مقاله ارزشیابی کیفی و یادگیری

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله ارزشیابی کیفی و یادگیری دارای ۳۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله ارزشیابی کیفی و یادگیری  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارزشیابی کیفی و یادگیری،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله ارزشیابی کیفی و یادگیری :

(ارزشیابی کیفی و بهداشت روانی)

اهداف

۱نقش ارزشیابی توصیفی (کیفی )در یادگیری و تامین بهداشت روانی
۲راههای اشاعه ارزشیابی توصیفی
۳ شیوه های اجرایی ارزشیابی توصیفی
۴موانع موجود بر سر راه ارزشیابی توصیفی

چکیده
در طول چند سال اخیر طرحی آزمایشی در بعضی مدارس کشور اجرا می‌شود که هدف از ان بهبود کیفیت فرآیند یاددهی-یادگیری ، حذف فرهنگ بیست گرایی ، ایجاد زمینه ی مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی ،افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی-یادگیری و جایگزین کردن مقیاسها وابزارهای کیفی برای ارزشیابی تغییرات کیفی بوده است.در این نظام ارزشیابی دانش‌آموزان نه بر اساس نمره، بلکه بر اساس درک مفهوم و کیفیت ارزشیابی میشوند. این طرح آزمایشی به «ارزشیابی توصیفی»(سنجش عملکردی ) معروف است.
از راههایی که میتوان این نوع ارزشیابی را اشاعه داد میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
این نوع ارزشیابی باید جزئی از فرآیند یاددهی-یادگیری تلقی شود.
معارض با الگوی کمّی تلقی نشود.
روش های فعّال تدریس پیش شرط تحقق آن است.
معلمان مجری طرح باید مهارت های لازم را کسب کنند.
اصلاح و تغییر در برنامه ی درسی صورت گیرد.
نگرش جامعه از جمله مدیر،اولیا و; تغییر کند.
اصلاح و بازسازی در آیین نامه ها و دستورالعملها ایجاد شود.
اما از میان این راهها فاکتور اصلی و شاید مهمترین انها بنظر میرسد نظام اموزشی میباشد. پیش شرط تحقق چنین نظام ارزشیابی یک نظام اموزشی مناسب میباشد.نظام اموزشی باید شرایطی را فراهم کند که بر روی تفکر و تعقل و کشف و خلاقیت دانش اموز تمرکز داشته باشد.محیط اموزشی باید محیط تفکر زا باشد و دانش اموز را در موقعیت حل مسئله قرار دهد .نظامی که در جریان یادگیری دانش‌آموزان به طور مستمر اطلاعات را دریافت کنند ؛ تفسیر کنند و با آن‌چه که قبلاً آموخته و تجربه کرده‌اند ، مرتبط ‌سازند ؛ در مفاهیم درونی شده‌ی خود از جهان پیرامون تجدیدنظر ‌کنند و دوباره آن‌ها را سازمان‌بندی ‌نمایند .
نظامی که در ان فراگیرنده در جریان یادگیری تنها اطلاعات و دانش را ثبت نکند ، بلکه درک خاص خود از دنیای پیرامون را نیز خلق ‌نماید.
پس پیش شرط تحقق یک نظام ارزشیابی توصیفی چنین نظام اموزشی مناسب میباشد .
از جمله موانع موجود بر سر راه ارزشیابی توصیفیو تغییر در شیوه های اموزش رویکردهای سنتی و از همه مهمتر نگرش معلمان میباشد..آموزش و پرورش سنتی راهکارهایی را پیش می‌گیرد که موانعی جدی برای یادگیری ایجاد می‌کنند ، محیط‌های پرتنش ، ترس‌افزا ، فاقد چالش ، بیگانه با زندگی و ; که در فضای آموزش و پرورش سنتی نمایانند ، از عوامل محدودکننده‌ی یادگیری به حساب می‌آیند .
و متاسفانه معلمان ما دقیقا در اموزش و ارزشیابی همان شیوهایی را بکار میبرند که قبلا در مورد خود انها اعمال شده و در برخی موارد ان را بهترین شیوه میدانند که این عاملی است در پافشاری انها به ادامه همان روند .در نتیجه نسبت به تحول و نواوری نگرش منفی داشته و در مقابل ان مقاومت میکنند.
بنابراین رویکردهای یاددهی- یادگیری متناسب با ارزشیابی توصیفی در نظام فعلی ما وجود ندارد.نظام اموزشی با شیوه سنتی ولی نظام ارزشیابی با شیوه توصیفی به هیچ عنوان موفق نخواهد بود.پس اولین قدم اصلاح شیوه های اموزش میباشد.
کلید واژه ها : ارزیا بی ،سنجش،غوطه ورسازی ،پردازش فعال ،خود تنظیمی ، فراینده ، بازده

مقدمه

هر ساله شاهد افت تحصیلی دانش اموزان در نظام اموزشی و بی علاقگی و بی رغبتی انان به درس و تحصیل هستیم.عوامل متعددی را در این مشکل نظام اموزشی میتوان دخیل دانست که از جمله میتوان به :
– شیوه های اموزش در مدارس
– نخوه تدوین کتابهای درسی
– مشکلات اقتصادی
– نظام ارزشیابی
– و;;;اشاره کرد.
شیوه اموزش در مدارس به گونه ای بوده است که دانش اموز را به هیچ عنوان به تفکر و ابتکار و خلاقیت وا نمی دارد و اموزش به هیچ عنوان تفکر زا نیست.که نتیجه ان تربیت دانش اموزانی است کاملا منفعل ) passive ) نه فعال (active ) .اما انچه محور اصلی این مقاله میباشد نظام ارزشیابی میباشد که از عوامل مهم و شاید عامل اصلی دل سردی و اضطراب و بی انگیزگی در درس و تحصیل دانش اموزان میباشد.
به جرات میتوان گفت که در نظام اررزشیابی فعلی بهداشت روانی دانش اموز مورد غفلت قرار گرفته و شخصیت دانش اموز را در نظر خود بی مقدار کرده است طوری که با مشاهده نمره خام خود و مقایسه ان با نمره بیست کاملا دلسرد شده و خو د را فردی کاملا بی استعداد یافته و به تحصیل بی علاقه میشود. اتکای نظام ارزشیابی فعلی بر مبنای کمیت و نمره است. در حالی که اساسا امروزه در دنیا محور آموزش به کودکان و نوجوانان درک مفهوم است نه نمره و کمیت.
مگر نه اینکه هدف ارزشیابی ایجاد علاقه و رغبت برای جبران کاستی ها و یادگیری بیشتر دانش اموزان است و نحوه ارزشیابی دانش اموزان باید به گونه ای باشد که دانش اموز را تشویق کند تا چنین رفتار و عملکردی را از خود بروز دهد پس چرا در نظام ارزشیابی فعلی نمره‌های ۲۰ کلاس تشویق می‌شوند و نمره متوسط‌ها، سرزنش و نمره پایین‌ها، مردود میشوند.. نمره‌ها به دانش‌آموزان شخصیت می‌دهد و فرق ۲۰ و ۱۲ کلاس را از نحوه رفتار والدین و معلمان و بزرگترها می‌توان فهمید. کسی که ۲۰ نگرفته، اما درس را بیشتر فهمیده باشد، ولی نمره‌اش، نمره متوسطی است مورد احترام نیست . نمره ۲۰ کلاس، فقط درس‌ها را حفظ کند و سال‌ها هم شاگرد اول کلاس باشد بدون این‌که بفهمد حفظیاتش به چه کارش می‌آیند، بدون این‌که درس را بفهمد مورد احترام و تشویق است .(تا بوده همین بوده و هست .)
پر واضح است که باید تغییر اساسی در نظام ارزشیابی صورت گیرد و نظام سنتی که تنها ملاک ارزیابی ان امــتحان کــتبی یـا مدادی ـ کاغذی است جای خود را نظامی دهد که جهت اطلاع از وضعیت پیشرفت تحصیلی دانـــش‌آمـوزان از ملاکها یی غیر از امتحان مدادی – کاغذی مانند پوشه کار، مشاهده، آزمون‌های عملکرد و حتی تکالیف طول سال استفاده میکند . این نظام ارزشیابی همان نظام ارزشیابی توصیفی یا کیفی است که هدف اساسی ان رفع معضلات آزمون‌های سنتی و بهبود کیفیت یادگیری و ارتقای سطح بهداشت روانی محیط یاددهی – یادگیری است.
نظام ارزشیابی توصیفی یا کیفی نظامی است که قادر خواهد بود :
-کابوس نمره ۲۰ را از ذهن ها پاک کند
– امنیت روانی دانش اموز را فراهم کند
– موجب اضطراب و دلسردی و بی انگیزگی دانش اموز نشود
– نمره جای خود را به تلاش و فعالیت وپیمودن راه حل و انجام کار و تکلیف بدهد
– دانش اموز با دیگران مقایسه نشود بلکه هرکسی باید با توان و میزان تلاش و عملکرد خودش مقایسه شود تا در مدرسه رشد کند- باید مقیاس کمی صفر تا بیست به مقیاس رتبه‌ای و حذف نمره تغییر یابد و گزارش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان جایگزین کارنامه گردد.
– گزارشی که حالت توصیفی داشته و معلم نیز به بررسی وضعیت تحصیلی و جنبه‌های عاطفی، جسمانی و اجتماعی دانش‌آموزان می‌پردازد
– سیاست کلی ارزشیابی از اندازه‌گیری یادگیری دانش‌آموزان به ارزشیابی یادگیری تغییر یابد تا از این پس اضطراب‌برانگیز و اضطراب‌زا نباشد.
آن‌‌چه مسلم است، آزمون‌های سنتی به دلیل ساختار خود، به خواست و نیاز افرادی غیر از آزمون شونده پاسخ می‌دهند و اغلب به رتبه‌بندی کردن دانش‌آموزان می‌اندیشند . آزمون‌های سنتی بر نقاط ضعف دانش‌آموز تأکید دارد و در مورد پیشرفت دانش‌آموز حساس نیست.
اطلاعات حاصل از چنین آزمون‌هایی نیز نه تنها در آموزش دانش‌آموز نقشی ندارد بلکه به نوعی اعتبار قضاوت معلم را هم خدشه‌دار می‌کند. علاوه بر این در کاهش اعتماد به نفس دانش‌آموز هم نقش بسزایی دارد.
اما یک سوال :
ایا ایجاد تغییر در شیوه‌های ارزشیابی کنونی با ذهنیت و تفکر والدین دانش اموزان و دانش اموزان و معلمان سازگاری دارد ؟
خیلی خوب است که دغدغه امتحان و آزمون را به زباله‌دان تاریخ آموزش کشور فرستاد و مقیاس کمَّی صفر تا بیست را فراموش کرد . خیلی خوب است که دانش‌آموزانی شاگرد اول حساب شوند که دروس را فهمیده‌اند، نه این‌که آن‌ها را حفظ کرده و ۲۰ گرفته‌اند .خیلی خوب.است که «ارزشیابی برای یادگیری» باشد و نه «ارزشیابی از یادگیری». ولی همین دانش‌آموزان که این همه وقت و برنامه‌ریزی و انرژی صرف آن‌ها شده ، سال‌ها بعد در برابر کنکوری قرار میگیرند که بنیان و اساس آن حفظیات است و بس؟! کنکوری که قاتل یادگیری بر اساس مفهوم است.» و دانش‌آموزان را به طرز وحشتناکی به سمت تست‌زنی سوق می‌دهد. آزمون پراضطرابی که یادآور آزمون‌های پراضطراب سال‌های اول دبستان است و نمره بیست‌های کنکور، «نخبه» محسوب می‌شوند و نمره پایین‌ها، مردودی و پشت کنکوری.
پرورش‌یافتگان سیستم «ارزشیابی توصیفی» قطعا از بازندگان کنکوری خواهند بود که مبنای آن حفظیات و سرعت در انتقال آن است!
پس نظام ارزشیابی باید تغییر باید اما بنظر میرسد به زمان نیاز داریم و انجام تحقیقات کاربردی فراوان تا تراژدی نظام جدید نیمسال واحدی اوایل دهه ۷۰ که شکست خورد تکرار نشود. به هر حال در بیشتر کشورها، حداقل در دوره ابتدایی از روش‌های کیفی سنجش و ارزشیابی استفاده می‌کنند و برای مشخص کردن میزان رشد علمی دانش‌آموزان از مقیاس‌های توصیفی نیز بهره می‌برند.
در کشور ما نیز باید تصمیماتی اتخاذ گردد تا نه یک روش کاملا توصیفی – کیفی، بلکه یک نظام تعدیل شده کیفی و کمی طراحی و به طور آزمایشی به اجرا در می‌آید.

ارزیابی
تعریف ارزیابی
ارزیابی یک روند سیستماتیک تعیین میزان تحقق هدفهای اموزشی است که توسط دانش اموز به نتیجه رسیده است .این هدفها به سه قلمرو یعنی دانش ، مهارت و جنبه های رفتاری مربوط میشوند.
ارزشیابی به یک فرآیند نظام‌دار برای جمع‌آوری ، تحلیل و تفسیر اطلاعات گفته می‌شود . به این منظور که تعیین شود آیا هدف‌های موردنظر تحقق یافته‌اند یا در حال تحقق یافتن هستند و به چه میزانی .
ورتن و سندرز دو تن از صاحب‌نظران در حوزه‌ی ارزشیابی آموزشی گفته‌اند : «در آموزش و پرورش ارزشیابی به فعالیت رسمی گفته می‌شود که برای تعیین تکلیف ، اثربخشی یا ارزش یک برنامه ، فرآورده پروژه ، فرآیند ، هدف یا برنامه‌ی درسی به اجرا در می‌آید» .
تفاوت بین ارزیابی و سنجش
ارزیابی ترکیبی است از شرح و توصیف کیفی هدفهایی که به سنجش مقداری در نمی اید و سنجش مقداری هدفهای معینی که مربوط به مهارت و دانش میشوند .لذا هر چند ارزیابی شامل سنجش میشود ولی در عین حال شامل شرح کیفی رفتارها و استعداد و علائق وخصوصیات روانی دانش اموزان میشود.
– میزان نمرات ریاضی سال اول دانش اموزان ما بین ۲۰ % الی ۸۰ % میباشد
– فرامرز در امتحان طراحی از نظر سرعت عمل شاگرد اول کلاس است
نمونه هایی از روند سنجش میباشد.
– ابراهیم نه تنها همیشه سروقت در کلاس حاضر میشود دانش اموزانی را که وقت شناس هستند دوست دارد.
– رامین همیشه داوطلب شرکت در فعالیتهای فرهنگی میباشد
– اکبر در جمع اوری اعانه برای زلزله زدگان شرکت میکند
نمونه های از ابزار ارزیابی میباشند.
مقایسه‌ی اندازه‌گیری و ارزشیابی :
ارزشیابی شامل داوری ارزشیابی درباره‌ی مطلوب بودن یا مطلوب نبودن ویژگی یا موضوع ارزشیابی است . اما در اندازه‌گیری هیچ‌گونه داوری یا قضاوتی درباره‌ی نتایج حاصل انجام نمی‌گیرد .

انواع ارزیابی
ارزیابی به دو گروه کیفی و کمی تقسیم میشود .چنانچه ارزیابی شاگردان به طور عمده جهت تغییر ، اصلاح و اخذ تصمیم در باره روندهای اموزشی باشد این گونه ارزیابی را کیفی میگویند به عبارت دیگر این گونه ارزیابی جهت تسهیل یادگیری میباشد .چنانچه ارزیابی جهت وسعت بخشیدن به میزان یادگیری شاگرد باشد ارزیابی کمی نامیده میشود.
– تامین مواد کمک اموزشی و کمک درسی جهت کمک به امر یادگیری
– تشخیص ناتواناییها و نارسائی های شاگردان
– طراحی دوره های اموزش تقویتی
نمونه هایی از روندهای کیفی میباشند.
– اعطاء مدرک تحصیلی
– تعیین سطح معلومات شاگرد در انتهای دوره
نمونه هایی از روندهای کمی میباشند.
انواع ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

ارزشیابی سنتی(فعلی یا موجود)
ارزشیابی توصیفی(کیفی یا بدیل)

ارزشیابی سنتی

در ارزشیابی سنتی انتظار یکسانی از نتایج ارزشیابی وجود دارد و مربیان و اولیائ هر نمرهای را که دانش اموز بگیرد ناخود اگاه ان را در ذهن خود با با نمره بیست مقایسه کرده و کمبودش را به منزله عدم تلاش و تنبلی او تلقی میکنند . . در طول سالیان دراز، نمره ۲۰ بسیار مورد احترام و توجه بوده است و معلمان ما نتایج آزمونها را براساس آن به دانش آموزان و والدین بازخورد داده اند. که همین امر باعث رقابت نامطلوب شده است.
در این نظام دانش اموزی که بالاترین نمره را داشته مورد توجه بوده و بقیه دانش اموزان مورد غفلت قرار میگیرند .
در شیوه سنتی، معلم تنها از امــتحان کــتبی یـا مدادی ـ کاغذی به عنوان ابزار منحصر به فرد اطلاع از وضعیت پیشرفت تحصیلی دانـــش‌آمـوزان استــفـاده می‌کرد، در نظام آموزش سنتی رایج در کشور ما، معلمان سعی می کنند از طریق ارزشیابی پایانی، نتایج یادگیری دانش آموزان را به شکل نمره گزارش دهند و توجهی به چگونگی یادگیری و بهبود آن ندائند .
در نظام سنتی ارزشیابی تحصیلی، تصمیم گیری درباره ارتقاء دانش آموز به نمره های پایانی او بستگی دارد. در این نظام طبق شرایطی که از پیش تعیین شده است و بر اساس نمره های کسب شده مشخص می شود که آیا دانش آموز می تواند به پایه بالاتر ارتقاء یابد، یا اینکه باید تکرار پایه نماید. این تصمیم گیری را حتی در سالهای اخیر به عهده رایانه گذاشته اند و رایانه به راحتی مشخص می کرد که فردی اجازه ارتقاء دارد یا خیر!!

ارزشیابی سنتی و کاستی های آن

سطحی سنجی
اعتبار و روایی اندک
اندازه گیری کمّی و غیر مستقیم
مغالطه ی هدف و وسیله
مغالطه ی جزء و کل
اضطراب امتحان
فشار نهادی برای کسب نمره
ایجاد رقابت نا مطلوب
امتحان ابزار تهدید و ارعاب
حذف یا کاهش خلاقیت
تقلّب
ایجاد نگرش منفی نسبت به درس و مدرسه
یادگیری نتیجه مدار

ارزشیابی توصیفی

ارزشیابی پیشرفت تحصیلی به نمره دادن و صدور گواهینامه خلاصه نمی شود بلکه یکی از اهداف اصلی آن کمک به معلم در بهبود شیوه های آموزشی خود و رفع نواقص یادگیری دانش آموزان است، در صورتی که ارزشیابی صحیح و مناسبی صورت نگیرد تبعاتی همچون کاهش علاقه به یادگیری، افزایش اضطراب امتحان، بروز رفتارهای منفی در دانش آموزان، هدر رفتن سرمایه های مادی و انسانی، افزایش نرخ مردودی و تکرار پایه، اختلال در رشد عاطفی دانش آموزان، از میان رفتن خلاقیت و; را در پی خواهد داشت، بنابراین مشاهده دانش آموزان در کلاس درس، آزمایشگاه و سایر موقعیت های پرورشی، استفاده از گفتگوهای غیر رسمی و مصاحبه، بررسی کارهای علمی دانش آموزان، اجرای آزمونهای مختلف و; از مهمترین فعالیتهای آموزشی معلمان قلمداد می شود;
ارزشیابی توصیفی الگویی کیفی است که تلاش می کند به جای کمی نگری از طریق توجه به معیارهای درسی و آموزشی به عمق و کیفیت یادگیری دانش آموزان توجه کند و تبیین و توصیفی از وضعیت آنان ارایه دهد.
در روش کیفی مقیاسهای ترتیبی کمتر ایجاد رقابت می کند و مشکلات نمره های کمی را ندارد؛ زیرا با مقیاسهای ترتیبی و بازخوردهای توصیفی دانش آموزان، دیگر نگران کسب نمره نیستند. آنها به دنبال شناخت اشتباه خود در فعالیتهای یادگیری هستند. والدین نیز از فرزندانشان نمره نمی خواهند و به جای اینکه از آنان بپرسند امروز چند گرفته ای؟ می پرسند: امروز چه یاد گرفته ای؟ تغییر مقیاس فاصله ای به مقیاس ترتیبی، یعنی حذف یکی از عوامل استرس آور در کلاس درس.
در ارزشیابی توصیفی معلم، ارزشیابی را در خدمت آموزش قرار می دهد؛ به عبارت دیگر تلاش می کند که ارزشیابیهای او به یادگیری بهتر منجر شود. به همین دلیل در فرآیند یادگیری ضعفها و قوتهای یادگیری دانش آموز برای برطرف کردن و بهبود بخشیدن بررسی می شود.
در این شیوه، امتحانات و آزمون‌های کاغذی، تنها یکی از ابزارها بوده و پوشه کار، مشاهده، آزمون‌های عملکرد و حتی تکالیف طول سال، معیارهای دیگر ارزشیابی هستند.در این طرح تصمیم‌گیری درباره ارتقای دانش‌آموز به پایه‌ای بالاتر نیز به عهده معلم گذاشته شده و قبولی و مردودی نیز برعهده اوست.
در طرح ارزشیابی توصیفی کارنامه تحصیلی «گزارش پیشرفت» نام گرفته است. در گزارش پیشرفت توضیحات مفصل تر و عمیق تر به شکل توصیفی در خصوص رشد و پیشرفت دانش آموز به والدین ارائه می شود. همچنین در این گزارش تنها به وضعیت درسی صرف توجه نمی شود، بلکه به ابعاد عاطفی، جسمانــی و اجتماعـــی دانش آموز نیز توجه شده است.

در الگوی ارزشیابی توصیفی به دلیل اینکه اطلاعات جمع آوری شده متنوع و شامل داده های کمی و کیفی است، تحلیل و ترکیب این داده ها و تصمیم های آموزشی مبتنی بر آن، از جمله تصمیم گیری درباره ارتقاء یا عدم ارتقاء دانش آموزان به عهده معلم و شورای مدرسه است. در این الگوی ارزشیابی، به معلم اختیار تصمیم گیری تفویض می شود؛ زیرا وی لایق ترین فردی است که می تواند درباره دانش آموز تصمیم بگیرد.
در الگوی ارزشیابی توصیفی، علاوه بر رشد بُعد عقلانی دانش آموز، به جنبه های دیگر رشد، از جمله بعد اجتماعی، عاطفی و جسمانی نیز توجه شده است. معلم در طول سال با مشاهده رفتار و عملکرد دانش آموز گزارشی را از وضعیت او در حیطه های ذکر شده به شکل توصیفی، ارائه می دهد. این گزارش باید دقیق و حساب شده باشد و به دور از اغراق، از الفاظ و کلمات مثبت استفاده شود.
دقت در رعایت نکات بهداشتی _ کسب عادتهای مطلوب جسمانی _ همکاری با دیگران _ عمل به قوانین مدرسه _ احترام گذاشتن به دیگران _ شرکت در مباحث و گفتگوها و; از جمله انتظاراتی است که در الگوی ارزشیابی توصیفی در زمینه توجه به حیطه های گوناگون رشد شخصیتی دانش آموز، مطرح شده است. انتظاراتی که در نظام سنتی، کاملاً نادیده انگاشته شده است .

اهداف ارزشیابی توصیفی

ارزشیابی توصیفی به دنبال اهداف خاصی میباشد تا تغییرات اساسی در نظام اموزشی و یادگیری ایجاد کند که از جمله این اهداف میتوان :
بهبود کیفیت فرآیند یاددهی-یادگیری ، حذف فرهنگ بیست گرایی ، تأکید بر اهداف عالی آموزش و پرورش ازطریق توجه به فرآیند (process) ، ایجاد زمینه ی مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی ،افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی-یادگیری و جایگزین کردن مقیاسها وابزارهای کیفی برای ارزشیابی تغییرات کیفی را نام برد .

وی‍‍‍ژگی های ارزشیابی توصیفی
مهمترین ویژگیهای الگوی ارزشیابی توصیفی عبارت است از:
_ توجه به تنوع و تغییر مقیاس سنجش
_ توجه به یادگیری دانش آموز
_ توجه به تنوع و تغییر ابزارهای ارزشیابی
_ توجه به انتظارات برنامه درسی
_ توجه به اهمیت سازگاری اجتماعی در کنار پیشرفت تحصیلی
_ توجه به اهمیت بهداشت روانی در فرآیند یاددهی _ یادگیری
_ توجه به حیطه های مختلف یادگیری

نتایج ارزشیابی توصیفی
بالطبع اجرای این نوع ارزشیابی در نظام اموزشی نتایج مفید و ارزشمندی را برای نظام اموزشی در پی خواهد داشت .بهبود یادگیری_یاددهی ، افزایش بهداشت روانی ،ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه از مهمترین نتایج این ارزشیابی میباشد.از اثار دیگر ان میتوان افزایش اعتماد به نفس ،افزایش روحیه ی نقد پذیری
افزایش مشارکت در یادگیری ،رشد مهارت خوداصلاحی و خود تنظیمی و رشد مهارت نقد خود را نام برد.

شیوه های اجرایی ارزشیابی توصیفی

تحلیل پیشرفتها و ضعفهای فراگیر
پرسیدن
بازخوردهای توصیفی
خودسنجی و همسال سنجی
پورت فولیو
برگه ی ثبت مشاهدات رفتارهای بارز
چک لیست
آزمونهای عملکردی
تکالیف درسی

در نظام ارزشیابی توصیفی بر خلاف شیوه سنتی کارنامه ای برای ارایه باز خورد نتایج ارزشیابی معلم از تلاش و عملکرد دانش آموز در فرآیند یاددهی ـ یادگیری آماده می شودکه صرفاً نمرات دانش آموزان در آن درج نمی شود بلکه تمام ابعاد عقلانی ، اجتماعی ، عاطفی و جسمانی دانش اموز مد نظر میباشد .
کارنامه توصیفی شامل اجزاء و قسمت های زیر است :
الف ـ مشخصات دانش آموزی
ب ـ حضور و غیاب دانش آموز
ج ـ فعالیت های برجسته دانش آموز
د ـ عملکرد درسی
هـ ـ ویژگی های عمومی
و ـ جمع بندی عملکرد دانش آموز
ز ـ توصیه های معلم
ح ـ نظر والدین
ط ـ تأیید و تصمیم

در قسمت فعالیت های برجسته دانش آموز برخی فعالیت های برجسته دانش آموز فهرست می گردد ، از جمله مشارکت ها ، فعالیتهای علمی و درسی ، فعالیتهای هنری ، مسئولیت های ویژه ای که دانش آموز به عهده گرفته و به خوبی آن را انجام داده است و ; فعالیت های برجسته تلقی می شود که بالاتر از حدّ انتظار باشد .
در قسمت عملکرد درسی دانش آموز بر اساس اطلاعات جمع آوری شده در فرآیند یاددهی ـ یادگیری ارزشیابی می شود . تفاوت اساسی این قسمت از کارنامه توصیفی ، با کارنامه رایج در آن است که ؛ اولاً مقیاس رتبه ای به کار برده می شود ( به جای مقیاس فاصله ای ۲۰ـ ۰ ) ؛ دوم انتظارات در هر یک از موارد درسی به تفکیک مورد ارزشیابی قرار می شود .
بنابر این این کارنامه مستلزم دو فعالیت مهم و متمایز است :
الف : جمع آوری اطلاعات ؛
ب : داوری در خصوص میزان تحقق انتظارات ؛
در مرحله اوّل یعنی جمع آوری اطلاعات ، معلم شواهد را از تحولات و تغییرات رخ داده شده در دانش آموز در حین فرایند یاددهی ـ یادگیری گردآوری می نماید و سپس در مرحله دوم بر اساس مقیاس های تعیین شده به داوری در خصوص میزان تحقق انتظارات می پردازد ، بر این اساس کارنامه توصیفی زمانی تکمیل می شود که اطلاعات لازم فراهم شده باشد .

مقیاس ها
درس
خواندن و نوشتن
ریاضی
قرآن
علوم
هنر

در بخش ویژگی های عمومی
حیطه های عاطفی ، بدنی ، اجتماعی دانش آموز بررسی می شود . معلم می بایست گزارشی از وضعیت کودک ارایه دهد، تلاش بر این است که مشکلات کمتر طرح و برجسته شود ، یعنی به جنبه های مثبت کودک توجه شود ، در عین حال ضعف های کودک نه برای توبیخ و تحقیر یا بزرگ نمایی بلکه برای پیگیری و بهبود وضعیت وی مورد توجه قرار گیرد ، در صورت وجود مواردی ضرورتاً به والدین ، مدیر ، یا معاون منعکس شده و از همکاری آنان در رفع و بهبود رفتار کودک استفاده شود ، عمدتاً معلم خود به پیگیری موارد می پردازد .

مقیاس
جنبه های
جسمانی
اجتماعی
عاطفی

در بخش جمعبندی عملکرد دانش آموز با توجه به جزئیات عملکرد دانش آموز در صفحات قبل ، از جنبه های مختلف او را ارزشیابی می نمائیم بیان وضعیت کلی دانش آموز می بایست به نکات زیر توجه شود .
عبارت ها ساده ، واضح و کوتاه بوده تا والدین قادر به درک فهم آن باشند .
در بیان مشکلات کودک از اصطلاحات زیر استفاده شود .
ـ او نیازمند ;..
ـ در برخی موارد ;;;;;. نیاز به تقویت دارد
ـ درک برخی مطالب درس ;;;;;;;;.. برایش مشکل است
ـ بهتر است در این زمینه کوشش بیشتری بنماید
سعی شود از کلماتی مانند : قادر نیست ، نمی تواند ، نمی خواهد ، همیشه ، در بیان مشکلات و مسایل استفاده ننماید.
توصیه های معلم
از آنجا که ممکن است در فرآیند پیشرفت کودک، نقاط ضعفی دیده شود ، بنابر این معلم می بایست به منظور رفع و بهبود برنامه ها و فعالیت هایی پیشنهاد نماید.
نظر والدین
والدین پس از رویت کارنامه می توانند نظرات خود را به صورت تحلیلی منعکس نمایند ، ممکن است نظرات والدین به معلم در بهبود و اصلاح فرآیند یادگیری کودک مؤثر باشد ، لذا این بخـش را می بایست جدی گرفت و نبایستی به تعارف و تشکر بسنده کرد .
تأیید و تصمیم
در نوبت اوّل مندرجات کارنامه مورد تأیید معلم و مدیر مدرسه قرار می گیرد و در نوبت دوم اجازه ارتقاء به دانش آموز داده می شود که لازم است مورد تأیید مدیر مدرسه نیز قرار گیرد .
پوشه کار
پوشه کار یا port foleo ابزاری است که آثار و محصولات فعالیت های مختلف دانش آموز ، در آن به شکل مدوّنی گردآوری می شود که قابل ارزشیابی باشد ، موادی که در پوشه کار نگهداری می شوند عبارتند از :
ـ آثار هنری دانش آموز
ـ آثار و تکالیف نوشتنی دانش آموز ، تمرینات ، املاء و جمله نویسی و ;
ـ آزمون ها برگ هایی که عمدتاً به صورت آزمون انجام می گیرد
ـ گزارش دانش آموز از فعالیت های کلاسی و خارج از کلاس: مانند نوار قرائت قرآن و فعالیت های علوم و ;
ـ تشویق ها و ;

برگه ی ثبت مشاهدات رفتارهای بارز
برگ ثبت مشاهدات
برگ ثبت مشاهدات ابزاری است که از طریق آن برخی رفتارها و اعمال ویژه دانش آموز در آن ثبت می شود، تا در هنگام ارزشیابی از آنها استفاده شود ، این ابزار در هر زمان که معلم احساس کند لازم است رفتار خاصی از کودک در زمینه درسی و اجتماعی و ; ثبت شود اقدام به استفاده از آن می نماید مثل ممکن است دانش آموزی در حین مشاهده و دستکاری یک شئی دقت و وسواس زیادی به خرج دهد که این رفتار مورد توجه معلم واقع شود و از آن گزارش توصیفی تهیه می نماید ، این گزارش هنگامی که معلم قصد دارد درباره مهارت «دقت در مشاهده» داوری کند به کارآیی دارد .
کل رفتار صرف نظر از مثبت یا منفی بودن آن، ثبت می شود . لازم است شرایط بروز رفتار نیز مشخص شود، فعالیت های خاص درسی ، رفتار اجتماعی ، رفتار عاطفی فعالیت بهداشتی و ; را نیز می توان به طور خاص ثبت نمود .