکی ، فرث ، جین آستین ، سرل ، گرایس ، دل هایمز همگی در

زایش و ;. تحلیل کلام نقش داشته اند که به طور خلاصه در این فصل به بررسی آن ها پرداخته خواهد شد . سپس به بررسی مطالعات هلیدی می پردازیم که دوران شکوفایی زبان شناسی متن و تحلیل کلام با وی شروع شد و زبان شناسان دیگر عموما متأثر از دستور نقش گرای وی بوده اند .

۲ -۲ مروری بر تعاریف تجزیه و تحلیل کلام :
کلام به قطعه ای پیوسته از زبان مخصوصاً زبان گفتاری اطل اق می شود که از جمله بزرگتر باشد. در واقع کریستال به نقل از لوینسون گفتمان را یکسری پاره گفتار میداند که بدون توجه به ساخت زبانی آن تشکیل یک واقعه گفتاری مشخص می دهد.مثل یک مکالمه، لطیفه ، سخنرانی یا مصاحبه (کریستال، ۱۹۹۱ ، ۱۰۶ ). یارمحمدی ( ۱۳۷۲ ، ۲۶۱ ) در تعریف کلام، آن را واحدی مرکب از جملات مرتبط به هم می داند.

لطفی پور (۱۳۷۱،۲۳) معتقد است که کلام فرایندی است که طی آن کلیه عوامل حاکم برکاربرد زبان در بین انسان ها شامل عوامل متنی، اجتماعی، فرهنگی، بین شخصی و غیره برای تبلور و شکل گیری پیام به تعامل می پردازند.
اصطلاح کلام ظاهراً اولین بار در مقاله “تحلیل کلام” نوشته زلیک هریس بکار رفته است. هریس در این مقاله دیدی صورت گرایانه و ساخت گرایانه از سازه های بزرگتر از جمله دارد و می گوید: « تحلیل کلام نگاهی صرفاً صورت گرایانه به متن است» او معتقد است بحث راجع به گفتمان را از دو بعد می توان سامان داد:
۱- بسط روالها و روش های معمول در زبان شناسی توصیفی وکاربرد آنها در سطح فرا جمله (متن) .
۲- رابطه بین اطلاعات زبانی و غیر زبانی مانند رابطه زبان ، فرهنگ ، محیط و اجتماع.
در بعد اول صرفاً اطلاعاتی زبانی مدنظر است ولی در بعد دوم اطلاعات غیرزبانی مثل فرهنگ، محیط و غیره که در خارج از حیطه زبانشناسی است. (زلیک هریس، ۱۹۵۲ ، ۲۸ )

باغینی پور ( ۱۳۷۵ ) معتقد است “به هر حال با تسلط بلامنازع دستور گشتاری چامسکی برزبان شناسی و با توجه به برداشت چامسکی از گشتار به عنوان ویژگی درون جمله ای، کوشش‌های هریس راه به جایی نبردو قطعات بزرگتر از جمله مورد بحث قرار نگرفت و در دهه هفتاد قرن بیستم مطالعه کلام به‌عنوان شعبه ای مجزا و جا افتاده از زبان شناسی مقبولیت یافت”.
آدام جا ورسکی و نیکلاس کاپلند(۱۹۹۸ ،۱۰۶ ،۹۸ )در مبحث گفتمان و تحلیل کلام می گویند که اصطلاح تحلیل کلام را اولین بار زلیگ هریس در سال ۱۹۵۲ به عنوان روش بر تحلیل زنجیره کلام یا نوشتار بکار گرفت. به نظر هریس (۱۹۵۲ ،۱) ، تحلیل کلام یعنی ادامه رویکرد زبان شناسی

اما در حد فراتر از جمله و همچنین ارتباط و همبستگی بین فرهنگ و زبان تلقی می شود. او ازروش توزیعی ای که بر اساس آن چگونگی به دنبال هم و یا درکنار هم قرار گرفتن عناصرزبانی مشخص می شود واینکه چگونه عناصر زبانی درمحیط مشابه دنبال هم قرار می گیرند، حمایت می نمود. او معتقد بود که بدین گونه طبقات معادل یا هم سنگ به وجود می آیند وترکیب طبقات در متن را سبب می شود. او برای بسط مفهوم معادل یا هم سنگ از اصطلاح گشتار دستوری استفاده می کنند که البته این اصطلاح درنزد دستوریان زایشی بعد از چندی مفهومی آشنا گردید او به کمک این مفهوم می گوید : ” جمله معلومی چون (A) دارای معادل ساخت

مجهولی چون جمله(B) است.”
I) Casals plays the cello
II) The cello is played by casals
زیرا هر ساخت معمولی دارای یک ساخت مجهول معادل خود است (هریس ،۱۹۵۲،۱۹).
کاربرد گشتار در نظریه هریس برای کاهش طبقات هم سنگ در یک متن بوده است.
اما با مطرح شدن مفهوم گشتارها به عنوان یک ویژگی درون جمله ای توسط چامسکی و دیدگاه غالب او در زبان شناسی که به طرح زبان شناسی زایشی – گشتاری منجر گردید ،تلاش های اولیه هریس در خصوص متن به عنوان واحد زبانی ادامه نیافت و رویکرد های گفتمانی ( تجزیه و تحلیل کلامی )را نمی توان به عنوان توسعه و تکامل مدل هریس دانست .

تامپسون (۱۹۸۵،۹۹-۹۸) معتقد است که تحلیل کلام قبل از هر چیز و هر کس به جان سینکلر،ملکم (۱۹۷۵،۱) و دیگر اعضاء گروه مرکز تحقیقات زبان انگلیسی دانشگاه بیرمنگام ارتباط دارد.
مدل تحقیقات تحلیل کلام بیرمنگام بر مبنای جنبه های زبان شناختی تعامل بین معلم و دانش آموز استوار است که این مدل را سینکلر و کولت هارد ارایه کردند.
تامپسون در مورد تحلیل کلام معتقد است:
« گسترش و بسط سریع پیکره ی مطالب به مطالعه موقعیت اجتماعی ای که در آن موقعیت کلام به کار می رودبستگی دارد. اگر چه مرزبین مطالعه گفتار و مطالعه متن نوشتاری چندان قاطع و روشن نیست » تامپسون(۷۴،۱۹۸۴)

مالم کایر (۱۰۱،۲۰۰۰)معتقد است که در زمینه گفتمان سه رویکرد اصلی وجود دارد:
۱رویکردی که بنیاد زبان شناختی دارد و تحت تاثیر آراء مایکل هلیدی است.
۲رویکردی که بیشتر بر بنیاد جامعه شناختی استوار است و تحت آراء هارولدگارفنیل قرار دارد.
۳رویکرد سومی وجود دارد که توجه خاصی به رابطه بین زبان و ایدئولوژی دارد که تحت عنوان زبان شناسی انتقادی مشهور است.

شفرین ( ۱۹۹۴ ، ۳۴- ۲۳ )سه رویکرد نسبت به کلام معرفی می نماید که این رویکردها عبارتند از: دیدگاه ساختاری نسبت به گفتمان، دیدگاه نقش گرایی و دیدگاه کلام به عنوان پاره گفتارها .
۱در”دیدگاه ساختاری” کلام عبارت است از مجموعه سازه هایی که رابطه خاصی با هم دارند و فقط می توانند در آرایه های محدودی رخ دهند . در این دیدگاه بر نحوه‌ی نقش گذاری واحدهای زبانی در رابطه بایکدیگر تاکید شده و نقش یا بافت موقعیتی که کلام جزئی ازآن است و بطور کلی فرایند ارتباط زبانی نادیده گرفته‌شده است.

۲در “دیدگاه نقش‌گرایی” مطالعه کلام یعنی مطالعه همه جنبه های زبان در کاربرد. در اینجاکلام را یک نظام می انگارند که از طریق آن نقش های خاصی تبلور می یابند. اگر چه در این دیدگاه ممکن است قاعده‌مندی‌های صوری به خوبی مورد بررسی قرار گیرند اما توصیف نقش گرایانه کلام در نهایت توجه تحلیل گر را از مبنای ساختاری این قاعده مندی ها به انگاره‌های گفتاری که برای استفاده در مقاصد خاص ودربافتی خاص به کار می روند جلب می کند (شفرین ۱۹۹۴ ، ۳۲-۳۱).
۳رویکرد سوم به کلام به مجموعه ای از پاره گفتارها نظر می کند. به کارگیری عنوان « مجموعه ای از پاره گفتارها » بیانگر این نکته است که در این رویکرد، کلام واحدی بزرگتر از دیگر واحدهای زبانی است و در نتیجه از چند واحد کوچکتر به نام پاره گفتار و تشکیل شده است. همچنین استفاده از

اصطلاح «پاره گفتار» به جای جمله نشان دهنده این است که کلام مجموعه ای از واحدهای بافت مند زبان است و مجموعه ای از واحدهای بافت زدایی شده ساخت زبان نمی باشد. (همان)
با بررسی سه رویکرد فوق نسبت به موضوع کلام، به نظر می رسد نگرش سوم میان دو نگرش نقش گرایی که برکاربرد زبان در بافت تکیه دارد ونگرش ساختاری که برالگوهای گسترده تکیه دارد تعادل برقرار می کند. (شفرین، ۱۹۹۴ ،۴۰)

صرف نظر از وجود اختلاف نظر در تعریف تحلیل کلام، بیشتر زبان شناسان بر این مطلب اتفاق نظر دارند که تحلیل کلام مطالعه نظام مند نحوه آرایش جمله ها در متن اعم از گفتاری یا نوشتاری و ارتباط آن با بافت غیر زبانی۱ و شرکت کنندگان۲ است.
با توجه به تنوع آراء در چگونگی زایش و بالندگی تحلیل کلام در ادامه این فصل از پایان نامه ،آراء مکتب ها و نظریه هایی که در این امر تاثیر گذار بو ده اند به اختصار بررسی خواهد شد.
۲-۳ نظریه‌های موثر در شکل گیری تحلیل کلام:

۲-۳-۱ نقش گرایی در مکتب پراگ
زبان شناسی نقش گرا ابتدا با پژوهش‌های زبان شناسان مکتب پراگ همچون رومن یاکوبسون۳ نیکولای تروبتسکوی۴ و ویلم متسیوس همزمان با تشکیل حلقه زبان شناسان پراگ در سال ۱۹۲۶آغاز گردید (سیمپسون،۱۹۸۰، ۱۰۳). این زبان شناسان اگرچه در برخی موضوعات چون زبان شناسی همزمانی و در زمانی، همچنین یکپارچگی نظام زبان با سوسور ۵ اختلاف نظر داشتند اما پژوهشگران این مکتب همواره خود را مرهون زبان شناسی ساخت گرای سوسور می

دانستند(لاینز۱۹۸۴،۲۲۴). یکی از دستاوردهای مهم زبان شناسی نقش گرای مکتب پراگ که ارتباط نزدیکی با موضوع تحلیل کلام دارد عبارت از این است که این زبان شناسان چگونگی شکل گیری مفاهیم دردرون ساخت جمله های زبان و همچنین میزان بار معنایی نهاد و گزاره و بخش های سازنده آنها را نیز از دیدگاهی نقش گرایانه و روان شناختی مورد توجه قرار دادند. بعلاوه آنان درباره روند تغییر ارزش معنایی واژه ها، با کاربرد آنها در بافتی خاص نیز نقطه نظرات قابل توجهی ارائه نموده اند.

ویلم متسیوس مسأله « نمای نقشی جمله » در ارتباط با ساخت زبان را مطرح می نماید. او معتقد است که صورت بی نشان جمله تحت تاثیر عواملی همچون اطلاعات کهنه ونو، برجسته سازی،ساخت اسنادی، ساخت شبه اسنادی و مجهول سازی می تواند تغییر کند. یعنی عنصری که در یک جمله جزء مبتدا است و از نوع اطلاعات تازه یا نو محسوب می شود در جمله ای دیگر جز اطلاع کهنه قلمداد می گردد. به سخن دیگر در برخی از زبان‌ها از لحاظ ترتیب ، موقعیت ارتباطی گوینده‌وشنونده ساخت نحوی جمله را مشخص می کند. همچنین ساخت جمله به ویژه از راه آنچه اطلاعات پیش زمینه ۱ و آنچه به عنوان اطلاعات نو به شنونده داده می‌شود مشخص می گردد ( سیمپسون ۱۹۸۰ ، ۱۰۳ ).