کارآفرینی احداث کارگاه

مقدمه
 کارگاه وشرایط محیط کار- محلی که در آن افرادی با استفاده از ابزار وماشین آلات کار کرده و قطعه ای راتولید ویا تعمیر می کنند، محل کار یا کارگاه نامیده می شود. محل کار باید طوری باشد که شخص در آن ایمنی کامل نموده وبتواند به راحتی وبا حداکثر راندمان به کار خود ادامه دهد. برای رسیدن به این هدف، بایستی شخص کار کننده علاوه برنظرات ایمنی رعایت نظم وترتیب را نیز بنماید.
نظم و ترتیب در محیط کار- ابزارها، مواد کمکی وقطعاتی که کار روی آنها انجام می شود بایستی به نحوی در محل کار قرار داده شوند که به  راحتی وبا یک نگاه بتوان محل آنها را تشخیص داد. برای صرفه جویی در وقت وخستگی می توان ابزارها ومواد کمکی رابا سلیقه وترتیب خاصی در محلهای مناسبی قرار داد. وخصوصا باید توجه داشت که ابزارها پس از استفاده با نظم وترتیب هرجای خودشان قرار گیرند. شکلهای زیر نمونه هایی ازیک میز ومیز کار درهم ونامرتب را نشان می دهد.
بطور کلی می توان گفت که نظم وترتیب از اتلاف وقت، عصانیت وگفتگوی غیر ضروری ، به دلیل پیدا نکردن وسایل مورد نیاز جلوگیری می کند. قسمتهایی از ابزار ها وماشین آلات که به وسیله دست هدایت می شوند، مانند دستگیره ماشینی ودسته سوهان وغیره وبایستی طوری طراحی شوند که به راحتی در دست قرار گیرند. روشنایی محل کار بایستی به اندازه کافی بوده وبرای این که چشم خسته نشود از نور غیر مستقیم استفاده می نمایند. برخی از کارگاهها { مانند کارگاههای ریخته گری، مدلسازی، جوشکاری و.. } بایستی از تهویه مناسبی برخوردار بأشد. همچنین درجه حرارت کارگاه باید متعادل باشد. میزان سروصداها در کارگاه بایستی به حداقل تنزل پیدا کند. در مواردی که لازم باشد تعداد زیادی محل کار در کنار هم قرار گیرند بایستی هر نفر وهر وسیله به اندازه کافی جادر نظر گرفته شود. محل کار بایستی طوری باشد که جابجا کردن قطعات کار وابزارها بدون برخورد واصطکاک به ساده ترین وجه امکان پذیر باشد. برای این که افراد نسبت به محیط کار خود احساس آرامش والفت بیشتری نمایند، توجه به تمیز بودن وحتی نحوه رنگ آمیزی وعوامل روانی دیگر لازم وضروری است.
مقررات ایمنی وپیشگیری از سوانح : در کارگاههای مختلف برای پیشگیری از سوانح ، مقررات ایمنی ای وجود دارد که در اثر تجربه در طی سالهای متمادی تنظیم گردیده وبایستی به دقت به مورد اجرا گذاشته شوند. اشخاصی که خود را بی نیاز از رعایت اینگونه دستوالعمل ها می دانند بایستی توجه داشت که روزی خود دچار عواقب آن خواهند شد.
علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد- این مطلب شاید درست باشد که همیشه مصدوم مقصر نیست ولی درد حاصل از سانحه را همیشه به تنهایی تحمل خواهد کرد. بعضی ها با سهل انگاری در ضمن کار نه تنها خودرا به خطر می اندازند بلکه زندگی دیگران را نیز به بازی می گیرند. مقررات ایمنی وپیشگیری از سوانح کار مربوط به هر کارگاه، بایستی در اختیار کارکنان قرار گرفته وکلیه افراد موظف به مطالعه دقیق وبه کار بردن آن بأشد. سهل انگاری وعدم توجه به اینگونه مقررات ، قوانین وتوصیه ها ، نه تنها برای خود شخص وسایر همکاران مخاطراتی ایجاد می نماید بلکه افراد خانواده وحتی اجتماع نیز، از سوانح متضرر خواهند شد. نمودار

نمونه ای از مقررات وپیشگیری از سوانحه:
۱-    قبل از ورود به کارگاه باید از احتمال خطرات بیشماری که در آن کارگاه وجود دارد بطور کامل و روشن، آگهی داشت.
۲-     نظم وانضباط در محیط کار لازمه اطمینان وجلوگیری از خطرات است.
۳-     کنترل ابزارها قبل از شروع به کار از اتفاق سوانح جلوگیری می کند . بطور کلی می توان گفت که بکار بردن ابزارهایی قابل اطمینان هستند که سالم وبی عیب باشند، داشتن وسیله مطمئن گاهی اهمیت حیاتی دارد. ۲
۴-     محل کار را با محل بازی اشتباه نکنید، بازی کردن ، پرسه زدن و دعوا کردن در محیط کار می تواند خطرات غیر قابل جبرانی را به همراه داشته باشد .
۵-     محلهای عبور ومرور را آزاد نگهدارید تا بدین ترتیب وسیله از برخوردها جلوگیری گردد.
۶-     کف کارگاه باید عاری از هر نوع مواد لغزنده از قبیل روغن ، آب صابون وغیره باشد.
۷-     از قرار دادن مواد اولیه وهر چیز اضافی که باعث سقوط افراد و.. یا اشیاء گردد جلوگیری نمائید.
۸-    سیم های برقی راکه اتفاقا در داخل لوله نیستند « مانند سیمهای درل برقی دستی یا سنگ سنباده دستی» باید کاملا سالم بوده و زده گی نداشته باشد.
۹-    دستگاهها ووسایل آتشفشانی ، اشیاء انبار کردنی نبوده بلکه باید از لحاظ حاضر بکار بردن تحت کنترل دائم قرار گیرند.
۱۰-     دستگاهها ووسایل آتش نشانی بایستی فقط تحت شرایط و مقررات مربوطه نگهداری ودر محلهای مناسبی که دسترس فوری وراحت به آن مقدور باشد نصب شوند.
۱۱-     پارچه وموادی که به راحتی آتش می گیرند باید در محل مطمئن ومناسبی که دور از آتش وجرقه باشد نگهداری شوند.
۱۲-     اگر با طرز کار ماشینی آشنا نیستند هرگز به آن دست نزنید چون امکان در همان لحظه اول راه اندازی برای شما سانحه ای پیش آید.
۱۳-     در مواردی که احتمال سانحه وجود دارد. تجربه نشان داده است که بکار بردن وسایل فوق در هنگام کار، از شدت صدمات وارده کاسته وگاهی از آنها جلوگیری می نماید.
۱۴-     حفاظت وحافظ ووسایل ایمنی ماشین ها در موقع کار باید در محل خود نصب شده باشند.
۱۵-    نواقص ومعایب ماشینها وابزارها را فورا به سرپرست مربوطه اطلاع دهید چون امکان دارد که شخص دیگری بدون اطلاع از نواقص با آن وسایل معیوب بکار مشغول شده وبرای او پیش آمد ناگواری اتفاق افتد.
۱۶-     در موقع تعمیر ماشینها، برای اطمینن بیشتر فیوزهای آن را باز کرده ودر جای مناسبی قرار دهید.
۱۷-     در حین کار فقط به صحنه کار خود نگاه کنید.
۱۸-     پوشیدن لباس کار، مناسب در کارگاه علاوه برجنبه نظافت وکثیف نشدن لباسؤ بیشتر جنبه حفاظتی دارد. ضمن کار بایستی از یک لباس کار تنگ استفاده کرده وسر آستینها را بانبد وی دکمه بسته یا آنها را بالا زد. لباسهای گشاد،با نوارهای آویزان  موهای بلند وکراوات وشال گردن توسط گردنده و متحرک قاپیده شده وایجاد سانحه ای می نمایند
۱۹-     همیشه قبل از شروع به کار، حلقه وانگشتر رااز  دست خارج کنید زیرا تماس ناخود آگاه دست با قسمتهای گردونده باعث قلاب کردن وقطع انگشت خواهد شد.

احتیاط بزدلی وحماقت و شجاعت نیست: رعایت دستورات در رشته مکانیک عمومی بسیار مهم و تعداد آنها زیاد می باشد. لذا به منظور توجه بیشتر ، در آخر هر قسمت از کارهای این رشته دستورات حفاظتی و مقررات پیشگیری از سوانح مربوطه یادآوری خواهدشد.
تجهیزات کارگاه مقدماتی: تجهیزات یک کارگاه مقدماتی شامل میز کار ووسایل آن، وسایل اندازه گیری ووسایل براده بردار می باشند. میز کار:‌ برای این که بتوان در کارگاه بطور ایستاده با تسلط کامل و خستگی کمتر روی قطعات نسبتا کوچک کارهایی مانند خط کشی وغیره را انجام داد معمولا از نیروی بنام میز کار استفاده می شود. میز کار بایستی محکم وسنگین بوده وضمن کار ارزش نداشته باشد.
  صفحه روی میزکار را اغلب از چوب سخت انتخاب کرده وبدنه آن را از چوب ویا فلز می سازند. ارتفاع میز کار از کف کارگاه رادر حدود ۸ سانتیمتر در نظر گرفته وقسمت پائین پایه های آن را معمولا بنحوی می سازند که قابل تنظیم باشد، تا بتوان لنگی آنرا در روی سطح کف کارگاه ازبین برد. کشوهای میز کار، بایستی به نحوی ساخته شوند که بتوان ابزارهای کار، وسایل اندازه گیری وکنترل رابطور جداگانه وبدون امکان تماس ویا برخورد بیدیگر در آن قرار داد. برای تسهیل در انجام کارهای براده برداری ویا همکاری وغیره معمولا روی میز کار گیره ای نصب گردیده ومحل نصب آن را برای جلوگیری ازایجاد ارتعاش در ضمن کار در بالای یکی از پایه های میز انتخاب می نمایند. برای این که بتوان به راحتی با توان بیشتری روی گیره کارکرد، بایستی ارتفاع سطح گیره متناسب باقد شخص باشد که از آن استفاده می کند مناسب ترین ارتفاع سطح گیره ارتفاعی است که وقتی در کنار آن می ایستیم سطح گیره به اندازه ۵تا۸ سانتیمتر پائین تر از آرنج قرار داشته باشد چون ارتفاع میز کار تقریبا ثابت می باشد می توان با قرار دادن زیر پای مناسبی برای افراد کوتاه قد ویا قرار دادن قطعاتی در زیر گیره، برای اشخاصی که قد بلندی دارند، ارتفاع مورد نظر را تنظیم نمود.
گیره ها: برای انجا م کاری روی قطعات سبکی که به دلیل کمی وزن حالت پایدار ندارد، آنها رابه گیره بسته وسپس روی آنها کار را انجام می دهیم برچسب نوع کار ممکن است از گیره های مختلفی مانند گیره موازی روی میزی، گیره آهنگری ، گیره لوله گیر وغیره و استفاده نمود.
۱-گیره موازی رومیزی: این نوع گیره ها دارای دوفک هستند که یکی از آنها ثابت ودیگری متحرک می باشد برای تامین حرکت فک متحرک در این گیره ها از پیچ ومهره استفاده شده است. شکل زیر گیره موازی وقسمتهای مختلف آن را نشان می دهد.

گیره های موازی را معمولا از چون خاکستری مخصوص یا فولاد با روش ریخته گری تهیه می کنند. به همین دلیل در مقابل ضربه ونیروهای زیاد حساس بوده وبایستی دقت نمود که از چکش کاری وخم کاری سنگین روی آنها خودداری گردد. برای افزایش مقاومت قسمتی از فکها که با کار در تماس بوده وممکن است ضمن کار صدمه ببنید، قسمت جلوی آن را از فولاد ساخته وبرای جلوگیری از سرخوردن روی آن آج می زنند، این قطعات قابل تعویض بوده وبه وسیله پیچ به فکهای گیره نصب می شوند.
 چون طول دسته گیره ها متناسب با نیروی دست یا انسان متوسط طراحی شده لذا برای محکم کردن کار فقط از نیروی دست استفاده کرده واز وارد ضربات چکش وبکار بردن قطعاتی که باعث ازدیاد طول دسته گیره می شوند جدا اجتناب کنید زیراد این عمل به گیره وپا پیچ ومهره آن صدمه می زند. عرض فکها این نوع گیرهها را از ۵۰تا۲۰۰ میلیمتر انتخاب می کنند. برای کارهای چکش کاری وخم کاری سنگین بهتر است از گیره آهنی استفاده شود.
۲- گیره آهنی گری: گیره های آهنگری رااز جنس فولاد وبا روش آهنگری ساخته، وچون قابلیت تحمل ضربه رادارند. از آن برای کارهای خم کاری چکش کاری وآهنگری استفاده می شود. حرکت فک متحرک دراین گیره ها نیز به وسیله پیچ و مهره تامین می شود وتفاوت آن با گیره های موازی دراین است که فک متحرک این نوع گیره ها حرکت کشویی نداشته بلکه حرکت آنها شعاعی است. به همین دلیل است که در امتداد عمودی فکها فقط در فاصله معینی بطور موازی بوده ودر کارهای بزرگ وبزرگتر ویا کوچکتر سطح تماس فکها با کارکم می شوند.عرض فک این نوع گیره ها معمولا به اندزه های ۱۰۰ –125-150-200 میلیمتر می سازند.
۳-لوله گیر: چون بستن لوله ها در گیره های موازی وآهنگری باعث کهیدگی آنها شده وهمچین به دلیل سطح تماس که امکان سرخوردن وجوددارد. لذا برای انجام کار روی لوله ها از لوله گیر استفاده می شود. اندازه کارگیر این گیره ها حدودا از ۴۰تا۲۰۰ میلیمتر است.
انواع گیره ها را از نظر نوع، فاصله کارگیر، طول فکها ووزن ، استاندارد کرده اند مثلا گیره های موازی رومیزی وآهنگری را برچسب طول فکها وگیره های لوله گیر ار برچسب دهانه کا رگیر استاندارد کرده اند. به عنوان نمونه وزن گیره موازی رومیزی که طول آن ۱۰۰ میلیمتر باشد ۷kg است.
توجه: قبل از استفاده گیره های آنها را از نظر نداشتن لقی ومحکم بودن روی میز کار امتجان کنید. برای بستن قطعات کار از گیره های دیگری نیز استفاده می شود که در زیر نمونه هایی از آنها را مشاهده می کنید.
وسایل کمکی برای بستن کار به گیره: این نوع وسایل را می توان از نظر نوع وکاربرد به دو گروه به شرح زیر تقسیم نمود:
۱-    وسایلی که برای جلوگیری از صدمه دیدن به سطح کار از آنها استفاده می کنیم مانند انواع لب گیره ها.
۲-     لب گیره ها را معمولا از فلزات نرم مانند آهن نرم، روی ، آلومینوم  ویا سرب تهیه می کنند.و یا این نوع فلزات را روی لب گیره هایی از فولاد پرچ کرده وبکار می برند. در بعضی موارد برای حفاظت بیشتر از سطح قطعاتی که ظرافت بیشتری دارند می توان بجای فلزات نرم از چرم ویا مقوائی که به لب گیره فلزی چسبانده اند استفاده کرد.

نکاتیکه در موقع بستن کاربه گیره باید رعایت کرد:
۱-    در انتخاب گیره ها با وسایل کمکی به متناسب بودن آنها با نوع کار توجه نمائید.
۲-     قبل از استفاده از گیره ها آنها رااز نظر نداشتن لقی و محکم بودن روی میز کار امتحان کنید.
۳-     کا ررا حتی الامکان در وسط گیره بندید تااز سرخوردن وانحراف آن وایجاد صدمه به گیره جلوگیری به عمل آید.
درصورت اجبار می توان از یک قطعه هم ضخامت با قطعه کار که در طرف کارگیره بسته می شود کمک گرفت «شکل الف»
۴-    برای جلوگیری از تعمیر فرم قطعات توخالی بایستی در داخل ان قطعه مناسبی قرار داد وسپس آن را به گیره بست «شکل ب»
۵-     لوله های نازکی که دارای سطح خارجی صاف وصیقلی می باشند وبه کمک یک قطعه لاستیکی مطابق شکل به گیربسته می شوند.«شکل چ»
۶-    برای سهولت در سوهان کاری وجلوگیری از خم شدن ورقهای نازک آنها ار ابتدا روی یک قطعه چوب به وسیله میخ هائی محکم کرده سپس چوب را یه گیره می بندیم.
۷-     قطعات نازک رابرای جلوگیری از ارتعاش و ایجاد سروصدا بایستی حتی الامکان کوتاه بست.
۸-     قطعاتی که دارای طول نسبتا زیادی هستند، باید فقط در دروی قسمتی از آنها که به گیره بسته شده است کار کرد.
چکش: برای کارهایی مانند خم کاری، صاف کاری، قلم کاری، سنبه نشان زدن، وبطور کلی ضربه زدن به قطعات از وسیله به نام چکش استفاده می شود. جنس چکش را برحسب مورد استفاده ممکن است از فولاد آبدیده ، برنج آلومینوم ، چوب ، پلاستیک ، یا لاستیک ساخته شود ولی از دسته چوبی برای دست گرفتن و هدایت آنها استفاده می شود. برای این که بتوان دسته چکش را در   سوراخ سرچکش بطور اطمینان بخشی محکم نمود ازکی گره فلزی استفاده می شود، برای اطمینان بیشتر از خارج نشدن چکش از دسته در ضمن کار. سوراخ آن رااز دوطرف کمی گشادتر می سازند. تادراثر جازدن کوه در سرچکش کمی بزرگتر شده و از خارج شدن چکش از دسته جلوگیری کند.
چکش های فولادی که وزن آنها کمتر ازیک کیلوگرم باشند چکش دستی واز یک تادو کیلوگرم را چکش آهنگری واز دو کیلوگرم به بالا را پتک نامند. چکشها انواع فراوانی که برحسب فرم ظاهری ، جنس، وکاربردشان براسامی مختلفی نامیده می شوند
توجه:قبل از بکاربردن چکشها باید مطمئن بود که دسته چکش چوب وشکسته نبوده ودر جای خود محکم قرار گرفته باشد.
انبر دست، دم باریک، دم پهن: از وسایل دیگری که معولا به میز کار تعلق دارد انبر دست م باریک ودم پهن را می توان نام برد که برای گرفتن ، خم کردن، بریدن وفرم دادن قطعات نازک ومفتولها بکار می روند.
« تغییر  فرم به وسیله براده برداری» وسایلی که در صنعت برای تغییر فرم قطعات به وسیله براده برداری بکار می روند وسایل براده برداری نام داشته واز آنها جهت برداشتن براده به منظور بریدن {قطع کردن} ویا ایجاد تغییر فرم در اجسام استفاده می شود. لبه برنده این گونه وسایل رابرای صرفه جویی در نیرو وسهولت عمل به شکل گوه می سازند.
گوه: گوه یکی از ابتدائی ترین ابزارهایی است که بشر به اختراع آن دست یافته واز یک یا دو سطح شیب دار متصل به هم تشکیل شده. زاویه بین دو سطح گوه را زاویه گوه ومحل برخورد آنها را لبه برنده گویند. در شاکال زیر که نمونه هایی از ابزارها را نشان می دهند می توان زاویه گوه ولبه برنده آنها را دید.
بررسی زاویه گوه: اگر دوگوه یکی با زاویه کوچک ودیگری با زاویه بزرگتر را انتخاب کرده وبخواهیم با نیروی معینی، آنها را وارد یک قطعه چوب نمائیم. مشاهده می شود که این عمل در گوه ای که دارای زاویه کمتری است راحت تر انجام می شود و می توان نتیجه گرفت که از نظر صرفه جویی در نیرو بهتر است که حتی الامکان گوه ای با زاویه کوچک انتخاب شود.
اما اگر بخواهیم همین عمل را برای بریدن یک قطعه فلزی که جنس آن نرمتر از جنس گوه باشد انجام دهیم. مشاهده می شود که اولا به نیروی بیشتری نیاز بوده ودر ثانی گوه ای که زاویه کوچکتری دارد قدرت تحمل نیروی خارجی را نداشته وامکان دارد که لبه برنده آن کج شده ویا بشکند. ولی گوه ای که زاویه بزرگتری دارد می تواند نیروی لازم جهت بریدن فلز را به خوبی تحمل کند. این آزمایش نییز نشان می دهد که هر چه زاویه گوه بزرگتر باشد اگر چه نیروی زیادتری نیاز دارد ولی لبه برنده ابزار قابلیت تحمل بیشتری در مقابل نیروی خارجی خواهد داشت.
 از مقایسه مطالب فوق نتیجه می گیریم برای بریدن ویا براده برداری بایستی زاویه گوه را به نحوی انتخاب کرد که علاوه برتحمل نیروی برش از نظر صرفه جویی در مقدار نیرو و سهولت عمل نیز مناسب نباشد. بدیهی است که جنس گوه بایستی همیشه سخت تر از جنس کار باشد. اشکال زیر مورد استفاده گوه رادر پاره ای ازابزارهای براده بردای نشان می دهد.
ب: اگر انحراف چاقو را بیشتر کنیم « زاویه براده متوسط» مشاهده می شود که عمل براده برداری راحت تر انجام شده وضخامت براده یکنواخت تر می شود. دراین حالت احراف براده کمتر بوده وجداکردن آن به نیروی کمتری احتیاج دارد.
ج: اگر انحراف چاقو را باز هم بیشتر کنیم « زاویه براده متوسط را به زیاد تبدیل کنیم» به نحوی که سطح آزاد گوه آن با سطح کار تماس پیدا کند مشاهده می شود که لبه برنده با کار درگیر نشده و عمل براده برداری انجام نمی شود. زوایای براده ای که در حالت فوق مشاهده شد همه را زوایای برداه مثبت نامند که وضعیت آن با توجه به جهت حرکت چاقو سنجیده می شود.
 د: اگر چاقو را به نحوی روی کار حرکت دهیم که زاویه براده آن منفی باشد برداه های جداشده خیلی ظریف بوده ودارای ضخامت خیلی کمی می باشند این نوع برداه برداری رادر اصطلاح درودگری « لیسته کردن» ودر فلز کاری « شابرزدن»  گویند ازاین مقایسه نیز می توان نتیجه گرفت که علاوه برزاویه گوه، انتخاب زاویه براده مناسب نیزد رعملیات برداه برداری اهمیت بسزایی است. علاوه بر زوایای گوه وبرداه، زاویه دیگری نیز در عملیات براده برداری وجوددارد که به نام زاویه آزاد نامیده می شود. چنانکه بخواهیم از گوه به  منظور برداه برداری استفاده کنیم زاویه دیگری نیز در این امر دخالت می کند که آن را به دلیل عبور برداه در امتداد آن زاویه براده نامند.
بررسی زاویه براده: زاویه بین سطح برداه « سطحی که براده روی آن حرکت می کند» وصفحه عمود برسطح کار را زاویه براده نامند. برای پی بردن به اهمیت این زاویه در امر براده برداری به مثال زیر توجه کنید. اگر بخواهیم ازیک قطعه چوب به کمک چاقوئی براده برداری کنیم با توجه به ثابت بودن زاویه گوه می توان حالات زیر را در آن مورد تجزیه وتحلیل قرار داد:
الف: اگر چاقو را با انحراف کمی « زاویه براده کم» روی کار به قصد براده برداری حرکت دهیم مشاهده می شود که براده از روی سطح چوب جداشده وبه سمت بالا حرکت می کند. دراین حالت اگر وضع براده برداری را مورد بررسی قرار دهیم در می یابیم که هر چه براده طویل تر شود ضخامت آن به تدریج بزرگ شده وچاقو تاجائی در کنار پائین می رودکه دیگر ادامه برداه برداری با نیروی دست امکان پذیر نمی باشد.
زاویه آزاد: زاویه بین سطح آزاد گوه وسطح براده برداری شده زاویه آزاد می نامند. وجود این زاویه برای درگیر شدن ابزار با کار لازم بوده وسطح اصطکاک را نیز تقلیل می دهد. شکل زیر با زوایای ازاد، گوه وبراده در یک قلم دستی رادر هنگام براده برداری نشان می دهد.
زاویه گوه= B « بتا»             زاویه براده = r « گاما»       زاویه آزاد= α «آلفا»   90=+B+r  α                                                               پایان
زاویه برش: مجموع زاویای ازاد وگوه را زاویه برش نامیده وبا حرف  «دلتا» نشان می دهند.
این زاویه دراکثر وسایل براده برداری کوچکتر از ۹۰درجه بوده ولی در شابرزدن ولیسه کاری همیشه بزرگتر از ۹۰درجه می باشد.
قلم کاری:   به وسیله قلم کاری می توان کارهای مثل بردین « قطع کردن» – پراندن سر میخ – پرچ ها – ضربه زدن به پیچها ومهره های زنگ زده به منظور بازکرده آنها براده برداری از سطح کار ای ایجاد شیار تمیز کرده درزهای جوشکاری شده وقطعات ریخته گری شده را انجام داد ابزاری که برای این منظور مورد استفاده قرار می گیرد قلم نام داشته ونیروی لازم برای قلم کاری دستی را معمولا به وسیله ضربات چکش تامین می کنند.
قلم:   قلم از سه قسمت اصلی لبه برنده ، بدنه وسر تشکیل شده است. ۲۸ جنس قلم های را برحسب نوع کار از فولادهای مختلف ابزار سازی ساخته وبرای استحکام بیشتر ، لبه برنده آنها را که شکل گوه دارند پس از آماده کردن آبداده وسپس به اندزه زاویه مورد لزوم سنگ می زنند بدنه وسرقلم ها رابرای این که حالت شکنندگی نداشته وبتوانند ضربات چکشی را تحمل کرده وخاصیت فنری نداشته باشد آبکاری نکرده ونرم باقی می گذارند. برای قلم کاری روی قطعات سخت از قلم هائی که جنس آنها را فولاد آلیاژی « کرم وانادیم» می باشند استفاده می کنند. عمل برش در قلمکاری به کم نفوذ گوه بدین ترتیب انجام می شود که در اثر فروبردن آن در کار ابتدا در سطح تماس آن تحت تاثیر نیروی جدایش، که در اثر ضربات چکش پدید می آید، مواد قطعه کار رادر دو طرف به هم فشرده واز یکدیگر دور می کند. این عمل تا بدانجا ادامه دارد که سطح باقی مانده نیروی جدایش را نداشته وبه صورتشکسته از هم جدا می شود.
زاویه گوه قلم ها را برحسب مورد استفاده وجنس کار انتخاب کرده ومقدار ان در جدول شماره برای قلم کاری روی فلزات وهمچنین برحسب نوع قلم داده شده است.
   برحسب نوع قلمکاری بایستی زاویه نگهداشتن قلم را انتخاب کرد، اگر قلم رابه طور عمودی روی کار قراردهیم باعث قطع شدن آن می گردد وچنانچه به صورت مایل نگهداشته شود از روی سطح کاربراده برداری انجام می دهد.
 در براده برداری با قلم انتخاب صحیح زاویه نگهداشتن نقش مهمی دارد بزرگ بودن این زاویه باعث کوچک شدن زاویه براده شده ودر نتیجه لبه قلم در حین براده برداری به سمت پایین هدایت شده ودر کار فرو می رود«شکل ط» وبر عکس کوچک بودن آن باعث کم شدن ضخامت براده در نتیجه بیرون آمدن لبه برنده از کار خواهد شد
انواع قلمها: قلمهای دستی را برحسب مورد استفاده به فرمهای مختلف می سازند در جدول زیر نمونه هایی از انواع قلمهای دستی ومورد استفاده آنها را مشاهده می کنید.
مورد استفاده  : براده برداری از سطوح – قطع کردن- تمیز کردن قطعات ریخته گری ومحلهای جوشکاری شده 
  قدمکاری خطوط مستقیم ومنحنی در داخل ورقها 
 درآوردن شیارهای باریک
در آوردن شیار داخل سطوح منحنی وشیارهای روغن یا تاقانها
قطع کردن فاصله بین سوراخها
قطع کردن لبه های اضافی وپراندن سرمیخ پریده
علاوه بر قلمهای مذکور که به نام قلمهای دستی معروفند قلمهای دیگری نیز به نام قلمهای ماشینی وجوددارند که برای قلمکاری آنها را به چکش های ماشینی می بندد شکل زیر نوعی ازاین قلم وچکش ماشینی را نشان می دهد.۳۴

نکاتی که در قلم کاری بایستی مورد توجه قرار گیرند:
۱-    قبل از شروع به قلمکاری وسیله مناسبی برای بستن قطعه کار انتخاب کرده وبرای قلمکاری سنگین حتما از گیره آهنگری استفاده کنید.
۲-     برای هر کاری از قلمی مناسب با همان کار استفاده کنید
۳-     قبل از شروع به قلمکاری از صحیح بودن زاویه سرقلم وتیز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
۴-     برای این که در هنگام قلم کاری، کار در گیره پایین نرود زیر آن را یک قطعه چوب قرار دهید. « الف»
۵-    برای کار با قلم های قطع کن از زیر کارهای مانند سندان که مناسب است استفاده کنید.
۶-     چون در انتهای قلمکاری  کار به صورت شکسته ازهم جدا می شود لذا برای حفاظت نوک قلم وهمچین زیر کاری وجلوگیری ازپریدن قطعه کار به اطراف بایستی ضربات اخر را به آهستگی وارد کرد.
۷-    در هنگام قلمکاری به لبه برنده قلم محل قلمکاری نگاه کنید نه سرقلم تا بتواند در حین قلمکاری چنانچه لازم باشد زاویه نگهداشتن قلم را اصلاح کنید. ۳۶
۸-     در موقع قلمکاری ضربات چکش را به نحوی برروی سرقلم وارد کنید که امتداد چکش در یک راستا بوده وهم مرکز باشند در غیر این صورت علاوه برپرت شدن قلم بخشی از نیروی وارده نیز به هدر می رود.
۹-     هنگام براده برداری به وسیله قلم ازروی سطوح کار بایستی قسمت انتهایی رادر جهت مخالف وبه کمک ضربات سبک چکش براده برداری کرد در غیر این صورت قسمت انتهایی به صورت شیب دار شکسته شده و علاوه برخراب شدن سطح کار قسمت جدا شده اطراف پراکنده می شود. ۳۸
۱۰-     در قلمکاری روی سطوح بزرگ ابتدا در آنها شیارهایی به وسیله قلم ناخنی ایجاد کردوسپس با استفاده از قلم تحت عمل براده برداری را تکمیل کنید. ۳۹
نکات ایمنی وپیشگیری از سوانح قلم کاری: ‍
۱-    در موقع تیز کردن قلم از عینک محافظ استفاده کرده وسعی کنید فاصله تکیه گاه با سنگ حتی الامکان کم «حدود ۲میلی متر» باشد زیاد بودن فاصله باعث قاپیدن قلم وشکستن سنگ سنباده شده وایجاد سانحه می نماید. ۴۱
۲-    در هنگام قلم کاری بایستی توجه داشت که براده به سمت اطرافیان ویا خود شخص نپرد زیرا ممکن است وارد چشم که عضو بسیار حساسی می باشد گردیده وایجاد ناراحتی نماید. برای پیشگیری بهتر است که در جلوی گیره ازیک توری محافظ استفاده کرده وعینک محافظ بکار برده شود.
۳-     پلیسه سر قلم را به موقع برطرف کنید زیرا ممکن است ضمن چکش کاری شکسته وباعث ایجاد سانحه گردد. ۴۳
۴-     در کارگاههای که در آنها ایجاد جرقه باعث انفجار می شود از قلمهایی که در اثر ضربه ، تولید جرقه نمی کنند استفاده نمایید این نوع قلمهای را معمولا از آلیاژ برنز بر یلیم می سازند.
اره کاری:  از اره کاری به منظور بریدن ویا ایجاد شیار در قطعات استفاده می شود. ۴۴    درجداکردن قطعه کار به کمک اره در مقایسه با قلم کاری علاوه بر صرفه جویی در وقت ومواد اولیه ونیرو سطح برش نیز صاف تر بوده ولبه قطعه کار تغییر فرم پیدا نمی کند. دندانه های اره مانند گوه های کوچکی می باشند که پشت سرهم قرار گرفته وبه ترتیب ازروی کار براده برداری می کنند این مجموعه گوه های کوچک راکه در حقیقت روی یک قطعه از فولاد به طور یکپارچه ودر کنار هم قرار گرفته اند تیغه اره نامند. ۴۵
تیغه اره:  همانطور که گفته شد هریک از دندانه های تیغه به منزله یک گوه بوده و می توان همان زوایای را که در مورد گوه قلم بحث شد در اره نیز منظور بود. زاویه گوه ای را در تیغه اره های دستی ای که برای بریدن فلز از آنها استفاده می شود برابر ۵۰ درجه  انتخاب می کنند. زاویه براده دراین نوع تیغه اره ها به جنس کار بستگی داشته ومقدار آن ار برای بریدن فلزات نرمی که دارای برده طویل می باشند. به اندازه ۱۰درجه انتخاب کرده وفاصله تقسیم آنها را نیز زیاد در نظر می گیرند با این ترتیب فضای خالی بین دندانه ها زیادتر شده وبرای جلوگیری از محکم شدن وهدایت بهتر براده انتهای دندانه های گرد می سازند. زاویه براده برای تیغه اره هایی که از آنها جهت بریدن فلزات سخت استفاده می شود به اندازه صفر درجه انتخاب می کند.۴۶
تیغه اره های دستی را در دونوع یک طرف ویا دوطرفه می سازند طول تیغه اره های دستی یک طرفه را به اندازه های اسمی ۲۵۰و۳۰۰ میلیمتر وعرض ۱۵-۱۰ میلیمتر وضخامت  0 .8- 0.6  میلیمتر می سازند « منظور از اندازه  اسمی فاصله مرکز تا مرکز سوراخهای تیغه اره می باشد» تیغه اره دستی دوطرفه معمولا به طول ۳۵۰ وعرض ۲۵ وضخامت ۱ میلیمتر ساخته می شوند گام دندانه تیغه ارزه « فاصله راس یک دنده تاراس دندانه بعدی» برحسب نوع وجنس کار متفاوت می باشد برای بریدن فلزات سخت تر از تیغه اره های دنده ریز وبرای بریدن فلزات نرم از تیغه اره های دنده درشت استفاده می شود ریزی و درشتی دندانه های تیغه اره ها برحسب تعداد دندانه های موجود در طول یک اینچ سنجیده می شوند تیغه اره ها را ازاین نظر می توان به سه گروه به شرح زیر تقسیم نمود.
۱-    برای بریدن قطعات مسی، آلومینومی ومواد مصنوعی از تیغه اره های دنده درشت که ۱۴-۱۶ دندانه در هر اینچ دارند استفاده می شود.
۲-     در اره کاری قطعات تا استحکام ۶۰۰ N/rm2 بوده وهمچنین چینها را یا تیغه اره های دنده ریز که دارای ۲۸تا۳۲ دندانه در هر اینچ می باشد می برند. در اره کاری قطعاتی که دارای ضخامت کمی می باشند به سمت جلوگیری از گیرکردن اره در هنگام برش وشکستن دندانه ها نیز از تیغه اره های دنده ریز استفاده می شود برعکس برای بریدن قطعاتی که دارای طول برش بلندی می باشند بایستی از تیغه اره هایی با دندان درشت تر استفاده گردد زیرا لازم است که در بین دندانه ها فضای کافی جهت جمع شدن براده وجود داشته باشد تااره در تمام طول برش عمل براده برداری را انجام دهد. برا ی جلوگیری از گیر کردن تیغه اره ها در هنگام برش، معمولا تدابیری بکار برده شده تا عرض برش بیشتر از ضخامت تیغه اره باشد برای این منظور از سه روش به شرح زیر استفاده می شود.
۱-    با جازدن لبه برنده ضخامت آن را افزایش داده وسپس پشت آن را به وسیله سنگ سنباده خالی می کنند  .
۲-     به وسیله موج دادن به لبه تیغه اره به ترتیبی که چند دندانه به سمت راست وچند دندانه به چپ به صورت موجی منحرف شوند.
۳-     با چپ وراست کردن دندانه ها در این حالت یک دنده را به چپ ودنده دیگر را به راست منحرف می کنند. ۴۷
جنس تیغه اره ها: جنس تیغه اره ها برا برای بریدن کارهای نرم ومعمولی از فولاد ابزار وبرای کارهای سخت تر وفرولاد افزار آلیاژ «تندبر» انتخاب کرده وپس از ساختن دندانه ها فقط قسمت لبه برنده انتهایی آب می دهند برای بریدن کارهای خیلی سخت از تیغه اره های دیگری استفاده می  شود که لبه برنده آنها را از فلزات سخت « الماسه » انتخاب کرده ومعمولا این نوع تیغه اره ها را برای کارهای ماشین مورد استفاده  قرار می دهند.
کمان اره :  برا یهدایت تیغه اره ها ی دستی آنها را در کمان اره می بندند کمان اره از کمان دسته فکهای نگهدارنده – تیغه ، مهره خروسکی ودوعدد پین تشکیل شده است. ۴۸
کمان اره ها را ر دو نوع ثابت ومتغیر می سازند از کمان اره های ثابت می توان فقط برای بستن تیغه اره هایی که دارای اندازه اسمی ۳۰۰ میلیمتر می باشد استفاده کرد ولی از کمان اره های متغیر می توان به منظور بستن تیغه اره هایی که دارای اندازه اسمی ۲۵۰و۳۰۰و۳۵۰ میلیمتر می باشند نیز سود برد دسته کمان اره ها را نیز در دو نوع ساده ویا هفت نیری می سازند. ۴۹  برای اره کاری شیارهای دقیق، باریک وکف تخت مانند شیار سرپیچها ، از اره های ظریف بر استفاده می شود. ۵۰ در مواردی که تعداد قطعات کار زیاد بوده وسرعت عمل مورد نیاز باشد، از ماشین های اره استفاده می کنند ماشین های اره ار برحسب نوع تیغه اره ای که به آنها بسته می شود نامگذاری می کنند.۵۱
–    نکاتی که در اره کاری دستی بایستی مورد توجه قرار گیرند:
۱-    پس از انتخاب تیغه اره از نظر جنس وتعداد دندانه بایستی آن را به کمان اره به نحوی بست که بطور کامل مستقیم وکشیده قرار گرفته وجهت دندانه های آن به سمتی باشد که اعمال نیروی برش در آن جهت راحت تر است این جهت در تیغ اره های دستی فلز کاری به سمت جلوی کمان اره انتخاب می شود. ۵۲
۲-     قبل از شروع به اره کاری بهتر است که مسیر اره کاری را قبلا خط کشی نمائید.
۳-     قطعه کاری با یستی حتی الامکان نزدیک محل برش به گیره بسته شود تا موقع اره کاری حالت ارتعاشی نداشته وسروصدا ایجاد نکند. ۵۳
۴-    برای اره کاری قطعات نازک بایستی تیغه اره ای انتخاب کرد که حداقل بی دندانه از آن در هنگام برش روی کار قرار گیرد در صورتی که ضخامت قطعه کار خیلی کم باشد می توان با مایل قرار دادن تیغه اره روی سطح کار سطح برش ار افزایش داده ویا قطعه کار را بین دو قطعه چوب قرار داده وپس از بستن ، هر سه قطعه را با هم اره کاری کرد.
۵-    پس انتخاب و بستن تیغه اره بایستی به نحو صحیح ایستادن ودر دست گرفتن کمان اره در هنگام  اره کاری توجه داشت. ۵۴
۶-    نیروی برش را بطور یکنواخت به کمان اره وارد کنید عدم یکنواختی نیرو، باعث شکستن تیغه اره ودندانه های آن خواهد شد.
۷-     برای شروع، به اره کاری بایدابتدا شیار راهنمایی جهت قرار گرفتن تیغه اره به وسیله سوهان سه گوش در قطعه کار ایجاد کرد. ۵۵
۸-     در موقع شروع به اره کاری تیغه ار ه را حدود ۱۰ درجه مایل نسبت به سطح کار قرار داده وبا فشار کم وکورس کوتاه شروع به کار کنید.
۹-     هنگام هدایت کمان اره ، اعمال نیرو بایستی در جهت برش «به طرف جلو» باشد وچنانچه هنگام برگشتن به کمان اره نیرو وارد شود علاوه برهدر رفتن نیرو ، باعث کندی تیغه اره نیز خواهد شد.
۱۰-     در هنگام اره کاری سعی کنید از تمام طول تیغه اره استفاده کنید.
۱۱-     برای جلوگیری از گرم شدن تیغه اره بایستی عمل برش را با سرعت مناسبی انجام داد سرعت برش مناسب برای اره کاری فولادهای معمولی ۶۰بار در دقیقه بوده وبایستی در اره کاری فلزات سخت تر کمتر در نظر گرفت.
۱۲-     برای خنک کردن تیغه اره نبایستی از روغن استفاده کرد زیرا علاوه برلیز خوردن تیغه اره روی سطحی کار باعث جذب براده های کوچک در مسیر برش شده وادامه براده برداری را مشکل می سازد. برای این کار می توان از مایع خنک کننده « آب وصابون» استفاده کرد.
۱۳-    برای این که بتوان در هنگام برش انحراف را سریعا تشخیص داد وحتی از آن جلوگیری نمود طوری به کمان اره نگاه کنید که امتداد کمان اره نتیغه اره وخط برش در یک راستا قرار گیرند.
۱۴-     استفاده از تیغه اره هایی که تعدادی از دندانه های آنها شکسته شده باشد باعث شکستن دندانه های سالم بعدی می شود برای جلوگیری از شکستن دندانه های سالم بعدی می توان محدوده دندانه های شکسته را بطور کمانی سنگ زده وسپس از آن استفاده نمود. ۵۶
۱۵-    اگر طول برش بیشتر از ارتفاع کمان اره باشد می توان با افقی بستن تیغه اره عمل برش را ادامه داد.
۱۶-     در موقع بریدن لو له های جدار نازک بایستی برای جلوگیری از شکستن دندان ها، قطعه کار را تدریجا گردانده وعمل برش را روی محیط آنها انجام داد « لو له های خیلی نازک را بهتر است که با لوله بر بریده شود. » 57
۱۷-    پس از اتمام کار، مهره خروسکی را کمی باز کنید تا فشار ازروی کمان اره برداشته شده وباعث کج شدن آن نگردد.
نکات ایمنی وپیشگیری از سوانح در راه کاری:
۱-    قبل از شروع به اره کاری از درست بسته شدن تیغه اره به کمان مطمئن شوید.
۲-     تیغه اره را از نظر نداشتن ترک امتحان کنید چون ممکن است که ر هنگام کار شکسته وبدست آسیب برساند.
۳-     مطمئن شوید که دسته کمان زه سالم بوده ودر جای خود محکم باشد.
۴-     تیغه اره را محکم که در کمان ببندید مثل بودن تیغه اره در کمان علاوه برعدم امکان هدایت صحیح ، باعث شکستن آن شده وبدست صدمه وارد می آید.