مقاله نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران دارای ۷۱ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران :

نگرشی بر تولید کشاورزی و بررسی راههای افزایش تولید در مرکز آموزش کشاورزی گچساران

پیش گفتار
در حالیکه قرن بیست و یکم را قرن تولید غذا می گویند و اعتقاد بر این است که در این قرن جنگ هم جنگ غذا است و دیگر کاری از دست ارتش و اسلحه های مدرن آنها ساخته نیست ، توجه به امر تولید و افزایش حجم تولید در واحد سطح تا سطح خودکفایی بهترین ضامن استقلال هر کشور است . در حالیکه ایران روی کمربند بیابانی جهان قرار دارد (۳۰ درجه ) و قسمت اعظم خاک ایران (بیش از مساحت ایران ) جزء مناطق کویری یا بیابانی است که میزان بارش سالیانه آن بین صفر تا ۲۰۰ میلی متر در سال نوسان دارد و در این وسعت زیاد حتی یک رودخانه دائمی با آب شیرین نداریم (به استثنای زاینده رود که از کوههای غرب سرچشمه گرفته و بخش بزرگی از آب آن توسط تونلهای کوهرنگ از کارون تأمین میشود. )
سطح آبهای زیر زمینی بعلت برداشت بی رویه در ۵۰ سال اخیر بسیار پائین رفته و در بسیاری از مناطق به حد بحرانی رسیده است بنابراین دسترسی به آبهای زیرزمینی روز به روز کمتر و کمتر میشود.

این مسئله مطرح میشود که با این افزایش جمعیت بی رویه کشور چگونه برخورد کنیم تا غذای ۶۵ الی ۷۰ میلیون نفر را تأمین کنیم ؟
آیا همانند سالهای گذشته نفت استخراج و صادر کرده و در مقابل آن گندم وارد کنیم . مسلماً جواب غیر از این است . زیرا نفت معدنی تجدید شونده نیست و بزودی تمام میشود . پس به نظر می آید راه دیگری را باید دنبال کرد .

تنها پاسخ این است که برای جبران و تأمین غذای جمعیت کشور افزایش تولید در واحد سطح در بقیه خاک ایران (ناحیه مرطوب خزری و غرب زاگرس و شمال البرز و کوههای شمالی ) آن هم با مصرف بهینه آب .

برای روشن کردن این وضعیت لازم است به تقسیم بندی ایران از نظر بارش جوی سالانه با توجه به اینکه در تولید کشاورزی دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد توجه کنیم .
اگر به نقشه طبیعی ایران دقت کنیم دو رشته کوه را می بینیم که از آذربایجان در شمال غرب شروع شده و سپس دو شاخه شدن یک رشته در امتداد شمال از غرب به شرق کشیده و پس از خراسان وارد افغانستان میشود. میزان بارش در غرب این رشته کوه بیشتر از شرق و در شمال بیشتر از جنوب می باشد .

رشته کوه دوم از آذربایجان و کردستان بطرف جنوب و سپس جنوب شرق کشیده شده است . میزان بارندگی در این رشته کوه نیز در غرب بیش از شرق و در شمال به جنوب کم میشود.

بنابراین در مجموع نیز بارش در ایران از شمال غرب بطرف مرکز و جنوب شرق کم شده و کمترین بارندگی (بجز کویرها) در مناطق مسکونی در زابل و میرجاوه است که در بعضی سالها حتی یک قطره بارندگی ندارد .

در نقشه ضمیمه مناطق نیمه خشک تا نیمه مرطوب ایران که از نظر بارش و آبهای جاری نسبتاً وضعیت بهتری دارند مشخص شده است . و در این مناطق است که میتوان سرمایه گذاری نموده تا بتوان حداکثر تولید در واحد سطح را بدست آورد .

بجز این وضعیت کلی در خاک ایران ، حدود خاک ایران که در جنوب دریاچه خزر قرار دارد وضعیتی استثنایی نسبت به بقیه خاک ایران دارد . به دلیل بادهای مرطوب خزر و دیواره البرز ابرهائی که تولید میشوند نمی توانند از البرز عبور کنند بنابراین یک ناحیه مرطوب و معتدل مدیترانه ای ایجاد شده که بارندگی سالانه آن در غرب (انزلی – رشت ) بین ۲۰۰۰-۱۸۰۰ میلیمتر ، در ناحیه مرکزی (نوشهر – چالوس-رامسر) حدود ۱۵۰۰-۱۲۰۰ و در ناحیه شرق (دشت گرگان) حدود ۷۰۰ میلیمتر می باشد .

این منطقه را میتوان مستعدترین بخش ایران دانست که از نظر فراوانی آب یگانه است و ۸۰ درصد برنج ایران از همین منطقه تأمین میشود.
متأسفانه در سالهای اخیر این منطقه نیز میدان تاخت و تاز سرمایه داران و زمین خواران شده و بهترین اراضی کشاورزی کشور با خاکهای حاصلخیز آن به ویلاهای شخصی مبدل شده است و تنها جنگل صنعتی ایران در این منطقه نیز غارت قاچاقچیان چوب شده و به جنگلهای نیمه مخروب و درختچه های بی ارزش تبدیل شده است .

مقدمه :
استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی معادل ۱۶۲۶۴ کیلومتر مربع حدود یک درصد خاک ایران را تشکیل میدهد ، این استان با وجودی که یکی از استانهای بسیار کوچک کشور است ، اما از نظر تنوع « آب و هوا ، پستی و بلندی و میزان نزولات جوی » بسیار جالب است .
استانی با داشتن سه شهرستان با سه آب و هوای متفاوت :

الف) شهرستان بویراحمد (یاسوج ، سی سخت و دشت روم ). دارای آب و هوای سرد و کوهستانی (در زمستان ) و هوای ملایم و معتدل در تابستان ، میزان بارش سالیانه حدود ۵۰۰تا ۷۰۰ و در بعضی سالها به ۱۰۰۰ میلیمتر هم می رسد و مرطوبترین قسمت استان می باشد .
در این شهرستان نسبت اراضی مسطح نسبت به کل اراضی کسر کوچکی است ، به همین دلیل کشاورزی این منطقه بیشتر پرورش درختان میوه و زنبورداری و دامداری سنتی (پرورش گوسفند به شکل سیّار و بصورت مهاجرتی می باشد .)

ب) شهرستان کهگیلویه (دهدشت) . این شهرستان در منطقه گرمسیری قرار گرفته لیکن شدت گرمای این شهرستان کمتر از گچساران وخوزستان می باشد و بعلت وسعت زیاد حومه (بخش مرکزی شهرستان چندان بزرگ نیست) دارای چندین نوع آب و هوا می باشد به گونه ای که بخشی از حومه را ییلاق و بخشی دیگر را قشلاق می گویند.
وجود انهار و چشمه های فراوان در حومه این شهرستان تشکیل رودخانه های آب شیرین مارون و خیرآباد را می دهند که پس از ورود به خوزستان در نهایت به خلیج فارس می ریزند .
از نکات بسیار جالب این استان ساختار نهرها و رودخانه هاست. که با هزینه ای نه چندان زیاد میتوان با ایجاد سد و آب بند آنها را برای فصول بدون بارش ذخیره نمود ، در سالهای اخیر نیز سدهایی بر آن بسته شده که به تازه گی مورد بهره برداری واقع شده اند اما ظرفیت استان و شهرستان کهگیلویه بخصوص بیش از دو یا سه سد می باشد .

بهترین مثال در این مورد تنگ پیرزال در شهرستان کهگیلویه می باشد که اگر به شکل تنگه دقت شود به نظر می رسد خداوند برای احداث سد آن را خلق کرده ، در صورتیکه عبور لوله انتقال گاز صنعت نفت از کف تنگ هر نوع تغییر و دستکاری در آن را ناممکن ساخته است ، این وضعیت در حالی به وجود آمده است که نهر آبی در تنگ جریان دارد و جلوی تنگ دشت وسیعی قرار گرفته که اگر آب تنگ را مهار کنیم چند هزار هکتار اراضی دیم کم محصول به آبی پر محصول تبدیل میشود .
این شهرستان نسبت به دو شهرستان دیگر از نظر وسعت دشتهای مسطح بزرگتر اما به دلیل عدم برنامه ریزی صحیح برای مهار آبهای جاری موقت و دائم تنها زیر کشت گندم و جو دیم رفته و نان بخور و نمیری به مالکانش می دهد.

ج) شهرستان گچساران (دوگنبدان ) :
شهرستان گچساران یکی از شهرستانهای این استان که دارای دشتهای وسیع و مناسب جهت کشت و زرع می باشد از جمله این دشتها دشت امامزاده جعفر که از زمینهای مناسب و تعداد زیادی چاه عمیق که این دشت را آبیاری می نماید مرکز آموزش کشاورزی با توجه به پتانسیلهای فراوان استان و موقعیت خاص شهرستان گچساران و وجود دشتهای یاد شده که نیاز به بالابردن سطح کمی و کیفی دانش کشاورزی جهت بهره برداری از این امکانات بوده در حاشیه دشت ابدالان (امامزاده جعفر ) احداث و در زمینه ارتقاء سطح دانش کشاورزی فعالیت دارد .

منطقه ای با آب و هوای گرم و خشک که از این نظر کاملاً شبیه خوزستان است (با ۲ تا ۳ درجه اختلاف دما ) بنابراین موقعیت این شهر از نظر کشاورزی کاملاً مشابه خوزستان است .
موقعیت ممتاز این شهرستان نسبت به منطقه سردسیر استان سرسبز بودن صحرا در زمستان تا بهار و امکان کشت و کار در طول تمام سال می باشد .
در این شهرستان همانند خوزستان به سادگی امکان دو کشت و حتی در مواردی سه کشت در طول سال میسر است . با وجود این موقعیت ممتاز متأسفانه کشاورزی این شهرستان چندان توسعه نیافته است . علت عدم توسعه کشاورزی در این شهرستان و در کل استان را در دو عامل زیر میتوان بیان نمود:
الف) جنگهای محلی بین خوانین محلی با دولت وقت تا سال ۱۳۵۰

ب) وجود ذخایر سرشار نفت و گاز در این شهرستان که اکثریت مردم به شکل مستقیم یا غیر مستقیم به آن وابسته شده اند .
با پیروزی انقلاب بزرگ اسلامی و نیز حذف خان و عواملش باعث شده کشاورزی در این شهرستان تا حدودی رواج پیدا کند . متأسفانه این توسعه کشاورزی چندان تناسبی با شرایط محلی خود نداشته ، بلکه بیشتر تقلیدی از شهرستانهای مجاور به خصوص بهبهان و نورآباد ممسنی می باشد . به عنوان مثال به کشت برنج که اصلی ترین محصول کشاورزی این شهرستان می باشد اشاره می کنیم شاید تنها نقطه ای در جهان که برنج کاری با آب چاه عمیق انجام میشود در همین شهرستان است .
در حالیکه برنجکاری در حومه بهبهان با استفاده از آب رودخانه انجام میشود ، در حومه نورآباد مانند فهلیان و مصیری نیز برنجکاری با آب رودخانه و در روستاهای دهنو ، کوپن و روستاهای عرب نشین اطراف آن برنجکاری به کمک چاههای دستی ، ( با عمق ۱۰-۶ متر ) انجام میشود .

مورد دیگر تناوب برنج و گندم می باشد دو گیاه از یک خانواده با خواستگاه مشابه ، بیماریها و آفات مشترک ، وضعیت یکسان ریشه هر دو گیاه می باشد ، تلاش های اداره کشاورزی نیز برای تغییر در الگوی کاشت نیز بی نتیجه بوده و به هیچ عنوان این کشاورزان حاضر به تغییر تناوب خود نمی باشند .
در حالیکه همچنان کشاورزان به کشت متناوب گندم – برنج مشغول هستند ، اداره کشاورزی به خصوص مرکز آموزش و ترویج با تشکیل کلاسهای مشترک سعی نمودند تناوب مناسب منطقه را رواج دهند. که متأسفانه تا کنون چندان موفقیتی به دست نیاوردند.

بهترین تناوب در منطقه گچساران تناوبهای زیر می باشد:
الف) گندم (پاییز )- ذرت (بهار ) دو ساله
ب) گندم – ذرت – سیب زمینی – ذرت ۴ ساله
ج) کلزا – ذرت – سیب زمینی – صیفی جات (هندوانه- طالبی ) ۴ ساله
د) صیفی (خیارسبز – گوجه فرنگی – بادمجان ) – ذرت (تابستان ) گندم (پاییز سال بعد ) – ذرت (دانه ای – علوفه ای )

تاریخچه مرکز آموزش کشاورزی :
یکی از وظایف مهم وزارت کشاورزی امر مقدس آموزش کشاورزی می باشد ، این وظیفه را سازمان آموزش کشاورزی بعنوان ایستگاه مادر واقع در روستای محمدآباد در کیلومتر ۸ جاده مردآباد بعهده دارد ، در رأس این سازمان ابتداء ریاست سازمان قرار داشت که بعداً با تشکیل مثلث تات (سازمانهای تحقیقات – آموزش و ترویج کشاورزی ) بعنوان حوزه معاونت وزیر کشاورزی اداره آن را به معاون وزیر سپردند که سال بعد ترویج از این مثلث خارج شده و دو سازمان تحقیقات و آموزش در حوزه فعالیت این معاونت می باشد.

سازمان آموزش در بدو تأسیس در چند استان کشور اقدام به تأسیس مرکز آموزش کشاورزی نمود و در طی سالهای بعد تعداد این مراکز را در استانهای دیگر افزایش داد ، بطوریکه در حال حاضر در استان فارس دو مرکز آموزش و در سایر استانها نیز حداقل یک مرکز آموزش فعال داریم ، ضمناً استانهای بدون مرکز آموزش در استانهای مجاور سهمیه آموزشی داشتند، تنها استانی که مرکز آموزش ندارد استان بوشهر است که سهمیه ۳۳ درصد از مرکز آموزش کشاورزی استان کهگیلویه و بویراحمد را داشت ، در سال ۸۲-۸۱ با ادغام دو وزارتخانه

کشاورزی و جهاد سازندگی سازمان آموزش دگرگون شد ، زیر مجموعه سازمان جهاد نیز تعدادی مراکز آموزشی وجود داشت که از ادغام آنها با مراکز آموزش کشاورزی مجتمع های آموزشی ایجاد گردید.

اما وظایف مراکز آموزش قبل از ادغام بدو قسمت تقسیم می شد:
الف) آموزش ب) تولیدات

الف) وظیفه اول امر آموزش و مهمترین وظیفه مرکز آموزشی است که خود در سه حوزه ۱- آموزش دانش آموزان (از مقطع سیکل و یا سال دوم دبیرستان یا مقطع دیپلم و فوق دیپلم می باشد ) که بعنوان آموزش رسمی بلندمدت مهمترین بخش آموزشی آن می باشد . این بخش را اصطلاحاً آموزشهای رسمی علمی – کاربردی می گوئیم .
۲- آموزش کوتاه مدت کشاورزان : تشکیل کلاسهای یک ، دو یا سه روزه متناسب با فصل کاشت و نوع گیاهان زراعی و باغی برای آشنایی کشاورزان محلی با یافته های جدید و بهبود سیستمهای کاشت ، داشت و برداشت به این بخش اصطلاحاً آموزش بهره وران می گوئیم.

این کلاسها ممکن است در مراکز آموزش یا در محل روستا و حتی در مزارع تشکیل شود. بیشتر این کلاسها با همکاری سازمان ترویج انجام می شد که با جدا شدن ترویج از تات تقریباً این مسئولیت از مراکز آموزش بطور کامل سلب شده است.

۳- آموزش کوتاه مدت کارکنان : این کلاسها به طور عمده بین ۳ روز تا یک هفته و بیشتر در زمان تعطیلی آموزش تشکیل میشود ، در این کلاسها مربیان مراکز (اعم از لیسانس و فوق لیسانس و فوق دیپلم ) در یک گروه ، دیپلمها در گروه دیگر آموزش می بینند و نحوه آموزش آن تقریباً مشابه مورد دوم می باشد.
با این تفاوت که مربیان هم رشته از چندین مرکز آموزش به یک مرکز (میزبان دوره ) دعوت شده و طی مدت مذکور زیر نظر مربیانی از دانشگاه آموزش دیده و در پایان دوره با شرکت در آزمون مربوطه گواهی دوره را دریافت می کنند.

ب) تولید در مرکز آموزش :
مراکز آموزش علاوه بر فضای آموزشی معمولاً دارای امکانات کشاورزی از قبیل زمین ، آب ، امکانات دامپروری و ماشین آلات می باشند که مقادیر آن در مراکز بسیار متفاوت است ، بعنوان مثال مرکز آموزش کشاورزی علی آباد کمین فارس دارای ۱۰۰۰ هکتار زمین و بزرگترین مرکز آموزش کشور می باشد .
در حالیکه مرکز آموزش تنکابن مازندران با مساحت ۲۲ هکتار کوچکترین مرکز آموزش می باشد .

مرکز آموزش کشاورزی گچساران واقع در ۲۰ کیلومتری جاده گچساران شیراز در جنوب شرقی شهرستان گچساران واقع شده است . این مرکز در سال ۱۳۵۰ هجری شمسی تأسیس گردیده و در همین سال فعالیتهای آموزشی با پذیرش هنرجو در رشته دامپروی آغاز نمود.

در سال ۱۳۵۳ این مرکز به سازمان آموزش کشاورزی وقت واگذار گردید و علاوه بر رشته دامپروری در رشته زراعت نیز به پذیرش داوطلب تحصیل اقدام گردید .
پس از پیروزی انقلاب بدنبال وقفه ای یکساله در پذیرش دانش آموز مجدداً فعالیت آموزشی بلند مدت تا سال ۱۳۷۷ در زمینه پذیرش دانش آموز دوره متوسطه کشاورزی ادامه یافت .
اولین دوره کاردانی ناپیوسته در سال ۱۳۷۳ با پذیرش تعداد ۴۱ نفر دانشجو در دو رشته تکنولوژی آب و خاک و تکنولوژی تولیدات گیاهی شروع شد و دوره کاردانی پیوسته تکنولوژی تولیدات باغی از سال ۱۳۷۷ با پذیرش ۳۰ نفر دانشجو آغاز گردید که تا کنون ادامه دارد .

آموزش کشاورزی و روستائیان و همچنین آموزش کارکنان کشاورزی در تمام این سالها در این مؤسسه آموزشی تداوم داشته است . حاصل این تلاش سی ساله تربیت تعداد بسیار زیادی تحصیل کرده در رشته های کشاورزی بوده است که بسیاری از آنان هم اکنون عهده دار مسئولیتهای گوناگون از سطح مدیر عالی در سازمانها تا مروجان کار آزموده در واحد های گوناگون اجرایی می باشند .

کل مساحت این مرکز تا سال ۶۰ حدود ۵۲ هکتار بود که با ضمیمه شدن دو قطعه زمین که هر کدام به مساحت حدود ۱۱ هکتار بود در حال حاضر جمعاً ۷۴ هکتار مساحت دارد . از کل مساحت بالا تقریباً ۲۰ هکتار آنرا ساختمان ها – خیابان ، جاده ، فضای باز ورزشی و بقیه را مزارع و باغات تشکیل می دهد .
مساحت کل باغات و درختان مثمر و غیر مثمر حدود ۱۷-۱۵ هکتار و مساحت مزارع حدود ۳۷ تا ۳۹ هکتار می باشد .
مرکز آموزش دارای ۷ حلقه چاه نیمه عمیق ۷۰ متری است که دارای عمر های متفاوت می باشند و عمر آنها متناسب با شماره چاهها می باشد که قدیمیترین چاه ، چاه شماره یک و جدیدترین آنها چاه شماره ۷ می باشد .

میزان آبدهی چاهها بسیار متفاوت ولی بسته به سمت مرکز متفاوت است بطوریکه سه چاه شماره ۱و ۲و ۷ که در ضلع شمالی قرار دارند پر آب ترین و چاههای ۳و ۴و ۶ که در ضلع جنوبی قرار دارند کم آب ترین چاه ها می باشد. در حال حاضر علاوه بر چاههای ۱و ۲و ۷ چاه شماره ۷ بطور کامل در اختیار باغ جدید الاحداث مرکبات می باشد ، چاه شماره یک در اختیار آب – شرب اداره – خوابگهای دانش آموزی ، و منازل کارکنانی و آب لوله کشی سالن دامپروری می باشد .
چاه شماره ۵ نیز در اختیار باغ مرکبات ( بیشتر نارنجستان) بصورت قطره ای بوده که مازاد آب این دو چاه (۱ و ۵ ) وارد استخر ذخیره آب (با گنجایش حدود ۳۵۰ متر مکعب )شده که پس از پرشدن از طریق کانالهای سیمانی به مزارع هدایت میشود.

در سالهای اخیر به دلیل حفر چندین حلقه چاه با عمق حدود ۱۲۰ متر در مزارع اطراف مرکز آموزش از یک طرف و خشکسالی چند ساله از طرف دیگر و ریزش بدنه چاهها دبی چاهها به شدت کم شده است و مراکز آموزش به ناچار بخشی از آب یک چاه آهکی خارج از مرکز را به داخل مرکز لوله کشی نموده که دبی حدود ۱۰-۶ لیتر در ثانیه دارد .
در حال حاضر میزان آب مزارع در یک تایم ۱۰-۸ ساعته در شبانه روز به حدود ۲۰ لیتر در ثانیه می رسد .

تولیدات مرکز آموزش:
مرکز از دیرباز در زمینه دامپروری شامل پرورش گوسفند (نژاد لک قشقایی) که نژادی گوشتی – پوستی می باشد پرورش گاو هلشتاین (شیری ) ، پرورش مرغ گوشتی و مرغ تخمی (در سطح کوچکتر ) ، پرورش زنبور عسل فعالیت داشته که با واگذاری امور دام به جهاد همگی حذف شدند و در حال حاضر فقط تعداد ۳۰۰-۲۵۰ رأس گوسفند دارد . در زمینه باغبانی در سالهای گذشته تولید صیفی جات بخصوص گوجه فرنگی – خیارسبز و بادمجان در سطح ۳-۲ هکتار داشته که در سالهای اخیر این بخش نیز تعطیل شده و بخش باغبانی مرکز آموزش به تولید گلهای فصلی در حد فضای سبز اداره اقدام می کند . در بخش زراعت بطور عمده تولیدات شامل تولید یونجه (در سطح ۴-۳ هکتار ) ، ذرت علوفه ای سیلویی (۴-۳ هکتار ) ، جو دیم (۱۲-۱۰ هکتار ، )و گندم دیم با آب تکمیلی در بهار ۲-۱ نوبت آبیاری ، در سطح ۱۵-۱۲ هکتار انجام میشود که کل یونجه ، ذرت و جو تولیدی در اختیار بخش دامپروری گذاشته شده و گندم تولیدی بیشتر گندم بذری و مادری بوده که به تحقیقات فروخته شده و بقیه آن تحویل سیلوی کشور میشود. سالیانه مجموع تولیدات مازاد مرکز آموزش فروخته شده و به حساب خزانه واریز میشود.