ویژگی های قراردادهای نفتی ایران قبل و پس از انقلاب اسلامی

    
بخشی از فهرست مطالب پروژه ویژگی های قراردادهای نفتی ایران قبل و پس از انقلاب اسلامی
مقدمه   بخش اول
فصل اول : کلیات ، تعریف

مبحث اول: کلیات و مفاهیم                                                 
گفتار اول) روند تاریخی نفت
گفتار دوم) اقتصاد و مالکیت نفت
بند اول: اقتصاد نفت
بند دوم: مالکیت نفت
الف ) مالکیت نفت از دیدگاه حقوق اسلام
ب ) مالکیت نفت از دیدگاه حقوق ایران
پ ) مالکیت نفت از دیدگاه حقوقی کشورهای غرب
مبحث دوم:اقسام قراردادهای بین المللی نفت و گاز، وجوه اشتراک و افتراق آنها
گفتار اول) تعریف 
بند اول : انواع قراردادهای دولتی 
بند دوم : ارکان قراردادهای بین المللی 
گفتار دوم : سیستم‌های حقوقی قراردادهای بین المللی نفت و گاز
بند اول :  سیستم‌های امتیازی 
بند دوم :  قراردادهای امتیازی نوین
بند سوم :  متن امتیاز نامه 
بند چهارم :  انواع امتیاز نامه 
گفتار سوم : سیستم‌های قراردادی
بند اول :  قراردادهای مشارکت در تولید 
بند دوم :  قراردادهای مشارکت در سرمایه‌گذاری
بند سوم :  قراردادهای خدماتی 
الف ) قراردادهای صرفا" خدماتی 
ب ) قراردادهای خرید خدمات خطر پذیر 
پ ) قراردادهای خدماتی بیع متقابل 
فصل دوم : قراردادهای بین المللی نفتی ایران
مبحث اول: اقسام قراردادهای بین المللی نفتی ایران
مبحث دوم: وجوه اشتراک و تمایز قراردادهای بین‌المللی نفتی
مبحث سوم: بررسی تحلیلی مکانیسم های عملیات اکتشاف ، توسعه و بهره برداری در قراردادهای بین المللی نفتی ایران 
گفتار اول) مکانیسم‌های عملیات اکتشاف، توسعه و بهره‌برداری در قراردادهای نفت و گاز ایران… 
بند اول: عملکرد در قالب قراردادهای مشارکت در تولید نفت ایران 
بند دوم: عملکرد در قالب قراردادهای انجام خدمت یا پیمانکاری نفت ایران 
بند سوم: عملکرد در قالب سایر قراردادهای اکتشاف و توسعه و بهره‌برداری نفت ایران 
الف ) توسعه میادین به روش بیع متقابل ایران                                                       
ب ) قرارداد مراحل فاز ۲ و ۳ میدان مشترک پارس جنوبی                               

بخش دوم
فصل اول: ویژگی‌ها و مکانیزمهای قراردادهای بین المللی نفتی ایران قبل از انقلاب اسلامی
مبحث اول: ویژگیهای قراردادهای اولیه نفتی ایران تا قبل از ملی شدن صنعت نفت ایران
گفتار اول) ویژگیهای قرارداد ۱۹۰۱ دارسی 
گفتار دوم) ویژگیهای قرارداد ۱۹۳۳ شرکت نفت ایران و انگلیس 
گفتار سوم) ویژگیهای قرارداد نفتی ایران و شوروی 
گفتار چهارم) ویژگیهای قرارداد الحاقی گس-‌گلشائیان

مبحث دوم: ویژگیهای قراردادهای بین‌الملی نفتی ایران پس از ملی شدن صنعت نفت
ایران
گفتار اول) ویژگیهای اصل ملی شدن صنعت نفت ایران 
بند اول: ویژگیهای قرارداد کنسرسیوم ۱۹۵۴
گفتاردوم) ویژگیهای سایر قراردادها 
بند اول: ویژگیهای قراردادهای پنج گانه خلیج فارس 
بند دوم: ویژگیهای قراردادهای شش گانه۹۶
بند سوم: ویژگیهای قرارداد فروش و خرید نفت (کنسرسیوم دوم ۱۹۷۳) 

فصل دوم: ویژگیهای قرار دادهای بین المللی نفتی ایران پس از انقلاب اسلامی ایران
مبحث اول) تا قبل از اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی 
مبحث دوم)   پس از اجرای برنامه اول توسعه اقتصادی 
گفتار اول: ویژگیهای تحولات قانونی قراردادهای  نفتی ایران
گفتار دوم: ویژگیهای قراردادهای منعقد شده بیع متقابل
مبحث سوم)آیا تغییر شکل قراردادهای نفتی موجب انتقال موفقیت آمیز تکنولوژی خواهد شد
مبحث چهارم) برخی از آرای دیوان داوری بین المللی در دعاوی نفتی ایران
گفتار اول: رای داوری در قضیه کنسرسیوم
گفتار دوم: رای صادره در قضیه آموکو
گفتار سوم: رای صادره درقضیه سدکو
ـ نتیجه‌گیری
پیوست‌ها 
فهرست منابع و مآخذ
منابع فـارسی
منابع انگلیسی

مقدمه :
به دلیل اهمیت نفت که یک منبع حیاتی است قراردادهای منعقده نفتی نیز از اهمیت خاصی بر خوردار است، اینکه اکثر قرارداد های نفتی جنبه بین المللی دارد لذا این قرار دادها بویژه با توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی در جهان درخور تغییرات و دگرگونیهایی بوده است که هر کدام از جنبه های خاصی  حائز اهمیت و مطالعه می باشد، از بررسی ابتدایی ترین قرار داد های نفتی که تحت عنوان “امتیاز Concession ” با دولتهای صاحب نفت به امضاءمی رسیده تا قرار دادهای متداول امروزی میتواند زوایای مختلف این قرار دادها را مشخص نماید، لذا این رساله بر آن است که به بررسی ویژگیهای قرار دادهای بین المللی نفتی ایران بپردازد و ابعاد مهم حقوقی آنها را مشخص و مقایسه نماید، به منظور تحقق واقعی این بررسی ابتدائاً بر آن میباشیم که به تعریف کلی و سپس بررسی ویژگی های قرار دادهای بین المللی نفتی در کلیه مراحل سه گانه اکتشاف، تولید و بهره برداری بپردازیم،در راستای نیل به این مقصود به معرفی و بررسی ویژگیهای اقسام قرار داد های بین المللی نفتی ایران اقدام گردیده و از ابتدایی ترین قرار داد امتیاز نفتی که معروف به قرار داد  دارسی منعقده به سال ۱۹۰۱ می باشد تا آخرین نوع قرار دادهایی که هم اکنون درصنعت نفت ایران متداول گشته و به قرار دادهای“بیع متقابل Buy  Back ” موسوم گردیده است را تحلیل نموده لذا بررسی و ارزیابی اینگونه قرار دادهای نفت و گاز از منظر حقوق خصوصی مد نظر قرار گرفته است.
در نگاهی کلی مشاهده می گردد کلیه قرار دادهای بین المللی نفتی ایران در دو دسته اصلی تقسیم بندی و جای  می گیرند. دسته اول موسوم به قرار دادهای“ مشارکت در تولید Production  Shairing ” میباشند که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران منعقد می گردیده است و دسته دیگر از قرار دادها که پس از استقرار جمهوری اسلامی ایران با تشکیل وزارت نفت و به منظور حفظ، توسعه و بهره برداری ذخایر نفت و گاز انعقاد یافته که اینگونه از قرار دادهای نفت و گاز عمدتاً در قالب قرار دادهای خرید خدمات پیمانکاری بوده است، برای نمونه می توان به قراردادهای توسعه میدان نفتی پارس جنوبی اشاره نمود فازهای متعدد آن در قالب عقد قرار دادهای بین المللی بیع متقابل تحت اجرا می باشد که مورد پژوهش و تحلیل قرار می گیرد.
لازم به یاد آوری است برخلاف قرار دادهای مشارکت درتولید که هم اکنون بر اساس قوانین مصوب داخلی انعقاد آن ممنوع می باشد لیکن قرار دادهای خرید خدمات خارجیان موسوم به پیمانکاری که اولین بار در اوت ۱۹۶۶ ( مرداد ماه ۱۳۴۵ ) تحت عنوان “ اراپ ERAP ” بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت دولتی تحقیقات و فعالیتهای نفتی فرانسه منعقد گردید، هم اکنون نیز مشابه آن  به عنوان خرید خدمات پیمانکاری منعقد می گردد، طی فصلهای متعدد علل اصلی عقد در قالب اینگونه قرار دادها و انواع آن ذکر می گردد، مزایا، معایب ویژگیهای این نوع جدید قراردادی که بیع متقابل نام گرفته است و از گونه قراردادهای خرید خدمات می باشد با قرار دادهایی از این دسته که تا قبل از  وقوع انقلاب اسلامی تحت  عناوین دیگر منعقد می گردید مورد ارزیابی قرار گرفته است.
این رساله بر آن می باشد تا ضمن بررسی ویژکیهای انواع قرار دادهای نفتی ایران با یکدیگر ابتدائاً ابهامات این گونه قرار دادها را بررسی نموده و سپس به مقایسه قرار دادهای بین المللی نفتی ایران قبل و پس از انقلاب که تاکنون منعقد نموده اند و یا هم اکنون می نمایند پرداخته، تجزیه و تحلیل حقوقی به عمل آورد و تا انتهای رساله بتواند در خصوص نظام حقوقی اقسام قراردادهای بین المللی نفت و گاز ایران بررسی مفیدی ارائه نماید، جهت نیل به این هدف، رساله در دو بخش مجزا به شرح ذیل تدوین گردیده است:
بخش اول :
فصل اول معرفی کلی نفت و اقسام قراردادهای بین المللی نفت وگاز و وجوه اشتراک و افتراق آنها را شامل می گردد
فصل دوم به اقسام قراردادهای بین المللی نفتی  ایران  اختصاص یافته است.
بخش دوم :
فصل اول ویژگیهای قراردادهای بین المللی نفتی ایران قبل از انقلاب اسلامی را مورد بررسی قرار می دهد.
فصل دوم ویژگیهای قراردادهای بین المللی نفتی ایران پس از انقلاب اسلامی را بررسی می نماید.
جهت تدوین این رساله که به روش کتابخانهای تهیه گردیده دو روش توصیفی تحلیلی بکار برده شده است، در آخر پایان نامه به نتیجه گیری کلی پرداخته، پس از آن “پیوستها” شامل جداولی که در متن رساله به آنها اشاره گردیده و مورد استناد بوده اند آمده و در انتها با ارائه فهرست اهم  منابع و مآخذی که برای تهیه این رساله مورد استفاده قرار گرفته اند به این وظیفه پژوهشی خاتمه بخشیده شده است.

 
 چکیده پایان نامه»

دراین پایان نامه ضمن بررسی کلیه قراردادهای بین‌المللی نفتی ایران از بدو انعقاد قرارداد امتیازی ۱۹۰۱ دارسی تا کنون به شناخت ویژگیهای نظام حقوقی هر یک و قیاس آنان با یکدیگرپرداخته ، نظر به عنوان  این رساله که قراردادهای بین‌المللی نفت را مورد بررسی قرار می‌دهد لذا نمونه‌گیری افراد موضوعیت نداشته بلکه انواع قراردادهای داخلی در زمینه نفت و گاز به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفته است.این پژوهش با بکارگیری  دو روش توصیفی و تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای تدوین شده است ، شامل وضعیت شکلی و ماهیتی مفاد انواع قراردادهای نمونه در زمینه نفت و گاز از نظر حقوقی که گونه‌های متفاوت را بررسی نموده معایب و مزایای موجود در آنها در تطبیق با سایر نمونه‌های مشابه از قبیل مدت، وضعیت مالی، وضعیت غیر مالی و سایر موارد مطروحه می‌باشد.می‌بایست با پژوهشی علمی از منظر حقوقی  و با تکیه بر میثاقها و قراردادهای بین‌المللی و تطبیق ویژگیهای هر یک با لحاظ نمودن واقعیت‌های جهان امروز به گزینش اصلح دست یابیم . بدیهی است با بهره‌برداری بهینه  از این نعمات ( نفت و گاز ) سرشار خداوندی که از جمله به سرزمین ما نیز اعطاء فرموده است به گونه‌ای انعقاد قراردادهای بین‌المللی اقدام ورزیم که حاوی شرایط جامع  و در بر دارنده حداکثر منافع ملی با بهره‌برداری مناسب متضمن حفظ و توسعه میادین بوده و با دستیابی به آخرین فن‌آوری روز و انتقال دانش و آموزش نیروی انسانی داخلی به مسئولیت خود در قبال نسل آینده تداوم بخشیم.

فهرست منابع و مآخذ پروژه ویژگی های قراردادهای نفتی ایران قبل و پس از انقلاب اسلامی
•    منابع فارسی
– کتابها:
۱- «تاریخچه و متن قراردادهای مربوط به نفت ایران»، کتاب سفید، انتشارات شرکت ملی نفت ایران، تهران، ۱۳۴۴.
۲- کاتوزیان، محمدعلی، «اقتصاد سیاسی ایران»، چاپ پنجم، انتشارات مرکز، ۱۳۷۴. تهران
۳ – اعتمادی، یوسف ، «مجموعه قوانین حفاظت منابع طبیعی و محیط انسانی»، تهران ۱۳۵۲، ص ۲۲۶
۴- رزاقی، ابراهیم، «اقتصاد ایران»، نشر نی، تهران ۱۳۷۶.
۵ – اتحاد، رحیم ، «مروری بر عملکرد بخش نفت در برنامههای گذشته»، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران، ص۷۰ ۱۳۶۱،  ص۷۰
۶ – فونتن، پیتر ، «جنگ سرد نفت ایران» ترجمه شمسالدین امیر علائی، ص ۲۴۴
۷- گرامی، محمدعلی، «مالکیتها»، نشر روح، قم، ۱۳۵۸.
۸-  موحد، محمدعلی، «نفت ما و مسائل حقوقی آن»، انتشارات خوارزمی، تهران، ۱۳۵۳.
۹- موحد، محمدعلی، «درسهایی از داوریهای نفتی»، انتشارات دفتر خدمات حقوقی بینالملل ریاست جمهوری، تهران ۱۳۷۶.
۱۰- نراقی، محمدمنصور، «مبانی حقوقی و شرایط عمومی قراردادهای نفتی خاورمیانه»، جلد ۱، انتشارات صبح امروز، تهران، ۱۳۵۰.
۱۱- شواردن، بنجامین، «خاورمیانه نفت و قدرتهای بزرگ»، ترجمه عبدالحسین شریفیان، چاپ دوم، ناشر: شرکت سهامی کتابهای جیبی، تهران، ۱۳۵۴.
۱۲- مبصر، داریوش، «کالبدشکافی سرمایهگذاریهای صنعت نفت»، چاپ اول، انتشارات کویر، تهران ۱۳۷۹.
۱۳- ذوقی، ایرج، «مسایل سیاسی اقتصادی نفت ایران»، چاپ پنجم، انتشارات پاژنگ، تهران ۱۳۷۸.
۱۴- فرهنگی، حسین، «حل و فصل اختلافات داوری در قراردادهای نفتی ایران»،رساله دکترا، دانشگاه تهران، ۱۳۵۵.
۱۵- گروه نویسندگان، کالبد شکافی سرمایهگذاریهای صنعت نفت، چاپ اول، انشارات کویر، ۱۳۷۹، ص ۲۰
۱۶ – مقداشی، زهیر ، «تجزیه و تحلیل مالی امتیازات نفتی خاورمیانه»، چاپ اول، انتشارات پیروز، سال ۱۳۵۴، ص ۵۷-۵۴.
۱۷- دولونه، ژاک و ژان میشل شارلیه، «اسرار نفت»، ترجمه ژاله علیخانی (باستی)، شرکت انتشارات خامه، تهران، ۱۳۶۹، ص ۱۵۳-۱۵۲.
۱۸ – موتمنی،  منوچهر، «ملی کردن در حقوق بینالملل ۱۳۶۸  » ص ۳۸۰.
– مقالات:
۱- محبی، محسن، «رژیم قانون حاکم دیوان داوری ایران- ایالات متحده در دعاوی نفتی و تأثیر آن در روند داوری بینالمللی»، مجله حقوقی دانشکده حقوق،دانشگاه شهید بهشتی، شماره ۲۸-۲۷، تهران ۱۳۷۸.
۲- آقازاده، غلامرضا، «نفت و خلیج فارس»، نشر دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه، تهران ۱۳۶۸، صفحات ۶۶-۵۰.
۳- ملکپور، ملکرضا، «بررسی مسایل خلیج فارس در ابعاد اقتصادی»، نشر دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی»، تهران، ۱۳۶۸، صفحات ۵۲۴-۵۱۳.

•    منابع انگلیسی پروژه ویژگی های قراردادهای نفتی ایران قبل و پس از انقلاب اسلامی
-کتابها:
BOOKS:
۱- Anand, P.P. “New States and International Law” (Delhi: vikas, 1972).
– Essaies:                                          – مقالات:
۱- Fesharaki, Feradoun, “Joint Development of Offshore Petroleum Resources: The Persian Gulf   Experience” (1987) 6 Energy.
۲- Onorato, T. William, “Apportionment of an International Common Petroleum Deposit” (1977) 26 International and Comprative law Quarterly.