مقاله منابع آب و بحران منابع آب

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله منابع آب و بحران منابع آب دارای ۲۲ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله منابع آب و بحران منابع آب  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله منابع آب و بحران منابع آب،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله منابع آب و بحران منابع آب :

منابع آب و بحران منابع آب

طی سال‌های اخیر همواره با بحث‌های کمبود آب و هشدار مواجه باشیم به طوری که در شرایط فعلی و با افزایش ساخت‌وساز در ارتفاعات ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ متری تهران، بحث کمبود منابع آبی برای شهر تهران جدی‌تر شده است.

در بحث آب شهرها، همواره با چالش‌های مختلفی مواجه بوده‌ایم که اگر خواهان دسته‌بندی این چالش‌ها باشیم باید به موارد ذیل توجه کرد:
۱ – در توسعه شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری آنچه که باید همواره مدنظر قرار گیرد بحث کیفیت آب است و عمدتاً منابع آبی از لحاظ کمیت و کیفیت مورد بررسی قرار می‌گیرند ولی با این حال بحث کیفیت نکته‌ای است که در بیشتر مواقع از کمیت و وجود منابع غنی آبی بیشتر مورد توجه مسوولان قرار گرفته است.

۲ – همچنین نزولات جوی و بارندگی‌ها نیز نقش اساسی و بنیادی در بحث تامین منابع آبی دارند و طبیعتاً در سال‌هایی که بارندگی کاهش می‌یابد به دلیل اینکه منبع اصلی تامین آب تازه و سالم و بهداشتی کاسته می‌شود برخی از شهرها که منبع اصلی تامین آب آنها نزولات جوی است با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شوند و در تنگنای کم‌آبی قرار
می گیرند .

۳ – چالش دیگر، سیستم آب‌رسانی و توزیع آب است. هنگامی که بافت شهرها از حالت سنتی تغییر می‌کند باید شبکه آب‌رسانی نیز تغییر کرده و بازسازی شود ولی طی سال‌های گذشته همزمان با تغییر بافت سنتی شهرها، بافت شبکه آب‌رسانی تغییر نکرده و این امر باعث شده تا در توزیع آب در چنین مناطقی با مشکل مواجه شویم.
۴ – علاوه بر این موارد، جمعیت حاشیه‌نشین در شهرهای بزرگ و مخصوصاً کلانشهر تهران به دلیل استقرار حاشیه‌نشین‌ها در مناطق خارج از محدوده تامین آب، این مناطق به خاطر عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای آب‌رسانی به آن مناطق با کمبود آب یا نارسایی در آب‌رسانی مواجه هستند.

بنابراین آنچه که می‌توان بیان داشت آن است که برای داشتن آب با فشار متعادل و دسترسی همیشگی در شهرها، وجود نزولات جوی، ارائه خدمات در محدوده شهری و
شبکه منظم و مشخص تامین و توزیع آب لازم و ضروری است.البته تامین و توزیع منابع مالی نیز از عوامل کمک‌کننده است چرا که تامین و ایجاد شبکه آب‌رسانی در مناطق شهری و بازسازی بافت‌های فرسوده به اختصاص منابع لازم نیاز دارد که باید از سوی دولت تامین و تخصیص یابد.
دید کلی

بسیاری از جوامع یا افراد ، قدر نعمت‌های موجود را نمی‌دانند و این قدرنشناسی را بهره برداری نادرست از این نعمت‌ها نشان می‌دهند. یکی از این نعمت‌های بزرگ خداوند ، آب است. چون منابع آب محدود است، باید در استفاده از آنها دقت کافی به عمل آید. در بخش کشاورزی ، عوامل زیادی سبب هدر رفتن مقدار زیادی از آب
می‌شود که بر فراز آنها عبارتند از:
آبیاری مزارع در زمان نامناسب

آبیاری به هنگام ظهر که گرمای هوا سبب افزایش تبخیر می‌شود، مقدار زیادی از آب را هدر می‌دهد.
غرقابی کردن زمین کشاورزی و نفوذ دادن آب به اعماق زمین
آب زیاد دادن به زمین ، سبب می‌شود که خاک تا عمق زیادی از آب پر شده ، فضاهای خالی آن پر شود.
آلودگی آبها

بوسیله سموم دافع آفات گیاهی و یا ریختن کودهای شیمیایی ، آبها آلوده می‌شوند.

تامین آب آشامیدنی شهر و روستا
مردم به آب سالم برای آشامیدن و پرداختن به امور بهداشتی نیاز دارند. تامین آب با صرف هزینه و سرمایه گذاری زیاد انجام می‌‌شود. در تامین آب سالم و مناسب ، به مراحل
زیرین پرداخته می‌شود:

کشف منابعی که برای آشامیدن و سایر مصارف مردم مناسب باشد.
• جمع آوری آبهای سطحی یا بهره برداری از آبهای زیرزمینی
• تصفیه آب برای از بین بردن آلودگیهای احتمالی
• انتقال آب از محل تصویه به محل‌های مصرف (شهر و روستا)
• مراقبت از تاسیسات ، کانالها و لوله‌های انتقال آب

همه موارد اخیر به تخصص ، هزینه و زمان نیازمند است. بنابراین ، در مناطق شهری و روستایی آبهای آشامیدنی لوله کشی شده یا تصفیه شده با صرف مخارج زیادی فراهم می‌شود و باید در استفاده از آنها دقت کافی به عمل آید. زندگی شهرنشینی و تراکم جمعیت در شهرها و توجه به امور بهداشتی آنها ، سبب شده است که نیاز بیشتری به آب آشامیدنی سالم احساس شود. تامین آب مناطق شهری و روستایی گاهی سبب کاهش مورد نیاز کشاورزی و باغداری می‌شود.
بهره برداری از آب در صنایع

در اوایل قرن بیستم ، از کل مصارف آب در جهان ، حدود ۶% در بخش صنایع مصرف می‌شد. هم اکنون این رقم ۴۵ برابر شده است. در ایران فقط ۵% از کل مصرف آب مربوط به صنایع می‌باشد. آبی که به صنایع می‌رسد، معمولا خیلی زود کیفیت خود را از دست می‌دهد یا گرمای آن زیاد می‌شود و یا آلودگی شیمیایی و میکروبی پیدا می‌کند. گرمای آب مورد نیاز صنایع را می‌توان با برجک‌های خنک کننده گرفت و آب را دوباره یا چندباره مورد استفاده قرار داد. اما رفع آلودگی شیمیایی یا میکروبی به تخصص و هزینه زیادی نیاز دارد. البته آبهای آلوده صنعتی به مدت زیادی در طبیعت باقی می‌مانند.

تاثیر روند افزایش جمعیت در بحران آب
روند افزایش جمعیت و گسترش منابع و نیاز به آب برای تامین غذای بشری سبب شده است که آب به عنوان یک عامل حیاتی و بوجود آورنده بحران تلقی شود. کافی است برای پی بردن به ارزش آب و نقش آن در ایجاد تنش های سیاسی به جدالهای سران کشورها بر سر تقسیم آبها و مرزهای آبی توجه شود. برای حل این بحران استفاده از آب رودخانه‌ها تا یک سقف معینی مجاز است. آبهای مرزی حتی جنگهایی را بین کشورها به وجود آورده و اختلافات اساسی ایجاد کرده است که با مصرف مناسب و برنامه‌ریزی دقیق در مصرف می‌شود از این بحرانها خلاصی یافت.
مصرف بهینه آب
• بر اساس بررسی‌های به عمل آمده میانگین آب مصرفی سرانه جهان (صنعتی ، کشاورزی و آشامیدنی) در حدود ۵۸۰ مترمکعب برای هر نفر در سال است. متاسفانه این رقم در ایران با کمبود منابع آب ، ۱۳۰۰ متر مکعب در سال است. این امر بیانگر اتلاف منابع آب و اسراف بیش از حد منابع حیاتی است.
• مقدار مصرف سرانه آب لوله کشی آشامیدنی در شهرهای ایران در حدود ۱۴۲

متر مکعب در سال است که از مصرف سرانه برخی کشورهای اروپایی پُرآب ، مانند اتریش (۱۰۸ مترمکعب درسال) و بلژیک (۱۰۵ مترمکعب درسال) بیشتر است. یکی از دلایلش این است که در ایران از آب آشامیدنی تصفیه شده برای شستشوی اتومبیل ، حیاط ، آبیاری باغچه‌ها ، استحمام ، لباسشویی و ظرفشویی استفاده می‌شود، در حالی که در اکثر کشورها آب آشامیدنی از آبی که به سایر مصارف می‌رسد ، جداست.

• برای بهره برداری درست از آبهای آشامیدنی بهداشتی ، شاید بهترین راه جدا کردن آب آشامیدنی از آبهای مصرفی دیگر است.
• در کشاورزی بایستی روشهای آبیاری متناسب با محیط باشد و یا از روشهای جدید آبیاری استفاده شود که اتلاف آنها کم است. مثلا آبیاری بارانی یکی از راه های بهره برداری از آبها در کشاورزی است.
• تهیه آبهای آشامیدنی بهداشتی شهر و روستا به علت اینکه تصویه می‌شوند، بسیار پرهزینه‌تر از آبهای کشاورزی و صنعتی است. بنابراین ، باید در مصرف این آبها دقت کافی به عمل آید.

منابع آب و آلودگی
مسائل بهره برداری از منابع آب جهان فقط به مصرف نادرست بر نمی‌گردد. گاهی انسان با کارهای نادرستش ماهیت آب را تغییر می‌دهد که به آن آلودگی آب گویند. آلودگی آب ، تغییرات فیزیکی ، شیمیایی و زیستی (میکروبی) را شامل می‌شود. که عمده‌ترین این آلودگی‌ها را در زیر لیست می‌کنیم.
وارد کردن زباله های صنعتی یا خانگی در آب

• ریختن فاضلاب صنعتی ، خانگی و بیمارستانی در آب
• آلودگی حرارتی آب که از طریق عملیات صنعتی در آب رودخانه‌ها ایجاد می‌شود. مثلا نیروگاه‌های تولید برق ، تولید فلزات و برخی کالاهای دیگر سبب آلودگی حرارتی آب می‌شوند. گرم شدن آب ، ارگانیسم موجودات زنده جهان را بهم می‌زند، زیرا برخی از گیاهان ، ماهی‌ها و موجودات زنده آبزی در آب رودخانه‌ها و دریاچه‌ها تا دمای خاصی می‌توانند تحمل کنند و دمای بیشتر یا کمتر از آنها حیات آنها را به خطر می‌اندازد. بنابراین ، آلودگی حرارتی نیز در نوع خود مهم است.

• وارد کردن سموم دافع آفات گیاهی و کودهای شیمیایی آب را آلوده می‌کند. ورود مواد شیمیایی و عناصر نامطلوب در آب ، سبب آلودگی شیمیایی آن می‌شوند و چون آب در طبیعت در گردش است، آلودگی آب سریعا گسترش می‌یابد. جیوه ، سرب ، مواد شیمیایی سمی ، از خطرناکترین آلوده کننده‌های آب هستند و برخی از این مواد ، سالها در محیط باقی می‌مانند و حیات جانداران و گیاهان را به خطر می اندازند.
مباحث مرتبط با عنوان
• آب
• آبهای آلوده صنعتی
• آب زیرزمینی
• آلودگی آب
• آلودگی آبهای زیرزمینی

• آلودگی حرارتی آب
• آلودگی شیمیایی آب
• بحران آب

• بهره برداری از آب در صنایع
• بهره برداری از آب در کشاورزی
• تبخیر طبیعی

• تصفیه آب
• چرخه طبیعی آب
• فاضلاب
• فاضلاب صنعتی
• مصرف بهینه آب
• منابع آب

بحران کمبود آب در کشور ایرن

به گفته مدیرکل دفترمطالعات پایه شرکت منابع آب ایران ؛ میزان بارندگی در دو ماه مهر و آبان سال جاری ۶۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است.معاون وزیر نیرو درامور آب و آبفا نیز اعلام کرده است : «وضعیت منابع آبی ایران درشرایط مناسبی قرار ندارد و مساله کمبود آب درسال جاری جدی است.»

این درحالی است که طی دو روز گذشته وضعیت توسعه منابع آبی کشور با حضور مسوولان وزارت نیرو در کمیسیون انرژی هم مورد بررسی قرار گرفته است.برخی از کارشناسان بر این باورند که کاهش شدید بارندگی‌های اخیر منجر به بحران آبی در سال جاری و سال‌های آتی خواهد شد تا جایی که میزان بارندگی‌ها در حوزه‌های دریای خزر و خلیج فارس به ترتیب با کاهش ۴۴ و۹۶ درصدی رو‌به‌رو بوده است. به گفته مسوولان اداره هواشناسی کشور نیز، میزان بارندگی‌ها در دو ماه مهر و آبان امسال ۴۰ میلی‌متر کم‌تر از مدت مشابه سال گذشته بوده است.از سوی دیگر،یعقوب همتی، مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت منابع آب ایران با تاکید برکاهش ۶۲ درصدی میزان بارندگی‌ها در سطح کشور می گوید: «کاهش

میزان بارندگی‌ها در دو ماه مهر و آبان نمی تواند ملاک ما باشد و باید امیدوارباشیم که در آذر ماه سال جاری این بارندگی‌ها جبران شود.»وی میزان بارندگی‌ها در تمامی نقاط کشور را متفاوت ذکر می کند و می گوید: «متوسط میزان بارندگی در کشور به طور معمول ۲۵۰ میلی متر در سال است که در نقاط مختلف کشور متفاوت است.»همتی در ادامه اظهار کرد: « میزان اندازه‌گیری بارندگی در شش حوزه آبریز اصلی و ۳۰ حوزه آبریز درجه دو در کشور محاسبه می‌شود.»مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت منابع آب ایران تصریح کرد: «در حال حاضر به دلیل کاهش بارندگی، حوزه‌های آبریز دریای خزر و خلیج فارس دچار کمبود شدید منابع آب شیرین و شرب‌اند.»

کاهش بارندگی در تمام حوزه‌های آبریز کشور
همتی گفت: «حوزه آبریز دریای خزر داری هفت زیر حوزه آبی است که میزان بارندگی‌ها در دریای خزر، ارس، تالش، سفید رود بزرگ و رود‌خانه‌ها بین سفید رود و هراز، هراز، گرگان و اترک به ترتیب ۲۴، ۸۰، ۵۷، ۸۴، ۴۸، ۵، ۱۶۰ و۴۵۴ درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.»وی همچنین متوسط میزان بارندگی‌ها در ۹ زیر حوزه آبریز خلیج فارس ۹۵ درصد خواند و افزود: «میزان بارندگی در حوزهای درجه دو کشور از قبیل مرز غرب، کرخه، کارون بزرگ، جراحی و زهره، هله، مند، کل و مهران، بندرعباس و رودخانه‌های

سیستان و بلوچستان به ترتیب ۹۶، ۹۷، ۹۴، ۱۰۰، ۱۰۰، ۰، ۰، ۱۰۰، ۱۰۰، ۱۰۰ درصد کاهش بارندگی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.»مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت منابع آب ایران تصریح کرد: «میزان متوسط بارندگی در زیر حوزه اصلی ارومیه نیز با کاهش ۹۳ درصدی در دو ماه پاییز سال جاری نسبت به سال گذشته رو به رو بوده

است.»وی متوسط بارندگی در حوزه آبریز مرکزی را ۶۱ درصد خواند و در ادامه اضافه کرد: «میزان بارندگی در دو ماه پاییزامسال، در ۹ زیر حوزه دریاچه نمک، گاو خونی، بختگان و مهارلو، کویر ابرقو و سیر جان، ابرقو، هامون، کویر لوت، کویر مرکزی، کویر سیاه کوه و کویر درانجیر به ترتیب ۸۶، ۸۳، ۰، ۱۰۰، ۱۰۰، ۱۰۰، ۵۳، ۵۶، ۱۰۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است.»همچنین میزان بارندگی در حوزه سرخس ۴۲ در صد کاهش داشته است.همتی میزان بارندگی‌ها در حوزه اصلی ‌هامون را ۱۰۰ در صد با کاهش روبه‌رو

دانست.مدیرکل دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت منابع آب ایران خاطرنشان کرد: «امیدواریم استان‌ها همچون سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد که هر ساله با مشکل کمبود آب مواجه هستند امسال با مشکل مواجه نشوند.»وی در خاتمه تصریح کرد: «مقایسه میزان بارندگی دو ماه پاییز امسال نسبت به دو سال گذشته ۶۱ و نسبت به سال گذشته ۶۲ درصد کاهش داشته است ضمن این‌که سال آبی ۸۶-۸۵ سال مرطوبی بوده است.»
جدی بودن کمبود آب
رسول زرگر، معاون وزیر نیرو درامور آب و آبفا که روز گذشته درجمع استادان و دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس سخن می‌گفت نیز اعلام کرد: «توسعه سطح اراضی کشاورزی به واسطه کمبود آب در آینده متوقف خواهد شد و این درحالی است که کمبود منابع آب درآینده کشور جدی است.»وی عامل افت میزان بارندگی و کمبود آب را تغییر اقلیم خواند و افزود: «از سال ۱۹۶۴ تا ۱۹۹۵، جریان‌های سطحی کشور به طور متوسط سالانه به میزان یک هزار و ۱۱۴ میلیون متر مکعب افزایش داشته و از این سال به بعد دارای افت متوسط سالانه‌ای به میزان چهار هزار و ۹۳۴ میلیون متر مکعب بود‌ه‌ایم که تغییرات اقلیمی می‌تواند عامل این افت‌ها باشد.»وی افزود:

«هم‌اکنون ظرفیت تنظیم ۹۳ سد بزرگ ملی کشور ۳۸ میلیارد متر مکعب و حجم مخزن آن‌ها‌ ۳/۳۳ میلیارد متر مکعب است.»همچنین براساس آخرین بیلان منابع آب کشور، حجم کل ورودی به مخازن آب زیرزمینی ۴/۶۳ میلیارد متر مکعب و حجم کل خروجی آن‌ها ۵/۶۹ میلیارد متر مکعب است که ۱/۶ میلیارد متر مکعب کسری مخزن آب زیرزمینی مشاهده می‌شود.زرگر در ادامه افزایش جمعیت و توسعه مراکز کشاورزی، اضافه برداشت از چاه‌های مجاز و حفر و بهره‌برداری از چاه‌های غیرمجاز، عدم استفاده بهینه و موثر از منابع آب، آلودگی ایجاد شده توسط فاضلاب خانگی و پساب حاصل از فعالیت صنایع و مشکلات اجرا و محدودیت‌های قانون توزیع عادلانه آب را مهم‌ترین عوامل تشدید بحران در منابع آب زیرزمینی دانست.وی همچنین کاهش آبدهی چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات، تغییر محل و کف‌شکنی مکرر چاه‌ها، عوارض ناشی از نشست زمین و کاهش ظرفیت حجم مخزن طبیعی، ایجاد

محدودیت در مصارف کشاورزی، شرب و صنعت و افت کیفی منابع آب را مهم‌ترین اثرات منفی ناشی از افت سطح آب‌های زیرزمینی معرفی کرد.معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در ادامه، تعداد سدهای ملی اجرایی را ۹۰ سد اعلام کرد که از این تعداد، ۲۲ سد بین ۷۵ تا ۱۰۰ درصد پیشرفت، ۱۷ سد بین ۵۰ تا ۷۵ درصد، ۲۰سد بین ۲۵ تا ۵۰ درصد و ۳۱ سد کم‌تر از ۲۵ درصد پیشرفت

دارند که با احداث آن‌ها ۱/۱۰ میلیارد متر مکعب به ذخایر آبی کشور افزوده خواهد شد.
پرت ۳۰ در صدی آب در شبکه‌های آب شهری

زرگر درباره راندمان فعلی آب شهری و کشاورزی گفت: « تلفات و پرت آب در شبکه‌های آب شهری با احتساب سایر عوامل در سال ۱۳۸۳ به میزان ۳۰ درصد گزارش شده است که عواملی همچون فرسوده بودن شبکه‌ها و نشتی، انشعابات غیرمجاز، دست بردن به کنتور و خطای سنجش در پایین بودن کارایی آب شرب موثر هستند.»رییس هیات مدیره شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: «متوسط راندمان آبیاری نیز در کشور به میزان ۳۷ درصد گزارش شده و متوسط بهره‌وری آب در شرایط فعلی، تولید ۷/۰ کیلوگرم به ازای هر متر مکعب است.»وی افزود: «تلفات زیاد آب در مزارع کشاورزی، بهره‌برداری نامناسب از تاسیسات آبیاری موجو د، نشت آب از کانال‌های انتقال آب، نامناسب بودن شکل و اندازه مزارع در ارتباط با مقدار آب و نحوه آبیاری، عدم استفاده از روش‌های آبیاری مناسب زهدار و نامناسب بودن کیفیت بعضی اراضی و نامناسب بودن نظام قیمت‌گذاری آب، از مهم‌ترین علل پایین بودن راندمان آبیاری در کشور هستند.»

بـررسی وضعیت منابع آبی در کمیسیون انرژی
سیدعماد حسینی، مخبر کمیسیون انرژی مجلس گفت: «وضعیت توسعه منابع آبی کشور با حضور مسوولان وزارت نیرو در دو روز گذشته در کمیسیون انرژی بررسی شد.»وی اضافه کرد: «‌ظرفیت سدهای کشور چه در حال ساخت و چه در دست مطالعه ۶/۱۰۲ میلیارد متر مکعب است و کل ظرفیت آب قابل مهار کشور ۱۲۱ میلیارد مترمکعب است.» نماینده قروه تصریح کرد: «براساس گزارش مسوولان وزارت نیرو ۴/۱۸ میلیارد متر مکعب باقی مانده آب موجود در کشور است که باید سامان‌دهی شود.» وی خاطرنشان کرد: «‌کل سدهای غیربرق آبی ۳۶۴ واحد است که ۹۳ واحد آن در دست بهره‌برداری و ۱۸۱ مورد در حال مطالعه است.»مخبر کمیسیون انرژی تصریح کرد: «با توجه به اعتبارات موجود برای سدهای کشور،

نمی‌توان انتظار بهره‌برداری از سدهای در دست مطالعه و ساخت داشت.» حسینی ادامه داد: « از سدهای برق آبی بیش از ۲۶ هزار مگاوات برق در دست مطالعه، اجرا و بهره‌برداری است.»مخبر کمیسیون خاطرنشان کرد: « میزان اعتبار فعلی تنها ۱۰ درصد اعتبارات واقعی مورد نیاز است که با این میزان اعتبار برای بهره‌برداری از سدها ۳۰ سال زمان مورد نیاز است.»
منبع : سرمایه
پنجشنبه ۱ آذر ۱۳۸۶ ساعت ۰۹:۵۴