بررسی و مطالعه تاریخ تحلیلی مجلس چهارم
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
بررسی و مطالعه تاریخ تحلیلی مجلس چهارم دارای ۱۷۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد بررسی و مطالعه تاریخ تحلیلی مجلس چهارم کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
فهرست مطالب
موضوع پژوهش ۲
سابقه و ضرورت انجام تحقیق ۲
محدوده پژوهش ۳
اهمیت موضوع ۶-۴
نوع و روش انجام تحقیق ۶
سازماندهی تحقیق ۶
نقد و بررسی مهمترین منابع و مآخذ ۱۹-۷
مقدمه 31-20
فصل اول:
بررسی نحوه اجرای انتخابات و مقدمات افتتاح مجلس چهارم شورای ملی: ۱۰۵-۳۲
۱ـ چهارچوب حقوقی انتخابات مجلس شورای ملی در دوره چهارم ۳۷-۳۳
۲ـ برگزاری انتخابات مجلس چهارم شورای ملی: ۱۰۵-۳۸
الف: دولت دوم وثوقالدوله و انجام بخشی از انتخابات مجلس چهارم 43-38
ب: مشیرالدوله و روند پیگیری انتخابات مجلس چهارم ۴۸-۴۴
ج: مسأله افتتاح مجلس از دولت مشیرالدوله تادولت قوامالسلطنه ۵۴-۴۹
۳ـ احزاب و انتخابات مجلس چهارم ۶۳-۵۵
۴ـ مقدمات افتتاح مجلس چهارم شورای ملی ۹۳-۸۷
۵ـ کیفیت برگزاری انتخابات و شکایات مرتبط با آن ۸۶-۶۴
۶ـ طرح و بررسی اعتبارنامههای نمایندگان مجلس چهارم شورای ملی ۱۰۵-۹۴
فصل دوم:
ساختار مجلس چهارم شورای ملی: ۱۰۶
۱ـ نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی: ۱۰۹-۱۰۶
الف ـ اولین نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی (مصوبه ۲۹ شعبان ۱۳۲۴هـ.ش) ۱۰۶
ب ـ دومین نظامنامه داخلی مجلس شورای ملی (مصوبه ۲۶ ذیحجه ۱۳۲۷ هـ.ق) 107
ج ـ مجالس سوم و چهارم شورای ملی؛ تلاش برای اصلاح نظامنامه ۱۰۹-۱۰۸
۲ـ تشکیل هیئت رئیسه مجلس چهارم شورای ملی ۱۱۰-۱۰۹
۳ـ تشکیل کمیسیونهای مجلس چهارم شورای ملی ۱۲۲-۱۱۱
الف ـ کمیسیون رسیدگی به عملیات زمامداران دوره فترت ۱۱۵-۱۱۱
ب ـ کمسیون اصلاح قانون انتخابات ۱۲۲-۱۱۶
۴ـ روند شکلگیری و فعالیت احزاب از مجلس اول تا مجلس سوم شورای ملی
(1333-1324هـ.ق/۱۲۹۴-۱۲۸۵هـ.ق) ۱۳۰-۱۲۳
۵ـ مجلس چهارم شورای ملی: روند شکلگیری و فعالیت احزاب: ۱۴۵-۱۳۱
الف: حزب اصلاحطلب ۱۳۴-۱۳۳
ب: حزب سوسیالیست ۱۳۸-۱۳۵
ج: مجلس چهارم شورای ملی و احزاب فرعی 140-138
د: احزاب از دیدگاه نمایندگان مجلس چهارم شورای ملی ۱۴۵-۱۴۱
۶ـ مجلس چهارم شورای ملی و مهمترین مصوبات: ۱۴۶
الف ـ مجلس چهارم و لایحه نفت ۱۵۱-۱۴۶
ب ـ مجلس چهارم و قانون بودجه ۱۶۱-۱۵۲
ج ـ قانون استخدام مستشاران مالیه: ۱۶۵-۱۶۲
۱-ج) قانون استخدام دکتر میلسپو (Millspough)، رئیس کل مالیه ایران 164-162
۲-ج) قانون استخدام هشت نفر متخصص مالیه تبعه دولت آمریکا 165
۳-ج) قانون استخدام مسیولامبرمولیتر (Lumber Moliter) به سمت کل
گمرکات ایران ۱۶۵
۴-ج) قانون استخدام مسترگلامان (M.Gelaman) آمریکایی جهت اداره کردن
بانک ملی ایران ۱۶۵
فصل سوم:
مجلس و دولت: ۲۰۹-۱۶۷
۱ـ کابینه اول قوامالسلطنه ۱۷۹-۱۶۷
۲ـ کابینه مشیرالدوله ۱۸۷-۱۸۰
۳ـ کابینه دوم قوامالسلطنه ۱۹۵-۱۸۸
۴ـ کابینه مستوفی الممالک ۲۰۹-۱۹۶
فصل چهارم:
بازتاب تحولات سیاسی در مجلس: ۲۲۸-۲۱۱
۱ـ مجلس چهارم؛ ظهور و قدرتگیری رضاخان ۲۱۹-۲۱۱
۲ـ مجلس چهارم، شورش آشوب و جنبشهای سیاسی همزمان ۲۲۱-۲۲۰
۳ـ مجلس چهارم و بررسی دیدگاههای مختلف پیرامون آن ۲۲۸-۲۲۲
نتیجهگیری ۲۳۶-۲۲۹
منابع و مآخذ ۲۴۵-۲۳۸
اسناد و مدارک ضمیمه ۲۳-۱
عنوان پژوهش
تاریخ تحلیلی چهارمین دوره مجلس شورای ملی
(۱۳۰۲-۱۳۰۰ هجری شمسی/ ۱۳۴۱-۱۳۳۹هجری قمری)
موضوع پژوهش
با صدور فرمان مشروطیت، ساختار حکومت از قدرت مطلقه به حکومت دموکراتیک و مشارکت سیاسی مردم در اداره مملکت تغییر یافت. قطعاً در این میان مجلس شورای ملی به عنوان یکی از ارکان مشروطیت و نظام جدید سیاسی از اهمیت بسیاری برخوردار بود. هرچند مجلس همواره با مشکلات بسیاری مواجه شد که به ناپایداری عمر این نهاد انجامید، ولیکن این مسأله از اهمیت موضوع نمیکاهد. به طوری که مشروطهخواهان تلاش بسیاری برای باز نگهداشتن مجلس و جلوگیری از دورههای فترت به عمل میآورند. این موضوع در مجلس چهارم شکل ملموستری به خود میگیرد، زیرا این مجلس بعد از فترتی بیسابقه گشایش یافت. بنابراین مجلس شورای ملی همواره از اهمیت بسیار بالایی برخودار بوده است. در این پژوهش تلاش شده است که چهارمین دوره قانونگذاری مشروطیت با تکیه بر مسایل مختلف مرتبط با مجلس مورد ارزیابی قرار گیرد.
سابقه و ضرورت انجام تحقیق
بدون شک، دوره مورد نظر یکی از حساسترین مقاطع تاریخ ایران محسوب میشود، زیرا خلق انقلاب مشروطه ساختار سیاسی حکومت مطلقه را دگرگون نمود. وقوع جنگ جهانی و تاثیر آن بر کشور، اعمال نفوذ و دخالت بیگانگان در امور داخلی ایران، انعقاد قراردادهای گوناگون و ظهور سردار سپه و قدرتگیری وی که در نهایت منجر به تغییر قانون اساسی و به قدرت رسیدن وی شد، از جمله وقایع بسیار مهم این دوره میباشد. در واقع مجلس چهارم آخرین مجلس دوره قاجار بود. زیرا مجلس پنجم، قاجاریه را خلع نمود. ارزیابی مجلس و عملکرد آن از جمله مسایل بسیار مهمی است که به نظر میآید، بسیار مورد توجه قرار نگرفته است. در واقع پرداختن به تحولات سیاسی از خلال تحولات مجلس شورای ملی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به نظر میآید مجلس و مسایل مرتبط با آن به جز مواردی اندک بسیار مورد توجه قرار نگرفته است. در این باره در بخش نقد و بررسی منابع و مآخذ بیشتر توضیح داده خواهد شد.
محدوده پژوهش
۱) از نظر زمانی، این پژوهش، مجلس چهارم شورای ملی از سال ۱۳۰۰ هجری شمسی/ ۱۳۳۹ هجری قمری تا سال ۱۳۰۲ هجری شمسی/ ۱۳۴۱ هجری قمری را دربر میگیرد.
۲) از نظر مکانی، پژوهش حاضر روند شکلگیری و عمر قانونی مجلس چهارم را مورد بررسی قرار میگیرد که در مسایل مختلف، چون انتخابات، شورشها و... در سراسر کشور توجه لازم را مبذول مینماید.
۳) از نظر محتوایی، این پژوهش به بررسی مجلس چهارم شورای ملی میپردازد که مسایلی چون، انتخابات، انتخاب هیئت رئیسه و کمیسیونهای داخلی، آییننامههای داخلی و مصوبات، برخورد با کابینهها و رویدادهای جاری کشور را در بردارد. لازم به ذکر است که بررسی مشروح کابینهها و یا قیامهای این دوره از موضوع تحقیق خارج است، زیرا به تمام این رویدادها از زاویه دید مجلس نگریسته شده است.
اهمیت موضوع
بدون شک نقد و بررسی مجلس شورای ملی یکی از مهمترین مباحث تاریخ معاصر ایران محسوب میشود. مجلس شورای ملی به عنوان ثمره انقلاب مشروطیت، جای حکومت مطلقه را گرفت. نهضت مشروطه ایران، جنبشی اجتماعی بود که بعد از سالها نابسامانی و ناامنی و محرومیت تودهها در برابر فساد حکومت و خودکامگی حاکمان دوران استبداد ایجاد شد. در این جنبش مردم در مبارزه با استبداد به طرح حقوق سیاسی و اجتماعی خود پرداختند. مجلس به عنوان خانه ملت و مرکب از نمایندگان منتخب آنها، جهت حراست از حقوق مردم تشکیل شد، همین مسأله باعث ایجاد افکار طرفدار این نهاد شد هرچند در آغاز مشروطیت دیدگاههای مخالف با آن ایجاد شد ولیکن طرفداران این نهاد تلاش خود را جهت اثبات عدم منافات آن با اصول دینی به کار بردند. البته ناگفته نماند که عدهای نیز به دلیل منافع خود و نیز به خاطر جاهطلبی مخالف ایجاد مجلس بودند. ولیکن این موانع باعث نگردید که طرفداری از مجلس و تلاش در حفظ آن از میان برود.
در طول تاریخ معاصر، مجلس همواره در معرض تعرض هیأت حاکمه قرار گرفته است به طوری که مسأله فوق تعطیلی و انحلال مجلس را به دنبال آورده است. این موضوع باعث برانگیخته شدن افکار عمومی و تلاش برای احیاء آن شد. نمونه بارز آن را میتوان در جریان استبداد صغیر مشاهده کرد. بعد از به توپ بسته شدن مجلس توسط محمدعلی شاه، قیام مردم آذربایجان، گیلان و اصفهان آغاز گردید و در نهایت منجر به فتح تهران و افتتاح مجلس شورای ملی شد.
علیرغم تلاش آزادیخواهان مجلس دوم نیز با تعطیلی مواجه گشت. تلاش گروهها و احزاب مختلف برای باز نگهداشتن مجلس را در ادوار مختلف میتوان مشاهده نمود. در مجلس سوم لزوم بررسی دوران فترت و عملکرد زمامداران مطرح شد. هر چند هیچگاه پیگیری نشد.
یکی از مسائلی که در جهت حذف دوران فترت، مطرح شد، اصلاح قانون انتخابات و طولانی نمودن دوره وکالت نمایندگان بود. با عملی نمودن این مساله، دوره فترت عملا کمتر میشد. زیرا مسائل و مشکلات اجتماعی از جمله بیسوادی، طولانی بودن مسیرها، عدم دسترسی به امکانات حمل و نقل و ارتباطات، بیعلاقگی به شرکت در امر انتخابات، شیوع امراض خاص و … باعث طولانی شدن هر دوره انتخابات می شد. با طرح مساله طولانی نمودن دوره وکالت، قطعاً مشکلات ناشی از انتخابات نیز کمتر شد. زیرا انتخابات هر سه یا چهار سال یکبار برگزار می شد. این موضوع مورد توجه وکلا قرار نگرفت و تغییری را آن ایجاد نشد. ولیکن برقراری مجلس شورای ملی، مسألهای بود که همواره مورد توجه قرار داشت. نمونه بارز آن را در مجلس چهارم میتوان دید. این مجلس که بعد از فترتی طولانی و بی سابقه تشکیل شده تلاش بسیاری جهت مقابله با ایام فترت نمود. تلاش وکلا در دو جهت صورتگرفت. در این راستا وکلا اول، اقدام به تشکیل کمیسیون رسیدگی به اعمال زمامداران دوره فترت نمودند. بحثهای فراوانی نیز پیرامون آن شکل گرفت. ولی هیچ وقت پیگیری نشد. به نظر میآید دلیل آن نه در بیعلاقگی وکلا به آن، بلکه در عملی نبودن پیشنهاد بود چنانکه این بحث در مجلس نیز مطرح شد. مجلس چهارم همچنین با تشکیل کمیسیون اصلاح قانون انتخابات تلاش نمود. دوره وکالت را به سه یا چهار سال افزایش دهد و به منظور خود جهت حذف و یا کاهش دوران فترت نائل شود. ولیکن قانون مذکور بدون هیچ تغییری به قوت خود باقی ماند. بنابراین کوشش وکلا برای بازنگه داشتن مجلس بسیار چشمگیر بوده است. البته ناگفته نماند که این کوشش فقط از سوی نمایندگان مجلس صورت نمی گرفت، تمام کسانی که به نوعی مجلس را یکی از مهم ترین رکنهای مشروطیت میدانستند با تعطیلی و انحلال آن مخالفت بسیار نشان نمی داند.
مسایل فوق نشان میدهد که جایگاه مجلس در ساختار سیاسی و تحولات کشور شناخته شده بود. بنابراین پذیرش انحلال آن برای ملت، بسیار مشکل مینمود. این پژوهش به بررسی یکی از ادوار مجلس شورای ملی میپردازد. از وقوع انقلاب مشروطه در سال ۱۲۸۵ ه.ش تا تشکیل مجلس چهارم در سال ۱۳۰۰، سه مجلس دیگر ابراز وجود کرد. به علت مشکلات عدیدهای که دامنگیر مملکت شده بود. در طول پانزده سال مشروطیت مجلس، فقط چهار سال، توانسته بود به فعالیت بپردازد. هر کدام مجالس فوق، چگونگی تشکیل و روند ادامه فعالیت آنها در خود مطالعه و بررسی مستقل است. از این چهار دوره قانونگذاری از مجلس چهارم به علت شرایط خاص تشکیل و فضایی که در آن شکل گرفت از اهمیت شایانی برخوردار است. مجلس چهارم در تیر ماه ۱۳۰۰ هجری شمسی گشایش یافت و با پایان یافتن دوره قانونی خود در خرداد ماه ۱۲۵۲ ه. ش خاتمه یافت.
نوع و روش انجام تحقیق
پژوهش حاضر در زمره پژوهشهای کتابخانهای به حساب میآید که از میان انواع پژوهشهای موجود، در گروه تحقیقات توصیفی تحلیلی محسوب میشود. روش انجام این پژوهش روش تحقیقی تاریخی است که طی آن با مشاهده اسناد، مدارک و سایر نوشتهها و با نقد و بررسی آنها ارزیابی نهایی انجام میگیرد.
سازماندهی تحقیق:
تحقیق حاضر از یک مقدمه و چهار فصل تشکیل شده است:
فصل اول با عنوان: انتخابات مجلس چهارم شورای ملی و چگونگی برگزاری آن، با نگرشی در قانون انتخابات و اصلاحیههای آن به بررسی روند برگزاری انتخابات در سراسر کشور پرداخته است. همچنین در این فصل مقدمات افتتاح مجلس و بررسی اعتبارنامهها به عنوان اولین اقدام مجلس شورای ملی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
فصل دوم با عنوان: ساختار و نمای کلی مجلس شورای ملی، مسایلی مختلف چون نظامهای داخلی مجلس، تشکیل هیئت رئیسه، تشکیل کمیسیونها، روند شکلگیری و فعالیت احزاب در این دوره و مهم ترین مصوبات مجلس چهارم شورای ملی را مورد ارزیابی قرار داده است.
فصل سوم با عنوان: مجلس و دولت، به بررسی رابطه و برخورد مجلس با دولت پرداخته است. در این دوره چهار کابینه تشکیل شد و مجلس برنامههای آنها را مورد ارزیابی قرار داد. علاوه بر شور در برنامههای دولتهای این دوره، از دیگر برخوردهای آنها نیز ذکری به میان آمده است.
فصل چهارم با عنوان: بازتاب تحولات سیاسی در مجلس به ظهور و قدرتگیری رضاخان و قیامهایی که در این دوره صورت گرفته، پرداخته است. و در نهایت دیدگاههای مختلفی که پیرامون مجلس چهارم شورای ملی شکل گرفت، مطرح شده است…
کتابشناسی
الف. اسناد:
۱- اسناد منتشره نشده:
۱-۱) اسناد موزه و مجلس شورای اسلامی
۲-۱) سازمان اسناد ملی
۳-۱) موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
۲- اسناد منتشر شده:
۴- اسناد روحانیت و مجلس، به کوشش منصوره تدینپور، زیرنظر غلامرضا فدایی عراقی، انتشارات کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای ملی، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۵.
۵- انتخابات زنجان در مجلس چهارم؛ رسالهای منتشر نشده از علامه دهخدا، به کوشش علیآل داوود،ادبیات تربیت معلم، دوره جدید، سال ۲، شماره ۸-۶، ۱۳۶۸.
۶- قباله تاریخ، به کوشش ایرج افشار، انتشارات طلایه، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۸.
۷- مجموعه مصوبات ادوار اول و دوم قانونگذاری مجلس شورای ملی، اداره قوانین و مطبوعات مجلس شورای ملی، ۱۳۱۸.
۸- مجموعه مصوبات ادوار سوم و چهارم قانونگذاری مجلس شورای ملی، اداره قوانین و مطبوعات مجلس شورای ملی، ۱۳۱۹.
۹- مجموعه مکاتبات، اسناد خاطرات و آثار فیروز میرزا فرمانفرما (نصرتالدوله)، به کوشش منصوره اتحادیه، سیروس سعدوندیان، نشر تاریخ ایران، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۹.
۱۰- مخابرات استرآباد؛ گزارشهای حسینقلی مقصودلو، وکیلالدوله، به کوشش ایرج افشار، محمد رسول دریاگشت، نشر تاریخ ایران، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۳.
۱۱- مدرس و مجلس؛ نامهها و اسناد، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، چاپ اول، ۱۳۷۳.
۱۲- مستشارالدوله، صادق؛ خاطرات و اسناد (مجموعه سوم، راپرتهای پلیس مخفی از شایعات شهری سالهای ۱۳۳۳ و ۱۲۳۵ قمری)، به کوشش ایرج افشار، انتشارات طلایه، چاپ اول، ۱۳۶۷.
۱۳- معاصر، حسن؛ تاریخ استقرار مشروطیت در ایران (مستفرجه از روی اسناد محرمانه وزارت امور خارجه انگلستان)، انتشارات ابنسینا، بیجا، بیتا.
ب. روزنامهها:
۱۴- ایران
۱۵- رعد
۱۶- شفق سرخ
۱۷- نوبهار
۱۸- نهضت شرق
ج ـ متون تاریخی:
۱۹- دولتآبادی، یحیی؛ حیات یحیی، انتشارات عطار و فردوسی، تهران، ۱۳۶۲.
۲۰- کرمانی، ناظمالاسلام؛ تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علیاکبر سعیدی سیرجانی، مؤسسه انتشارات آگاه و انتشارات نوین، چاپ چهارم، تهران ۱۳۶۲.
۲۱- کسروی، احمد؛ تاریخ مشروطه ایران، انتشارات امیرکبیر، چاپ نوزدهم، تهران، ۱۳۷۸.
۲۲- کسروی، احمد؛ تاریخ هجده ساله آذربایجان، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوازدهم، تهران، ۱۳۷۸.
۲۳- مختصر تاریخ مجلس ملی ایران، انتشارات اداره روزنامه کاوه، برلین، شماره ۵، ۱۳۳۷.
۲۴- مذاکرات مجلس چهارم شورای ملی، اداره روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، ۱۳۳۳ش/
۲۵- مذاکرات مجلس دوم شورای ملی، ضمیمه روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، چاپخانه مجلس، ۱۳۲۵.
۲۶- مذاکرات مجلس سوم شورای ملی، روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران، ۱۳۲۷.
۲۷- معارضین انتخابات کرمانشاهان، مطبعه تهران، تهران، اول اسد ۱۳۰۰ مطابق ۱۸ ذیقعده ۱۳۳۹.
۲۸- ملکزاده، مهدی؛ تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، انتشارات علمی، چاپ دوم، تهران، ۱۳۶۳.
۲۹- هدایت (مخبرالسلطنه)، مهدیقلی؛ طلوع مشروطیت، به کوشش امیراسماعیلی، انتشارات جام، ۱۳۶۳.
۳۰- هدایت، مهدیقلی؛ گزارش ایران قاجاریه و مشرویت، نشر نقره، چاپ سوم، تهران، ۱۳۶۳.
د ـ خاطرات:
۳۱- خاطرات احتشامالسلطنه، به کوشش سیدمحمد مهدی موسوی، انتشارات زوار، چاپ دوم، ۱۳۶۸.
۳۲- اردلان، امانالله؛ خاطرات حاج عزالممالک اردلان، زندگی در دوران شش پادشاه، تنظیم و تحشیه باقر عاقلی، نشر نامک، چاپ اول، ۱۳۷۲.
۳۳- ارباب کیخسرو، شاهرخ (خاطرات)؛ به کوشش شاهرخ شاهرخ وراشناراتیر، ترجمه غلامحسین میرزا صالح، انتشارات مازیار، تهران، ۱۳۸۲.
۳۴- اعظام قدسی (اعظام الوزراره)، حسن؛ خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله ایران، انتشارات ابوریحان، چاپ اول، ۱۳۴۹.
۳۵- انتظام، نصرالله؛ (خاطرات) شهریور ۱۳۲۰ از دیدگاه دربار، اسناد ملی ایران، به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی، دفتر انتشارات و پژوهشی، چاپ شقایق، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
۳۶- بختیاری، سردار اسعد (خاطرات) نوشته جعفرقلیخان امیربهادر، به کوشش ایرج افشار، انتشارات اساطیر، چاپ اول، ۱۳۷۲.
۳۷- بزرگ امید، ابوالحسن؛ از ماست که برماست (محتوی خاطرات و مشاهدات بزرگ امید)، انتشارات پیروز، بیجا، ۱۳۲۵.
۳۸- بهرامی، عبدالله؛ خاطرات عبدالله بهرامی از آخر سلطنت ناصرالدین شاه تا اول کودتا، انتشارات علمی، چاپ اول، ۱۳۶۳.
۳۹- دولتآبادی، علی محمد (خاطرات)؛ انتشارات فردوس و انتشارات ایران و اسلام، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۲.
۴۰- سپهر، احمدعلی؛ ایران در جنگ بزرگ، انتشارات بانک ملی ایران، تهران، ۱۳۳۶.
۴۱- سپهر، احمدعلی؛ خاطرات مورخالدوله سپهر، به کوشش احمد سمیعی، نشر نامک، چاپ اول، ۱۳۷۴.
۴۲- سیف پورفاطمی؛ آئینه عبرت به کوشش علی دهباشی، انتشارات شهاب ثاقب و انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۷۸.
۴۳- عبده، جلال؛ چهل سال در صحنه قضایی، سیاسی، دیپلماسی ایران و جهان، ویرایش و تنظیم از مجید تفرشی، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول، ۱۳۶۸.
۴۴- فرخ (معتصمالسلطنه)، سید مهدی؛ خاطرات سیاسی، سازمان انتشارات جاویدان، بیجا، بیتا.
۴۵- قهرمان میرزا (سالور)، روزنامه خاطرات عینالسلطنه، به کوشش مسعود سالور، ایرج افشار، انتشارات اساطیر، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۹.
۴۶- کحالزاده، ابوالقاسم (خاطرات)، به کوشش مرتضی کامران، نشر فرهنگ، چاپ اول، بیجا، ۱۳۶۳.
۴۷- کمرهای، سیدمحمد؛ روزنامه خاطرات، به کوشش محمدجواد مرادینیا، انتشارات شیراز، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۲.
۴۸- مستوفی، عبدالله؛ شرح زندگانی من یا تاریخ اجتماعی و اداری دوره قاجاریه، چاپ تهران مصور، تهران، ۱۳۴۳.
۴۹- میلسپو (Millspough)، آرتور؛ مأموریت آمریکائیها در ایران، ترجمه دکتر حسین ابوترابیان، انتشارات پیام، بیجا، بیتا.
۵۰- هدایت، مهدیقلی؛ خاطرات و خطرات گوشهای از تاریخ شش پادشاه و گوشهای از دوره زندگی من، انتشارات کتابفروشی زوار، تهران، چاپ دوم، ۱۳۴۴.
ذ ـ مطالعات و تحقیقات:
۵۱- آبراهامیان، یرواند؛ ایران بین دو انقلاب (درآمدی بر جامعهشناسی ایران معاصر)، ترجمه گلمحمدی و محمد ابراهیم فتحی، تهران، نشر نی، ۱۳۷۷.
۵۲- آدمیت، فریدون؛ فکر دموکراسی اجتماعی در نهضت مشروطیت ایران، انتشارات پیام، چاپ دوم، تهران، ۱۳۶۹.
۵۳- آدمیت، فریدون، مجلس اول و بحران آزادی، انتشارات روشنگران، چاپ سوم، بیجا، بیتا،
۵۴- آذری، علی؛ قیام کلنل محمدتقی خان پسیان در خراسان، بنگاه مطبوعات صفی علیشاه، چاپ مروی، چاپ هشتم، ۱۳۶۸.
۵۵- آوری، پیتر، (Peter Avery)، تاریخ معاصر ایران، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، چاپ دوم، ۱۳۶۹.
۵۶- اتحادیه، منصوره؛ احزاب سیاسی در مجلس سوم، نشر تاریخ ایران، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۱.
۵۷- اتحادیه، منصوره؛ پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت در دوره اول و دوم مجلس شورای ملی، تهران، نشر گستره، ۱۳۶۱.
۵۸- اتحادیه، منصوره، مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، نشر تاریخ ایران، چاپ اول، ۱۳۷۵.
۵۹- اتحادیه، منصوره؛ مرامنامهها و نظامنامههای احزاب سیاسی ایران در دومین دوره مجلس شورای ملی، نشر تاریخ ایران، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۱.
۶۰- باستانی پاریزی، محمدابراهیم، تلاش آزادی، انتشارات نوین، چاپ چهارم، ۲۵۳۶.
۶۱- بهار، محمدتقی (ملکالشعراء)؛ تاریخ مختصر احزاب سیاسی، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ ششم، تهران، ۱۳۸۰.
۶۲- بهنود، مسعود؛ دولتهای ایران از سوم اسفند ۱۲۹۹ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، انتشارات جاویدان، چاپ پنجم، بیجا، ۱۳۷۰.
۶۳- پورشالچی، محمد؛ میوههای دار، تاریخ جنبشهای مردمی و مذهبی ملت ایران در قرن حاضر، عصر قاجار (۱۹۲۳-۱۸۹۰)، ترجمه محمود پورشالچی، انتشارات زرین، چاپ اول، ۱۳۷۶.
۶۴- تبریزنیا، حسین؛ علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، با مقدمه علی باقری، مرکز نشر بینالملل، چاپ اول، ۱۳۷۱.
۶۵- ترتبی سنجابی، محمود؛ قربانیان باور و احزاب سیاسی ایران، انتشارات آسیا، چاپ اول، بیجا، ۱۳۷۵.
۶۶- جودت، حسین؛ از صدر مشروطیت تا انقلاب سفید، تاریخچه فرّ دموکرات و جمعیت عامیون ایران، چاپخانه درخشان، بیجا، ۱۳۴۸.
۶۷- ذاکر حسین، عبدالکریم؛ ادبیات سیاسی ایران در عصر مشروطیت، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۶۸- راوندی، مرتضی؛ سیر قانون و دادگستری در ایران، نشر چشمه و کتابسرای بابل، چاپ اول، (تهران، بابل)، ۱۳۶۸.
۶۹- رایین، اسماعیل؛ انجمنهای سری در انقلاب مشروطیت ایران، چاپخانه تهران مصور، ۱۳۴۵.
۷۰- زمانی، صفر؛ تاریخچه احزاب و حزب دموکرات، نشر واژه آرا، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۹.
۷۱- ساغررانی، لطفالله؛ فهرست اسامی و مشخصات نمایندگان ۲۴ دوره مجلس شورای ملی، دفتر انتخابات وزارت کشور، نشریه شماره ۵، ۱۳۶۸.
۷۲- سایلی کرده ده، مجید؛ سیر تحول قوانین انتخابات در ایران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۸.
۷۳- سفری، محمدعلی؛ مشروطهسازان، نشر علم، چاپ اول، ۱۳۷۰.
۷۴- سیری در ۲۴ دوره قانونگذاری مجلس شورای ملی و دولتهای همزمان با آن، دفتر انتخابات، بیجا، ۱۳۶۸.
۷۵- شجیعی، زهرا؛ نخبگان سیاسی ایران از انقلاب مشروطه تا انقلاب اسلامی، انتشارات سخن، چاپ اول، ۱۳۷۲.
۷۶- شجیعی زهرا؛ نمایندگان مجلس شورای ملی در بیست و یک دوره قانونگذاری، انتشارات مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی تهران، ۱۳۴۴.
۷۷- شیخالاسلامی، محمد جواد؛ سیمای احمد شاه قاجار، نشر گفتار، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۸.
۷۸- ضرغام بروجنی، جمشید؛ دولتهای ایران در عصر مشروطیت، اداره کل قوانین، تهران، بیتا.
۷۹- عابدی، کامیار؛ زندگی و شعر ملکالشعراء بهار، به یاد میهن، نشر ثالث، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۶.
۸۰- عاقلی، باقر؛ میرزا احمدخان قوامالسلطنه در دوران قاجاریه و پهلوی، انتشارات جاویدان، چاپ اول، ۱۳۷۶.
۸۱- عاقلی،باقر؛ نصرتالدوله فیروز میرزا از رویای پادشاهی تا زندان رضاشاهی، انتشارات نامک، چاپ هشتم، تهران، ۱۳۷۳.
۸۲- عشقی، محمدرضا بنیابوالقاسم؛ کلیات مصور عشقی، انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۴.
۸۳- غنی، سیروس؛ ایران برآمدن رضاخان و نقش انگلیسیها، ترجمه حسن کامشاد، انتشارات نیلوفر، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۸۴- فرمانفرمائیان، مهرماه؛ زندگینامه عبدالحسین فرمانفرما، انتشارات توس، چاپ اول، ۱۳۷۷.
۸۵- کاتوزیان، محمدعلی؛ اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، نشر مرکز، چاپ هفتم، تهران، ۱۳۷۹.
۸۶- کاتوزیان، محمدعلی؛ تضاد دولت و ملت، نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمه علیرضا طیب، نشر نی، چاپ اول، تهران، ۱۳۸۰.
۸۷- کاتوزیان، محمدعلی؛ دولت و جامعه در ایران انقراض قاجاریه و استقرار پهلوی، ترجمه حسن افشار، نشر مرکز، چاپ دوم، تهران، ۱۳۸۰.
۸۸- لوسوئور، امیل؛ زمینهچینیهای انگلیس برای کودتای ۱۲۹۹، ترجمه ولی الله شادان، انتشارات اساطیر، چاپ اول، ۱۳۷۳.
۸۹- محیط مافی، هاشم؛ مقدمات مشروطیت، به کوشش مجید تفرشی و جواد جان فدا، انتشارات فردوسی، چاپ اول، تهران، ۱۳۶۲.
۹۰- مروارید، یونس؛ از مشروطه تا جمهوری، نگاهی به ادوار مجالس قانونگذاری در دوران مشروطیت، نشر اوحدی، چاپ اول، تهران، ۱۳۷۷.
۹۱- مکی، حسین؛ تاریخ بیست ساله ایران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم، تهران، ۱۳۵۸.
۹۲- مکی، حسین؛ زندگانی سیاسی سلطان احمدشاه، انتشارات امیرکبیر، تهران، ۱۳۵۷.
۹۳- ملیکف، ا-س؛ استقرار دیکتاتوری رضاخان در ایران، ترجمه سیروس ایزدی، شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، تهران، ۱۳۵۸.
۹۴- نوایی، عبدالحسین؛ دولتهای ایران از آغاز مشروطیت تا اولتیماتوم، انتشارات بابک، تهران، ۲۵۳۵.
۹۵- نوایی، عبدالحسین؛ فتح تهران (گوشهای از تاریخ مشروطیت)، انتشارات بابک، چاپ اول، تهران، ۲۵۳۶.
۹۶- نوذری، عزتالله، تاریخ احزاب سیاسی ایران، انتشارات نوید شیراز، شیراز، ۱۳۸۰.
۹۷- ورهرام، غلامرضا؛ تاریخ سیاسی و سازمانهای اجتماعی در ایران عصر قاجار، انتشارات معین، چاپ دوم، تهران، ۱۳۶۹.
۹۸- یغمایی، اقبال، کارنامه رضاشاه کبیر، بنیانگذار ایران نوین، انتشارات اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر تهران، ۲۵۳۵ ]۱۳۵۵[.
۹۹- David L.sills, international encyclopedia of the social siences, the macillan company & the free press, New york, 1972.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.