مقاله در مورد استاندارد iso 9000

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله در مورد استاندارد iso 9000 دارای ۱۲۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله در مورد استاندارد iso 9000  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد استاندارد iso 9000،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله در مورد استاندارد iso 9000 :

استاندارد iso 9000

اهمیت مطالعاتی
تعاریف و اصطلاحات
بمنظور آشنایی هر چه بیشتر با سری استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ برخی از تعاریف آن اصلی که در این تحقیق بکار رفته است به شرح زیر ارائه می‌گردد.
۱- ایزو (ISO) ]
ایزو مخفف سازمان بین المللی استاندارد می‌باشد که وظیفه تدوین استاندارد های اساسی در زمینه‌های مختلف و در سطح بین‌المللی را به عمده دارد اینگونه استاندارد ها ارزش جهانی داشته که بعضی از کشورهای عضو سازمان بین‌المللی استاندارد ،‌استانداردهای تدوین شده را مستقیماً به عنوان استاندارد ملی یا استاندارد‌های مشترک پذیرفته‌اند و برخی دیگر آنرا با تغییراتی به عنوان استاندارد ملی خود برگزیده‌اند.
۲- ISO 9000
عدم وجود اطمینان کافی از کیفیت و خدمات برای خریداران و فروشندگان زمینه را فراهم نمود تا قوانین و روشهایی تدوین گردد که این عدم اطمینان از سطح کیفی محصولات و خدمات کاهش یابد. این وظیفه مهم را سازمان بین‌المللی استاندارد به عهده گرفت و با بهره گیری از استانداردها و تجارب موجود و همچنین مشارکت کارشناسان و متخصصان کشورهای عضو اقدام به تدوین استانداردهایی تحت عنوان سیستم‌های کیفی نمود که این استاندارد به سری ۹۰۰۰ معروف هستند بطور کلی استاندارد های سری ۹۰۰۰ از شش استاندارد تشکیل شده است که یک استاندارد در مورد واژه‌ها و دو استاندارد راهنما برای بکارگیری مدلهای تضمین کیفیت و سه مدل تضمین کیفیت می‌باشد که هر کدام بطور مختصر زیر تعریف می‌‌گردند :

۱) مدل استاندارد ۹۰۰۱
این استاندارد در برگیرنده ضروریات در کل ساختار یک سازمان برای تضمین کیفیت در تمامی مراحل شامل طراحی، توسعه، تولید، نصب، تاسیسات و خدمات می‌باشد.
۲- مدل استاندارد ۹۰۰۲
این استاندارد در برگیرنده ضروریات برای تضمین کیفیت فقط در بخش تولید و نصب می‌باشد در این استاندارد توانایی واحد تولیدی یا شرکت خدماتی فقط در بخش تولید و تاسیسات مورد ارزیابی و تطبیق قرار می‌گیرد.

۳- مدل استاندارد ۹۰۰۳
این استاندارد در برگیرنده نیازها برای تضمین کیفیت در بازرسی و آزمون نهایی است در این استاندارد توانایی واحد تولیدی یا شرکت خدماتی در بازرسی و آزمون نهایی مورد ارزشیابی و تطبیق قرار می‌گیرد بنابراین شرکتها و موسسات تولیدی و خدماتی می‌توانند بنا به ضرورت و نیاز سازمان خود یکی از سه مدل فوق را جهت اجرای استاندارد جهانی انتخاب و پس از اجرا از سازمان معتبر جهانی درخواست گواهینامه نمایند . بدیهی است که مدل ۹۰۰۱ بخاطر اینکه تمامی واحدها و بخشهای تولید را تحت تاثیر قرار می‌دهد نسبت به دو مدل دیگر از اعتبار بیشتری برخوردار است.
۴-مدل استاندراد ۹۰۰۴
این استاندارد بین‌المللی یک مجموعه ثابتی از عناصر را توصیف می‌کند که به وسیله آن می‌توان سیستم‌های مدیریت کیفیت را توسعه داده و اجرا نمود انتخاب عناصر مناسبی که در این استاندارد بین‌المللی گنجانده شده و حدود پذیرش و کاربرد این عناصر توسط یک شرکت، بستگی به عوامل مانند بازار مورد نظر ماهیت فرآورده، فرآیندهای تولید ونیازهای مشتری دارد در نتیجه در این گروه از استاندارد ها به روشهای آماری تعیین نیاز مشتریان ،‌تعیین مسئولیت‌های کارکردی بخش‌ها در این رابطه و اهمیت تعیین سود وزیانهای بالقوه که متوجه سازمان اسب تاکید می‌گردد ..
۳- فرآیند
مجموعه‌ای از منابع و فعالیتهای مرتبط که ورودی‌ها را به خروجی تبدیل می‌کند منابع شامل نیروی انسانی تجهیزات، وسایل ، تکنولوژی و روشهای انجام کار می‌باشد.

۴- فرآورده
نتیجه فعالیتهای یا فرآیندها را فرآورده گویند فرآورده‌ها می‌تواند شامل خدمات، سخت افزار ، مواد فرآیند نشده، نرم افزار و یا ترکیبی از آنهاست همچنین فرآورده ممکن است ملموس باشد ( مثل مجموعه‌ها و مواد) یا غیر ملموس (مثل اطلاعات) یا ترکیبی از آنها باشد.
۵- مشتری
دریافت کننده فرآورده‌هایی که توسط تامین کننده فراهم شده است را مشتری گویند در شرایط قراردادی می‌توان مشتری را خریدار نامید . واژه مشتری ، مشتری نهایی، مصرف کننده تاجر یا خریدار را شامل می‌گردد.
مشتری می‌تواند داخلی (کارکنان سازمان) یا خارجی باشد .
۶- تامین کننده
سازمانی است که فرآروده‌هایی را برای مشتری تهیه می‌کند تامین کننده می‌تواند تولید‌کننده، پخش کننده ، وارد کننده ،‌مونتاژ کننده و یا سازمان خدماتی باشد تامین کننده می‌تواند داخل و یا خارج سازمان باشد

۷- کیفیت

مجموعه ویژگیهای یک جوهره که در برگیرنده توانایی آن در برآوردن نیازهای بیان شده تلویحی باشد البته واژه کیفیت را به تنهایی نباید درجه عالی بودن و برتری از دیدگاهی مقایسه‌ای و یا از نظر کمی و یا از نظر کمی برای ارزیابی فنی بکار برد برای بیان این مفاهیم باید صفات مناسبی را بکار برد مانند کیفیت نسبی ، سطح کیفیت.
۸- سیستم
واژه سیستم به زبان ساده یعنی یک کل سازمان یافته‌ یا پیچیده و یا بی‌شود برای سیستم تعاریف مختلفی ارائه گردیده که ذیلاً به بعضی از آنها اشاره می‌گردد.
پرتالنفی ، سیستم را مجموعه‌ای از واحدهای مرتبط به یکدیگر تعریف می‌کند.
سیستم عبارت است از آرایش منظم اجراء و عناصر که به منظور تامین یک هدف معین و مشخص طراحی شده است.
سیستم عبارت است از یک گروه بندی منتظم از عناصر مجزا ودر عین حال مرتبط هستند یعنی آن را معمولاً به معنای معیار ، مقیاس ،‌میزان مدل ، الگو، نمونه، اندازه و امثال آن استعمال می‌‌کنند و بسیاری از مردم از معنی دقیق آن در علم و صنعت و تکنولوژی آگاهند اما این وصف تعریف دقیق استاندارد از نظر علمی و فنی بسیار دشوار است تا کنون تعاریف فراوانی از استاندارد شده است که در اینجا تعدادی از این تعاریف ارائه می‌گردد.
۹-استاندارد
نوشته‌ای است که از طرف یک سازمان مشخص پذیرفته و تحت همین عنوان منتشر شده و متضمن راه حلی برای انجام دادن یکنواخت یک وظیفه فنی باشد که به نحو مکرر روی می‌دهد.
استاندارد کردن عبارتست از کار تنظیم و کاربرد قواعدی برای یک اقدام منظم درباره فعالیت خاص برای منفعت همه آنهایی که زیربط‌اند و با همکاری آنهابه منظور ایجاد صرفه‌جویی کلی مطلوب با توجه به شرایط عملکرد و نیازمندیها ایمنی .
استاندارد کردن از دیدگاه صنایع که در یک بازار خاصی اعمال شود عبارت است از توافقی در زمینه کاربرد یکنواخت تکنولوژی بین رقبا و مشتریان آنها برای بهتر کردن کیفیت و حصول اطمینان از کار یک محصول با قیمتی مناسب و عرضه مداوم و ایمنی مصرف کننده و حفاظت محیط و سازگاری کالاها و خدمات با یکدیگر و با هم کارکردن آنها و سازده کردن به منظور بهتر قابل مصرف شدن آنها و کارآئی تولید.
۱۰- تطابق
برآورده شدن خواسته‌هایی مشخص را تطابق گویند.
۱۱- بازرسی
فعالیتهایی چون اندازه گیری ،‌بررسی ، سنجش و آزمایش یک یا چند خصوصیت یا جوهره و مقایسه نتایج آن با خواسته‌هایی مشخص و تعیین اینکه هر یک از خصوصیات با مشخصات معین تطابق دارد یا خیر.
۱۲- خود بازرسی
بازرسی کارهای انجام شده توسط انجام دهنده کار بر طبق مقررات مشخص را خود بازرسی گویند.
۱۳- خط مشی کیفیت
تمایلات و سخت گیریهای کلی یک سازمان نسبت به کیفیت که توسط مدیریت عالی آن بطور رسمی بیان می‌گردد . خط مشی کیفیت یک از عناصر کلی سیاست شرکت است که توسط مدیریت عالی آن شرکت تعیین می‌گردد.
۱۴- مدیریت کیفیت
تمامی فعالیتهای، مدیریتی که خط مشی کیفیت ،‌اهداف و مسئولیتها تعیین نموده و آنها را با وسایلی چون برنامه ریزی ، کیفیت ، کنترل کیفیت، تضمین‌کیفیت‌، بهبود کیفیت و در درون نظام کیفیت به اجرا در‌ می‌آرود.

۱۵- کنترل کیفیت
فنون عملیاتی و فعالیهای که برای برآوردن خواسه‌های کیفیتی بکار گرفته م

ی‌شوند را کنترل کیفیت می‌گویند کیفیت عبارت است از بکار بردن فنون عملیاتی و فعالیهایی به منظور تحت نظر گرفتن فرآیند و همچنین حذف علل عملکرد نامطلوب در تمام مراحل حلقه کیفیت برای دست یافتن به نتایج موثر اقتصادی.
۱۶- تضمین کیفیت
تمامی فعالیتهای برنامه ریزی شده‌ایکه در نظام کیفیت پیاده شده و به میزان لازم قابل نمایش باشد از اینکه یک جوهره خواسته‌های کیفیتی را برآورده سازد تضمین کیفیت را تامین می‌نماید.
۱۷- نظام کیفیت
ساختار سازمانی، مسئولیتها، دستورالعمل ها، فرآیندها و منابع مورد نیاز برای اجرای مدیریت کیفیت را نظام کیفیت گویند.
۱۸- اقدام اصلاحی
اقدام انجام شده به منظور از بین بردن علل عدم تطابق ،‌نقص و یا دیگر موقعیتهای نامطلوب موجود و جلوگیری از تکرار آن که این اقدام ممکن است مستلزم تغییرات
تمایزی بین اصلاح و اقلام اصلاحی وجود دارد اصلاح به نتایج یک عدم تطابق موجود اشاره داشته و به تعمیرات دوباره کاری و تنظیم مربوط می‌گردد در حالی که اقدام اصلاحی به حذف یک عدم تطابق می‌پردازد.
۱۹- رفع عدم تطابق
اقدام انجام شده به منظور رفع عدم تطابق از یک جوهره و تعیین تکلیف این اقدام می‌تواند بصورت یک اقدام اصلاحی مانند تعمیر دوباره‌کاری، درجه بندی مجدد، صدور مجوز و پذیرش عدم تطابق و اصلاح یک مدرک یا خواسته باشد.
۲۰- ادله معتبر
اطلاعاتی که بتوان و صحت آن را بر اساس واقعیات بدست آمده از طریق مشاهده ، اندازه‌گیری، آزمون و یا دیگر وسایل ثابت نمود.
۲۱- برنامه کیفیت
مدرکی که در آن روشهای کیفیتی خاص ، منابع و مراحل فعالیتهای مربوط به هر یک از فرآورده‌ یا پروژه و یا قرار داد معین شده است.

۲۲- ممیزی کیفیت
انجام بررسیهای مستقل و سیستماتیک برای تعیین اینکه فعالیتهای کیفیتی و نتایج بدست آمده از آن با ترتیبات برنامه ریزی شده مطابقت دارد و آیا این برنامه برای رسیدن به اهداف کیفیتی مناسب بوده و به نحوی موثر اجرا می‌گردند.

مرور مطالعاتی
در دنیای رقابتی امروز کیفیت به مهمترین موضوع مورد توجه تولید کنندگان و تامین کنندگان تبدیل شده است و در این میان مدیریت کیفیت به عنوان جامع‌ترین نوع توسعه و پیشرفت سازمانها در نیل به کیفیت برتر مورد توجه جدی مدیران قرار گرفته است از اینرو درک و شناخت دقیق مفهوم کیفیت،‌ اصلی اساسی و حیاتی برای دستیابی به این مهم است کیفیت بطور خلاصه عبارتست از ارضای نیازهای مشتری و تطابق محصول با هدفی (ارضاء کلیه انتظارات خریداران کالا یا خد

مات) که این محصول بخاطر آن تولید شده است تعریف فنی کیفیت در سری ۸۴۰۲ استانداردهای بین‌المللی سازمان بین المللی استاندارد به اینصورت تعریف شده است که :
کیفیت عبارت است از کلیه ویژه‌گیها ومشخصات یک محصول یاخدمت که قابلیت آنرا در ارضاء نیازهای از پیش تعیین شده رقم می‌زند.
برای دستیابی به کیفیت جامع ایزو ۹۰۰۰ می‌تواند به عنوان نقطه آغازین از حرکت به کمک مدیران باشد که لازم است اطلاعاتی در زمینه استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ بطور خلاصه آورده شود.
سازمان بین‌المللی استاندارد برای اولین بار در سال ۱۹۸۷ به انتشار سری استانداردهای بین‌المللی کیفی که به ISO 9000 شهرت یافته‌اند اقدام نمود از ویژگیهای این استانداردها متمرکز و دقت کافی آنها به ایجاد هماهنگی کامل بین تکنیکها و مفاهیم کنترل کیفی در سطح جامع فراگیر است.

در این رابطه علاقه شرکتهای صنعتی و بازرگانی به سری استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ که در اصل شامل استاندارد های مدیریت و تضمین کیفیت است دال بر افزایش آگاهی شرکتها در این زمینه است این استانداردها مدیران سازمانها را در اتخاذ و اجرای مجموعه تغییراتی که باهدف افزایش کیفیت اعمال می‌شوند یاری می‌دهند سری ایزو ۹۰۰۰ آنچنان بوسیله جوامع و شرکتهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است که اساس و بنیان استانداردهای ملی آنهارا دچار تحول و دگرگونی وسیعی نموده است شاید یکی از عواملی که موجب پذیرش همه جانبه این استانداردها شدهاست ناشی از کاربردموفقیت آمیز آنها در افزایش کیفیت محصولات هندی است. از سوی دیگر سری استاندارد های ایزو بطور جامع و فراگیر کلیه مفاهیم مدیریت را راهبردهای کیفی و نیز مدل‌های مناسب برای تضمین کیفیت را شامل می‌گردد.
این استانداردها با برخورداری از ساختاری مناسب بگونه‌ای ترکیب یافته‌اند که می‌توان آنها را بر اساس یک روش ساده شماره گذاری بخاطر سپرد. این ویژگی استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ پیامدهای جالب توجهی برای بازارهای تجاری،‌صنعتی جهان داشته‌اند کمیته‌فنی سازمان بین‌المللی استانداردها موسوم به کمیته ۱۷۶ در سال ۱۹۷۹ تشکیل گردید کیفیت را از نقطه ن

ظر نیازهای صنعتی و تجاری مورد توجه و تاکید مجدد قرار داد در این رابطه می‌توان اذعان نود که اقبال سری استانداردهای ۹۰۰۰ تا حد زیادی به موفقیت های این کمیته بستگی دارد بطوریکه اخیراً بر اساس این استاندارد ها ،‌استانداردهای بین المللی دیگری در ارزیابی کیفیت، تضمین کیفیت و… تدوین و مورد استفاده قرار گرفته‌اند بعلاوه این استانداردها خود بخشی از

استانداردهای سری ایزو ۹۰۰۰ هستند و بقیه سری استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ حتی استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ را نیز شامل می‌گردد.
ایزو ۹۰۰۰ انتخاب و اجرای استانداردهای مربوط به مدیریت کیفیت و تضمین کیفیت
ایزو ۹۰۰۱ مدل اجرای تضمین کیفیت در کلیه مراحل طراحی، تولید ،‌بازرسی و خدمات پیش از

فروش
ایزو ۹۰۰۲ مدلی برای تضمین کیفیت در مراحل تولید و نصب و اجرای روشهای کیفی در تولید
ایزو ۹۰۰۳ مدلی برای تضمین کیفیت در مرحله بازرسی محصول
ایزو ۹۰۰۴ راهنمای توسعه نظامهای مدیریت
ایزو ۲-۹۰۰۴ بازرسی سیستمهای کیفی هستند که خود قسمتی از ۹۰۰۴ هستند.
استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ در ارتباط با نظام کیفی ،‌معیاری با ارزش و با اهمیت بوده و همچنین منبای مناسبی را برای اجرای نگرش مدیریت کیفیت جامع فراهم می‌آورند با این حال اجرای این استانداردها مستلزم آن است که تولید کنندگان و تامین کنندگن یک نظام مدون و سازمان یافته را به عنوان وسیله‌ای برای تضمین مطابقت محصول با مشخصات تعیین شده به مورد اجرا بگذارند استفاده از سری استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ به عنوان یک استاندارد بین المللی در اجرای نظام‌های کیفی با وجود آنکه به علاقه و در خواست شرکتها جوامع بستگی دارد اما از روحیه ای بازار گرایانه نیز برخوردار است . این استاندارد ها را می‌توان به وسیله روشهای دستی یا تکنولوژی روباتیک در سازمانهایی که بین ۱۰ تا ۱۰۰۰ نفر نیروی انسانی دارند به اجرا درآورد.
استانداردهای ISO 9000 از شش جزء تشکیل شده‌اند عنصر اول به ایزو ۸۰۶۲ معروف است که به عنوان لغت نامه یا فرهنگ استاندارد ها ، کلیه مفاهیم مختلف مربوط به نظام کیفی را شامل می‌گردد.
دومین عنصر استاندارد ایزو ۹۰۰۰ راهنمای روشهای استفاده از مدلهای سه گانه تضمین کیفیت یعنی ایزو ۹۰۰۱ ایزو ۹۰۰۲ و ایزو ۹۰۰۳ را در برمی‌گیرد هر یک از این مدلها با هدف تضمین کیفیت تحت شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که قراردادهای همکاری، تامین مواد اولیه، فعالیت مشترک طراحی ،‌تولید و عرضه محصول و ازائه خدمات پس از فروش به فعالیهای مشترک تولیدکنندگان و تامین کنندگان بستگی داشته باشند البته باید متذکر شد که اجرای ایزو ۹۰۰۱ نسبت به دو مدل دیگر مشکلتر بوده و کلیه فعالیهای مرتبط با نظام کیفی را در بر می‌گیرد از سوی دیگر اجرا و استقرار استانداردهای ایزو ۹۰۳۳ آسانتر از دوتای دیگر است اما این استانداردها تنها شامل بازرسی نهایی و روشهای آزمایش محصول هستند . بعلاوه ایزو ۹۰۰۲ که ما بین گروه استانداردهای ۹۰۰۱ و ۹۰۰۳ قرار دارد فعالیتهای مربوط به کنترل روشهای طراحی محصول و خدمات پس از فروش را شامل نمی‌شود در نتیجه می‌توان ادعا کرد که مدلهای سه گانه تضمین کیفیت از نوع مدلهای پیشرفته و توسعه یافته هستند از سوی دیگر ISO 9004 به عنوان استانداردهای غیر قرارداری راهنمای عناصر سیستم مدیریت کیفیت را شامل می‌‌

گردد. که با هدف افزایش کیفیت ساختار داخلی سازمانها مورد استفاده قرار می‌‌گیرد مدلهای تضمین کیفیت در این گروه از استانداردهای بین‌المللی امروزه به عنوان مبنای اصلی گوهی و تایید استاندارد های جهان مورد استفاده قرار می‌‌گیرند در این رابطه استانداردهای ایزو ۹۰۰۰ بسرعت از سوی کشورهای مختلف جهان به ویژه کشورهای اروپایی مورد پذیرش قرار گرفته‌اند سری انتشارات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران چنین آمده است .
سازماندهی شرکتها باید به گونه‌ای باشد که عوامل انسانی ، اداری و فنی شرکت که موثر بر کیفیت هستند تحت کنترل قرار داشته باشند و این امر نیازمند برنامه ریزی و توسعه یک سیستم کیفی است که بتواند اهداف را در جهت اجرای خط مشی و کیفیت سوق دهد . ثبات و توازن زمانی حاصل می‌آید که اطمینان یابیم برای هر کالا یا خدمت مواد و تجهیزات و روشهای یکسان و شیوه مشخص شده استفاده گردیده‌اند.
بدین ترتیب می‌توان فرآیند را تحت کنترل دانست استفاده از استانداردهای سری ۹۰۰۰ سازمان بین‌المللی روشهایی را بدست می‌دهد که به کمک آنها می‌توان سیستمی مدیریتی را بمنظور اطمینان از مطابقت کامل مقررات تعیین شده با نیازهای مشتری برقرار نمود که برای این سیستم دومرحله‌ ممیزی و بازبینی در نظر گرفته می‌شود ممیزی جهت اطمینان از اینکه افراد مطابق نظام مشخص شده انجام وظیفه می‌کنند و بازبینی برای اطمینان از توامندی سیستم و تامین نیازها ،‌چنانچه در ممیزی یا بازبینی سیستم معلوم شود تولید محصول مرغوبتر با ایجاد ضایعات کمتر یا تغییر روش امکان‌پذیر می‌باشد لازم است این تغییرات صورت پذیرد در یک سازمان تضمین کیفیت یا در مدیریت بوده و او را از کسب کیفیت مطلوب می‌سازد و در شرایط قرار دادی به مصرف کننده از توانایی موسسه در تحویل به موقع کالا یا ارائه خدمات با کیفیت تصریح شده در قرارداد اطمینان می‌بخشد .
یکی از مواردی که ردر رابطه با سیستم استاندارد کیفی می‌بایست بطور جدی مورد توجه واقع شود تفاوت و وجه تمایز اینسیستم با سیستم های کنترل کیفیت است که تا کنون در سطح جهان مطرح بوده‌اند. بطوریکه کنترل کیفیت بطور کلی تامین کننده یک سیستم موثر برای تمرکز اقدامات سازمان در جهت ایجاد حفظ و بهبود کیفیت محصول و انجام کارهایی از قبیل تولیدی، توزیع و خدماتی در اقتصادی‌ترین سطحی که به رضایت مشتری یا مصرف کننده منجر شود می‌باشد بعارت دیگر سیستم کنترل کیفیت تاکید بر محصول و کالای نهایی دارد در صورتیکه سیستم استاندارد کیفی ، کیفیت تمامی مراحل و فرآیندهای کاری که منجر به تولید محصول می‌گردد را تضمین می‌نماید که در این زمینه نیز در ماهنامه استاندارد چنین آمده است.
اطمینان یا تضمین کیفیت به تمامی فعالیتهای سیستماتیک و برنامه ریزی

شده لازم برای ایجاد اطمینان کافی از اینکه محصول یا خدمات نیازهای معیین شده کیفی را برآورده می‌کند اطلاق می‌شود تفاوت بارز و مشخصی که بین اطمینان (تضمین حی مشخصه‌های ساخت و استانداردها،‌تولید و بازرسی است . در صورتیکه اطمینان کیفی علاوه بر فعالیتهای ذکر شده در برگیرنده کل سیستم کیفی نیز می‌باشد. به همین دلیل هدف اصلی اطمینان کیفی قابلیت دوام محصول نهایی است .
همچنین در تعریف دیگری از کنترل کیفیت و تضمین کیفیت آمده است:
تکنیکها و فعالیتهای عملیاتی که برای اجرای شرایط کیفیت مورد استفاده بکار می‌رود کنترل کیفیت نامیده می‌شود در صورتیکه تضمین کیفیت به کلیه اقدامت برنامه ریزی شده و منطقی و منظم برای فراهم کردن اعتماد کافی مبنی بر اینکه یک محصول یا خدمات شرایط معیین شده کیفیت را تامین نموده است اطلاق می‌شود.
بنابراین با توجه به اینکه یکی از اهداف اصلی سیستم استاندارد کیفی تضمین کیفیت است لذا درک صحیح آن یکی از عوامل مهم در جهت دستیابی به فضای ایده‌آل است که در سیستم کیفیت مدنظراست.
برای آشنایی بیشتر با این مقوله ویژگیهای این سیستم چنین بیان گردیده است.
مشارکت و همکاری کلیه بخشها و قسمتها اعم از پیمانکاران فرعی، فروشندگان و نمایندگی فروش و کلیه بخشهای خدماتی ،‌ تولیدی و پشتیبانی.
مشارکت کلیه کارکنان از مدیران ارشد تا کارگران ساده در توجه به کیفیت و کیفیت خواهی .
کنترل جامع فرآیند تولید از نظر کیفیت ، سود دهی، هزینه‌های تولید، قیمت تمام شده محصولات ، کیمیت تولید برنامه دریافت و توزیع مواد اولیه ، تحویل به موقع کالاهای ساخته شده به مشتریان ، رعایت اصول ایمنی در فعالیتهای تولید .
از نکات مهم و قابل توجه این سیستم نقش و مسئولیت مدیریت می‌باشد که اعتقاد اکثریت بر این است که نقش مدیریت در راس هرم نظام کیفی قرار دارد.
حمایت مدیریت از اجرای نظام روشها و تکنیکهای کارکنان و نیز در مورد مسئولیت مدیریت در این نظام کیفی، در مجله استاندارد آمده است.
بدون تردید در هر سازمان شرط لازم برای موفقیت به سیاست و اهداف آن سازمان بستگی دارد این موضوع شامل اهمین و توجه آگاهانه و مسئولانه به کیفیت نیز می‌شود مشابه با تمام سیستم‌های فراگیر شرکتی استاندارد سری ۹۰۰۰ نیز برای پیاده شدن به یک تشکیلات سازمانی خوب و کامل نیاز دارد در یک سازمان مدیران باید مسئولیتها را دقیقاً ت

عیین نموده و آنها را بصورت صحیح و آگاهانه به پرسنلی که عوامل موثر در کیفیت را راهبردی نموده و یا به اجرا در می‌آورند، بسپارند . همچنین درباره نقش مدیریت در سیستم کنترل کیفی می‌توان چنین بیان نمود که مدیریت پرچمدار تغییرات و حمایت کننده ایده‌های نو در زمینه‌های مختلف است وسرمایه‌گذاری در بکارگیری روشهای بروز خلاقیت و نوآوری و استفاده از تکنیکهای جدید برای کسب مهارتهای جدید ،‌ تحقیق و آموزش، بهبود مستمر در طراحی محص

ول و خدمات و داشتن مشتریان دائمی جز و برنامه ‌های اصلی او برای حفظ و حضور در بازار رقابتی است بنابراین اعتقاد مدیریت در این سیستم چنین است که تغییرات یک شبه ایجاد نمی‌شود بلکه در گذر زمان و با تغییر فرهنگ قدیمی و جایگزینی فرهنگ توسعه امکان پذیر است.
با توجه به مطالب ذکر شده نقش مدیریت را در این سیستم می‌توان چنین بیان نمود.
ایجاد فضای مناسبی که در آن خلاقیت و نوآوری به راحتی انجام پذیرد
داشتن برنامه مستمر در زمینه آموزش
تمرکز برنامه ها بر اساس بهبود مستمر و کیفیت بهتر محصولات
توجه به مشارکت عمومی پرسنل در بهبود کیفیت محصولات و خدمات از طریق بهبود فرآیندها.
از مواردی دیگر که سیستم استاندارد کیفی ایزو ۹۰۰۰ تاکید بسیاری بر آن نموده مسئله مشتری مداری و یا مشتری گرایی می‌باشد که نتیجه آن کسب موفقیت در بازارهای جهانی و رقابتی می‌باشد این سیستم از یک سود با تاکید بر این مطلب که خواسته‌های مشتری بطور کامل می‌بایست در محصول ،‌کالا و یا خدمات ارائه شده لحاظ گرددو از سوی دیگر بر پویایی و استمرار توجه به رضایت مشتری نیز تاکید نموده است نتیجه این امر علاوه بر موفقیت در حضور در بازار افزایش فروش و بالا رفتن سود را نیز به همراه خواهد داشت . مسئله مهم دیگر در این استاندارد کیفی که مورد توجه جدی قرار گرفته کاهش ضایعات می‌باشد این ضایعات صرفاً شامل از دست رفتن و استفاده ناصحیح از نیروی انسانی موجود می‌باشد شکل زیر اثرات و اهمیت موضوع را بوضوح تبین می‌کند.

بنابراین از مجموعه‌ مطالعات انجام شده پیرامون این موضوع ، ابعاد مختلف این سیستم را به لحاظ نقش آن در کاهش هزینه‌ها،‌جلب رضایت مشتری و حضور فعال در بازارهای جهانی و بالارفتن سطح کیفی محصولات را نشان می‌دهد. لذا پذیرش سیستم‌های کیفیت بر اساس ایزو ۹۰۰۰ برای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران امری تقریباً ضروری و اجباری و می‌توان کیفت که امری است حیاتی زیرا از این طریق آنها قادر خواهند بود به بازارهای رقابتی جهان وارد شوند و بتوانند کالاهای خود را بفروش برسانن

فصل دوم: سیستم ایزو در ایران
سابقه ایزو
در دنیای رقابتی امروز کیفیت به بهترین موضوع مورد توجه تولید کنندگان و تامین کنندگان تبدیل شده است. از ویژگیهای مهم سالهای اخیر جهتی شدن امور و پیشرفت و حرکت در جهت به استاندارد درآوردن نظامها و فعالیتهاست. این روند بویژه بااقدام سال ۱۹۸۷ سازمان بین المللی استاندارد(International organization standardhzation) در تهیه و تدوین استانداردهای موسوم به سریISO 9000 شدت یافته است.

از ویژگی این استانداردها تمرکز و دقت کافی آنها به ایجاد هماهنگی کامل بین تکنیکها و مفاهیم کنترل کیفی در سطحی جامع و فراگیر است. در این ارتباط علاقه شرکتهای صنعتی و بازرگانی به سری استانداردهای ISO 9000 که در اصل شامل استانداردهای مدیریت و تضمین کیفیت است،دال برافزایش آگاهی شرکتها در این زمینه است.این استانداردها،مدیران

سازمانها را در اتخاذ و اجرای مجموعه تغییراتی که با هدف افزایش کیفیت اعمال میشوند،یاری میدهند. سری ISO 9000 آنچنان بوسیله جوامع و شرکتهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است که اساس و بنیان استانداردهای ملی آنها را دچار تحول و دگرگونی وسیعی نموده است. شاید یکی از عواملی که موجب پذیرش همه جانبه این استانداردها شده است،ناشی از پذیرش آنها توسط جامعه اروپاست. بعلاوه گات یا آنچه که به سازمان تجارت جهانی(WTO ) شهرت یافته است،ایجاد استانداردهای بین المللی و بویژه ISO 9000 را توصیه میکند. از سوی دیگر

سری استانداردهای ISO 9000 بطور جامع و فراگیر کلیه مفاهیم مدیریت و راهبردهای کیفی و نیز مدلهای مناسب برای تضمین کیفیت را شامل میگردد. این استانداردها با برخورداری از ساختاری مناسب به گونه ای ترکیب یافته اند که می توان آنها را براساس یک روش ساده شماره گذاری بخاطر سپرد. این ویژگی استانداردهای سریISO 9000 پیامدهای جالب توجهی برای بازارهای تجاری- صنعتی جهان داشته است .
استانداردهای ISO 9000 در ارتباط با نظام کیفیت مبنای مناسبی را برای اجرای نگرش مدیریت کیفیت جامع(Total Quality Management) فراهم می آورند. با این حال،اجرای این استانداردها مستلزم آن است که تولید کنندگان و تامین کنندگان یک نظام مدون و سازمان یافته کیفی (Documented Quality System) را به عنوان وسیله ای برای تضمین تطابق فرآورده یا خدمات خود با مشخصات تعیین شده،به مورد اجرا بگذارند و با ابزارهای لازم که یکی از آنها ممیزی کیفیت است از صحت آن مطمئن شوند. استفاده از سری استانداردهایISO 9000 بعنوان یک استاندارد بین المللی در اجرای نظامهای کیفی با وجود آنکه به علاقه و خواست شرکتها و جوامع بستگی دارد، اما از روحیه ای بازارگرایانه نیز برخوردار است. بطوریکه این استانداردها را می توان بوسیله روشهای دستی یا کامپیوتری در سازمانهایی که بین ۱۰ تا ۱۰۰۰۰ نفر پرسنل دارند، به اجرا در آورد.
در این میان نباید فراموش کرد که تنها اکتفا به تولید فرآورده ها یا خدمات با کیفیت،کافی نیست. بلکه سازمانها باید بتوانند به مشتریان خود نشان بدهند که کیفیت فرآورده ها و خدماتی که آنها تولید می کنند،چگونه تضمین می گردد.
بنابراین مستند سازی روشهای تضمین کیفیت،مهمترین اصل در افزایش توان نظام کیفی سازمانهاست. از اینرو،عناصر نظام کیفی را باید مستند نمود و براساس یک روش مناسب و سازگار با مدل انتخاب شده،برای تضمین کیفیت فرآورده ها و خدمات آنها را بکار گرفت. در این ارتباط،مستند سازی،عوامل و عناصر تشکیل دهنده نظام کیفیت،راهنمای اصول کیفیت،روشهای کاری،شرح شاغل،ارزیابی گزارشات و سایر مدارک مربوط به کیفیت فرآورده را

شامل می گردد که باید دقیقا مورد توجه قرار بگیرند.
از سوی دیگر بسیاری از کارشناسان،معتقدند کهISO 9000 توطئه ای از پیش طراحی شده برای جلوگیری از ورود کالاهای تولیدی کشورهای در حال توسعه به بازار کشوره

ای پیشرفته صنعتی است. با این حالISO 9000 در حال حاضر از سوی دوازده کشور عضو جامعه اقتصادی اروپا (EEC) و۱۳۰ کشور شرکت کننده در دور اروگوئه گات، بمنظور ایجاد یک چهار چوب کاری بین المللی در زمینه فعالیتهای تضمین کیفیت مورد پذیرش قرار گرفته است. به مرور که محدودیتهای تجاری- گورکی که کشورهای عضو جامعه اقتصادی اروپا،از میان برداشته می شوند واین کشورها بصورت یک مجموعه اقتصادی واحد در می آیند،ISO 9000 به عنوان مناسبترین وسیله برای تضمین کیفیت فرآورده ها و خدمات تولیدی در سطح جهان مورد توجه محافل تجاری-صنعتی قرار گرفته است.
در اروپا،استفاده از استانداردهای ISO 9000 با هدف تدارک یک مجموعه واحد از استاندارهای کیفی واحد،برای تسهیل اتحاد اقتصادی در میان کشورهای جامعه اروپا مطرح است. این واقعیت،شرکتهای ایرانی و شرکتهای جوامع در حال توسعه را با چالشی بزرگ مواجه ساخته و از سویی دیگر فرصتی مناسب برای افزایش حجم تجارت بین المللی را فراهم ساخته است. زیرا از میان دو تامین کننده که همگی مطابق با مفاد یک قرارداد مشابه فعالیت میکنند،آنکه از استانداردهای تعیین شده بوسیله سازمان بین المللی استانداردها تبعیت میکند نسبت به سایر رقبای خود از توان رقابتی بیشتری برخوردار خواهد بود بنابراین میتوان ادعا نمود که رعایت استانداردهای سریISO 9000 برای شرکتهای ایرانی فرصتی استثنایی برای ورود به بازارهای جهانی را فراهم میآورند بطوریکه عدم رعایت آنها بخت موفقیت در صحنه رقابتهای بین المللی را از اینگونه شرکتها صلب کرده و آنها را با مشکلات جدی مواجه می سازد.
در حقیقت توجه به اینگونه استانداردها و تلاش برای تامین پیش شرطهای آنها برای شرکتهایی مثل شرکتهای ایرانی مشکلات بسیاری را به آنها تحمیل میکند با وجود این حرکت در جهت خصوصی سازی و تلاش برای تامین پیش شرطهای آنها برای شرکتهایی مثل شرکتهای ایرانی مشکلات بسیاری را به آنها تحمیل میکند با وجود این حرکت در جهت خصوصی سازی و تلاش برای ورود به بازارهای جهانی و مطرح شدن مجدد ایران عضویت ایران در گات تمهیداتی است که میتوان با استفاده از آنها با پیامدها و اثرات ناشی از رقابتهای جهانی به م

قابله پرداخت. زیرا سیاستهای حمایت از بازار داخلی و محدودیتهای گمرکی که تا به امروز اعمال می شدند را دیگر نمی توان بیش از این ادامه داد. در این ارتباط شرکتهای ایرانی نباید بیش از این به حمایتهای دولتی متکی باشند.
برعکس باید به طور جدی در پی افزایش کیفیت و ارتقاء توان نظامها

ی کیفی خود باشند. از اینرو در اینجا باید تاکید نمود که مدیریت کیفیت جامع بدون اینکه در پی بهبود مستمر و پایدار باشد به سفری بدون مقصد می ماند که جز اتلاف انرژی سازمانها رهاورد دیگری نخواهد داشت. در شرایطی که مدیریت کیفیت جامع هدف تلقی شودISO 9000 می تواند به عنوان نقطه آغازین این مسافرت به کمک مدیران بیاید.
امروزه تعداد بسیار زیادی از استانداردهای مربوط به تولید فراورده در سراسر جهان مورد توجه و استفاده شرکتهای تولیدی قرار می گیرند اما اشکال اساسی اینجاستکه همه این استانداردها پس از تکمیل و ساخت فراورده در پایان هر مرحله و قسمت کاری و در مرحله آزمایش آن به کار گرفته میشوند. در این ارتباط عملکرد واقعی فراورده اندازه مشخصات ایمنی و سایر ویژگی هایی که یک فراورده باید داشته باشد بوسیله همین استانداردها مورد ارزیابی قرار میگیرند. حال آن که ISO 9000 بیشتر در پی آن است که مشخص کند چه تعداد از این استانداردها در حصول اطمینان از این که خدمات مواد و یا یک فراورده در ارضای نیازهای کارکردی مشتری موفق بوده اند نقش داشته اند. با اینحال بین ارزیابی وضعیت شرکت بر اساس نظام کیفی ISO 9000 و تایید کیفی فراورده نهایی تولید شده تفاوتی اساسی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.

چطور باید شرکت در راه ایزو قدم بردارد؟
۱- آمادگی برای تغییر
برای رسیدن نیازهای رقابتهای جهانی تغییرات لازم است. قبل از هر چیز شرکت باید آمادگی تغییر را داشته باشد. بهبود کیفیت باید در هر گونه فعالیت که شرکت انجام میدهد به نحوی ملحوظ شود. اگر کارکنان آمادگی تغییر را پیدا کنند آنوقت تغییرات مثبت براحتی میتواند صورت پذیرد و مشکلات تطبیق مسائل کیفی به حداقل تنزل کند. مسائلی که

در ارتباط با آماده سازی تشکیلات جهت تغییرات اساسی باید در نظر گرفته شود بشرح صفحه بعد میتواند خلاصه گردد:
– همه کارکنان را از محتویات تغییرات مطلع سازید.
– سعی کنید همه کارکنان درگیر کار شوند.
– کارکنان را به عنوان قسمتی از فرایند تهیه داده های م

ربوط به تصمیم گیری حساب کنید.
– فرایند های بهبود کیفیت را مشخص و اعلام کنید.
– کارکنان را در جهت انجام تعاریف جدید شغلی و انتظارات جدید کیفی شغلی آموزش دهید.
– فضایی در جهت افزایش محتوای مشاغل ایجاد نمایید.(JOB ENRICHMENT)
– ترس کارکنان رابرای از دست دادن شغل خود بر اثر تغییرات در کیفیت را از بین ببرید.
– تغییر را به صورت تدریجی انجام دهید.
– طوری رفتار کنید که کارکنان خود را عامل تغییر بدانند.
۲- سطوح برنامه ریزی و هدایت
برنامه ریزی کیفیت،طبیعت فعالیتها و مسئولیتهایی را که برای رسیدن به یک هدف کیفیت لازم است مشخص میکند. برنامه ریزی استراتژیک کیفیت شامل جنبه های دراز مدت برای بهبود کیفیت می باشد. این برنامه ریزی برای تغییر را می توان در سه سطح تعریف نمود.
۲-۱- برنامه ریزی در سطح بسیار کلی
برنامه ریزی در این سطح شامل تصویر بسیار کلی فعالیتهایی می باشد که در ارتباط با کیفیت میتواند در اهداف دراز مدت سازمانی قرار گیرد. سوالاتی که در این سطح مطرح می باشد،نقش اهداف کیفی در بقای سازمان،استفاده از منابع محدود ارتباط پروژه بهبود کیفیت با سایر پروژه های داخل و خارج از سازمان،حمایت مدیریت برای بهبود کیفیت،فرهنگ سازمانی،انتظارات مشتریان و ثبات وضعیت سازمان می باشد.
۲-۲- برنامه ریزی در سطح کلان
برنامه ریزی در سطح کلان شامل برنامه ریزی در چارچوب مرزهای تعیین شده برای یک کالا می باشد. دامنه فعالیتهای مربوط به بهبود کیفیت و ارتباطات عملیاتی آن در این سطح مطرح می گردد. سوالاتی که در این سطح مطرح می گردد،شامل:تعریف اهداف،دامنه پروژه،دسترسی به افراد با تجربه،دسترسی به منابع،سیاستهای پروژه،ارتباطات،نیازهای بودجه،میعادگاه ها و استراتژی های حل برخوردها می باشد.
۲-۳- برنامه ریزی در سطح خرد
این سطح برنامه ریزی با تهیه برنامه های عملیاتی مشروح برای انجام فعالیتهای بهبود کیفیت همراه می باشد. برنامه ها و تاکتیکهای مشخص برای بدست آوردن اهداف کیفی در سطح خرد تهیه می شوند. عناصری که باید در نظر باشند شامل برنامه زمانی،نیازهای آموزشی،ابراز مورد نیاز،فرایند عملیات،سیستم گزارش دهی و گامهای تضمین کیفیت میباشد.
۳- وظایف دست اندرکاران مختلف
یک ضرب المثل مشهور می گوید”ماهی از سر گنده گردد نی ز دم”مشکلات کیفیت معمولا از رده های بالا شرع می شود. رهبری مدیریت بطور یقین سطح مدیریت کیفیت را در سازمان تعیین می کند. بدن رهبری موثر و قوی توسط مدیریت،اهداف ایزو ۹۰۰۰ را نمیتوان بدست آورد. گرچه فعالیتهای کیفیت باید مسوولیت تمام افراد در سازمان باشد

ولی کیفیت و توان مدیریت می تواند باعث موفقیت یا شکست شود.
مدیران سنتی،کارگران را طبق روشهای قدیمی هدایت می کنند و لذا کار دسته جمعی و مشترکی انجام نمی شود. مدیران جدید سعی می کنند با کارگران و کارکنان بطور مشترک به انجام کارها بپردازند لذا فرایند بصورت زیر انجام می شود.
مشاهده کنیدریالبشنوید،سوال بپرسید،اسناد و مدارک را م

شخص کنید،اداف مشخص تعریف کنید،اهداف را به سطوح مختلف بشکنید،اهداف را اجرا کنید،نتایج را ارزیابی کنید،مجددا سوال بپرسید و فرایند را تکرار کنید. وظایف تیمهای رهبری در زیر آورده شده است.
۳-۱- مسئولیتهای مدیریت بالا
وظایف مدیریت برای ایزو۹۰۰۰ در ارتباط با فرایند دریافت گواهینامه شامل عناصر میشود:
– یک نماینده مدیریت باید برای هدایت امور و ارتباط صحیح انتخاب نمود. علاوه بر آن یک کمیته راهبری نیز باید تشکیل شود. نمودار تشکیلاتی زیر یک نمونه از تشکیلات پیشنهادی برای ایزو ۹۰۰۰ می باشد.
با تعریف و اصول ایزو آشنایی کامل ایجاد شود و حداقل در سازمان یک نفر بطور کامل به تمام جزئیات ایزو آگاه باشد.
گروههای کاری زیر نظر کمیته راهبری آگاهی کامل در مورد نیازها و موارد تغییر داشته باشند.
اهداف مشخصی برای بسط و توسعه ایزو در سراسر شرکت تعریف نمایند.
منابع و زمان مورد نیاز تعریف شود و در آن محدودیتها برای آماده سازی ایزو،ممیزی و پیگیریها کاملا دیده شود.
۳-۲- نقش نماینده مدیریت
– تهیه منابع برای عملیات اصلاحی
– همکاری با بخشهای مختلف مدیریت در جهت رفع عدم تطابق ها
– پیشنهاد اصطلاحات
– همکاری به عنوان تماس با شرکت صادر کننده گواهینامه
– هماهنگ کردن ممیزی مستقل
– حل مشکلات در هنگام انجام ممیزی مستقل
۳-۳- نقش هماهنگ کننده ایزو
– فعالیت تحت نظر نماینده مدیریت
– تشکیل کمیته راهبری
– برنامه ریزی جلسات تهیه دستور جلسه ها بدست آوردن منابع و برگزاری جلسات
– برنامه ریزی و اجرای نیازهای استاندارد
– گزارش پیشرفت به مدیریت و کارکنان شرکت
– ارتباط با سایر دست اندرکاران ایزو
۳-۴- نقش سر ممیز
– برنامه ریزی،اجرا و نگهداری سیستم ممیزی
-اطمینان از وجود برنامه برای تمام نیازهای استاندارد
– توسعه یک سیاست مدیریت که فرایند ایزو را سادهسازی کند
– هماهنگی نیروی انسانی منابع مالی و تجهیزات برای ممیزی سیستم
– تشکیل تیم ممیزی در صورت نیاز انتخاب افراد مناسب
– هماهنگی آموزشهای مورد نیاز
– ایجاد روش دسترسی سریع و منطقی به مستندات
– گزارش در مورد مؤثر بودن سیستم تضمین کیفیت
– همکاری با کارکنان در ارتباط با اقدام اصلاحی
۳-۵- نقش ممیزی داخلی

– به روز بودن از نظر دانش و توان حرفه ای برای راهنمایی در شناسائی تعریف و حل مسائل مختلف کیفیت در رابطه با سازمان برنامه ریزی و کنترل فعالیتها
– کمک به سازمان به عنوان ناظر اجرای فعالیتهای کیفی در چارچوب یک نظام تعریف شده کیفیت
– کمک به حل مشکلات کیفی
۳-۶- نقش هماهنگ کننده مستند سازی
– همکاری با مدیریت سازمان برای اجرای بندهای ایزو
– اطمینان خاطر از اینکه تمام سیاستهای سازمان به روز می باشد
– نگهداری سیاستهای بخش ها و فایل های رویه ها به صورت مدون
– کمک به ممیزی داخلی و خارجی
کارگروهی در پیاده سازی و اجرای ISO 9000 از اهمیت خاصی برخوردار است. تهیه یک ماتریس وظائف میتواند مسئولیتها اختیارات و روابط کارکنان و کسانی که در برنامه ریزی اجراء و پیاده سازی ISO 9000 مشارکت می کنند روشن سازد.
این ماتریس در دو بعد تهیه می شود که یک بعد آن بند

های ایزو و بعد دیگر آن نام بخش های مختلف شرکت می باشد. در هر چهار خانه جدول (مقابل سطر و زیر ستون ۹) بر اساس نوع وظیفه ای که در ارتباط با آن بند ایزو به بخش مربوطه واگذار شده است علامت گذاشته می شود. این علامات می تواند حرف “م” برای مسئولیت “ک” برای کنترل “ا” برای اطلاعات “پ” برای پشتیبانی باشد.

تعریف های عمومی بر اساس استاندارد ISO 8402
کیفیت(Quality):
کلیه ویژگیها و مشخصات هرجوهره(۲-۱-۳)(entity) که توانایی آن را در ارضاء و یا تامین نیازهای بیان شده و تلویحی تشکیل می دهد.
جوهره(entity):
قلم یا فقره(item) را جوهره گویند. جوهره نه تنها فرآورده ها بلکه موارد دیگری مثل فعالیت، فرآیند، سازمان،شخص،ایده و; را شامل می شود.
فرآیند(Process):
مجموعه ای از منابع و فعالیت های مرتبط که ورودی ها را به خروجی تبدیل می کند. بعلاوه منابع نیروی انسانی،تجهیزات،وسایل،تکنولوژی و روشهای انجام کار را شامل می گردد.
رویه(Procedure):
عبارتست از راهی مشخص برای انجام یک فعالیت.
فرآورده(Product):
نتیجه فعالیت ها یا فرآیندها را فرآورده گویند. فرآورده می تواند خدمات،سخت افزار،مواد فرآیند شده و نرم افزار و یا ترکیبی از آنها باشد. فرآورده ممکن است ملموس(مثل مجموعه ها و مواد) یا غیر ملموس(مثل اطلاعات) یا ترکیبی از آنها باشد. همچنین فرآورده ها ممکن است خواسته و عمدی (مثلا تهیه شده برای پیشنهاد و رایه به مشتری) و غیر عمدی( مثل آلودگی و اثرات ناخواسته) باشد.
خدمت(Service) :
نتیجه پیامد فعالیتهای که بین تامین کننده و مشتری و از طریق فعالیتهای داخلی و تامین کننده و با هدف ارضای نیازهای مشتری انجام می گیرد. باید در نظر داشت که تبادل بین تامین کننده و مشتری ممکن است توسط کارکنان یا تجهیزات انجام گیرد. فعالیت مشتری در این تبادل ممکن است اساسا در مقابل ارایه خدمت باشد. ارایه و کا

ربرد فرآورده ملموس نیز می تواند بخشی از ارایه خدمت باشد و نهایتا اینکه خدمت ممکن با ساخت و تهیه فرآورده ملموس همراه باشد.
ارایه خدمت(service delivery) :
آن دسته از فعالیتهای تامین کننده که برای فراهم آوردن خدمت ضروری است را ارایه خدمت گویند.
سازمان (Organization) :
تجارتخانه یا بخشی از آن خواه ثبت شده یا ثبت نش

ده،عمومی یا خصوصی که ماموریت،عملکرد و نظام اداری خود را داراست.
ساختار سازمانی (Organizational Structure) :
مجموعه مسئولیتها،اختیارات و روابط تعیین شده در سازمان،که از طریق آن وظایف و فعالیتهای خود را انجام می دهد.
مشتری(Custorner) :
دریافت کننده فرآورده ای که توسط تامین کننده فراهم شده است را مشتری گویند. در شرایط قرار دادی،می توان مشتری را خریدار نیز نامید. واژه مشتری،مشتری نهایی،مصرف کننده،تاجر یا خریدار را شامل می گردد. بعلاوه مشتری می تواند داخلی (کارکنان سازمان) یا بیرونی باشد.
تامین کننده (Supplier) :
سازمانی است که فرآورده ای را برای مشتری تهیه می کند. در شرایط قرار دادی تامین کننده را می توان پیمانکار(Contractor) نیز نامید. تامین کننده برای نمونه می تواند تولید کننده،پخش کننده،وارد کننده،مونتاژ کننده و یا سازمان خدماتی باشد. بعلاوه تامین کننده می تواند داخل یا خارج از سازمان باشد.
تعریف واژه های مربوط به کیفیت بر اساس استانداردISO 8402
الزامات کیفیت(Requirement for Quality):
الزامات یا تبدیل آنها به مجموعه ای از الزامات کمی و کیفی که هر جوهره ای باید دارا باشد تا بتوان آن را تایید کرده و یا پذیرفت. الزامات کیفیت باید ضرور تا نیازهای بیان شده و اشاره شده مشتری را بنحوی کامل منعکس نمایند.
واژه نیازهای(Requirement) قرار دادی نیازهای مبتنی بر بازار و همچنین نیازهای داخلی سازمان را نیز در برمی گیرد. الزام ممکن است در مراحل مختلف برنامه ریزی توسعه یافته و جزئیات آن مشخص شده و یا به روز گردد. الزامات بیان شده کمی برای مشخصه ها
می توانند مقادیر عددی ارزش های نسبی حدود انح

رافات و تلرانسها را شامل شوند بعلاوه الزامات کیفیت ممکن در ابتدا بر حسب عبارات عملکردی بیان شده و مدون گردد.
تطابق(Conformity):
برآورده شدن خواسته هایی مشخص را تطابق گویند.
بازرسی(Inspection):
فعالیتهایی چون اندازه گیری،بررسی،سنجش،آزمایش

یک یا چند خصوصیت یک جوهره و مقایسه نتایج خواسته هایی مشخص و تعیین اینکه هر یک از خصوصیات با مشخصات معین تطابق دارد یا خیر.
خود بازرسی(Self-inspection):
بازرسی کارهای انجام شده توسط انجام دهنده کار بر طبق مقررات مشخص نتایج خود بازرسی ممکن است برای کنترل فرآیند بکار گرفته شود.
تشخیص(رسیدگی)(Verification):
تایید برآورده شدن خواسته های مشخص با انجام آزمایش بررسی و فراهم آوردن ادله معتبر. در طراحی و توسعه،تشخیص(رسیدگی) درباره فرایند آزمایش نتایج یک فعالیت مشخص برای تطابق با خواسته های معین برای آن فعالیت میباشد. وازه تشخیص داده شده برای تعیین حالت آنچه که مورد تشخیص(رسیدگی) قرار گرفته است بکار میرود.
ادله معتبر(Qbjective evidence):اطلاعاتی که بتوان درستی و صحت آنرا بر اساس واقعات بدست آمده از طریق مشاهده، اندازه گیری، آزمون و یا دیگر وسایل ثابت نمود.
تعریف واژه های مربوط به نظام کیفیت بر اساس استانداردISO 8402
خط مشی کیفیت(Quality policy):
تمایلات و ستمگیریهای کلی یک سازمان نسبت به کیفیت که توسط مدیریت عالی آن بطور رسمی بیان می گردد. خط مشی شرکت یکی از عناصر سیاست کلی شرکت است که توسط مدیریت عالی تعیین می گردد.
مدیریت کیفیت(Quality Management):
تمامی فعالیتهای مدیریتی که خط مشی کیفیت،اهداف و مسئولیتهای را تعیین نموده و آنها را تعیین نموده وآنها را با وسایلی چون برنامه ریزی کیفیت،کنترل کیفیت، تضمین کیفیت و بهسازی کیفیت و در درون نظام کیفیت به اجرا در می آورد.
مدیریت کیفیت از مسئولیتهای مدیریت در تمامی سطوح می باشد اما باید توسط مدیریت عالی هدایت گردد. اجرای مدیریت کیفیت تمامی اعضای سازمان را درگیر می سازد.
در مدیریت کیفیت جنبه های اقتصادی نیز مورد توجه قرار می گیرد.
برنامه ریزی کیفیت(Quality Planning):
فعالیتهایی که برای پایه گذاری اهداف و خواسته های کیفیتی و بکارگرفتن اجزاء نظام کیفیت تدوین می گردد. برنامه ریزی کیفیت این موارد را در بر می گیرد:
الف)برنامه ریزی فراورده شامل شناسایی،طبقه بندی و

سنجش خصوصیات کیفیتی و همچنین سنجش اهداف،خواسته های کیفیت و الزامات آن.
ب)برنامه ریزی مدیریتی و عملیاتی شامل آماده بکار نمودن نظام کیفیت شامل سازماندهی و زمانبندی.

ج)آماده نمودن برنامه های کیفیتی و فراهم ساختن بهبودهای کیفی .

کنترل کیفیت(Quality Control):
فنون عملیاتی و فعالیتهایی که برای برآوردن خواسته های کیفیتی به کار گرفته می شوند.
کنترل کیفیت عبارتست از:
به کار بردن فنون عملیاتی و فعالیتهایی بمنظور تحت نظر گرفتن فرایند و همچنین حذف علل عملکرد نامطلوب در تمام مراحل حلقه کیفیت برای دست یافتن به نتایج مؤثر اقتصادی .
بعضی از اقدامات کنترل کیفیت و تضمین کیفیت به هم وابسته می باشند.
تضمین کیفیت(Quality Assurance):
تمامی فعالیتهای برنامه ریزی شده ای که در نظام کیفیت پیاده شده و به میزان لازم قابل نمایش باشد از اینکه یک جوهره خواسته های کیفیتی را برآورده می سازد،تضمین کیفیت را تامین می نماید.
تضمین کیفیت با دو منظور درونی و بیرونی وجود دارد:
الف) تضمین کیفیت درونی در درون سازمان به مدیریت اعتماد می دهد.
ب) تضمین کیفیت بیرونی،در موارد قراردادی و غیرازآن به مشتری اعتماد می دهد.
۲- بعضی از اقدامات تضمین کیفیت و کنترل کیفیت به هم وابسه می باشند.
۳- تضمین کیفیت اعتماد را فراهم نمی آورد مگر اینکه الزامات کیفیتی به خوبی بتوانند نیازهای مصرف کننده را فراهم سازند.
۶-۳-۳- نظام کیفیت(Quality Sysstem):
ساختار سازمانی،مسئولیتها،دستورالعملها،فرایندها و منابع مورد نیاز برای اجرای مدیریت کیفیت را نظام کیفیت می گویند.
۱-نظام کیفیت فقط در حدی باید گسترده و شد که جوابگوی اهداف کیفیتی مورد نیاز باشد.
۲- نظام کیفیت یک سازمان در وحله نخست به منظور تامین نیازهای مدیریتی آن سازمان طراحی می گردد. این وسیع تر از خواسته های یک مشتری خاص است که فقط بخشی از نظام کیفیت را مورد بازرسی قرار می دهد.
۳- برای مقاصد قرار دادی یا ارزیابی های اجباری کیفی ممکن است لازم باشد که اجرای اجزای معینی از نظام کیفیت مورد اثبات واقع گردد.

بهسازی کیفیت(Quality Improvement):
اقداماتی که در سازمان برای افزایش اثر بخشی و راندمان فعالیتها و فرایندها به منظور افزودن منافع سازمان و مشتریان انجام می گردد.
نظام نامه کیفیت(Quality Manual):
مدرکی که خط مشی کیفیت را بیان نموده و نظام کیفیت یک سازمان را توضیح می دهد.
نظام نامه کیفیت می تواند به تمام یا فقط بخشی از فعالیتهخای یک سازمان مربوط باشد. عنوان و دامنه یک نظام نامه انعکاسی از زمینه های کاری آن است.
نظام نامه کیفیت معمولاً حداقل حاوی موارد زیر و یا به آنها اشاره دارد:
الف- خط مشی کیفیت
ب- مسئولیتها،اختیارات،ارتباطات کاری کارکنانی که در اداره،اجرا و بازرسی کارهای مؤثر در کیفیت نقش دارند.
د-روش بازبینی به روز کردن و کنترل نظام نامه
۳- محتوا و شکل نظام نامه متناسب با نیزهای سازمان میتواند تغییر نماید. نظام نامه ممکن است از بیش از یک مدرک تشکیل شده باشد.
هنگامی که نظام نامه کیفیت به بیان نیازهای تعیین مرغوبیت اشاره نماید اغلب آنرا نظام نامه تضمین کیفیت نیز می گویند.

فصل سوم: برنامه کیفیت(Quality Plan)و بندهای استاندارد ایزو ۹۰۰۰ ایران

برنامه کیفیت(Quality Plan):
مدرکی که در آن روشهای کیفیتی خاص منابع و مراحل فعالیتهای مربوط به یک فراورده،
پروژه و یا قرداد معین شده است. برنامه کیفیت معمولاً به بخش هایی از نظام نامه کیفیت اشاره دارد. در صفحات قبل اصطلاحاتی که بطور کلی در مباحث کیفیت بکار می روند را توضیح دادم. در صفحات بعد بندهای ۱۰/۴، ۱۱/۴، ۱۲/۴ و ۱۳/۴ را طبق استاندارد ایران-ایزو۹۰۰۰ که توسط مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران(دیماه ۱۳۷۴)تهیه شده است را آورده ام و سپس مستندات سازمان کیفیت شرکت کارخانجات آزمایش (روشهای اجرایی و دستورالعملها) را بر طبق بندهای ذکر شده در بالا تدوین نموده ام.
۴-۱۰- بازرسی و آزمایش
۴-۱۰-۱- کلیات
عرضه کننده باید روشهای اجرایی مدونی برای فعالیت های بازرسی و آزمایش به منظور تصدیق آنکه نیازمندی های مشخص شده برای محصول برآورده شده اند،ایجاد نموده و برقرار نگهدارد. بازرسی و ازمایش مورد نیاز و سوابقی که می بایست نگهداری شود،باید بطور مشروح در طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون درج گردند.
۴-۱۰-۲- بازرسی و آزمایش اقلام دریافتی
۴-۱۰-۲-۱- عرضه کننده باید اطمینان یابد که محصول وارده(مگر در شرایطی که در بند
۴-۱۰-۲-۳ شرح داده شده است) تا هنگامی که مورد بازرسی قرار نگرفته و یا به گونه ای دیگر از لحاظ انطباق با نیازمندیهای مشخص شده تصدیق نگردیده است مورد استفاده یا تحت فراوری قرار نمی گیرد.
تصدیق در مورد انطباق با نیازمندیهای مشخص شده با

ید بر طبق طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون انجام گیرد.
۴-۱۰-۲-۲- در تعیین میزان و ماهیت بازرسی اقلام دریافتی باید به میزان کنترلهای اعمال شده در محلیمانکار فرعی و شواهد پبت شده ای که مورد انطبا

ق ارائه میشود توجه داشت.
۴-۱۰-۲-۳- در موردی که محصول وارده قبل از تصدیق براغی تولید اضطراری ترخیص شود این محصول باید به طور بارزی مشخص و پبت شود تا در صورت عدم انطباق با نیازمندیهای مشخص شده فراخوانی و جایگزینی فوری آن امکانپذیر باشد.
۴-۱۰-۳- بازرسی و آزمایش در حین فرایند
عرضه کننده باید:
الف- محصول را بر طبق آنجه در طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون مقرر شده است بازرسی و آزمایش نماید.
ب- محصول را تا هنگام تکمیل بازرسی و آزمایشهای مورد نیاز یا تا دریافت گزارشهای ضروری و تصدیق آنها متوقف نگهدارد مگر هنگامی که محصول بر اساس روشهای اجرایی فراخوان اضطراری(به بند ۱۰-۴-۲-۳ رجوع شود) ترخیص گردد.
ترخیص محصول بر اساس روشهای اجرایی فراخوان اضطراری نباید مانع انجام فعالیتهای مذکور در بند ۴-۱۰-۳- الف باشد.
۴-۱۰-۴ بازرسی و آزمایش نهایی
عرضه کننده باید تمامی بازرسیها و آزمایشهای نهایی را بر طبق طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون به انجام برساند تا شواخد انطباق محصول تمام شده با نیازمندیهای مشخص شده تکمیل گردد. در طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون شده برای بازرسی و آزمایش نهایی باید مقرر گردد که تمامی بازرسیها و آزمونهای مشخص شده و از جمله آنهایی که برای هنگام دریافت محصول یا حین فایند تعیین شده اند اجرا گردند و نتایج آنها نیازمندیهای مشخص شده را برآورده نمایند.
هیچ محصولی نباید خارج شود مگر هنگامی که تمامی فعالیتهای مشخص شده در طرح کیفیت و یا در روشهای اجرایی مدون در مورد آن به نحو رضایت بخشی انجام گرفته و تکمیل شده باشد و داده ها و مدارک مربوطه نیز موجود بوده و تایید هم شده باشد.
۴-۱۰-۵- سوابق بازرسی و آزمون
عرضه کننده باید سوابقی که حاوی شواهدی دال بر آنکه محصول مورد بازرسی و آزمایش قرار گرفته است ایجاد نموده و برقرار نگهدارد. این سوابق باید به روشنی نشان دهند که محصول در بازرسیها و آزمونها طبق معیارهای پذیرش تعیین شده قبول یا رد شده اند. هرگاه محصول در هر نوع بازرسی یا آزمون رد شود روشهای اجرایی برای کنترل محصول نا منطبق باید گرفته شود.(به بند ۴-۱۳ رجوع شود).

این سوابق باید بازرس مجاز و مسئول برای ترخیص محصول را مشخص کند.
۴-۱۱- کنترل تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون
۴-۱۱-۱- کلیات
عرضه کننده باید روشهای اجرایی مدونی برای کنترل و

کالیبره کردن برسنجیدن و نگهداری تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون(و از جمله نرم افزارهای آزمون) که توسط عرضه کننده برای اثبات انطباق محصول با نیازمندیهای با نیازمندیهای مشخص شده بکار می رود ایجاد نموده و برقرار نگهدارد. تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون باید با گونه ای به کار گرفته شود که اطمینان حاصل شود که خطاهای احتمالی اندازه گیری معلوم بوده و با قابلیت اندازه گیری مقرر شده سازگارند.
در مواردی که نرم افزارهای آزمون یا مرجع های تطبیقی از قبیل سخت افزارهای آزمون به عنوان وسیله مناسبی برای بازرسی مورد استفاده قرار می گیرند. آنها را باید به منظور اثبات اینکه قادرندقابل پذیرش بودن محصول را قبل از ترخیص تصدیق کنند به منظور بکارگیری در تولید نصب یا ارائه خدمات مورد بررسی قرار داد و همچنین باید در فواصل زمانی از پیش تعیین شده نیز آنها را مورد بررسی های مجدد قرار داد. عرضه کننده باید گستردگی و دفعات این گونه بررسی ها را تعیین نموده و سوابق مربوطه را به عنوان شواهدی دال بر انجام کنترل نگهداری کند . هرگاه در دسترس بودن داده های فنی مربوط به تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون نیازمندی مشخص شده ای باشد،این نوع داده ها باید در صورت درخواست مشتری یا نماینده وی به منظور تصدیق اینکه تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون از نظر کارکرد دارای کفایت هستند،در دسترس قرار داده شوند.
۴-۱۱-۲- روشهای اجرایی کنترل
عرضه کننده باید : الف- اندازه گیریهایی که می باید انجام گیرد و میزان صحت مورد نیاز آنها را تعیین نماید و همچنین تجهیزات مناسب برای بازرسی،اندازه گیری و آزمون را بگونه ای برگزیند که قابلیت برای میزان صحت و میزان دقت لازم را داشته باشد.
ب- تمامی تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون را که می تواند بر کیفیت محصول تاثیر بگذارد را مشخص نماید و آنها را در فواصل زمانی از پیش تعیین شده و یا قبل از مقایسه با تجهیزات تایید شده ای که دارای رابطه معلوم و معتبر با بر سنج های پذیرفته شده بین المللی و ملی باشند کالیبره و تنظیم نماید. هرگاه چنین برسنجهایی موجود نباشند مبنای مورد استفاده برای کالیبره کردن باید بصورت مکتوب ذکر شود.
ج- فرایند بکار گرفته شده برای کالیبره کردن تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون و از جمله جزئیات مربوط به نوع تجهیزات،معرف انحصاری،مکان،دفعات بررسی و معیارهای پذیرش را تعیین کند و هرگاه نتایج رضایت بخش نباشد اقدامی را که بایستی انجام گیرد نیز مشخص نماید.
د-تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمون را با یک نشانگر مناسب یا با سوابق شناسایی کننده تایید شده ای مشخص نماید تا وضعیت کالیبره کردن را نشان دهد.

ه- سوابق کالیبره کردن تجهیزات بازرسی،اندازه گیری و آزمایش از وضعیت کالیبره بودن خارج شده اند اعتبار قبلی بازرسی ها و آزمون ها رغا ارزیابی و مدون نماید.

ز- اطمینان حاصل کند که شرایط محیطی برای کالیبره کردن ها بازرسی ها،اندازه گیریها، آزمونهایی که اکنون صورت می گیرد مناسب است.
ح-وسائل بازرسی،اندازه گیری و آزمون و از جمله هم سخت افزار آزمون و هم نرم افزار آزمون را از دستکاریهایی که ممکن است تنظیم کالیبره بودن را بی اعتبار سازد محافظت نماید.
یارآوری ۱۸- از نظام تایید اندازه شناسی برای تجهیزات اندازه گیری که در استاندارد شماره ۱۰۰۱۲ سازمان بین المللی استاندارد(ایزو)درج شده است میتوان به عنوان راهنما استفاده کرد.
۴-۱۲- وضعیت بازرسی و آزمون
وضعیت محصول از نظر بازرسی و آزمون باید به طیق مناسب مشخص شود به طوری که انطباق یا عدم انطباق محصول را با توجه به بازرسی ها و آزمونهای انجام گرفته نشان دهد. مشخص بودن وضعیت بازرسی یا آزمون در مورد محصول همان گونه که در طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون تعیین گردیده است باید در سرتاسر مراحل تولید،نصب و ارائه خدمات حفظ گردد تا اطمینان حاصل شود که فقط محصول پذیرفته شده در بازرسی ها و آزمونهای مقرر(یا ترخیص شده در شرایط ارفاقی مجاز(به بند ۴-۱۳-۲ مراجعه شود) ارسال،استفاده یا نصب می گردد
۴-۱۳- کنترل محصول نامنطبق
۴-۱۳-۱- کلیات
عرضه کننده باید روشهای اجرایی مدونی را ایجاد نموده و برقرار نگهدارد تا اطمینان یابد که از استفاده یا نصب ناخواسته محصولی که با نیازمندیهای مشخص شده منطبق نیست،جلوگیری بعمل می آید. این کنترل باید در برگیرنده شناسایی،مستند سازی،ارزیابی،جداسازی (در صورت امکان)،تعیین تکلیف برای محصول نامنطبق و اعلام به بخشهای زیر بط باشد.
۴-۱۳-۲- باز نگری و تعیین تکلیف در مورد محصول نامنطبق
مسئولیت بازنگری و اختیار برای تعیین تکلیف در مورد محصول نام

نطبق باید تعیین گردد. محصول نامنطبق باید بر طبق روشهای اجرایی مدون مورد بازنگری قرار گیرد.
چنین محصولی ممکن است:

الف- بازکاری شود تا نیازمندیهای مشخص شده را برآورده نماید.
ب- با تعمیر یا بدون تعمیر با اجازه ارفاقی پذیرفته شود.
ج- برای کاربردهای دیگر،درجه بندی مجدد گردد.
د- مردور یا اسقاط گردد.
هرگاه در قرارداد خواسته شده باشد باید نوع استفاده یا تعمیر پیشنهادی برای محصولی (به بند ۴-۱۳-۲- ب رجوع شود) که با نیازمندیهای مشخص شده انطباق ندارد. برای کسب اجازه ارفاقی،به مشتری یا نماینده وی گزارش شود. چگونگی عدم انطباق که پذیرفته شده است و نیز چگونگی تعمیرات باید ثبت شود تا وضعیت واقعی را نشان دهد(به بند ۴-۱۶ رجوع شود)
محصول بازکاری شده یا تعمیر شده باید بر طبق طرح کیفیت و یا روشهای اجرایی مدون مورد بازرسی مجدد قرار گیرد.

فصل چهارم: مستند سازی
توضیحاتی در مورد مستند سازی
متاسفانه شاهد هستیم که برخی از شرکتهای ایرانی( که تعداد آن هم کم نیست ) در مرحله مستند سازی خود،اقدام به ثبت و ضبط فعالیتهای نموده اند که اصلا مورد توجه استانداردهای ایرن –ایزو۹۰۰۰ نیست. گروهی از شرکتها آنقدر پیش رفته اند که حتی نحوه تلفن کردن و تماس برقرار نمودن مدیر عامل تا صدور برگ ملاقات برای مراجعین را نوشته اند. ISO 9000 به عنوان استاندارد تضمین کیفیت و حلقه واسط بین کنترل کیفیت و مدیریت کیفیت جامع،روش اجرایی قسمتهای اداری و مالی را نخواسته است.
همانطور که می دانید،مدلهای سه گانه استاندارد ایران ایزو ۹۰۰۰ ( دیماه ۱۳۷۴)،یعنی ایران – ایزو ۹۰۰۱ ،ایزو۹۰۰۲ و ایران –ایزو ۹۰۰۳ به ترتیب ۲۰،۱۹ و ۱۶ عنصر را شمل می شوند. در زیر این عناصر را ملاحظه می نمایید:
عناصر تشکیل دهنده استاندارد ایزو۹۰۰۰
ردیف نام عنصر شماره بند۹۰۰۱ ۹۰۰۲ ۹۰۰۳
۱ مسئولیت مدیریت ۱-۴ ۱-۴ ۱-۴
۲ سیستم کیفیت ۲-۴ ۲-۴ ۲-۴
۳ بازنگری قرارداد ۳-۴ ۳-۴ ۳-۴
۴ کنترل طراحی ۴-۴ ندارد ندارد
۵ کنترل اسناد و داده ها ۵-۴ ۵-۴ ۵-۴
۶ تدارکات(خرید) ۶-۴ ۶-۴ ندارد
۷ کنترل کالای تامین شده ۷-۴ ۷-۴ ۷-۴

توسط مشتری
۸ شناسایی و ردیابی محصول ۸-۴ ۸-۴ ۸-۴
۹ کنترل فرایند ۹-۴ ۹-۴ ندارد
۱۰ بازرسی و آزمون ۱۰-۴ ۱۰-۴ ۱۰-۴
۱۱ کنترل تجهیزات بازرسی، ۱۱-۴ ۱۱-۴ ۱۱-۴
اندازه گیری و آزمون
۱۲ وضعیت بازرسی و آزمون ۱۲-۴ ۱۲-۴ ۱۲-۴
۱۳ کنترل محصولات نامنطبق ۱۳-۴ ۱۳-۴ ۱۳-۴
۱۴ اقدامات اصلاحی و پیشگیری ۱۴-۴ ۱۴-۴ ۱۴-۴
۱۵ جابجایی،انبارش،بسته بندی، ۱۵-۴ ۱۵-۴ ۱۵-۴
محافظت و تحویل
۱۶ کنترل سوابق کیفیت ۱۶-۴ ۱۶-۴ ۱۶-۴
۱۷ ممیزی داخلی کیفیت ۱۷-۴ ۱۷-۴ ۱۷-۴
۱۹ خدمات پس از فروش ۱۹-۴ ۱۹-۴ ندارد
۲۰ روشهای آماری ۲۰-۴ ۲۰-۴ ۲۰-۴
مستنداتی که در مدلهای سه گانه ISO 9000 به آنها اشاره شده است
خط مشی کیفیت Quality Policy 2- نظام نامه کیفیتQuality Manual 3- طرحریزی کیفیتQualityPlanning 4- روشهای اجرایی Procedures 5-

مراحل مستند سازی روشهای اجرایی
کمیته(راهبری) ISO 9000 را تشکیل دهید.
آیین نامه کاری کمیته را تدوین کنید.
مدلی را که می خواهید برای آن گواهینامه بگیرید(یعنی ایران-ایزو۳ یا ۲ یا ۹۰۰۱) را انتخاب و آخرین نسخه آنرا تهیه کنید. اطمینان حاصل کنید که نسخه ای که در اختیار دارید آخرین نسخه ای از این استاندارد است که منتشر شده است.
نظام نامه مستند سازی را تدوین کنید. این نظام نامه باید حداقل شامل موضوعات یا روش های اجرایی زیر باشند:
۴-۱- روش اجرایی/ موضوع تهیه پیش نویس مستندات.
۴-۲- روش اجرایی/ موضوع تدوین مستندات.
۴-۳- روش اجرایی/ موضوع شماره گذاری مستندات.
۴-۴- روش اجرایی/ موضوع بازنگری، اصلاح و تجدید چاپ مستندات.
۵- آغاز فعالیتهای مستند سازی را بصورت رسمی اعلام کنید. برای اینکار:
۵-۱- یک برنامه زمانی برای مستند سازی تهیه کنید.
۵-۲- گروههای کاری یا فرعی را تشکیل بدهید و برنامه زمانی فوق را به آنها ابلاغ کنید.
۵-۳- عناصر مدل استاندارد ایران- ایزو۹۰۰۰ انتخابی خود را بین گروه ها تقسیم کنید.
۵-۴- نظام نامه مسند سازی را در اختیار مدیران این واحدها قرار دهید.
۵-۵- اعضای گروههای فرعی را در مورد روش مستند سازی و محتویات نظام نامه مستند سازی آموزش بدهید.
۶- پیش نویس فلوچارت وضع موجود را براساس تقسیمات بند۵-

۴ تهیه نمایید. توجه داشته باشید در این مرحله هدف،فقط مستند سازی وضع موجود است. از اینرو به حالت ایده آلی (آنچه که باید باشد) کاری نداشته باشید.
۷- پیش نویس فلوچارتهای تهیه شده در بند ۶ را در جلسات گروهبا وضع موجود و شرایط حاکم بر آنها باشد.
۸- با نظر و همکاری مشاور،وضع موجود را با آنچه که استاندارد ایران-ایزو ۹۰۰۰ خواسته مقایسه کنید. مغایرتها و عدم تطابق ها را روی فلوچارتهای تصویب شده در بند ۷ وارد وآنرا
بعنوان فلوچارت وضع ایده آلی (آنچه که باید باشد) تصویب و نهایی کنید.
۹- براساس روش اجرایی بند ۴-۲ برای فلوچارتهای بند۸ روش اجرایی بنویسید و آنرا به تصویب مدیر عامل/ نماینده مدیریت برسانید.
۱۰- روش اجرایی تهیه شده در بند ۸ را جهت اجرا،همراه دستورالعمل اجرایی و جدول زمانی مربوطه به واحدهای زیربط ابلاغ کنید. توجه داشته باشید که در این مرحله طبق خواست بند ۴-۵-۲،استاندارد ایران-ایزو ۹۰۰۱ (ص ۴ چاپ دیماه ۱۳۷۴) باید فهرست اصلی (Master ) لیست یا یک روش اجرایی معادل آن،برای کنترل مستنداتی که وضعیت جاری تجدید نظر (Revision) آنها را مشخص میکند،تهیه نمایید تا از این طریق از بکارگیری مستندات نامعتبر و یا منسوخ احتراز شود.
۱۱- آنقدر روی وضع موجود و مندرجات روش های اجرایی ابلاغ شده،ممیزی کنید تا اولا اطمینان حاصل کنید که بین آنها مغایرتی وجود ندارد و ثانیا روشهای اجرایی مستند شده ( وسایر مستندات) الزامات استاندارد ایران-ایزو ۹۰۰۰ را تامین کنید.
۱۲- اگر به این نتیجه رسیدید که مستندات تهیه شده با وضع موجود مطابقت دارند،احتمالا وارد مرحله پیش ممیزی (Pre-audit) یا ممیزی نهایی (Final-audit) شوید.
مستند سازی و ثبت روشهای اجرایی (Procedures) خود یک مبحث جداگانه و دارای نحوه ای معین می باشد.
نکته: نحوه مستند سازی و ثبت روشهای اجرایی(Procedures) که بعد از خط مشی کیفیت (Quality Policy) و نظام نامه کیفیت (Quality Manual) لز جمله الزامات اصلی و مشخص مستند سازی در استانداردهای ISO 9000 است که اکثر قریب به اتفاق شرکتها فاقد این روشهای اجرایی هستند.
بر اساس بررسیهای بعمل آمده هزینه های اجرای استاندارد ه

ای ایران- ایزو ۹۰۰۰ را می توان بصورت زیر پیش بینی کرد:
برآورد هزینه های اجرایی ISO 9000
۱- هزینه های ممیزی نهایی (Final audit) 15%
۲- هزینه های پیش ممیزی(Pre audit) 5%
۳- ساعات صرف شده در سطوح مدیریت ۳۰%

۴- کارهای اداری و دفتری ۲۵%
۵- کالیبراسیون،لصلاح و بهبود تجهیزات
نظامهای کامپیوتری و اصلاح نظامهای عمومی شرکت ۱۰%
۶- نیروی انسانی غیر مدیریتی،ساعات آموزش،
جلسات و کارهای مقدماتی ۱۵%
همانطور که در ارقام فوق مشاخده می شود حدود ۸۰% هزینه های اجرایی استانداردهای ایران- ایزو ۹۰۰۰ داخلی بوده و به خود شرکت ارتباط دارد. اینرو می توان گفت که با فرض ثبات هزینه های ممیزی (شامل ممیزی نهایی و پیش ممیزی) در یک فاصله زمانی نسبتا کوتاه و مشخص شرکتهای ایرانی باید تلاش خود را صرف کاهش مابقی هزینه ها یعنی ۸۰% بقیه نمایند

فصل پنجم: پیاده سازی بند های مطروحه در کارخانه آزمایش

معرفی شرکت کارخانه های صنعتی آزمایش
(کارخانه آزمایش)
شرکت کارخانه های صنعتی آزمایش در ۱۶ اسفند ۱۳۳۷ تأسیس و با شماره ۶۵۳۳ در اداره ثبت شرکتهای تهران به ثبت رسید. موضوع فعالیت این شرکت به تولید انواع لوازم خانگی از قبیل یخچال،یخچال فریزی،کولر،آبگرمکن،بخاری نفتی و گازی و جاروبرقی می باشد. این شرکت در سال ۱۳۵۴ از شرکت سهامی خاص به شرکت سهامی عام تغییر یافت. سرمایه اولیه شرکت ۳۰ میلیون ریال بود که در سال ۱۳۵۷ به یک میلیارد و ششصد میلیو ریال و در سال ۱۳۷۸ تا مبلغ ۴۹۹۲۰ میلیون ریال افزایش یافت.
محل تأسیس کارخانه تهران ابتدا در خیابان تهران نو واقع بوده و محصولات شرکت به تولید صندلی اتومبیل و ممیز و صندلی و مبل محدود می شد که پس از مدتی تولید آبگرمکن نیز در دستور کار قرار گرفت متعاقبا محل استقرار به کیلومتر ۱۲ جاده دماوند انتقال پیدا کرد و دامنه محصولات به تولید یخچال،اجاق گاز،کولر آبی و تلویزیون گسترش یافت.
در حال حاضر شرکت کارخانه های صنعتی آزمایش تهران در زمی

نی به مساحت ۱۴۴۰۰۰ متر مربع و تعداد پرسنل ۷۶۱ نفر به تولید محصولات شامل جدول زیر می پردازد:
ردیف دستگاه محصول ظرفیت سالانه
۱ جاروبرقی شامل مدلهای:AV-2800,AV-982 68000
۲ کولر آبی شامل مدلهای:(فیشباخ ۶۰۰۰)،۶۵۰۰،۴۵۰۰،۳۵۰۰ 
۴ آبگرمکن نفتی مدل ۶۰۸ ۲۷۰۰۰
۵ بخاری نفتی مدل ۵۲۷ ۵۱۰۰۰
۶ بخاری گازی مدل۱۲۰۰۰ ۱۱۹۰۰۰

همچنین تولیدات متفرقه شامل:یخچال جذبی(بدنه چوبی) مدلهای ۱۱۰۴-G ،۱۱۰۵-G و یخچال جذبی گاو صندوق دار مدل ۱۱۰۶-G و شومینه گازی فلامینگو مدل ۵۵۵ شومینه گازی همه مدل ۵۵۶ و شومینه پرزیدنت مدل ۵۷۰;
واحد دوم این شرکت از اوائل سال ۱۳۵۵ در زمینی به مساحت ۳۰ هکتار و در ۵ کیلومتری مرودشت(۵۰ کیلومتری شیراز) پی ریزی و عملیات ساختمانی آن آغاز گردید، در سال ۱۳۵۷ پس از راه اندازی تعدادی از ماشین آلات خط مونتاژ یخچال شروع بکار نموده،طرح اصلی این کارخانه جهت تولید انواع یخچال و فریزر با ظرفیت اسمی ۱۰۰۰ دستگاه- ماشین لباسشویی ۳۰۰ دستگاه انواع الکتروموتور با ظرفیت اسمی۲۴۰۰ عدد روزانه پایه ریزی کرده که خط تولید یخچال آن قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نصب و راه اندازی شد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی خط تولید الکتروموتور سازی و خط ماشین لباسشویی به ترتیب در سالهای ۱۳۶۰ و ۱۳۶۲ به همت و کوشش کارکنان نصب و راه اندازی گردیده است.
در طول برنامه پنج ساله اول و دوم امکانات تولیدی کارخانه گسترش یافته و خطوط تولید یخچال فریزر،فریزر،یخچال فریزر بدون برفک،ماشین لباسشویی،پمپ تخلیه لباسشویی،الکتروموتور کولر پرتابل،الکتروموتور آبمیوه گیری و ماشین آلات تولید قطعات آنها نصب و راه اندازی گردیده است. پس از پیروزی انقلاب شک.همند اسلامی سرپرستی کارخانه صنعتی آزمایش به عهده سازمان صنایع ملی ایران قرار گرفت.
سهامداران اصلی عبارتند از:

شرح تعداد سهام درصد
سازمان صنایع ملی ایران ۲۵،۵۶۲،۱۶۰ ۲۱/۵۱
سازمان مالی گسترش مالکیت واحدهای تولیدی و
صنعتی سهام اصالتی ۹،۶۱۸،۶۹۳ ۲۷/۱۹
سهام وکالتی ۳،۲۳۵،۴۴۸ ۴۸/۶
بانک صنعت و معدن ۳،۸۴۰،۰۰۱ ۷۰/۷
شرکت سرمایه گذاری بانک صنعت و معدن ۲،۲۹۹،۹۹۹ ۸۰/۴
سایر سهامداران ۵،۲۶۳،۶۹۹ ۵۴/۱۰

توضیحات مختصری درباره قسمت تولید کارخانه
ماده اولیه اصلی برای تولید کولر،ورقهای روغنی از جنس فولاد بصورت کوئل شده می باشد که در تناژهای تقریبا یکسانی (در حدود ۸ تن) عمدتا از فولاد مب

ارکه و گاهی نیز از کشورهای آسیا میانه و روسیه وارد می شود.
ورقهایی که به کارخانه می آیند توسط دستگاه برش اتوماتیک و دستگاه کوئل بر به اندازه هایی که در نقشه آمده است و به اندازه ای که حداقل ضایعات در مراحل برش ایجاد شود بریده می شوند و سپس به قسمت گیوتین برای بریده شدن در سایزهای کوچکتر انتقال داده می شوند. هر ورقی به تناسب برنامه تولیدی به قسمتهای خاص خود می رود بعضی

قطعات مانند ریل پشت و یا مشبک پروانه (که در داخل حلزون قرار می گیرد و جریان هوا را ایجاد می کند) در قسمتهای پرس اول و دوم (پرسهای ضربه ای) ساخته می شوند ولی قطعات تشکیل دهنده دیواره(دربهای مشبک،کف و سقف کولر،دیواره های چپ و راست حلزون و;) در قسمت کشش (پرسهای هیدرولیک با تناژ بالای ۱۰۰ تن) ساخته می شوند.
قسمتهایی که در کار ساخت کولر دخیل هستند،عبارتند از: سالن ساخت بدنه،سالن مونتاژ،اینجکشن(پلاستیک سازی) پیش مونتاژ و سریسازی. در قسمت سالن تولید قسمتهای زیر وجود دارند:
کوئل بر،برش،پرس اول،پرس دوم،آرایش ،رنگکاری با پودر،اتصالات کولر و در نهایت کوره تونلی برای پخت رنگ.
در قسمت ابتدا هر بند را بصورت تشریحی توضیح داده ام و سپس مقایسه ای بین وضع موجود و الزامات استانداردISO 9000 انجام داده ام تا اختلاف بین آنچه انجام می شود با آنچه که استاندارد ایزو ۹۰۰۰ بیان می دارد مشخص شود.
بازرسی و آزمایش
) بند ۱۰/۴-(ISO 9000
بازرسی به مفهوم کنترل فیزیکی و اندازه گیری مشخصه های معلوم مواد یا تجهیزات به منظور اطمینان یافتن از تطابق آنها با نیازمندیها قدیمی ترین و جا افتاده ترین روش تضمین کیفیت است. تا امروز اکثر شرکتهای تولیدی از بازرسی به عنوان اصلی ترین وسیله و ابراز کنترل کیفیت استفاده میکنند. در حقیقت بیش از ۹۰ درصد نیروی انسانی کنترل کیفیت در شکل های مختلف بازرسی یا آزمایش مورد استفاده قرار می گیرد. البته این امر بایستی تغییر کند.
طراحی سیستمهای آزمایش
فعالیت بازرسی و آزمایش بایستی بطور مناسب برنامه ریزی شود و رویه های تفصیلی بایستی به نحوی تنظیم شوند که به مشتریان در رابطه با محصولی که تولید میشود اطمینان دهد. واضح است که سطح آزمایش به مقوله یا محصولی که تولید می شود بستگی دارد. برای اقلام ساده رویه های بازرسی استاندارد ممکن است کافی باشد اما برای اقلامی که نیاز به آزمایش و بازرسی اضافی دارند لازم است رویه های تفصیلی آزمایش تهیه گردد.
نکات زیر بایستی در هنگام نوشتن رویه های بازرسی مد نظر قرار گیرد:
– مشخص نمودن مستندات و کنترل آنها.
– محصول یا قرار دادی که رویه ها در مورد آن بکار گرفته خواهند شد.
– مراحل مختلفی که در آنها رویه ها بکار گرفته خواهند شد.
– افرادی که از این رویه ها استفاده خواهند کرد.

– مشخصه هایی که بایستی بازرسی شوند.
– نوع بازرسی که بایستی انجام شود(نمونه گیری یا ۱۰۰%) اگر قرار است بازرسی نمونه گیری انجام شود بایستی طرح نمونه گیری در رویه مشخص شود.
– معیار پذیرش.
– نوع اطلاعاتی که باید ثبت شود و سیستمهای نگهداری سوابق.
اگر چه بازرسی و آزمایش بطور معمول توسط افراد بازرسی انجام می شود،فعالیتهای تصدیقی ممکن است توسط خود اپراتور انجام شود که در اینصورت باید بطور مقتضی آموزش دیده و اجازه انجام چنین کاری به آنها داده شده باشد. علاوعه بر این کنترلهای کلی مستقل (ممیزی ها) بایستی به منظور حصول اطمینان از اینکه مشخصات حساس م

طابق مشخصه های فنی هستند انجام شود. قبل از تخصیص مسئولیتها به اپراتورها ضروری است که اطمینان حاصل نمود که اپراتورها واجد شرایط می باشند و به منابع مورد نیاز دسترسی دارند و همچنین تمامی مشخصه هایی که قرار است بازرسی شوند مشخص شده اند.
در برنامه ریزی برای بازرسی بایستی تعادلی بین فعالیتهای مختلف نظیر بازرسی در رابطه با منابع تامین کالا،بازرسی در محل دریافت کالا،بازرسی در حین فرایند،بازرسی نهایی و سایر بازرسی ها ایجاد شود.گستره این بازرسی ها بستگی به سطح کیفیتی که مشتری انتظار دارد و منابعی که در دسترس سامان هستند خواهد داشت.

بازرسی و آزمایش به هنگام دریافت
قبل از اینکه یک ماده محصول نیمه ساخته یا قطعه نهایی خریداری شده از یک تامین کننده جهت استفاده در فرایند یا مونتاژ بکار گرفته شود بایستی برای اطمینان از اینکه کاملا با مشخصه های فنی تطابق دارد کنترل شود.
روشهای مختلفی برای تصدیق کیفیت مواد خریداری شده انچنانکه در مبحث کنترل خرید توضیح داده شده است وجود دارند. سطح بازرسی و آزمایش در هنگام دریافت بستگی به اطمینانی که به اثر بخشی سیستم تضمین کیفیت تامین کننده داریم،خواهیم داشت. یک راه افزایش این اطمینان برقراری یک سیستم بازبینی است که فعالیتهای تضمین کیفیت تامین کننده را در برگیرد. این نکته میتواند بت ممیزی منظم از جمله ملاحظه فیزیکی فعالیتهای تضمین کیفیت در طی مراحل حساس در فرایند انجام شود.
بازرسی به هنگام دریافت ضرور تا به مفهوم کنترل محصول نیست. توصیه می شود تصدیق کیفیت تا آنجا که ممکن است نزدیکتر به محل سازنده انجام شود تا خروجی کالاهای نا منطبق را کاهش دهد. فعالیتهای بازرسی به هنگام دریافت بایستی فعالیتهای بازرسی را که در محل سازنده انجام می شود را کامل کند نه اینکه مجددا آنها را تکرار کند.
از آنجا که اغلب مواد ورودی بر اساس گزارشات بازرسی مورد قبول قرار خواهند گرفت تصدیق تامین کننده و گواهینامه های آزمایش و همچنین فرم های سوابق بازرسی و آزمایش آنها بایستی به دقت برنامه ریزی شود نتایج حاصل از اندازه گیری مشخصه های کیفیتی که روی قابلیت پذیرش محصول تاثیر دارند را در بر داشته باشد. نیازمندیهای نتایج حاصل

از بازرسی و آزمایش منظور اجتناب از بروز مشکلات در حین انجام رویه هایپذیرش به اطلاع تامین کنندگان رسانده شود.
بازرسی و تصدیق اقلام ورودی بایستی همچنین برای مواردی که سوابق آزمایش وجود نداشته یا کامل نیستند فراهم شوند. ترتیباتی برای مجزا کردن این اقلام تا هنگامی که داده های کامل دریافت شود یا مجددا آزمایش شوند و تطابق آنها با مشخصه های فنی مورد تایید قرار گیرد بایستی وجود داشته باشد. اگر ضروری باشد که از اقلام تامین

شده قبل از اطمینان از مناسب بودن آنها استفاده کنیم بایستی به دقت مشخص شوند و قابلیت ردیابی آنها تعریف شود. اگر اقلام تامین شده پس از استفاده نامنطبق تشخیص داده شوند محصولی که از آنها تولید شده بایستی برای انجام اقدام مقتضی مجزا شود.
حال با توجه به الزاماتی که برای بازرسی و آزمایش به هنگام دریافت مواد و قطعات ذکر شد به بررسی آن در کارخانه آزمایش می پردازیم قبل از آن لازم به توضیح است که برای ثبت روشهای اجرایی در مورد هر بندی از استاندارد ایران- ایزو ۹۰۰۰ باید از آن روش اجرایی مشخص شود و سپس حدود و مواردی را که در بر می گیرد مشخص نمود و بعد از آن واحدهایی که در ارتباط با اجزای آن عنصر مسؤول می باشند به همراه وظایفشان مشخص نمود و سپس به شرح نحوه اجرای آن عنصر در بند مربوطه پرداخت و در نهایت مستنداتی که برای استفاده آن عنصر تهیه شده اند نیز ذکر شوند. در زیر روش اجرایی بازرسی مواد به هنگام دریافت را توضیح داده ام:
هدف از بازرسی و آزمایش به هنگام دریافت تطبیق کلیه اقلام ورودی به کارخانه با معیارهای از پیش تعیین شده مانند: نقشه ها،پارت لیستها،درخواست خرید،قطعات نمونه شاهد و ; می باشد. موارد و یا به عبارت بهتر قطعاتی که شامل این بازرسی می شوند و در واقع حدود این عنصر کلیه اقلام ورودی که در محصول بکار می روند می باشد.
واحد های مسؤول در این امر عبارتند از: خرید، کنترل کیفیت، برنامه ریزی و امور انبارها و تولید.
شرح روشهای اجرایی برای این عنصر(بازرسی و آزمایش به هنگام دریافت) را در قسمت زیر توضیح داده ام، در قسمت انبار مواد اولیه کارخانه،دفتری بنام بازرسی و آزمون اقلام ورودی در کنار دفتر انبار وجود دارد. روند ورود مواد به کارخانه تا رسیدن به رسیدن به سالن تولید به این ترتیب است که مواد و قطعات دریافتی طبق درخواست قسمت برنامه ریزی و امور انبارها به انبار مواد اولیه وارد می شود،ورود مواد باید به اطلاع واحد برنامه ریزی برسد،این واحد اقدام به صدور رسید موقت می نماید که قسمت قطعات معیوب را با مقدار مجاز آن مقایسه نموده و نتیجه نهایی را به اطلاع واحد برنامه ریزی برساند. برای اینکار مواد ابتدا در قسمتی مجزا که با تابلوی منتظر بازرسی مشخص شده،قرار میگیرند،نقشه های لازم توسط واحد امور مهندسی تهیه شده و در اختیار قسمت بازرسی و آزمون اقلام ورودی قرار میگرد و سپس نسبت به بازرسی مشخصه های مورد نظر اقدام می شود.
یکی االزماتی که در این قسمت وجود دارد میزان بازرسی است که باید انجام شود که بسته به میزان حساسیتی که قطعات و مواد دارند،تعیین می شود. در قسمت آزمون اقلام ورودی کارخانه نمونه گیری بروش MIL-STD 105 E یکبار نمونه گیری و نرمال صورت می گیرد. سطح کیفیت مورد پذیرش (AQL) با توجه به میزان حساسیت اهمیتی که قطعه در محصول دارد،توسط سرپرست قسمت بازرسی اقلام ورودی تعیین می شود.
در مورد ثبت سوابق کیفیتی اجناس که یکی از موارد مه

م می باشد و نیز مورد تاکید استاندارد ایزو ۹۰۰۰ می باشد که می تواند مبنای عملکرد ما برای آینده باشد،باید بگویم که در کارخانه این کار اخیرا انجام می گیرد و سوابق پیمانکاران که هر کدام قطعات خاصی را تامین می کنند در پوشه ای نگهداری می شود و برای خریدهای آتی مد نظر قرار می گیرد. مثلا در مورد قطعه ای مانند یاتاقان کولر تعداد عیوب در هر محموله شمارش می شود،اگر محموله ای به دلیل عدم انطباق با مشخصه ها

ی فنی مورد پذیرش قرار نگیرد،به انبار رکود فرستاده می شود و به تامین کننده اطلاع داده میشود که جنس خود را تحویل بگیرد. برای سفارشات آتی باید این سوابق مورد توجه قرار گیرد. اگر اقلام ورودی دارای اجزایی باشند که نیاز به آزمایش با دستگاههای خاصی باشد،آن اقلام طی فرم ارسال نمونه به آزمایشگاه فیزیک / شیمی به آزمایشگاه فیزیک و در مواردی متنند رنگا برای اندازه گیری میزان غلظت و سایر مشخصه ها به آزمایشگاه شیمی فرستاده می شوند.
در مورد موادی مانند ورقها که بصورت رول به کارخانه می آیند،فقط می توان ضخامت اولین لایه ورق که در رو قرار دارد اندازه گیری نمود و برای مشخص شدن دقیق ضخامت ورق و میزان استحکام آن در مقابل ضربه و کشش باید در خط تولید آزمایش شوند،برای اینکار ۱۵% از این اقلام به قسمت برش و سپس پرس فرستاده می شوند که حداکثر تعداد معیوب آن ۵% می تواند باشد.

در نهایت پس از تایید محموله،قسمت برنامه ریزی اقدام به صدور رسید نهایی می نماید و پس از شمارش کامل و کدگذاری اقلام به قفسه های خاص خود در انبار مواد اولیه انتقال می یابند و سپس در موقع نیاز به سالن تولید هدایت می شوند. در مواقعی که قسمت تولید با کاهش مواد اولیه روبروست و فرصتی برای بازرسی و کنترل مواد اولیه وجود ندارد،پس از کسب اجازه از مدیر کنترل کیفیت به تولید ارسال می شود.

بازرسی و آزمایش در حین فرایند
بازرسی در حین فرایند که برخی اوقات بازرسی مرحله ای نامیده می سود،با هدف آشکارسازی عدم تطابق در زودترین مرحله ممکن فرایند و اجتناب از تلاش بیهوده روی محصولی که قرار است رد شود،انجام می شود. اگر عدم تطابق در مراحل اولیه مشخص شود،این امکان وجود دارد که اصطلاحات انجام شود و از تولید یک محصول نامنطبق جلوگیری شود.
بازرسی در حین فرایند تا حد زیادی به عنوان بخشی از کنترل فرایند آماری جهت مشخص نمودن روندها قبل از اینکه عدم تطابق بطور واقعی رخ دهد،مورد استفاده قرار می گیرد. طرحها و رویه های تفضیای آزمایش در حین فرایند به منظور حصول اطمینان از عملکرد اثر بخش کنترلهای فرایند و اینکه در مراحل مشخص شده در فرایند محصول،نیازمندیهای کیفیتی بیان شده را برآورده می سازد،مورد نیاز می باشد. بازرسی در حین فرایند،افراد مسئول هر مرحله از فرایند را مطمئن می سازد که آنها مواد ورودی مناسبی دریافت کرده اند.
روند موجود،دادن مسئولیت بازرسی در حین فرایند به کارکنان تولید است. در این حالت بایستی از عینی بودن این امر از طریف آموزش مناسب،رویه های مستند شده و ممیزی فعالیت بازرسی در حین فرایند اطمینان حاصل نمود.

برنامه های کیفیت بایستی به نحوی طراحی شوند که نقاط بازرسی در حین فرایند در جریان طبیعی فرایند قرار گیرند. همانطور که از نام آن برمی آید،بازرسی در حین فرایند انجام هر گونه اصلاح روی کارهی انبوه در حالیکه کار هنوز در حین فرایند است را امکان پذیر خواهد ساخت. توالی بازرسی در حین فرایند بایستی اکیدا دنبال شود و فقط خروجی بایستی منطبق بایستی برای فرایند بعدی ارسال شود. اگر هر انحرافی مشاهده شود،این خروجی بایستی قبل از اینکه به مرحله بعدی فرایند فرستاده شود اصلاح گردد. در مقابل زیرا ممکن است اقدام اصلاحی در مراحل بعدی امکان پذیر نباشد.
در برخی قراردادها مشتریان نقاطی را در فرایند به عنوان نقطه ایست برای تصدیق خروجی توسط نمایندگان خود مشخص می سازند. رویه های روشن بایستی برای حصول اطمینان از اینکه تولید قبل از تصدیق مشتری از این نقاط جلوتر نخواهد رفت و اینکه به مشریان اطلاع داده خواهد شد تا بتوانند ترتیباتی را برای انجام تصدیق فراهم کنند،برقرار خواهد شد.
اگر به دلیل اضطرار است تا بازرسی در یک مرحله خاص به تعویق انداخته شود،تعویق بایستی اجازه صریح افراد مجاز را داشته باشد. خروجی مربوطه بایستی برای امکان پذیر شدن بازرسی و تایید در مراحل بعدی به روشنی مشخص شود.
روش اجرایی بازرسی قطعات در حین ساخت
هدف :تطبیق مشخصات فنی قطعات در حین ساخت با معیارهای پذیرش نظیر:نقشه،

پارت لیست،قطعه نمونه مورد تایید و دستورالعملهای بازرسی و آزمون حین ساخت
حدود: شامل کلیه قطعات در تمامی مراحل تولید می باشد.
مسئولیتها:

امور کنترل کیفیت (بازرسی و آزمون حین ساخت):این واحد مسئول تهیه گزارشات و سوابق،شناسایی و جداسازی قطعات معیوب،آزمون و بازرسی قطعات در حین تولید می باشد.
برنامه ریزی و امور انبارها: این واحد برای کلیه قطعات کارت شناسایی صادر می کند وهمچنین قسمتی از کار این واحد مربوط به جمع آوری از تعداد قطعات تولید شده در سالن تولید می باشد.
تحقیقات و امور مهندسی: طراحی و تولید محصولات جدید،تهیه نقشه ها برای واحد کنترل کیفیت و نیز قسمت تولید،جایگزینی مواد و افزایش سهم منابع داخلی
امور تولید: وظیفه ساخت محصول را مطابق نقشه ها،پارت لیستها و قطعات نمونه شاهد (اولین قطعه تولیدی که با نقشه انطباق خوبی دارد)
تعاریف :
بازدید دوره ای : بازدید دوره ای هر دو ساعت یکبار برای هر دستگاه انجام می گیرد و هر یک از پرسنل کیفیت که تعداد آنها بین ۲۰ تا ۲۵ نفر می باشد مسئول یک قسمت از خط تولید می باشند و گاهی نیز به تشخیص سرپرست قسمت کنترل کیفیت برای قسمتهایی که احتمال اشتباه اپراتورها بیشتر است دو یا سه بازرس در نظر گرفته می شود.
شرح : در کلیه مراحل تا قبل از مونتاژ نهایی ،کنترل و بازرسی در قسمتهای مشخصی انجام می گیرد. در قسمت رنگ و لعابکاری (در تولید محصولاتی مثل بخاری و آبگرمکن ) بازرسی ۱۰۰% انجام می گیرد. قسمتهایی مانند پرس،آرایش،برش و اینجکشن که قالب عوض می شود و یا قرار تنظیم می گرددریا،باید یک نمونه تولید شده و به تایید کنترل برسد و نزد قسمت تولید برای تولیدات بعدی نگهداری شود.
در مورد قطعات تولید شده نیز از پالت حاوی قطعات،یک نمونه ۳۰ تایی گرفته می شود که اگر دستورالعمل بازرسی حین ساخت برشکاری
نام کارگاه : برشکاری (اتومات و گیوتین)
وسایل اندازه گیری : کولیس،متر،میکرومتر

بازرس : بازرس برشکاری
ماشین / دستگاه : قیچی
هدف : بازرسی حین ساخت برشکاری انواع ورقهای روغنی،گالوانیزه و استیل طبق نقشه های موجود کنترل قطعات نامنطبق و ثبت سوابق آن
مورد بازرسی :