جعل اسناد هویتی و نقش آن در جرائم علیه اموال

فهرست مطالب
فصل اول : کلیات و ادبیات موضوع
بخش اول : کلیات
اول : مقدمه
دوم : بیان مسئله
سوم : سوالات تحقیق
چهارم : اهمیت موضوع
پنجم : انگیزه انتخاب موضوع
ششم : اهداف موضوع
هفتم : فرضیات تحقیق
هشتم : نوع و روش تحقیق
نهم : موانع و محدودیت های تحقیق
دهم : پیشینه تحقیق
یازدهم : مفاهیم و اصطلاحات
بخش دوم : ادبیات موضوع
اول : مقدمه
دوم : سند
سوم : تاریخچه سند در حقوق ایران
    الف ) در حقوق ایران قبل از اسلام
    ب ) در حقوق ایران بعد از اسلام
چهارم : تعریف سند
    الف ) تعریف لغوی سند
    ب ) تعریف اصطلاحی سند
پنجم : انواع سند
ششم : هویت و تعریف آن
    الف ) تعریف لغوی هویت
    ب ) تعریف اصطلاحی هویت
    ج ) تعریف حقوقی هویت
    د ) هویت در تحقیق حاضر
هفتم : تاریخچه اسناد هویتی
    الف ) در ایران قبل از اسلام
    ب ) در ایران بعد از اسلام
هشتم : تعریف اسناد هویتی
نهم : وجوه افتراق و اشتراک اسناد سجلی با اسناد هویتی
دهم : انواع اسناد هویتی
    الف ) شناسنامه
    ب ) گذرنامه
    ج ) گواهینامه رانندگی
    د ) کارت پایان خدمت
    ه ) مدارک شناسایی صنفی
یازدهم : تکنولوژی های پیشرفته اسناد هویتی
دوازدهم : تکنولوژی های کارت های هوشمند
سیزدهم : تکنولوژی نقطه هوشمند
چهاردهم : تکنولوژی هولوگرام
پانزدهم : تکنولوژی بارکد
بخش سوم : جعل سند و استفاده از سند مجعول
اول : مقدمه
دوم : تاریخچه جعل
    الف ) در حقوق ایران
    ب ) در حقوق اسلام
    ج ) در حقوق جزای ایران قبل از پیروزی انقلاب
د ) در حقوق جزای ایران بعد از پیروزی انقلاب
سوم : تعریف و مفهوم جعل
    الف ) معنی لغوی جعل
    ب ) معنی اصطلاحی جعل
چهارم : صور مختلف جعل سند
پنجم : ارکان متشکله جرم جعل اسناد هویتی
    الف ) رکن قانونی
    ب ) رکن مادی
    ج ) رکن معنوی
    د ) رکن ضرری
        1 ) ضررهای مادی و معنوی
        2 ) ضررهای جعل در اسناد هویتی
ششم : روش های جعل در اسناد هویتی
    الف ) ایجاد تغییرات در مندرجات متن سند
    ب ) تغییر و جابجائی عکس
    ج ) ارائه مدارک هویت غیر
    د ) دخل و تصرف در امهار روی سند
    هـ ) ساخت و تکثیر سند
هفتم : استفاده از اسناد هویتی مجعول و غیر واقعی
هشتم : انواع مبارزه با جرم جعل
    الف ) مبارزه کیفری با جرم
    ب ) مبارزه غیر کیفری با جرم
نهم : شیوه مبارزه با جعل سند هویتی
دهم : شیوه مبارزه با استفاده از سند هویتی مجعول
یازدهم : روش مبارزه توامان با جعل سند و استفاده از سند مجعول
فصل دوم : جرائم متاثر از جعل اسناد هویتی
بخش اول : جرائم علیه اموال
اول : مقدمه
دوم : کلاهبرداری
    1 ) تاریخچه کلاهبرداری
    2 ) تعریف کلاهبرداری
    3 ) ارکان تشکیل دهنده کلاهبرداری
    4 ) شیوه های کلاهبرداری با استفاده از اسناد هویتی مجعول
    الف ) کلاهبرداری از طریق افتتاح شرکت های واهی
    ب ) افتتاح حساب بانکی برای کلاهبرداری 
    ج ) اخاذی تحت عنوان مامور دولت
    د ) کلاهبرداری از طریق وصول چک های تقلبی
    هـ ) کلاهبرداری به منظور استفاده از امکانات ویژه دولتی
    و ) کلاهبرداری از طریق سوءاستفاده از موقعیت اجتماعی قشر خاص
    ز ) کلاهبرداری از طریق فروش مال غیر با جعل ملاک هویتی
سوم : خیانت در امانت
    1 ) تاریخچه خیانت در امانت
    2 ) تعریف خیانت در امانت
    3 ) ارکان جرم خیانت در امانت
    4 ) تاثیرگذاری اسناد هویتی جعلی در وقوع خیانت در امانت
        الف ) خیانت در امانت در محموله های دولتی
        ب ) فروش مال مورد امانت با جعل مدارک هویتی مالک اصلی
ج ) حضور شخص ثالث در بین امین و مالک و بهره گیری از سند هویتی مجعول
چهارم : سرقت
        1 ) تاریخچه سرقت
        2 ) تعریف سرقت
        3 ) ارکان جرم سرقت
        4 ) تاثیر اسناد هویتی در شیوه های مختلف سرقت
        الف ) سرقت تحت عنوان مامور با ارائه کارت شناسائی جعلی
        ب ) وصول چک های مسروقه با استفاده از اسناد هویتی جعلی
        ج ) فروش اموال مسروقه با مدارک هویتی جعلی
پنجم : صدور چک پرداخت نشدنی
        1 ) تاریخچه چک
        2 ) تعریف چک و چک پرداخت نشدنی
        3 ) ارکان متشکله جرم صدور چک پرداخت نشدنی
بخش دوم : سایر جرائم متاثر از جعل اسناد هویتی
اول : جرائم امنیتی   
        الف ) اقدام علیه امنیت کشور
        ب ) اختلاس و سوءاستفاده های کلان اقتصادی
        ج ) خروج از کشور به صورت غیر قانونی
        د ) اقامت غیر مجاز در کشور
دوم : جرائم غیر امنیتی
        الف ) فریب در ازدواج
        ب ) دریافت گواهی عدم سوءپیشینه
        جرائم ) فرار از خدمت سربازی
        د ) تقلب در امتحانات علمی با استفاده از سند هویتی جعلی
        ه ) تغییر هویت مجرمین فراری
فصل سوم : شیوه های تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها
بخش اول : روش  شناسی تحقیق
اول : مقدمه
دوم : نوع و روش تحقیق
سوم : جامعه آماری
چهارم : تعریف عملیاتی متغیرها
منابع

چکیده
اسناد هویتی مدارکی هستند که برای احراز هویت و شناسائی افراد به کار می روند و شامل ۶ سند ، شناسنامه ، کارت ملی ، پایان خدمت یا معافیت از خدمت‌، گذرنامه و مدارک شناسائی صنفی مانند کارت های شناسایی ادارات دولتی را شامل می شود .
این اسناد پایه و اساس سایر مدارک نیز قرار می گیرد و به همین لحاظ از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و در جامعه نیز از اعتبار خاصی برخوردار هستند و به لحاظ موارد فوق الذکر مورد توجه مرتکبین جرائم گوناگون خصوصاً جرائم علیه اموال ( کلاه برداری  ، سرقت ، خیانت در امانت و چک پرداخت نشدنی ) قرار می گیرد و مرتکبین جرائم مذکور با جعل اسناد هویتی و با سوء استفاده از عملکردهای این اسناد به اهداف مجرمانه خود نائل می شوند .
در خصوص اینکه اسناد هویتی مجعول چه نقشی در وقوع جرائم علیه اموال ( کلاه برداری ، سرقت ، خیانت در امانت و چک پرداخت نشدنی ) دارند ، تحقیق حاضر به روش توصیفی طراحی گردیده و از نظرات اهل خبره با استفاده از ابزار پرسش نامه و مطالعه اسنادی پرونده های آگاهی تهران اجرا شده است.
این تحقیق مشتمل بر      فصل می باشد که در فصل اول کلیات و ادبیات موضوع بیان گردیده است و در فصول بعدی به روش شناسایی تحقیق و تجزیه
و تحلیل یافته ها و نتیجه گیری و پیشنهادات پرداخته شده است .
مهمترین هدف این پژوهش ، شناسایی کم و کیف نقش اسناد هویتی مجعول در وقوع جرائم علیه اموال می باشد و در مسیر دستیابی به این هدف ، آسیب پذیری های اسناد هویتی و شیوه های به کارگیری اسناد مجعول هویتی و راه کارهای علمی و عملی در مقابله با جعل این اسناد و استفاده از آن ها برای ارتکاب جرائم دیگر معلوم می گردد .
لذا فرضیه های تحقیق پیرامون چهار بعد اساسی به شرح ذیل می باشد :
۱-    نوع سند جعلی
۲-    شیوه جعل اسناد هویتی
۳-    نوع جرم به وقوع پیوسته
۴-    اقدامات موثر در مبارزه با بکارگیری اسناد جعلی
ابعاد فرضیه های تحقیق به شرح فوق مورد بررسی قرار گرفته و با آزمون های آماری ارزیابی شده و نتایج حاصله از ارزیابی فرضیه ها نشانگر این است که :
الف ) در وقوع جرائم علیه اموال شناسنامه بیشتر از سایر اسناد هویتی مورد جعل قرار می گیرد .
ب ) جابجائی عکس در اسناد هویتی متداول ترین شیوه جعل اسناد برای ارتکاب جرائم علیه اموال است .
ج ) در مجموعه جرائم علیه اموال ، اسناد هویتی مجعول بیشتر برای ارتکاب کلاهبرداری مورد استفاده قرار می گیرند .
د ) برای مقابله با استفاده از سند هویتی مجعول تشدید مجازات مرتکبین و توجه به مبارزه سرکوبگرانه تاثیر چندانی نخواهد داشت و به تنهایی کافی نیست .
ضمن اینکه اصلاح قوانین در این خصوص از جنبه میزان مجازات که نشانگر میزان اهمیت این اسناد و میزان قباحت عمل جعل اسناد هویتی بوده باشد ، در کنار اقدامات پیشگیرانه موثر می باشد .
    بر این اساس از مجموع چهار فرضیه تحقیق فرضیه های اول تا سوم اثبات شده و فرضیه چهارم تایید نگردیده است .
    در نهایت با یک جمع بندی اجمالی دستاوردهای نظری و عملی تحقیق در دو بخش (۱) مبارزه با جعل اسناد هویتی و (۲) مبارزه با استفاده از سند هویتی تقسیم بندی شده و در هر بخش راه کارهای مناسب برای برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت ارائه گردیده است که در برنامه های کوتاه مدت به استحکام بیشتر اسناد هویتی فعلی و رفع نواقص و ضعف های سیستم بررسی اسناد تاکید نموده و در برنامه های بلند مدت رویکرد بهره گیری از تکنولوژی پیشرفته امروزی با قابلیت های الکترونیکی هم در صدور اسناد و هم در بررسی اسناد مورد توجه قرار گرفته است و ماحصل نهایی تحقیق این است که برای اطمینان از احراز هویت فرد باید بانک متمرکز اطلاعات فردی با مشارکت تمامی ارگانها و نهادهای ذیربط به وجود آید و در شناسائی اشخاص به جای تکیه بر مندرجات ظاهری اسناد هویتی که می تواند غیر واقعی و منحرف کننده باشد به سوابق موجود در آن بانک که از اعتماد بیشتری برخوردار است ، تاکید نمود .

منابع
الف ) قوانین
۱-    قانون مدنی ایران
۲-     قانون مجازات اسلامی‌
۳-     مجموعه قوانین و مقررات ثبت احوال
۴-     قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح
۵-     قانون گذرنامه
۶-     قانون تخلفات ، جرائم و مجازات‌های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه
۷-     قانون صدور چک
۸-     قانون ثبت اسناد و املاک
۹-     قانون مجازات عبور دهندگان اشخاص غیر مجاز از کشور
ب ) کتب
۱-     امامی‌، سید حسن ، حقوق مدنی ، جلد ۶ ، انتشارات ابوریحان ، سال ۱۳۶۲ .
۲-     آذر ، عادل مومنی ، منصور ، کاربرد آمار در مدیریت ، انتشارات سمت ، ۱۳۷۷
۳-     آشوری ، محمد ، آئین دادرسی کیفری ، جلد اول ، انتشارات سمت ، سال ۱۳۷۵
۴-     آخوندی ، محمود ، آئین دادرسی کیفری ، جلد اول ، انتشارات وزارت ارشاد ، سال ۱۳۶۸ .
۵-     ایزاک ، استیفان ، راه‌های تحقیق و ارزشیابی در روان‌شناسی ، ترجمه علی داور ، نشر ارسباران ، سال ۱۳۷۷ .
۶-     انوری ، حسن ، فرهنگ بزرگ سخن ، انتشارات کتابخانه ملی ایران ، ۱۳۸۱ .
۷-     بهرامی‌، بهرام ، اجری مفاد اسناد رسمی‌، نشر آریان ، سال ۱۳۸۲ .
۸-     پیمانی ، ضیاءالدین ، جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی‌، نشر میزان ، چاپ اول ، سال ۱۳۷۴ .
۹-     جعفری لنگرودی ، محمد جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، انتشارات گنج دانش ، چاپ نهم ، سال ۱۳۷۷ .
۱۰-     حافظ نیا ، محمدرضا ، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی ، انشارات سمت ، چاپ هفتم ، سال ۱۳۸۱ .
۱۱-     حبیب زاده ، محمد جعفر ، کلاهبرداری در حقوق ایران ، انتشارات دانشگاه شاهد ، سال ۱۳۷۴ .
۱۲-     حبیب زاده ، محمد جعفر ، حقوق جزای اختصاص ( جرائم علیه اموال  ) انتشارات سمت ، سال ۱۳۷۳ .
۱۳-     حجتی ، ناصر ، راه‌های شناخت جعل مدارک ، معاونت آموزشی ناجا ، ۱۳۷۹ .
۱۴-     خاکی ، غلامرضا ، روش تحقیق با رویکرد پایان نامه نویسی ، انتشارات مرکز تحقیقات علمی‌کشور ، سال ۱۳۷۸ .
۱۵-     دهخدا ، علی اکبر ، لغت‌نامه دهخدا ، انتشارات دانشگاه تهران ، چاپ دوم ، از دوره جدید سال ۱۳۷۷ .
۱۶-     ذاکری ، جلیل ، بررسی نحوه جعل شناسنامه ، مرکز تحقیقات و پژوهش‌های ناجا ، سال ۱۳۷۹
۱۷-     ریموند ، گسن ، جرم شناسی کاربردی ، ترجمه مهدی کی نیا ، انتشارات کی نیا ، سال ۱۳۷۰
۱۸-     راوندی ، مرتضی ، سیر قانون و دادگستری ایران ، نشر چشمه ، سال ۱۳۶۸
۱۹-     رحمتی راد ، محمد حسین ، مرزبانی ، گذرنامه و اتباع بیگانه ، معاونت آموزش ناجا ، سال ۱۳۷۴
۲۰-     سرمد ، زهره و بازرگان عباس و حجازی ، الهه ، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری  نشر ۱۳۷۸ ، آگاه ، سال ۱۳۷۶
۲۱-     سلیمان پور ، محمد ، جعل اسناد در حقوق ایران ، انتشارات گنج دانش ، سال ۱۳۴۱
۲۲-     ساروخانی ، باقر ، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی ، پژوهشگاه علوم انسانی ، سال ۱۳۷۸
۲۳-     ساده ، مهدی ، روش‌های تحقیق با تاکید بر جنبه‌های کاربردی ، انتشارات هما ، سال ۱۳۷۵
۲۴-     شهزادی ، رستم ، قانون مدنی زرتشتیان در زمان ساسانیان ، نشر انجمن زرتشتیان ، تهران ، سال ۱۳۶۵
۲۵-     صانعی ، پرویز ، حقوق جزای عمومی‌، انتشارات گنج دانش ، سال ۱۳۷۱
۲۶-     صبری ، نور محمد ، جرم سرقت در حقوق کیفری ایران و اسلام ، انتشارات ققنوس ، سال ۱۳۷۸
۲۷-     صدر ، ضیاء ، کثرت قومی‌و هویت ملی ایرانیان ، انشارات پیام نور ، ۱۳۷۷
۲۸-     عمید ، حسن ، فرهنگ فارسی ، انتشارات امیرکبیر ، سال ۱۳۳۵
۲۹-     عرفانی ، محمود ، حقوق تجارت ، جلد ۲ ، انتشارات جهاد دانشگاهی تهران ، سال ۱۳۶۵
۳۰-     علی آبادی ، عبدالحسین ، حقوق جنایی ، جلد ۱ ، انتشارات فردوسی ، ۱۳۶۷
۳۱-     عالمی‌، زهرا ، فهرست تحلیلی مقالات حقوقی ، انشارات دانشگاه شهید بهشتی ، سال ۱۳۷۰
۳۲-     کیوی ، ریمون ، روش تحقیق در علوم اجتماعی ، ترجمه عبدالحسین نیک گهر ، نشر توتیا ، چاپ ۶ ، سال ۱۳۸۱
۳۳-     کوشا ، جعفر ، جرائم علیه عدالت قضایی ، نشر میزان ، سال ۱۳۸۱
۳۴-    گلدوزیان، ایرج، حقوق جزای اختصاصی ، انتشارات دانشگاه تهران، مهر ۱۳۸۳
۳۵-     گلدوزیان ، ایرج ، حقوق جزای اختصاصی ، جلد اول ، انتشارات ماجد ، سال ۱۳۷۲
۳۶-     گلدوزیان ، ایرج ، حقوق جزای تطبیقی ، جلد ۱ ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، سال ۱۳۷۶
۳۷-     لارزژ ، کریستسن ، سیاست جنایی ، ترجمه نجفی ابرندآبادی ، نشر یلدا ، سال ۱۳۷۵
۳۸-     معین ، محمد ، فرهنگ معین ، جلد ۴ ، انتشارات امیرکبیر ، چاپ هشتم ، سال ۱۳۷۱
۳۹-     منصوری ، جهانگیر ، قوانین و مقررات جزایی ، جلد ۲ ، انتشارات دیدار سال ۱۳۷۸
۴۰-     میرمحمد صادقی ، حسین ، جرائم علیه اموال  و مالکیت ، انتشارات میزان ، سال ۱۳۷۸
۴۱-     نفیسی ، علی اکبر ، ناظم الاطباء نفیسی ، انتشارات خیام ، سال ۱۳۱۹
۴۲-     ولیدی ، محمدصالح ، حقوق جزای اختصاصی ( جرائم علیه اموال  ) جلد ۱ ، انتشارات امیرکبیر ، سال ۱۳۸۸
۴۳-     ولیدی ، محمد صالح ، حقوق جزای اختصاصی جرائم بر علیه امنیتی و آسایش عمومی‌، انتشارات امیرکبیر ، سال ۱۳۷۹ 
۴۴-    وزیری ، ابوالفتح ، حقوق جزای اختصاصی ۲ ، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس ، سال ۱۳۷۲
۴۵-     محسنی ، مرتضی ، کلیات حقوق جزاء ، جلد ۱ ، انتشارات گنج دانش ، چاپ دوم ، سال ۱۳۷۵
۴۶-     هومن ، حیدرعلی ، پایه‌های پژوهش در علوم رفتاری ، انتشارات آگاه ، چاپ سوم ، سال ۱۳۷۰
ج ) پایان نامه‌ها
۱-    احمدلو ، حبیب ، رابطه هویت ملی و هویت قومی‌، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی ، دانشگاه تربیت مدرس ، سال ۱۳۸۱
۲-     پرویزی ، رضا ، پیشگیری وضعی و نقش آن در پیشگیری از قتل ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، سال ۱۳۷۹
۳-     پاک نیت ، عبداله ، مقایسه بزه کلاهبرداری در حقوق ایران ، مصر و سوریه ، رساله کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت مدرس ، سال ۱۳۷۶
۴-     پازوکی ، ابوالحسن ، اسناد مشکوک و بررسی علمی‌آن ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه پلیس ، سال ۱۳۷۴
۵-     حبیب زاده ، محمد جعفر ، تحلیل جرم کلاهبرداری در حقوق ایران ، رساله دکتری حقوق ، دانشگاه تربیت مدرس ، سال ۱۳۷۲
۶-     شهریاری ، مجید ، بررسی و تحلیل جرائم اسناد سجلی ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه شهید بهشتی ، سال ۱۳۷۶
۷-     قیصری راوندی ، اصغر ، جرائم ناشی از صدور چک پرداخت نشدنی ، رساله کارشناسی ارشد ، مجتمع آموزش عالی قم ، سال ۱۳۷۸
۸-     کاظمی‌زاده فرنود ، محمدتقی ، استفاده از سند مجعول در حقوق جزای ایران ، پایان نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه آزاد اسلامی‌، سال ۱۳۷۹
۹-     موسوی ، معصوم ، اثر مشاوره فردی با رویکرد واقعیت درمانی ، پایانه نامه کارشناسی ارشد ، دانشگاه تربیت معلم ، سال ۱۳۷۷
د ) مقالات
۱-     اشرف ، احمد ، هویت ایرانی ، مجله گفتگو ، بهار ۷۳
۲-     آزمایش ، علی ، درس حقوق جزای اختصاصی ، دانشگاه حقوق و علوم سیاسی ، دانشگاه تهران ، سال ۶۸-۶۷
۳-     انتظاری ، محمدتقی ، جعل ، نقش کارشناسی بررسی اسناد و … ، مهنامه شهربانی شماره ۴۹۱ ، مرداد ۱۳۵۵ ژ
۴-     امور تخصصی راهنمایی و رانندگی ، معاونت آموزش ناجا ، سال ۱۳۷۷
۵-     حجتی ، ناصر ، بحثی درباره استکتاب ، مجله کارآگاه ، شماره ۳ ، اردیبهشت ۱۳۸۲
۶-     گسن ، ریمون ، روابط میان پیشگیری وضعی و کنترل جرم ، ترجمه علی حسین نجفی ایرند آبادی، مجله تحقیقات حقوقی ، شماره ۲ ، سال ۱۳۷۷
۷-     میرمحمد صادقی ، حسین ، پیشگیری از وقوع جرم ، فصلنامه علمی‌، کاربردی معاونت اجتماعی ناجا، پیش شماره دوم ، زمستان ۱۳۸۲
۸-     مجله کانون وکلا ، شماره ۱۰۷ ، سال ۱۳۶۶
۹-     در جستجوی جاعلان اسناد از نشریه پلیس بین الملل نوامبر ۱۹۸۴ مجله پلیس انقلاب شماره ۵۵ ، شهریور ۱۳۶۵