مقاله در مورد تاریخچه جامعه شناسى روستائى

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد تاریخچه جامعه شناسى روستائى دارای ۱۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد تاریخچه جامعه شناسى روستائى  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد تاریخچه جامعه شناسى روستائى،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله در مورد تاریخچه جامعه شناسى روستائى :

تاریخچه جامعهشناسى روستائى

جامعهشناسى روستائى در آمریکا نزدیک یک قرن است که بهعنوان رشته جداگانهاى از جامعهشناسى شناخته شده است. نخستین انجمن جامعهشناس روستائى در سال ۱۹۳۷ تشکیل شد و بهدنبال آن مجله جامعهشناسى روستائى انتشار یافت که در آن نتایج بررسىهاى انجام شده در زمینه مسائل روستائى منتشر مىشد. مىتوان گفت که پیدایش جامعهشناسى روستائى در آمریکا ناشى از مشکلات بود که در زندگى مردمان روستائى وجود داشت، به همین جهت بیشتر جنبه کاربردى پیدا کرد.

در اروپا جامعهشناسى روستائى پس از جنگ جهانى دوم روى کار آمد. اما این امر به معنى آن نیست که جامعهشناسى روستائى از آمریکا به اروپا صادر شده باشد. در اروپا از گذشتههاى دور بررسىهاى روستائى در کنار دانشهائى چون: جغرافیا، تاریخ، مردمشناسى، اقتصاد کشاورزى در بسیارى از سرزمینها جریان داشته است.
بررسىهاى روستائى، در اروپا بر پایه یک سنت پژوهشى پرسابقهاى استوار مىباشد و میان سالهاى ۱۸۹۰ و ۱۹۲۵ تحقیقات روستائى چندى انجام گرفته است. اما پژوهشهاى گستردهتر جامعهشناسى چه در زمینههاى روستائى و چه شهرى به زمانهاى اخیر مربوط مىشود.

در اروپا نیز مانند آمریکا جامعهشناسى روستائى هنگامى بهوجود مىآید و توسعه مىیابد که بدان نیاز پیدا مىشود. بازسازىهاى بعد از جنگ، صنعتى شدن جامعه، رشد جمعیت، مهاجرت روستائیان به شهر، نیاز به تأمین اجتماعى، دگرگونىهاى سیاسى و اقتصادى سبب شدند که دولتها به فکر آن بیفتند که تغییرات اجتماعى ـ فرهنگى را تحت نظم و کنترل درآوردند، در نتیجه علوم اجتماعى و به همراه آن جامعهشناسى روى کار آمد و گسترش یافت (۱).
هر چند در آمریکا ابتدا به زمینههاى کاربردى جامعهشناسى اهمیت داده مىشد، ولى بعدها

جامعهشناسان به بررسى جنبههاى نظرى جامعهشناسى روستائى نیز روى مىآورند و در زمانى کوتاه جامعهشناسى روستائى رواج پیدا مىکند و در برنامههاى درسى بسیارى از دانشکدهها جاى مىگیرد.
امروز جامعهشناسى روستائى مانند دیگر رشتههاى علمى در پهنه وسیعترى از جهان شناخته شده است و در بسیارى از دانشگاههاى دنیا اعم از کشورهاى صنعتى یا در حال توسعه تدریس مىشود و تحقیقات وسیع و دامنهدارى در زمینه مسائل روستائى انجام مىگیرد.
در ایران بررسىهاى روستائى از حدود ۴۰ سال پیش در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعى دانشگاه تهران آغاز شده است.
با اجراء قوانین ارضى، مهاجرت روستائیان به شهر و برقرارى روابط گسترده بین شهر و ده و بهدنبال آن تغییرات اجتماعى در روستاها و پیدا شدن مسایل و مشکلات متعددى در حیات اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جامعههاى روستائى، تحقیقات روستائى متداول شده است.
جامعهشناسى روستائى از لحاظ توسعه نظرى همواره با دشوارىهاى زیادى مواجه بوده است.
گذشته از محدویت دامنه تحقیقات و کمبود مفاهیم علمى در زمینه جامعهشناسى روستائى، اغلب سازمانها و مؤسسات دولتى بر تحقیقات روستائى نظارت داشتهاند. از اینرو محققان روستائى در امر تحقیق کاربردى یا نظرى همواره با دشوارىهائى مواجه بودهاند و نتایج بررسىها نه تنها از لحاظ کاربردى سودمند نبوده است، بلکه از جهت زمینه نظرى هم جامعهشناسى روستائى رشد چندانى پیدا نکرده است.
بررسىهاى جامعهشناسى روستائى زمینه توسعه و پیشرفت روستاها را فراهم مىآورد. کسانى که با مسائل روستائى سر و کار دارند، کارشناسان روستائى، مهندسان کشاورزى، کارکنان خدمات روستائى، مأموران دولتى، مشاوران خانواده روستائى، مروّجان و معلمان کشاورزى، برنامهریزان توسعه روستائى همه مىتوانند از دستآوردهاى جامعهشناسان روستائى بهرهمند شوند.
به همین جهت پرورش جامعهشناسان روستائى و انجام تحقیقات مستمر در زمینههاى اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى روستاها امرى ضرورى به نظر مىرسد.

کلیات جامعهشناسى روستائى
– موضوع جامعهشناسى روستائى:
جامعهشناسى روستائى شاخهاى از جامعهشناسى است که از قواعد، اصول و روشهاى جامعهشناسى پیروى مىکند. از ویژگىهاى آن این است که موضوع آن محدود مىشود به پدیدههاى اجتماعى و نوع فرهنگى که به دنیاى روستائى تعلق دارد. در داخل این چارچوب جامعهش

اى اجتماعى، هنجارهاى اجتماعى، گرایشها، کارکردها، تحولات و بالأخره کلیه امور و مسائل جامعه روستائى مىپردازد که شناخت آن مىتواند از یکسو براى توسعه، رفاه اجتماعى و بهبود زندگى روستانشینان سودمند باشد و از سوى دیگر زمینه گسترش جامعهشناسى روستائى را بهعنوان یک رشته علمى فراهم آورد.
از جامعهشناس روستائى انتظار مىرود که مسائل اقتصادى، فنى، زیستى، طبیعى و نیز عوامل دیگرى که در پذیرش تغییرات و نوآورىها و بهطور کلى پذیرش شیوههاى جدیدى که در پیشرفت اقتصاد کشاورزى و توسعه روستائى مؤثر است از طریق تحقیق تبیین کند (۱).
(۱) . Hoyois Givanni. Sociologie rurale Editions universitaires Paris 1968 P.16
توسعه روستائى و افزایش تولید کشاورزى نه تنها مستلزم مهارتهاى فنى در زمینههاى علمى و کاربردى است، بلکه با شناخت کشاورزى سنتى و الگوهاى رفتارى انسان روستائى در ارتباط متقابل با فنون جدید کشاورزى و بهطور کلى شناخت زندگى سنتى روستائى باز بسته است. زمینه چنین شناختى را جامعهشناس روستائى فراهم مىکند.
جامعهشناس روستائى در وهله نخست یک جامعهشناس است و با همان روشى به بررسى پدیدههاى اجتماعى جامعه روستائى مىپردازد که جامعهشناسان دیگر در زمینه مسائل اجتماعى جامعههاى شهرى، صنعتى، خانواده، آموزش و پرورش و زمینههاى مشابه دیگر بهکار مىبرند (۲). درک معنى جامعهشناسى روستائى با آگاهى از مفهوم جامعهشناسى، روشها و قوانین آن ارتباط نزدیک دارد. مردمان روستائى در کارهاى مربوط به کشاورزى فعالیت دارند، به اقتضاء آن در محدوده جغرافیائى مشخصى زیست مىکنند، آداب و رسوم، هنجارها، ارزشهاى اجتماعى و فرهنگ خاصى دارند و از الگوى رفتارى و شیوه زندگى ویژهاى پیروى مىکنند که با آنچه در جامعه شهرى وجود دارد فرق مىکند. پدیدههاى اجتماعى جامعه روستائى موضوع بررسى رشته خاصى از جامعهشناسى یعنى جامعهشناسى روستائى است.
(۲) . کنستاندز، ا.ک. (A.K. Condtandse) جامعهشناسى روستائى، فریدون بدرهاى.

جى. بى. چى تا مبار (J. B. chitambar) جامعهشناس هند مىنویسد: جامعهشناسى روستائى یکى از رشتههاى تخصصى جامعهشناسى است که به بررسى علمى انسانهاى روستائى در ارتباط با گروههائى که با آنها کنش متقابل دارند مىپردازد. او هدف جامعهشناسى روستائى روستائى مىتواند درک بیشترى از رفتار انسان روستائى و رفتار خود داشته باشد (۳).
(۳) . Chitambar J.B. introductory rural sociology. A synopsis of concepts and principles.Retd. principal Allahabad Argicultural Institute 1983 p.12
این کتاب تحت عنوان مقدمهاى بر جامعهشناسى با تأکید بر جامعهشناسى روستائى بهوسیله: احمد حجاران و مصطفى ازکیا ترجمه شده و نشرنى آن را در سال ۱۳۷۳ منتشر کرده است. دانشجویان براى کسب اطلاعات بیشتر مىتواند به این کتاب مراجعه کنند.
پس از پایان تحصیل وقتى بخواهد درباره مسائل مربوط به روستا کار کند، بدون شناخت از مردم روستا قادر نخواهد بود نقش خود را بهنحو مطلوب ایفا نماید.
پلاسید رامبو (Placide Ranbaud) جامعهشناس فرانسوى درباره پایگاه علمى جامعهشناسى روستائى مىگوید: جامعهشناسى روستائى یک رشته علمى است که بهدرستى نامگذارى نشده است. او از ده عنوان آنتى تز شهر نام مىبرد. به نظر او هیچکدام از دو مقوله شهر و ده بدون واسطه علوم دیگر نمىتوانند مورد بررسى جامعهشناسى قرار گیرند.
شهر و ده موضوعهاى بررسى پیچیده و دشوارى را تشکیل مىدهند که شناخت کامل آنها با علوم متعددى ارتباط دارد (۴). جامعهشناس روستائى در بررسى جامعه روستائى از دستآوردهاى علوم دیگرى مدد مىگیرد، یا اینکه دست کم از روشهاى آن علوم در کار تحقیق استفاده مىکند.
(۴) . Rambaud placide. sociologie Rurale. paris 1980 p.7
در پژوهشهاى روستائى اغلب متخصصان مختلفى با یکدیگر همکارى دارند و هر کدام به بررسى جنبهاى از جنبههاى مختلف زندگى اجتماعى جامعه روستائى مىپردازند. هانرى مندارس (Hanri Mendras) جامعهشناس فرانسوى عقیده دارد، موضوع جامعهشناسى روستائى جامعه روستائى است که در سطحهاى سهگانه بومشناسى، نظام اقتصادى و نظام اجتماعى مورد بررسى قرار مىگیرد (۵). جامعهشناساان روستائى همچنین دستآوردهاى مردمشناسان و روانشناسان اجتماعى بهره مىگیرند.

ارتباط جامعهشناسى روستائى با دیگر علوم
بدون شک مطالعه و شناخت همه جانبه محیط روستائى موضوع دانش خاصى نیست، بلکه علوم متعددى مانند علوم طبیعى، جغرافیا، تاریخ، اقتصاد، اخلاق، حقوق، مردمشناسى، جامعهنگارى، روانشناسى، و علوم مشابه دیگر هر کدام به جنبهاى از جنبههاى مختلف محیط روستائى توجه دارند و در شناخت کامل جامعه روستائى با یکدیگر همکارى مىکنند. بنابراین لازم است

– علوم طبیعى:
جامعهشناسى روستائى با برخى از علوم طبیعى ارتباط دارد. این ارتباط با توجه به خصیصه اساسى روستا یعنى نزدیکى و رابطه مستقیم کشاورز با طبیعت و اینکه فرد روستائى بیشتر با طبیعت سر و کار دارد و از آن بهمنظور تأمین زندگى خود بهره مىگیرد، کاملاً مشهود است.
پیشرفتهاى علوم زیستشناسى عمومى، گیاهشناسى، زمینشناسى و جانورشناسى و افزایش دانش انسان درباره ژنتیک نباتات، سبب ابداع فنون و روشهاى تازهاى شده است که کاربرد آنها در کشاورزى دگرگونىهاى عمیقى در دنیاى روستائى عصر ما پدید مىآورد. بهعلاوه، انرژى مکانیکى و حتى علوم هستهاى را نیز که با استعمال ایزوتوپها مىتوانند خدمات وسیعى به کشاورزى ارائه نمایند، باید اضافه کرد.
جامعهشناسى آثار و نتایج ناشى از تحولات را در ساختار اجتماعى جامعه روستائى مورد بررسى قرار مىدهد. مثلاً نشان مىدهد که رواج ماشینهاى درو موجب آزاد شدن مقدار زیادى نیروى انسانى و بالأخره منجر به مهاجرتهاى فصلى روستائیان مىشود که خود مشاغل جدیدى را ضرورى مىنماید؛ و یا اینکه استفاده از تراکتور مستلزم سطح وسیعى از اراضى زراعتى است که مسئله یکپارچگى اراضى و از بین رفتن بهرهبرداران کوچک خانوادگى و در نتیجه واکنش آنها را در برابر شیوههاى جدید کشاورزى مطرح مىسازد.
جامعهشناسى روستائى با دقت تأثیر ظهور فنون جدید را در رفتارها، هنجارها و نهادهاى اجتماعى تبیین مىکند و شیوههاى علمى کاربرد تکنیکهاى جدید را ارائه مىدهد و از این طریق به توسعه جامعه روستائى کمک مىکند.
– جغرافیا:
میان جامعهشناسى روستائى و علم جغرافیا روابط نزدیکى وجود دارد؛ بدینمعنى که هر دو از محیط روستائى بحث مىکنند. موضوعاتى که جغرافیدان به بررسى آن مىپردازد، شامل عوامل اصلى بهوجود آورنده شرایط خاص اجتماعى است. شکل سکونت در ده، نحوه معیشت و زندگى ساکنان آن تا حدودى با اقلیم و اوضاع و احوال جغرافیائى ارتباط دارد. مثلاً شکل زندگى روستائیان دشت قزوین و دره کوههاى دو هزار و سه هزار منطقه شهسوار با دهنشینان جزیره قشم و یا مردمى که در اعماق جنگلهاى انبوه و به هم فشرده شمال ایران بهسر مىبرند، با هم تفاوت دارد. شرایط طبیعى، آب و هوا، پستى و بلندى، کمبود یا فراوانى آب، جنس خاک و بالأخره تسهیلات ارتباطى و مانند آنها در ایجاد انواع مختلف اجتماعات انسانى تأثیر دارد.

روستانشینان مناطق جنگلى بسیارى از وسایل کار و زندگى و حتى خانههاى خود را با استفاده از چوب فراوان جنگل بنا مىکنند و مردم کوهستانها در خانهسازى بیشتر از سنگ و گل استفاده مىکنند و ساکنان بسیارى از روستاهاى جنوب اغلب خانههاى خود را از شاخ و برگ و چوب درختان خرما مىسازد.
ساکنان پارهاى از روستاهاى منطقه بانه بر اثر مقتضیات محیط طبیعى بیشتر ایام سال (حدود ۶ تا ۹ ماه) را بهطور پراکنده در واحدهاى مسکونى جدا از هم که اصطلاحاً کُخ (KOX) نامیده مىشود، بهسر مىبرند و در زمستان و زمان سوگوارىهاى مذهبى گردهم جمع مىآیند و بهطور مجتمع زندگى مىکنند. ن مىگذارد، کارکردهاى انسان نیز متقابلاً در طبیعت و محیط جغرافیائى مؤثر است. از اینرو در شناسائى اجتماعات انسانى همچنان که درباره روابط گروهها و تغییرات و تحولات اجتماعى مطالعه مىشود، روابط این اجتماعات با شکل خارجى آنها و تأثیرى که محیط جغرافیائى بر ساخت اجتماعى دارد، مورد بررسى قرار مىگیرد و در این مبحث جامعهشناسى روستائى با جغرافیا ارتباط پیدا مىکند.
این ارتباط و نزدیکى از زمانى که رشته مهمى از جغرافیا نام جغرافیاى انسانى به خود گرفته، اهمیت بیشترى پیدا کرده است و بومشناسى انسانى که انسان را از لحاظ ارتباط آن با محیط طبیعى مورد مطالعه قرار مىدهد، عامل مشترکى است که این دو علم را به هم مربوط مىسازد.
– تاریخ:
شناخت پدیدههاى اجتماعى از لحاظ جامعهشناسى منحصر به بررسى آن در زمان حال نیست، بلکه براى درک و تبیین کامل وقایع اجتماعى باید به گذشته دور یا نزدیک آن توجه کرد. جامعهشناسى روستائى بیش از انواع دیگر جامعهشناسى به علم تاریخ احتیاج دارد. عادات و رسوم در دنیاى روستائى اغلب به گذشتههاى دور ارتباط پیدا مىکند و بسیارى از پدیدههاى اجتماعى جامعه روستائى ریشهاى کهن دارند که علل آنها را باید در زمانهاى طولانى جستجو کرد.
جامعهشناسى روستائى در بررسى نمودهاى اجتماعى و تجزیه و تحلیل و شناخت ریشههاى آن از علم تاریخ مدد مىگیرد.
فرق اساسى تاریخ با جامعهشناسى در این است که تاریخ حوادث و وقایع اجتماعى را بهطور جداگانه و مطابق توالى زمانى آن دنبال مىکند و مقید به زمان و مکان است. در حالىکه جامعهشناسى وقایع و حوادث اجتماعى گذشته و حال را بدون توجه به زمان و مکان مورد بررسى قرار مىدهد. فرق دیگر این است که تاریخ اغلب تطّور یک نهاد یا پدیده اجتماعى را از آغاز پیدایش آن توصیف مىکند، در صورتىکه جامعهشناسى به تجزیه و تحلیل امور و وقایع اجتماعى و توجیه علل آنها مىپردازد و روابط میان آنها را تبیین مىکند و از طریق مقایسه وقایع اجتماعى و مطالعه وجوه اشتراک میان آنها سعى دارد آن را تعمیم دهد و به قوانین کلى دست یابد.
– اقتصاد:
مقصود علم اقصاد بررسى کارکردهاى انسان در زمینه تولید، توزیع، مبادله و مصرف کالاها است. لیکن چون این اعمال در اجتماع صورت مىپذیرد قسمتى از امور اجتماع را تشکیل مىدهند. بهعبارت دیگر، نمودهاى اقتصادى که بر اثر روابط متقابل میان انسانها بهوجود مىآیند، جزئى از امور اجتماعى بهشمار مىروند.
بنابراین اقتصاد که به جنبههاى خاصى از امور اجتماعى توجه دارد با جامعهشناسى که امور اجتماعى را بهطور کلى مورد بررسى قرار مىدهد، ارتباط پیدا مىکند.
– اخلاق:
هدف جامعهشناسى در صورتى تحقق پیدا مىکند که موضوعات آن بدون توجه به فایده و صرفنظر از استفادهاى که در عمل مىتواند داشته باشد، مورد بررسى قرار گیرد و رابطه علت و معلولى آن کشف شود و این روابط بهصورت قانون درآید. بنابراین جامعهشناسى کارى به سود و زیان، مطلوبیت و یا عدم مطلوبیت امور ندارد. بهعبارت دیگر هنگامى که جامعهشناس رفتارهاى انسانى را مورد بررسى قرار مىدهد، براى او این سؤال مطرح نیست که فلان رفتار پسندیده و یا ناپسند است. بلکه این رفتارها از نظر جامعهشناس وقایعى را تشکیل مىدهند که او بدون هیچگونه قضاوت ارزشى و اظهار نظر شخصى و بهعنوان یک عالم بىطرف با روشهاى علمى آنها را درک و تبیین مىکند. دیدگاه او با یک عالم اخلاق که وظایف و رفتارهاى انسان را از روى یک زندگى آرمانى قضاوت مىکند و درستى یا نادرستى آن را براساس معیارهاى و ضوابط معینى در نظر مىگیرد، متفاوت است. جامعهشناسى علمى عینى و اخلاق علمى دستورى است.

ن اخلاقى چگونه بهوجود مىآیند و تطور مىیابند، مورد بررسى قرار مىدهد و گرایشها، ارزشها، عقاید و افکارى را که پایه اخلاقى کنونى بر آن استوار است، توجیه مىکند؛ ولى هیچگاه اصول اخلاقى خاصى را ارائه نمىدهد، و اما اخلاق براى جامعهشناسى این فایده را در بردارد که محقق جامعهشناس که پاىبند به اصول اخلاقى است موظف مىشود نتایج غیرعلمى و نادرست عرضه نکند و تحقیقات خود را که نتایج آن در برنامهریزىها و توسعه اجتماعى و زمینههاى علمى مورد استفاده قرار مىگیرد، با دقت و امانت و درستى انجام دهد.