توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی دارای ۷۳ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی :

توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی
فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه……………………………….. ۲

بیان مسئله…………………………… ۳

ضرورت پژوهش………………………….. ۵

هدف پژوهش……………………………. ۶

فرضیات پژوهش………………………… ۷

روش پژوهش …………………………… ۷

کلید واژه ها…………………………. ۸

فصل دوم : پیشنیه و تاریخچه پژوهش

مفهوم مدیریت………………………… ۱۴

مکتب ها و نظریه های مدیریت……………. ۱۵

مدیریت علمی…………………………. ۱۶

مدیریت علمی تیلور……………………. ۱۸

مدیریت اداری………………………… ۲۰

عناصر مدیریت………………………… ۲۱

v برنامه ریزی……………………… ۲۱

v سازماندهی……………………….. ۲۲

v هدایت و انگیزش…………………… ۲۲

v نظارت و ارزشیابی…………………. ۲۳

v هماهنگی…………………………. ۲۳

نظریه های کلاسیک مدیریت ………………. ۲۴

محدودیتهای نظریه های کلاسیک……………. ۲۵

سیر تحولات نظریه های سازمان و مدیریت……. ۲۶

طبقه بندی های تاریخی نظریه های سازمان و مدیریت ۲۷

اهمیت و ضرورت مدیریت…………………. ۲۸

تعریف مدیریت آموزش و پرورش……………. ۳۰

تاریخچه برنامه ریزی آموزش و پرورش……… ۳۱

اهمیت تدریس…………………………. ۳۳

تدریس و آموزش……………………….. ۳۵

تاریخچه عقب ماندگی ذهنی در جهان……….. ۳۶

تعریف عقب ماندگی ذهنی………………… ۳۹

v طبقه بندی طبق درجه کم هوشی……….. ۴۲

v مونته سوری………………………. ۴۳

v نظام آموزشی دکودر………………… ۴۵

v هدف ها و مقاصد…………………… ۴۶

v سازمان دهی برنامه های آموزشی………. ۴۷

v برنامه کلاسی پیش از رفتن به مدرسه…… ۴۸

تاریخچه برنامه آموزش و پرورش عقب ماندگان ذهنی در ایران ۵۰

نقش مادران و پدران کودکان استثنایی…….. ۵۲

چه کاری از دست مدیران و معلمان ساخته است ؟ ۵۳

نقش مدیران در بهسازی بهداشت روانی معلمان و دانش آموزان عقب مانده………………………………. ۵۵

بهداشت روانی………………………… ۵۷

فصل سوم :‌ روش اجرای پژوهش

مقدمه………………………………. ۵۹

طرح تحقیق…………………………… ۵۹

جامعه آماری…………………………. ۶۰

ابزار تحقیق…………………………. ۶۰

روش اجرا……………………………. ۶۱

روش آماری…………………………… ۶۲

روش تجزیه و تحلیل داده ها…………….. ۶۲

چگونگی گردآوری داده ها……………….. ۶۳

محدودیت های تحقیق…………………… ۶۳

ارائه پیشنهادات مدیران در رابطه با موفقیت در کارشان ۶۳

تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از ایران در این خصوص ۶۴

توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی
فهرست منابع…………………………. ۶۹

سپاسگزاری :

ضمن قدردانی و سپاس از زحمات بی شائبه سرکار خانم فهیمه انصاریان که با راهنمایی های ارزشمند و پر ارج آموخته های خویش را چون چراغی فرا روی من نهادند.

فصل اول

مقدمه:

توجه به شناخت و آموزش و پرورش کودکان و دانش آموزان استثنایی و عقب مانده ی ذهنی یعنی افرادی که به دلایل خاص جسمانی و ذهنی – روانی – عاطفی نمی توانند از برنامه های عادی آموزشی به نحو مطلوب بهره مند گردد .

از نشانه های پیشرفت و اصالت و قوت و غنای فرهنگ و نظام آموزش و پرورش هر جامعه است .

کوشش در جهت شناسایی و برنامه ریزی و ایجاد تسهیلات آموزشی هر چه بیشتر برای کودکان و دانش آموزان عقب مانده ذهنی که عمدتاً به دلیل نیاز فوق العاده از اولویت خاصی برخوردارند ،‌گامی در تحقق اهداف مقدس انقلاب فرهنگی است .

مطابق ارقام و آمار بین المللی حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد از کل دانش آموزان سنین مدرسه رو در هر جامعه ای به نحوی از انحاء نیاز به کل برنامه های آموزشی ویژه و خاص دارند ،‌در این رهگذر از جمله مسائل و مشکلات و موانع عمده کمبود قابل ملاحظه نیروی انسانی متعهد و متخصص و آشنا به اصول و روش های آموزش و پرورش استثنایی است ،‌در این میان نقش مدیران به عنوان الگو برای اولیا و مربیان از اهمیت ویژه ای برخوردار است ، زیرا کارآیی و اثربخشی هر سازمان تا حد قابل ملاحظه ای به نحوه مدیریت و کاربرد صحیح و مؤثر منابع انسانی بستگی دارد . بنابراین مدیران مدارس کودکان عقب مانده ذهنی باید به دانش و بینش لازم جهت مواجه شدن و حل مشکلات این عامل پیچیده و حساس مجهز شوند .

بنابراین ما در این پژوهش به دنبال آن هستیم که عوامل مؤثر بر عملکرد مدیران در این مرکز آموزشی ع . م . ذ در شهر تهران را بیابیم و بررسی کنیم . ( سلیمی اشکوری ، هادی ، ۱۳۷۰ ، ص ۱۲ )

بیان مسئله:

امروزه در جهان ،‌عقیده بهداشت برای همه جنبه عمومیت یافته و به طور مکرر از شعارهای بهداشتی صحبت به میان آمده است اما متأسفانه ،‌عملاً با افزایش روز افزون بسیاری از انواع مشکلات بهداشتی از جمله عقب ماندگیهای ذهنی در جوامع مختلف مواجه هستیم .

موضوع عقب ماندگی های ذهنی در تمام ادوار تاریخ و در تمام جوامع و نیز در تمام طبقات مطرح بوده است اما انسان شناخت چندانی از آن نداشته است . اگر تعداد افراد عقب مانده ذهنی ۳%‌کل جمعیت هر جامعه را تشکیل دهد ،‌اهمیت موضوع به خوبی روشن خواهد شد .

بخصوص هنگامی که ملاحظه می شود در استان اصفهان با در نظر گرفتن جمعیت حدود ۴ میلیونی آن نزدیک به ۴۰۰ هزار فرد معلول جسمی و ذهنی وجود دارد .

در سال ۱۳۴۷ دفتری به نام آموزش کودکان و دانش آموزان عقب مانده ذهنی در وزارت آموزش و پرورش ایجاد شد که این امر موجب توسعه مراکز و مدارس استثنائی در نقاط مختلف کشور گردید . این دفتر تا سال ۱۳۵۷ حدود ۸۰۰۰ دانش آموز (‌عقب مانده ذهنی ، نابینا ، ناشنوا ، ناسازگار و تیزهوش ) را تحت پوشش خود قرار داد .

اکنون در طی سال های گذشته توجه واقع بینانه ،‌خیر اندیشانه و عطوفت اسلامی مسئولین ایران و همکاری سازمان های دولتی و …… با تلاش های شبانه روزی آنان ما را بر این داشته که این گونه به بیان مسئله مورد پژوهش خود بپردازیم : بنابراین :

â آیا عملکرد مدیران مراکز آموزشی بر پیشرفت دانش آموزان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

( شریفی درآمدی ، پرویز ،‌1373 ،‌ص ۱۶ )

ضرورت پژوهش:

تا زمانی که کودک از لحاظ مغزی و بدنی در حد لازم رشد نکرده باشد و تا موقعی که از نظر کنش ذهنی به اندازه کافی تحول نیافته باشد ،‌در انجام فعالیت های حسی – حرکتی و درک مفاهیم عینی و انتزاعی ناتوان است . به همین دلیل متخصصین علوم تربیتی توصیه می کنند که باید فراگیری مهارت های کلیدی درسی از قبیل خواندن ،‌نوشتن و حساب کردن برای کودکان عادی از ابتدای سن هفت سالگی شروع می شود . بنابراین بایستی به کودکان عقب مانده ذهنی اجازه بدهیم در سن تقویمی بالاتری نسبت به کودکان عادی ،‌یادگیری مطالب و مواد درسی را آغاز کنند و یا مطابق با شرایط بدنی ،‌سن عقلی و سن تقویمی آنان در نوع و حجم برنامه های آموزشی تغییرات مفیدی ایجاد نمود تا به عملکردهای مناسب یادگیری منجر شود . همچنین عوامل دیگر در امر یادگیری آنها مثل تحول عاطفی ،‌سازش یافتگی فردی و اجتماعی ،‌آمادگی قبلی و ایجاد انگیزش ، تمرین و تکرار ، روش های تدریس و موقعیت یادگیری و ……. از عوامل بسیار مهمی هستند که مدیران آموزشی باید به آنها بپردازند . پس در نتیجه تأثیر عملکرد مدیران آموزشی ، در امر یادگیری و پیشرفت این کودکان حائز اهمیت است و باید به آن پرداخته شود .

( شریفی درآمدی ،‌پرویز ، ص ۱۴۲ ، ۱۴۳ )

هدف تحقیق:

هدف کلی :‌عوامل مؤثر بر عملکرد مدیران آموزشی مراکز دانش آموزان عقب مانده ذهنی است ،‌به عبارت دیگر دلیل انتخاب موضوع نقش و اهمیت ویژه ای است که عملکرد مدیریت در رابطه با کودکان استثنایی و عقب مانده ذهنی ایفا می کند .

اهداف جزئی :

۱ )‌بررسی تأثیر مسئولیت پذیری بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

۲ ‌)‌بررسی تأثیر قدرت و اخلاق سرپرستی بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

۳ )‌بررسی تأثیر برنامه ریزی و تنظیم آن بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

۴ )‌بررسی تأثیر قدرت تصمیم گیری بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

۵ )‌بررسی تأثیر نظارت و سرپرستی بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

۶ )‌ارائه پیشنهاد در زمینه عوامل مؤثر بر عملکرد مدیران مراکز کودکان عقب مانده ذهنی

روش تحیق :

روش این پژوهش علمی ،‌مقایسه ای می باشد ‌،‌یعنی در این پژوهش محقق ناگزیر بود ،‌بر اساس روش مشخصی عده ای را در جهت مطالعه انتخاب نماید .

نمونه گیری ما در مطالعات ناگزیر هستیم از کل جامعه مورد مطالعه نمونه گیری نمائیم . (‌هومن ، ۱۳۷۴ )

روش تجزیه و تحلیل داده ها

بدلیل آن که هر کدام از گزینه های پرسشنامه عامل جداگانه ای را اندازه می گیرند و نمی توان از آن یک نمره یا مجموعه ای از نمرات را به دست آورد از آزمون مجذور کای استفاده شد .

فرضیات تحقیق (‌5 سؤال مطرح شود )

۱ )‌ آیا مسئولیت پذیری بر عملکرد مدیر در مراکز آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

۲ ) آیا وجود قدرت و اخلاق سرپرستی بر عملکرد مدیر در مراکز آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

۳ )‌آیا داشتن برنامه ریزی و تنظیم آن بر عملکرد مدیر در مراکز آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

۴ )‌آیا قدرت تصمیم گیری بر عملکرد مدیر در مراکز آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

۵ )‌آیا نظارت و سرپرستی بر عملکرد مدیر در مراکز آموزشی کودکان عقب مانده ذهنی تأثیر دارد ؟

کلید واژه ها

تعریف عقب مانده ذهنی :

در این مورد تعریفی که بیشتر از همه مورد استفاده قرار می گیرد تعریفی است که توسط انجمن عقب ماندگی ذهنی آمریکا شده و بدین قرار می باشد :‌عقب ماندگی ذهنی عبارت است از اعمال هوش کمتر از حد متوسط که همراه با نقص رفتار انطباقی بوده و در دوران رشد به وجود می ‌آید .

توضیح : اعمال عمومی هوش توسط آزمون های هوش انفرادی تعیین می شود و اگر نتیجه حاصله ۷۰ و یا کمتر از آن باشد اصطلاح اعمال هوشی کمتر از حد متوسط به آن اطلاق می گردد . ( اشکوری ،‌هادی ،‌1370 ،‌ص ۳۱ )

تعریف عقب مانده ذهنی

این تعریف شامل سه مفهوم کلی می باشد که بدین شرح است :

۱ ) پایین بودن کنش هوش عمومی : به گفته و مقیاس های وکسلر هوشبهر ۶۹ یا کمتر عقب مانده محسوب می شود .

۲ ) رفتار سازشی : اشاره دارد به توانایی فرد در عملکرد مستقل فردی و مسئولیت پذیری اجتماعی .

۳ ) دوران رشد و تحول : اشاره به اهمیت سال های حساس رشد و تحول از بدو تولد تا ۱۸ سالگی .( شریفی درآمدی ، پرویز ، ۱۳۷۳ ، ص ۱۹ )

انطباق :‌

درجه و حدی است که شخص می تواند مطابق معیارهای سنی و فرهنگی – رسیدگی ، یادگیری استقلال (‌بدون کمک به دیگران ) و مسئولیت اجتماعی از خود نشان داده و در صورت لزوم راه و روش دیگری متناسب با آن موقعیت اتخاذ نماید . به عبارت ساده تر رفتارهای انطباقی انتظاریست که دیگران از توانایی انجام اعمال مختلف یک شخص دارند . ( سلیمی اشکوری ، هادی ، ۱۳۷۰ ،‌ص ۲۷ )‌

مدیریت

منظور از مدیریت فعالیت و عملی است که در موقعیتی سازمان یافته ،‌برای هماهنگی و هدایت امور در جهات هدف های معینی صورت می گیرد . مدیریت علمی تلقی می شود که بر دانش و یافته های علمی ،‌توانایی هنری ،‌مهارت فنی و اخلاق اجتماعی مبتنی است . به عبارت دیگر ، کسی را مدیر می دانیم که بتواند در محیط کار خود به اقتضای موقعیت ،‌اصول و یافته های علمی و مهارت های فنی را هنرمندانه و با رعایت موازین اخلاقی به کار بندد ،‌ مشکلات را حل کند و هدفی را تحقق بخشد .(‌ علاقه بند ،‌علی ،‌1385 ،‌ص ۱۳ )‌

مدیریت یعنی هماهنگی منابع انسانی و مادی در جهت تحقق و تکمیل هدف های سازمان .(‌ج . رونزویک ۱۹۷۴ )‌

مدیریت در حقیقت عبارتست از اتخاذ تصمیم برای پیشبرد امور . بنابراین مدیریت یعنی اخذ اطلاعات و تنظیم آنها به منظور انجام عمل لازم سازمانی .
( جی ، دبلیو ،‌فورستر ۱۹۶۲ )

مدیریت عینی هماهنگی همه امکانات و منابع از طریق عملیات برنامه ریزی ،‌سازماندهی ،‌هدایت و کنترل ، بطوریکه هدف های مشخصی تحقق پذیرد .( ال سپسک ۱۹۷۴ ) (‌مرکز تربیت معلم ، ۱۳۷۳ ، ص ۶ )

سرپرستی : از نظر لغوی در زبان انگلیسی سرپرست از دو واژه بزرگ و گسترده ، بینایی یا قدرت تصور و یا قدرت دید تشکیل شده است . بنابر تعریف ،‌ سرپرست به کسی اطلاق می گردد که دیگران را هدایت و اداره می کند و در سازمان بر خلاف سایر رده های مدیریتی افراد غیر مدیر را اداره می کند .

(‌مرتضوی ،‌1372 ،‌ص ۲۴ )‌

سرپرستی

â در متون فارسی سرپرست مترادف با سرور ،‌بزرگ و رئیس می باشد و سرپرستی به معنای مواظبت ، ریاست و سروری است . سرپرست نیز به کسی اطلاق می گردد که عهده دار مواظبت و نگهداری اشخاص ،‌اشیاء و یا سازمان ها و مؤسسات را دارا می باشد . ( معین ،‌1371 )‌

سرپرستی

در فرهنگ آمریکایی از سرپرست به عنوان فرد پیشرو ،‌در آلمان از سرپرست به عنوان کارگر پیشرو و در انگلیس آن را تحت واژه مسئول به کار می برند .
( بتیل ،‌1985 ،‌1 – 3 )‌

خلاقیت :

خلاقیت به مفهوم به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است . اما نوآوری بیشتر به مفهوم به کارگیری ایده های نوین ناشی از خلاقیت است که می تواند یک محصول جدید ،خدمت تازه ، یا راه حل جدیدی برای انجام کار باشد .(‌مدیریت و اصول پرستی ،دکتر رضا جوادین صفحه ۵۷ ‌)

خلاقیت ، پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نوست و به قدرت ایجاد اندیشه های نو اشاره دارد .

همچنین نویسنده ای دیگر ،‌خلاقیت را ایجاد آنچه قبلاً وجود نداشته است
می داند . ‌(‌H.Knoot,1990,11‌)

کنترل :

کنترل فرآیندی است که مدیران از طریق آن تطابق عملیات انجام شده را با فعالیت های برنامه ریزی شده ،‌می سنجد . از این رو در برنامه ریزی فعالیت های یک سازمان جهت نیل به اهداف اساسی فرآیند کنترل بکار رفته . (‌استونر ، ۱۹۸۳ ،‌592 )‌

فصل دوم

مفهوم مدیریت

مدیریت را به گونه های متفاوت تعریف کرده اند . صاحبنظری مدیریت را هنر انجام کار به وسیله دیگران توصیف کرده و بر نقش دیگران و قبول هدف از سوی دیگران تأکید ورزیده است . ( Mary P.Follett,1918‌)

گروهی مدیریت را علم و هنر هماهنگی کوشش ها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف معین توصیف کرده و گروهی دیگر آن را در قالب انجام وظایفی چون برنامه ریزی ،‌سازماندهی ، هماهنگی ، و …… بیان کرده اند . برای اولین بار گیوکیک این برداشت از مدیریت را در قالب واژه POSDCORB‌بیان کرد . (‌Luther,Gulick,1937‌)

یکی از علمای مدیریت و اقتصاد ،مدیریت را تصمیم گیری دانسته و این وظیفه را بهترین و اصیل ترین نقش مدیر قلمداد کرده است. (‌erbert,A.simon,1977)

مدیریت عبارت است از :

– هنر انجام دادن کار به وسیله دیگران ( فالت ، ۱۹۲۴ )

– فراگرد تبدیل اطلاعات به عمل – این فرآگرد تغییر و تبدیل را تصمیم گیری می نامیم . (‌فورستر ، ۱۹۶۲ ‌)

– فراگرد هماهنگ سازی فعالیت فردی و گروهی در جهت هدف های گروهی (‌دانلی و همکاران ، ۱۹۷۱ ‌)

– ایجاد محیطی مؤثر برای افراد که در گروه های رسمی سازمانی فعالیت می کنند . ( کونتز و اودانل ۱۹۷۲ )‌

– هماهنگ سازی منابع انسانی و مادی در جهت تحقق هدف ها (‌کاست و رزنرویگ ۱۹۷۴ )‌

– فراگرد برنامه ریزی ، سازماندهی ،‌رهبری و نظارت کار اعضای سازمان و استفاده از همه منابع موجود سازمانی برای تحقق هدف های مورد نظر سازمان (‌استونر و همکاران ، ۱۹۹۵ )‌

تعریف عملی تعریفی است که مفهوم مدیریت را به چند ملاک مشاهده پذیر وابسته می سازد .

از این رو اگر در موقعیتی ملاک های ۱ )‌فعالیت تنظیم و سازمان یافته ۲ )‌هدف ها ۳ )‌روابط میان منابع ۴ )‌انجام دادن کار به وسیله دیگران ۵ )‌ تصمیم گیری مشهود باشد می توان گفت که در آن موقعیت ، مدیریت اعمال می شود . (‌کلاندوکینگ ،‌1972 )‌

مکتب ها و نظریه های مدیریت

تألیفات در زمینه مدیریت ،‌راجع به موضوعات متنوع ، و به وسیله نویسندگان گوناگون صورت گرفته است . نویسندگان اولیه ،‌دست اندرکاران زبده مدیریت بودند که ضمن توصیف تجارب عملی خود ، آنها را به صورت اصول تعمیم دادند . آنان ملاحظات عملی را مدنظر قرار داده و با نوشته های خود کوشیدند دیگر کارورزان مدیریت را در تجارب موفق خود سهیم سازند . در مقابل ، افراد دیگری بودند که صرفاً با ملاحظات علمی به مدیریت توجه داشتند . قصد و نیت اینان ،‌مطالعه عینی حقایق مربوط به مدیریت و سازمان ها ، و توضیح و تبیین آنها بود . بین این دو گروه عمل گرا و علم گرا ، افراد دیگری بوده اند که مطالعات و تحقیقات آنان به دانش مدیریت کمک فراوان کرده است . در میان آنان افرادی از حرفه ها و رشته های مهندسی ،‌جامعه شناسی ،روان شناسی ، مردم شناسی ،‌اقتصاد ،‌حقوق ،‌حسابداری ، علوم سیاسی ، ریاضیات و فلسفه دیده می شوند .

افکار و اندیشه هایی که صاحبنظران رشته های مختلف به قلمرو مدیریت وارد کرده اند ،‌موجب شده که در طبقه بندی اندیشه ها و نظریه های مدیریت ، دیدگاه های گوناگونی تشخیص داده شود . (‌علاقه بند ، علی ۱۳۸۴ ،‌ص ۱۶۱ )

مدیریت علمی

نهضتی که در تاریخ تحول اندیشه های مدیریت به مدیریت علمی معروف است در اوایل قرن بیستم پدید آمد . بنیانگذاران آن ،‌کارورزان یا دانشمندان یا مهندسانی بودند که در مؤسسات صنعتی و دولتی کار می کردند و مهمترین مسئله مورد توجه آنان در مدیریت ،‌کارآیی بود ، یعنی بالا بردن سطح تولید و بیشینه سازی بازده . آنها کوشش کردند که مسایل سطح عملیات و تولید را با توسل به روش های منظم علمی حل کنند . در نتیجه در زمینه های طراحی ماشین آلات ، روش های انجام کار ، گردش کار ،‌و نظیر آن ،‌دانش و فنون مدیریت را توسعه دادند .

بنیانگذار این نهضت ،‌فردریک تیلور (‌1915 – 1856 ‌) در ابتدا ، کارگر ساده کارخانه بود که ضمن کار ، از راه تجربه ، مهندسی آموخت و به سرعت ترقی کرد . و به مهندسی کارخانه رسید .

او مجموعه عقاید خود را درباره مدیریت ، در کتاب اصول مدیریت علمی
(‌1911 )‌ منتشر کرد .

عقاید او در آن زمان مورد بحث و جدل شدید قرار گرفت و بعد از آن نیز همیشه موضوع بحث های فراوان بوده است . ویژگی بارز مدیریت علمی ،‌تأکید بر مدیریت در سطح عملیاتی ،‌مطالعه علمی عملیات به منظور تشخیص عوامل مؤثر بر آن ، و کشف مؤثرترین روش انجام کار است .

مدیر علمی تیلور

سیستم تیلور که به نام مدیریت علمی معروف است شامل دو عنصر اساسی است اول کشف تجربی بهترین طریقه انجام دادن هر عمل و اجزاء متشکله آن ،‌تعیین مدت زمان لازم برای انجام عمل تشخیص بهترین ابزار و ادوات لازم برای انجام عمل و چگونگی به کار بردن آنها در مرحله معینی از پیشرفت فنون و بالاخره تعیین بهترین طریقه جریان کار و توالی اجرای عملیات دوم تقسیم کار بین مدیران و کارکنان به نحوی که مسئولیت کشف بهترین طرق انجام دادن عملیات و طرح ریزی آنها ، تهیه ابزار و ادوات لازم ، قرار دادن مواد و وسایل مورد نیاز در دسترس کارکنان به مقدار مطلوب و در زمان و مکان مناسب ، و صدور دستورات و ایجاد تسهیلات مورد لزوم دیگر به عهده مدیران باشد .

به نظر تیلور فایده به کار بردن سیستم مذکور بالا بردن سطح تولید است که با جلوگیری از اتلاف وقت در کار ماشین و وسائل تولید از طریق حذف عملیات زاید و هماهنگی امور مختلف تولیدی حاصل می شود .

به نظر تیلور عناصر و مکانیسم مدیریت نباید با اصول آن اشتباه کرد زیرا مدیریت علمی در واقع فلسفه معینی است که از مجموعه اصول زیر به وجود آمده است .

اول – ایجاد علم واحدی برای انجام هر عمل بجای روش غیر علمی متداول .

دوم – انتخاب کارکنان طبق روش های علمی و تعلیم و آموزش آنان برای انجام وظایف محوله .

سوم – همکاری صمیمانه با کارکنان به منظور اطمینان بر این که نتایج کارشان با اصول و موازین علم موضوعه تطبیق کند .

چهارم – تقسیم تقریباً مساوی کار و مسئولیت بین مدیران بر اساس منطقی بجای روش متداول در گذشته که تقریباً تمامی کار و قسمت اعظم مسئولیت به کارکنان تحمیل می گردید .

هانری فایول در کتاب خود به نام اصول فن اداره برای مدیریت سازمان های اداری پرداخت وارویک و گیولیک و کونتز و داخل در کتاب های خودشان از اصول سازمان سخن می گویند که به شرح زیر است :

۱ – اصل هماهنگی و وحدت هدف ۲ – اصل سلسله مراتب ۳ – اصل تخصص ۴ – اصل وحدت فرماندهی ۵ – اصل حیطه نظارت ۶ – اصل اختیار و مسئولیت ۷ – اصل تعادل ۸ – اصول انعطاف پذیری و مداومت ۹ – اصل کارآئی .

(‌اقتداری ، ۱۳۷۲ ،‌ص ۲۰ – 15 )‌( H,Koont,1990,11‌)

مدیریت اداری

آنها مدیریت را فراگرد هماهنگ سازی تلاش گروهی در جهت هدف های گروهی تعریف کرده ،‌درصدد برآمدند که مدیریت را بر حسب کارکردهای مدیران در رده های مختلف سازمان توضیح دهند .

سرشناس ترین این افراد که غالباً از او به عنوان بنیانگذار مدیریت جدید نام برده می شود ،‌هانری فایول (‌1925 – 1841 )‌ است . او فرانسوی و مهندس معدن بود . او در سازمان های صنعتی ،‌شش گروه فعالیت را تشخیص داد :‌1 )‌ فنی (‌تولید ساخت )‌2 )‌بازرگانی ( خرید و فروش )‌3 )‌مالی (‌تهیه سرمایه و استفاده مطلوب )‌ 4 )‌ایمنی ۵ ) حسابداری ۶ )‌مدیریت

او نظریات خود را در اصول کلی مدیریت جمع بندی کرده است . اصول چهارده گانه فایول بدین شرح است :‌1 – تقسیم کار ۲- اختیار و مسئولیت ۳ – انضباط ۴ – وحدت دستور(‌فرماندهی )‌5 – وحدت هدایت ۶ – تقدم منافع عمومی بر خصوصی ۷ – حق الزحمه کارکنان ۸ – تمرکز ۹ – سلسله مراتب ۱۰ – نظم ۱۱ – انصفاف ۱۲ – ثبات شغلی و استخدامی ۱۳ – ابتکار ۱۴ – روحیه گروهی (‌علاقه بند ، علی ۱۳۸۴ ،‌ص ۱۶۶ و ۱۶۵ )

عناصر مدیریت

امروزه درباره عناصر مدیریت و یا وظایفی که مدیر به اعتبار و موقع سازمانی خود انجام می دهد وحدت نظر سنجی وجود دارد که عبارتند از ‌:

برنامه ریزی

یکی از وظایف مدیر تنظیم برنامه عملیاتی است که زیر نظر وی هدایت می شود . برای این منظور لازم است که هدف های سازمان معلوم و مشخص گردد و خط مشی و موازینی برای هدایت مسئولان اجرای عملیات وضع شود از طرف دیگر ،‌برنامه های جاری باید بر حسب اطلاعات جدید و تغییرات شرایط اجرای عملیات در فواصل معین تعدیل گردد . برنامه ریزی مستلزم ، تشخیص مسائل و مشکلات پیدا کردن طرق مختلف برای حل مسائل سازمان ، بررسی و تجزیه و تحلیل نتایج هر یک از طرق مزبور و انتخاب طریقه ای است که باید پیروی شود . برنامه ریزی که عبارت از تعیین و تشریح هدف ها و تعیین خط مشی سازمان می باشد به نحوی که ضمن رعایت حاکمیت ارزش های مکتب بر محیط برنامه ریزی و عناصر آن بتواند سازمان را به هدف هائی که بر اساس آن شکل گرفته است نزدیکتر سازد . برقراری ارتباط جهت انتقال فرامین ، دستورات انجام کار ،‌و یا انتقال اطلاعات ، پیشنهادات و گزارشات از جمله عواملی هستند که در نحوه عملکرد و کارآئی سازمان تأثیر می گذارد .

ارتباطات ‌:

رابطه منطقی بین فعالیت های یک سازمان است . مجاری ارتباط می تواند شفاهی یا کتبی ،‌محرمانه یا آشکار باشد و ارتباط در هر سازمانی می تواند به دو دسته افقی و عمودی تقسیم شود . ( جوادین ،‌رضا ،‌1385 ،‌ص ۸۷ )

سازماندهی

سازماندهی که عبارت است از تعیین نوع عملیات و طبقه بندی آنها و معین نمودن وظایف و روابط اداری افراد در سازمان می باشد در سازماندهی تقسیم کار از اهمیت ویژه ای برخوردار است . سازماندهی به فرآیند تنظیم الگوی روابط کاری اطلاق می شود در حالیکه بدون سازماندهی هرج و مرج در محل کار پدید می آید و تقسیم کار ،‌تعیین مراتب و تنظیم روابط به درستی تحقق نمی یابد ،‌از این رو سازماندهی به سازمان اولویت می یابد . ( بیل ونیواستورم ،‌1990 ،‌138 – 137 )‌

هدایت و انگیزش

توانایی ایجاد حس نتیجه یابی ،‌کسب هدف و یا هدایتی که موجب جذب پیروان شود و یا توانایی خلق و ایجاد ارتباط مفاهیم به گونه ای که واضح و قابل درک باشد . ( جوادین ،‌1385 ،‌231 )‌

این دیدگاه وجود دارد که عملکرد افراد تابعی از توانایی و انگیزه های آنان می باشد . (‌مولنیز ، ۱۹۹۶ ‌، ۴۸۰ ‌)

از این رو مدیران جهت بهبود کارایی و اثربخشی سازمانی باید به سطح انگیزه افراد توجه داشته باشند ، تا با تشویق و هدایت آن ها موفق به کسب مقاصد و اهداف سازمان شوند .

(‌جوادین ، ۱۳۸۵ ،‌240 )‌

نظارت و ارزشیابی

نظارت به مفهوم مقایسه عملیات انجام شده با معیارهای تعیین شده قبلی می باشد که اقدامات اصلاحی برای جلوگیری از انحراف را به دنبال خواهد داشت . (‌سال دوم مراکز تربیت معلم ،‌ص ۸ )‌

هماهنگی :

عبارت است از هم جهت ساختن وظایف و فعالیت های واحدهای مختلف سازمان در جهت رسیدن به هدف می باشد .(‌سال دوم مراکز تربیت معلم ،‌ص۹)

نظریه های کلاسیک مدیریت

در مکتب کلاسیک یا سنتی توجه دانشمندان صرفاً به کالبد یا ساخت و ترکیب سازمان رسمی معطوف گردیده و به رفتار فردی و گروهی و سیستم اجتماعی سازمان عنایتی مبذول نگردیده است .و بر در سازمان های مورد مطالعه خود پنج خصلت مهم را دید که در واقع وجوه ممیزه این سازمان ها از سازمان های موجود در سازمان های گذشته بود .

۱ – تقسیم کار ۲ – تمرکز اختیارات ۳ – برنامه منطقی و عقلائی برای اداره امور استخدامی ۴ – قوانین و مقررات ۵ – سیستم ثبت و ضبط

فایول در کتاب خود سعی می کند یک نظریه عمومی برای اداره امور جمیع سازمان ها ارائه دهد و در تعقیب این هدف از اصولی نام می برد .

(‌مانند تقسیم کار – اختیار و مسئولیت – انضباط – وحدت مدیریت و وحدت فرماندهی )‌ که به نظر وی در کلیه سازمان ها قابل اعمال است .

موضوع دیگر که در نظریه های فایول حائز اهمیت می باشد جدول توانائیهای مدیریت او است . فایول بر اساس تجربیات حرفه ای خود جدولی تهیه نموده است که :‌