بررسی رابطه بین انگیزه تحصیلی و اوقات فراغت دانش آموزان

باسمه تعالی

(مقدمه )
«فَإذا فَرَغْتَ فَاَنْصَبْ»
بدون شک دانش آموزان هرجامعه ، سرمایه های گرانبهائی اند که اگر مورد
بی توجهی قرارگیرنددر تصمیم گیری ها مد نظر نبا شند، آن جامعه دچار خسران زیادی خواهد شد .  با نگاهی به ارقام بودجه کشورهای صنعتی وپیش رفته در مقایسه با کشورهای جهان سوم فاصله زیاد بین آن دورا می توان دید .
بسیاری از کشور های توسعه یافته معتقدند‌که هرچه دراین‌ارتباط‌هزینه‌نمایند ، تبدیل به سرمایه های دیگری در ابعاد مختلف آن کشور خواهد شد .در میان
دانش آموزان با توجه به دانش آموزان متوسط جایگاه ویژه ای دارد .زیرا علاوه بر این که در آینده نزدیک می توانند در امور جامعه مؤثر واقع شوند .در زمان تحصیل هم به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند ،قادرند منشا ءحرکت های سازنده یا مخرب شوند . بدین لحاظ هر چه به این نیروی خارق العاده توجه شود  از قدرت خروشان وپر تحرک آنان  می توان بهره جست و هر چه به بوته فراموشی سپرده شوند ،این سیل عظیم می تواند خسارت زیادی را به وجود آورد ،
سئوا لی که دراین جا مطرح است این است که دربرابر هدر رفتن فرصت های جوانی چه کسانی مسئولند .بدیهی است که نظام تعلیم وتربیت به تنهایی نمی تواند در تربیت واستفاده صحیح از جوانان موفق شود .یکی از موضوعات بسیار مهم
برنامه ریزی برای اوقات فراغت دانش آموزان می با شد که اگر اصولی و حساب شده باشد میتوانند زمینه رشد و تعالی جامعه مهیا نمایند و کشور را از آسیبها وخطرات احتمالی که ممکن است در اثر بی توجهی به این امر گریبان گیر کشور شود مصون بدارد .فلسفه اوقات فراغت از پیچیدگی ،تنوع وتفاوتهای بنیادی برخورد است هرفرد براساس تفا وت های زیست شناختی (بیولوژیک )فرهنگی ،نگرش و تجربیات گذشته واهداف ومقاصدی که برای آینده خود دارد، تعبیرمتفاوت یا ومتضاد نسبت به‌دیگران از تأمین اوقات فراغت وچگونگی تأثیرآن برانگیز دارد . اگر ما بتوان تأثیر وتأثری را که این دو واثرانگیزواوقات فراغت یکدیگردارند را به درستی مشخص نمائیم قدم مثبتی در راه کسب هر چه بهتر علم و دانش همراه با لذت بردن از زندگی برداشته ایم .

تعریف اوقات فراغت :
اوقات فراغت را غالباً به معنا ی بیکاری ،اوقات غیرموظف ،ساعات بدون برنامه ، اوقات غیر رسمی و … تلقی می نمایند .به همین علت بزرگسالان مربیان واولیا برای جلوگیری از هدر رفتن این اوقات سعی می کنند که با برنامه ها ،سرگرمی و اشتغالات مختلف اوقات فراغت دانش آموزان را پر کنند .
حال فلسفه اوقات فراغت این است که فرد بدون اجبار وخارج از چارچوب های قبلی بودن اشتغال ورزی دیگرساخته خود با میل و رغبت به فعالیت های دلخواه خویش بپردازد و از طرف دیگر گفته می شود که اوقات فراغت منشاء خلاقیت ها باروری افکار ، شکل دهی شخصیت ، تأمین انرژی و بازیابی قوای حیات و کشف و اختراع و نوآوری و ابتکار ، بازاندیشی و اصلاح افکار ، محاسبه ومراقبت ، ارزیابی و بازیابی و ایجاد انگیزه و رغبت و میل در فرد می شود .
اوقات فراغت را به حسب تفاوت های ارزشی و فرهنگی ، نگرش ها ، تجربیات ، شرایط و موقعیت های مادی و معنوی هر فرد تعریف کرد . طبیعت آدمی اساساً به گونه ای است که دائماً در حال تعادل جوئی است . نظریه در روان شناسی انگیزشی وجود دارد که معتقد است حالات هیجانی و انگیزش با حالات متضاد و متعارض همراه می گردد که این نظریه به عنوان نظریه فرآیند متضاد
OPPOMENT PROGRESS THEORY مشهود است .
 
پس موضوع تحقیق :
( بررسی رابطه بین اوقات فراغت و انگیزه تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهرستان گچساران می باشد )

هدف از انتخاب موضوع :
اگر بپذیریم که مهمترین بخش شکل گیری شخصیت نوجوانان و  جوانان در اوقات آزاد ، فارغ از همه وظایف و برنامه های از پیش تعیین شده بیرونی ودیگر ساخته است و اگر قبول کنیم که ذهن هنگامی به جوشش و خلاقیت می افتد که منشاء تحریک آن تمایلات درونی و خود انگیخته باشد و فرد فعالانه و با انتخاب آزاد  و به دور از انتظارات بیرونی ومقبولیت نهادی و نقش بازی کردن های تصنعی ، در شکل دادن افکار و اندیشه ها واعمال خود دخالت نماید ، آنگاه می تواند به فلسفه وجودی اوقات فراغت ، آن هم  با جهت گیری مثبت ، رشد دهنده و کمال‌زا پی‌برد .
با توجه به انحرافات و مشکلات پیچیده و عدیده ای که در جامعه امروزی وجود دارد برای استفاده بهینه از اوقات فراغت و تأثیر بیشتر آن بر ایجاد انگیزه در
دانش آموزان به نظر رسید که می توان قدم مثبتی در این راه برداشت و همین امر ما را مصمم کرد که به این عنوان بپردازیم شاید مثمرثمر واقع گردد .

علل و دلایل انتخاب موضوع :
نکاتی در پی می آید می توانند در علل و دلایل انتخاب موضوع مؤثر باشند :
۱)    فعالیت ها و برنامه های متنوع و متعددی وجود داشته باشند که در خلال آن دانش آموزان بتوانند به صورت انتخابی ، آزاد . خودانگیخته و به میل خود به
آن ها مشغول شوند وبازدهی و کارآئی مناسبی دهند .
۲)    از تبدیل اوقات فراغت به اوقات سرگرمی و گذراندن وقت ، صرف انرژی بیهوده و اشتغالات بدون هدف پرهیز شود .
۳)    زمینه ای فراهم نمود که دانش آموز فرصت کاوش ، تفکر و تأمل درباره خود ، قابلیت و خدای خویش داشته باشد .
۴)    باعث حرمت نفس ، شکوفائی ، زیبا دوستی ، حقیقت یابی . خیرخواهی و خیر دوستی از جمله عناصر سازنده برنامه اوقات فراغت می باشد .
۵)    دانش آموز باید بین لذت و فرح و نشاط تفاوت قائل شود .
۶)    زمینه بهتر ومناسبی برای حسن کنجکاوی ، حیرت ، شکوه و پرسش گری دانش آموز را اوقات فراغت تحریک می کند .

قلمرو تحقیق :
الف-    قلمرو موضوعی :   
همانگونه که از عنوان تحقیق پیداست قصد بر آن است که رابطه اوقات فراغت و انگیزه تحصیلی پرداخته شود . این موضوع گرچه تاحدود زیادی گسترده است و انجام تحقیق را نیز با مشکل مواجه می کرد ولی به حول وقوه الهی این مهم صورت گرفت . امید است که پاره ای از مشکلات را مشخص ساخته و درحل آنها راه حل هائی نیز بتواند ارائه و پیشنهاد نماید .
ب‌-    قلمرو زمانی :
قلمرو و دوره زمانی این تحقیق در سال تحصیلی ۸۰-۷۹ می باشد .
ج‌-    قلمرو مکانی :
قلمرو مکانی این تحقیق مدارس متوسطه دخترانه وپسرانه شهر گچساران اعم از دولتی و غیر انتفاعی می باشد که اطلاعاتی از مدارس سطح شهر جمع آوری گردید وبراساس آن اطلاعات به تجزیه و تحلیل موضوع پرداخت خواهد شد .
محدودیت های تحقیق :
بیشتر تحقیقات علوم اجتماعی که اساس و پایه اش انسان است همیشه با شکل جمع آوری اطلاعات مواجه بوده است . این مشکل در کشورهای جهان سوم که فاقد فرهنگ ، روحیه و مدیریت تحقیق می باشند  ، مضاعف است تحقیق حاضر از این امر مستثنی نیست درامر جمع آوری اطلاعات با مشکلات عدیده ای روبرو بوده است .
?    محدودیت دوم : محدودیت منابع ، مأخذ غنی و تحقیقات انجام شده قبلی در زمینه موضوع تحقیق یا موضوعات مرتبط با آن است با توجه به نقش  و اهمیت خاص که اوقات فراغت درایجاد انگیزه در مدارس متوسطه دارد تحقیقات بسیار کمی در این زمینه انجام شده است  به همین خاطر در بخش ادبیات تحقیق و مبانی نظری با مشکل منابع و مأخذ مواجه بوده است .
?    یکی دیگر از محدودیت ها‌ ، محدودیت بودجه بود . با توجه به گستردگی تحقیق به فراخوی موضوع به بودجه هنگفتی نیاز دارد و هیچ سازمان و نهادی هم هزینه را تقبل ننموده بود .
?    محدودیت دیگر به نظر می رسید که افراد با میل و رغبت و براساس بینش و آگاهی قابل قبولی به پرسش ها پاسخ نمی دهند و وقت زیادی را صرف خواندن و مطالعه سئوالات نمی کردند که همین امرما را به وسواس انداخته بود که نکند نتایج قابل قبولی به دست نیاید .
?    شاغل بودن و داشتن شغل دوم به علت فشار مالی و اقتصادی شاید بتوان به عنوان یکی از محدودیت ها از آن ذکر کرد .

انگیزه :
عبارت است از نیروی محرک درونی افراد که آنها را وادار به انجام عملی می کند .

هیچ کس به اجبار و فشار تن در نمی دهد مگر ناگزیر باشد . ( برشت )

تعریف انگیزش :
انگیزش ، فرآیند انگیز به نیروهای پیچیده ، سائقه های نیاز وشرایط تنش زا یا مکانیسم های دیگری اطلاق می گردد که فعالیت انسان را جهت تحقیق هدف های وی آغاز نموده و به آن تداوم می بخشد . به عبارت دیگر ترغیب کردن افراد به انجام کار را انگیزش می گویند.

اوقات فراغت :
اوقات فراغت را غالباً به معنای بی کاری ، اوقات غیر موظف ، ساعات بدون بهره ، اوقات غیر رسمی و … تلقی می نمایند . یا به عبارتی :
وقت فراغت زمانی است که احساس مسئولیت فرد درآن شرایط به پائین ترین وضعیف ترین درجه خود برسد .

پیشرفت تحصیلی :
پیشرفت تحصیلی را می توان گام هائی به جلو برای استفاده بهینه از استعداد و توانائی های خدادادی امکانات و منابع آموزشی جهت کسب بیشتر علوم و معرفت انسانی تعریف نمود .
مدارس :
مکان یا جاهای مناسبی که عده ای اعم از معلم و دانشن آموز گردهم جمع شده اند در آن به کسب علم ودانش ومعرفت بشری جهت شناخت موانع و مشکلات و
یاد دهی و یادگیری یا تغییر رفتار می پردازند .
تعریف بازدهی ( کارآئی ) :
عبارت است از میزان محصول افراد یک سازمان ، میزان تلاش فرد برای تحقق اهداف و انتظارات .

انگیزش :
گویای عملی ارادی و دلخواه از سود فرد ،  فردکارکن ممکن است بر آن شود که تا سخت بکوشد و تلاش جانانه به عمل آورد . پس فهم انگیزش مستلزم درک آن نیروهای درونی است که به فرد توان می بخشد و او را در راستای رفتاری که به عمل می آورد سوق می دهد .

یادگیری :
یادگیری اساس رفتار افراد را تشکیل می دهد . از طریق یادگیری فرد با محیط خود آشنا می شود و یادگیری را با مفاهیم زیر ارتباط دارد :
?    یادگیری به عنوان کسب اطلاعات و مهارت ها :
 تعلیم و تربیت با توجه به این امور عبارت است از : انتقال معلومات علمی و ادبی به درذهن شاگردان
?    یادگیری به معنی تغییر رفتار از راه تجربه :
یادگیری در این معنی جریانی است که در آن رفتار فرد از طریق تجربه تغییر می کند ، یادگیری امری دائمی است و نسبت به افراد مختلف فرق
می کند درجریان یاد گیری کل شخصیت فرد دخالت دارد .
عوامل یاد گیری :
۱-    آمادگی :
آمادگی را می توان شرایط اساسی یادگیری دانست منظور از آمادگی دارا بودن رشد کافی در زمینه های مختلف است .
۲-    تجربیات قبلی :
تجربیات قبلی پایه و اساس فهم و بصیرت ادراک حسی و یادگیری است  .

۳-    موقعیت یادگیری :
موقعیت یادگیری را به عنوان شرایطی اطلاق می کنند که درجریان یادگیری تأثیر دارد .
۴-    فعالیت یادگیرنده :
بعضی از رواشناسان فعالیت را یکی از احتیاجات اساسی افراد می دانند .

سئوالات تحقیق :
عنوان : بررسی رابطه بین اوقات فراغت و انگیزه تحصیلی دانش آموزان مدارس متوسطه شهرستان گچساران
۱)    اردوهای تابستانی توسط واحدهای آموزشی باعث افزایش انگیزه
دانش آموزان می گردد .
۲)    برگزاری کلاس های فوق برنامه در طول سال تحصیلی باعث افزایش انگیزه به درس می گردد ( مثل : ورزش ،کامپیوتر ، هنر ، احکام و غیره )
۳)    مشارکت دادن دانش آموزان در امور مدارس باعث افزایش
دانش آموزان در امر تحصیلی می گردد.
۴)    انتخاب دانش آموزان و فرستادن آنها به ارودهای تابستانی براساس معدل و میانگین نمرات باعث ایجاد رقابت سالم درمیان آنان و افزایش انگیزه می گردد.
۵)    انتخاب دانش آموزان منضبط  و با اخلاق و درس خوان و معرفی آنان به دیگر دانش آموزان و فرستادن آنان به اردوهای تابستانی باعث ایجاد انگیزه برای بهتر شدن اخلاق و انگیزه در آنان در امر تحصیل می گردد.
۶)    قول مساعد راجع به اعزام دانش آموزان برای دیدن آثار باستانی و اماکن متبرکه و … در تابستان باعث ایجاد انگیزه در آنان می گردد .
۷)    قول مساعد به دانش آموزان در مورد اعزام آنان برای دیدار با اشخاص مهم دولتی و مملکتی ( کشوری ) انگیزه آنان را در توجه بیشتر به تحصیل افزایش می دهد .
۸)    برگزاری کلاس های آموزشی وسرگرمی ( هنر و خط و نقاشی و …) ضمن ایجاد مهارت در دانش آموزان باعث افزایش انگیزه به مطالعه و تمرین دروس آنان می گردد .
۹)    برگزاری کلاس های آموزش کامپیوتر ضمن مهارت آموزش باعث رشد و شکوفائی و آماده سازی ذهن آنان به فراگیری دروس عملی می گردد و انگیزه به درس را افزایش می دهد .
۱۰)    برگزاری کلاس های احکام ، قرآن ، … باعث ایجاد انگیزه برای پذیرش و تعلق بیشتر به مسائل دینی در دانش آموزان و باعث رشد و شکوفائی دروس آنان می گردد.
۱۱)    برگزاری کلاس های بدن سازی و مهارت های فردی ضمن تقویت روحیه و سلامت جسم انگیزه لازم برای فراگیری بهتر دروس را ایجاد می کند .
۱۲)    مشارکت دادن دانش آموزان در امور مدارس مثل برگزاری مراسم
( صبحگاهی و ظهرگاهی – جشن ها و اعیاد ) باعث ایجاد انگیزه لازم برای توجه بیشتر به درس در آنان می گردد.
۱۳)    در انجام بعضی از امور مدارس مشورت کردن با دانش آموزان باعث تقویت انگیزه آنان و توجه بیشتر به امر تحصیلی می گردد .
۱۴)    انتخاب بعضی از دانش آموزان به عنوان شورای مدرسه و نظر خواهی از آنان راجع به بعضی از مسائل و مشکلات مدرسه باعث ایجاد انگیزه در آنان و دیگر دانش آموزان درتوجه بیشتر به دروس می گردد .
۱۵)    همکاری نزدیک عوامل اجرائی مدارس و دانش آموزان و نظر خواهی از آنان باعث ایجاد انگیزه لازم در دانش آموزان برای توجه بیشتر به دروس می گردد .
۱۶)    مشارکت دادن دانش آموزان در تصمیم گیری ها انگیزه لازم پذیرش قوانین و مقررات مدرسه و توجه بیشتر به دروس را افزایش می دهد .
۱۷)    نظر‌خواهی‌راجع به چگونگی  پر کردن اوقات فراغت‌و‌تهیه‌پرسشنامه ای جهت گرفتن و عمل کردن به نظرات مفید دانش آموزان باعث افزایش انگیزه می گردد .
۱۸)    جلساتی با حضور اولیاء و د انش آموزان در اوقات فراغت جهت استفاده بهتر از این اوقات باعث افزایش انگیزه می گردد .
۱۹)    پخش برنامه های متنوع از شبکه های گوناگون و صدا و سیما ونوارهای ویدئوئی باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان در طول سال تحصیلی
می گردد .
۲۰)    پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان در تابستان باعض کاهش بزهکاری و ناهنجاری های اجتماعی و ایجاد انگیزه لازم در آنان برای توجه بیشتر به درس می شود .
۲۱)    هماهنگی بین دستگاهها و سازمان های ذیربط متصدی پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان انگیزه بیشتر برای توجه به درس را ایجاد می کند .
مقدمه :
در کشور ما به دلیل وجود اعیاد مذهبی و سنتی مختلف و تعطیلی های آخر هفته عمومی مردم از زنان فراغت قابل توجهی برخوردار هستند . با محاسبه ای سرانگشتی تقریباً ۷۲ روز تعطیلی به طور ناپیوسته در سال وجود دارد .  علاوه بر تعطیلی های مذکر
دانش آموزان نیز تقریباً سه ماه تابستان معادل ۹۳ روز تعطیلی نیز دارند اگر تعطیلی های فصل امتحانات را نیز به آن بیفزائیم قریب ۶ ماه تعطیلی خواهند داشت . یعنی نصف سال که بیشترین روزهای تعطیلی را به خود اختصاص داده اند . به دلیل اینکه غالب دانش آموزان در سنی قرارگرفته اند که به هیچ فعالیت اقتصادی اشتغال ندارند یا حداقل فعالیت اقتصادی دارند . مسئوولیت دست اندرکاران تعلیم و تربیت اولیاء دانش آموزان به نحو صحیح را چند برابر می سازد با توجه به جمعیت دانش آموزی کشور که بالای ۳۵ درصد جمعیت کشور می باشد ، اهمیت موضوع نیز صد چندان می شود اگر معضلات موجود در جامعه و هجوم تبلیغات سوء منفی را به مسائل فوق بیفزائیم اهمیت موضوع بیش از پیش خواهد شد . لذا برای حل این موضوع و پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان به شیوه ای درست و عملی توان فوق العاده همه مسئولین کشور را می طلبد . به این لحاظ تحقیق حاضر هم خود را بر این مصروف داشته تا ضمن بررسی شیوه های موجود پر کردن اوقات فراغت ، شیوه هائی بهتر برای پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان ارائه و قدمی در جهت کمک به مسئولین را در بر دارد .
امید که دراین راه توفیق حاصل شده باشد .

تحلیل نتایج تحقیق :
فرضیه اول :
دراین فرضیه رابطه برگزاری اردوهای تابستانی توسط واحدهای آموزشی با میزان افزایش
انگیزه دانش آموزان نسبت به درس و تحصیل بررسی شده است . برای این فرضیه ۴ سئوال مطرح شده است که خلاصه آنها به شرح زیر بوده است :
۱-۱)    انتخاب براساس معدل
۲-۱)    انتخاب براساس انضباط و نظم
۳-۱)    اعزام به اماکن متبرکه و باستانی
۴-۱)    دیدار با اشخاص مهم دوستی
به سئوال اول تعداد ۹۴ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند ( ۵۱ نفر موافق و ۴۳ نفر کاملاً موافق) که قریب ۷۸ درصد پاسخ دهندگان نظر محقق را در ارتباط با تأثیر پرکردن اوقات فراغت به این شیوه ، تأئید کرده اند بنابراین می تواند یکی از راه های و شیوه های مناسب برای پر کردن درست اوقات فراغت دانش آموزان باشد . چون ضمن ایجاد جو رقابتی سالم میان دانش آموزان و ارتقاء سطح معدل ونمرات دانش آموزان ، آنها از پرداختن به امور و کارهای ناهنجار که آثار سوء اجتماعی دارند ، باز می دارد در ضمن ۱۰ نفر نیز نظری نداشته اند و تعداد ۱۶۵ نفر مخالف یا کاملاً موافق نظر محقق بود ه اند .
به سئوال دوم تعداد ۱۰۵ نفر جواب موافق با نظر محقق داده اند ( ۵۰ نفر موافق و ۵۵ نفر کاملاً موافق ) یعنی حدود ۵/۸۷ درصد موافق دیدگاه محقق بوده اند و روش پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان براساس معدل یا نمره انضباط و نظم دانش آموز را شیوه ای مناسب دانسته اند .  تعداد ۶ نفر در دین ارتباط نظری نداشته اند و ۹ نفر نظر مخالف یا کاملاً موافق داد ه اند یعنی حدود ۸۰ درصد موافق نظر محقق بوده اند که آمار بسیار خوبی است و تعداد ۱۴ نفر نظر خاصی نداشته اند و ۱۰ نفر نیز مخالف یا کاملاً مخالف
بوده اند یعنی حدود ۸ درصد . بنابراین اعزام دانش آموزان منضبط و درس خوان و کسانی که با مدرسه همکاری و مشارکت داشته اند به اماکن متبرکه و اماکن باستانی تأثیر مثبتی برانگیزه دانش آموزان خواهد داشت بنابراین شیوه ای خوب برای پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان است .
به سئوال چهارم تعداد ۸۰ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۶۷ درصد پاسخگویان موافق نظر محقق در ارتباط با تأثیر اعزام دانش آموزان برای دیدار اشخاص دولتی و کشوری ، داشته اند و ۲۷ نفر نظری خاصی نداشته اند و ۱۳ نفر نیز مخالف یا کاملاً مخالف بوده اند .

فرضیه دوم :
در فرضیه دوم رابطه میان برگزاری کلاس های فوق برنامه در طی سال تحصیلی و میزان انگیزه دانش آموزان بررسی شده است دراین فرضیه ۴ سئوال مطرح شده است که خلاصه آنها به شرح ذیل است .
۱-۱)    کلاس های آموزشی و سرگرمی
۲-۲)    کلاس های کامپیوتر و …
۳-۲)    کلاس های احکام ، قرآن و …
۴-۲)    کلاس های مهارت فردی و بدن سازی و …
به سئوال اول تعداد ۹۴ نفر پاسخ موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۷۸ درصد که بیانگر این است که ۷۸  درصد پاسخ گویان نظری موافق یا نظر محقق در ارتباط با برگزاری کلاس های آموزشی و سرگرمی مانند هنر ، خط و نقاشی و طراحی و غیره
داشته اند . تعداد ۱۶ نفر نظر خاصی نداشته اند و ۱۰ نفر کاملاً مخالف بوده اند که در حقیقت حدود ۸%  مخالف نظر محقق بوده اند .
به سئوال دوم تعداد ۹۹ نفر پاسخ کاملاً موافق یا موافق داده اند یعنی حدود ۵/۸۲% موافق نظر محقق در ارتباط با برگزاری کلاس های آموزشی کامپیوتر و بازی  های
 رایانه ای و غیره بوده اند و تعداد ۱۵ نفر نظری نداشته اند و تعداد ۶ نفر موافق نظر محقق بود ه اند که درصد پائینی است . ( ۵ درصد)
به سئوال سوم تعداد ۱۰۳ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داد ه اند یعنی حدود ۸۶ درصد موافق نظر محقق در ارتباط با برگزاری کلاس های آموزش قرآن ، احکام ، مسائل دینی ومذهبی و امثالهم ، داشته اند و تعداد ۱۰ نفر نظری نداشته اند و ۸ نفر مخالف یا کاملاً مخالف بوده اند یعنی حدود ۷ درصد .
به سئوال چهارم تعداد ۹۳ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی ۵/۷۷% پاسخگویان موافق نظر محقق در ارتباط با تأثیر برگزاری کلاس های مهارت فردی بر روی انگیزه دانش آموزان است به درس و تحصیلی بوده اند و ۱۵ نفر نظری نداشته اند و ۱۲ نفر مخالف یا کاملاً مخالف بوده اند .

فرضیه سوم :
در فرضیه سوم رابطه میان مشارکت دانش آموزان وانگیزه آنان به درس مورد بررسی قرارگرفته است . برای این فرضیه ۵ مورد به شرح زیر مطرح و بررسی شده است :
۱-۲)    مشارکت برگزاری مراسم صبحگاهی و ظهرگاهی
۲-۳)    مشورت با دانش آموزان درانجام بعضی از امور مدارس
۳-۳)    انتخاب بعضی دانش آموزان به عنوان شوریا مدرسه و نظرخواهی از آنان
۴-۳)    همکاری نزدیک عوامل اجرائی مدرسه با دانش آموزان و نظرخواهی از آنان
۵-۳)    مشارکت دانش آموزان در تصمیم گیری ها
به سئوال اول تعداد ۸۵ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۷۱% پاسخگویان نظر موافق نظر محقق در ارتباط با تأثیر مشارکت دانش آموزان در برگزاری مراسم صبحگاهی و ظهرگاهی در انگیزه آنان نسبت به امر درص و تحصیل ، داشته اند وتعداد ۲۱ نفر نظر خاص نداشته اند و تعداد ۱۴ نفر نظری مخالف یا کاملاً مخالف داشته اند یعنی حدود ۱۲% به سئوال دوم تعداد ۹۴ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی ۷۸% پاسخ گویان موافق نظر محقق درارتباط با مشورت با دانش آموزان در انجام بعضی از امور مدارس بوده اند و تعداد ۱۳ نفر نظر خاصی نداشته اند و ۱۴ نفر ( حدود ۱۱%) نظری مخالف نظر محقق داشته اند .
به سئوال سوم : تعداد ۸۷ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۵/۷۲% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق در ارتباط با انتخاب بعضی دانش آموزان به عنوان اعضای شورای دانش آموزان استفاده از نظرات آنان به عنوان نمایندگان دانش آموزان داشته اند و تعداد ۱۳ نفر نظری نداشته اند و ۲۰ نفر مخالف بوده اند ( حدود ۱۷% )
به سئوال چهارم تعداد ۹۲ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۷۷% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق داشته اند درارتباط با همکاری نزدیک ، دوستانه و صمیمی عوامل اجرائی مدرسه شامل مدیر ، معاونین ، مدیر دروس و مشاوره مدرسه با دانش آموزان و نظر خواهی از آنان داشته اند و تعداد ۱۴ نفر نظری مخالف داشته اند یعنی حدود ۱۲% به سئوال پنجم تعداد ۹۶ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدئود ۸۰% پاسخگویان نظری موافق با نظر محقق در ارتباط با مشارکت دانش آموزان در تصمیم گیری  های مدرسه ، داشته اند و در ۱۰ نفر نظری نداشته اند و ۱۴ نفر نظر مخالف ابزار داشته اند یعنی حدود ۱۲% .

فرضیه چهارم :
در فرضیه چهارم محقق به بررسی رابطه میان به کارگیری شیوه های درست پر کردن اوقات فراغت و انگیزه دانش آموزان نسبت به امور تحصیل و درس پرداخته است . برای این فرضیه نیز ۵ سئوال به شرح زیر مطرح گردیده است :
۱-۴)    نظر خواهی از دانش آموزان نسبت به شیوه های مناسب پر کردن اوقات فراغت
۲-۴)    استفاده از نظرات دانش آموزان
۳-۴)    بخش برنامه های متنوع و گوناگون از صدا و سیما و نوارهای ویدئوئی و …
۴-۴)    به کارگیری شیوه های برای پر کردن اوقات فراغت در تابستان
۵-۴)    هماهنگی بین دستگاه های ذیربط
به سئوال اول تعداد ۸۹ نفر جواب موافق یا کاملاً  موافق داده اند و یعنی حدود ۷۴% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق در ارتباط با نظر خواهی از دانش آموزان برای بکارگیری شیوه های درست پر کردن اوقات فراغت و عمل به نظرات آنان ، داشته اند و تعداد ۲۱ نفر نظری نداشته اند و ۱۰ نفر نیز نظر مخالف داشته اند یعنی ۵/۸% .
به سئوال دوم تعداد ۱۰۰ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود ۸۳% پاسخگویان نظری موافق داشته اند نظر محقق در ارتباط با حضور اولیای دانش آموزان در مدرسه و نظرخواهی از آنان و مشارکت آنان در این زمینه ، داشته اند و تعداد ۱۰ نفر نظری نداشته اند و ۱۰ نفر نیز نظری مخالف نظر محقق داشته اند یعنی ۳/۸% .
به سئوال سوم تعداد ۹۰ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی ۷۵% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق در ارتباط با پخش برنامه های متنوع از صدا و سیما و توزیع نوارهای ویدئوئی مرتباط با درس و یا غیر مربوط با درس برای پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان ، داشته اند و تعداد ۱۳ نفر نظری نداشته اند و ۱۷ نفر مخالف بوده اند یعنی حدود ۱۴% .
به سئوال چهارم تعداد ۱۰۴ نفر جواب موافق یا کاملاً موافق داده اند یعنی حدود  87% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق در ارتباط با تأثیر مثبت بر کردن مناسب اوقات فراغت دانش آموزان در فصل تابستان در کاهش بزهکاری ها ، ناهنجاری های اجتماعی و ایجاد انگیزه در دانش آموزان ، داشته اند و ۸ نفر نظری نداشته اند و ۸ نفر مخالف
بوده اند یعنی حدود ۷%
به سئوال پنجم ۹۸ نفر جواب موافق یا کاملاً  موافق داده اند یعنی حدود ۸۲% پاسخگویان نظری موافق نظر محقق در ارتباط با هماهنگی میان دستگاهها و سازمان های ذیربط و دخیل در پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان ، داشته اند و ۱۴ نفر نظری ابراز نکرده اند و ۸ نفر مخالف نظر محقق بوده اند یعنی حدود ۷% با بررسی کلیه نتایج به دست آمده از سئوالات تحقیق نتنایج زیر از تحقیق حاضر به دست آمده است :
۱-    فرضیه اول :
بالطبع اطمینان ۹۵% مورد تأئید و پذیرش واقع شده است یعنی بین برگزاری اردوهای تابستانی برای دانش آموزان بر اساس شاخص های ذکر شود سئوالات مربوط به فرضیه اول وایجاد انگیزه در آنان برای پرداختن به امر درس و تحصیلی وجود داشته است بنابراین فرض H1 تأئید و فرض H0 رد شده ، شدت همبستگی ۳۶% و میزان همبستگی ۶۰% .
۲-    فرضیه دوم :
بالطبع اطمینان ۹۵% مورد تأئید قرارنگرفته است یعنی فرض محقق دان بر ارتباط میان برگزاری کلاس های فوق برنامه در طول سال تحصیلی و انگیزه لازم در آنان نسبت به درس ، تأئید نگردیده است . بنابراین H1 رد و H0 تأئید می شود .
میزان همبستگی پائین بوده ( حدود ۱۳%) و شدت همبستگی نیز پائین است (حدود ۱۲%)
۱-    فرضیه سوم :
بالطبع اطمینان ۹۵% نیز مورد تأئید قرارنگرفته است . یعنی فرض محقق مبنی بر وجود رابطه معنی دار میان مشارکت دانش آموزان در امور مدارس اندازه آنان نسبت به درس و تحصیل ، تأئید نشده است بنابراین فرض H1 رد و H0 تأئید می گردد میزان همبستگی حدود ۱۸% و شدت همبستگی ۳% است .
۱-    فرضیه چهارم :
بالطبع اطمینان ۹۵% مورد تأئید قرارگرفته است یعنی فرض محقق دان بر وجود رابطه معنی دار میان به کارگیری شیوه های درست برای پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان و انگیزه آنان نسبت به درس و تحصیل مورد تأئید و پذیرش واقع می شود . میزان همبستگی حدود ۵۷% و شدت همبستگی حدود ۳۳% است .

پیشنهادات :
برای پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان شیوه های زیر پیشنهاد می گردد امید که مفید فایده واقع گردد .
۱-    انتخاب دانش آموزان منضبط و با اخلاق و دسخوان و دارای معدل بالا و اعزام آنان به سفرهای زیارتی و سیاحتی و تفریحی ، علمی و … این کار ضمن ایجاد انگیزه در دانش آموزان اعزام شده به ارود یا سفر نوعی جو رقابتی سالم میان بقیه دانش آموزان به وجود می آورد .
۲-    برگزاری کلاس های آموزشی ( کامپیوتر ، هنر ، خط و نقاشی و احکام و غیره ) در طی سال تحصیلی و تابستان . این کار ضمن پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان عامل مهمی در کاهش بزهکاری های اجتماعی است و در ضمن دانش آموزان مهارت هائی نیز کسب می کنند و می تواند در صورت کسب موفقیت در ادامه تحصیلی وارد بازار کار شده واز مهارت تحصیلی استفاده لازم را ببرند بدون اینکه نیاز به این باشد که سالهائی از عمر خویش را صرف یادگیری این علوم و فنون وهنرها کرده باشد .
۳-    مشارکت فعال دانش آموزان در امور مدارس و استفاده از نظرات آنان در صورتی که نظرات خوبی باشد .
۴-    استفاده از نظرات اولیای دانش آموزان در جهت پرکردن مناسب اوقات فراغت دانش آموزان .
۵-    گنجاندن درست مهارت مثل کامپیوتر ، حسابداری و دروس عملی در میان دروس طی یکسال تحصیلی وکاستن از دروس نظری و تئوریک .
۶-    استفاده بیشتر از آزمایشگاه های زبان ، شیمی ، فیزیک و غیره برای ایجاد رغابت و انگیزه در دانش آموزان .
۷-    شرکت در مراسم های دینی و مذهبی و اعیاد ضمن شرکت دسته جمعی دانش آموزان به همراه اولیاء و مربیان درنماز جمعه .
۸-    کاهش و به حداقل رساندن تعطیلی های غیر ضروری و تنظیم ۳۶ ساعت کار مفید طی ۶ روز هفته برای دانش آموزان با گنجاندن دروس عملی و نظری به نسبت عادلانه و مناسب .
۹-    تشکیل اردوهای ماهانه و بردن دانش آموزان جهت زیارت قبور ائمه و اماکن متبرکه و آثار باستانی با یک برنامه ریز درست و عملی .
۱۰-    استفاده از شیوه های درست و علمی برای مصرف پتانسیل نهفته در دانش آموزان
۱۱-    تقویت پایگاه های بسیج دانش آموزی و موارد مشابه آن مثل انجمن ها وغیره .
۱۲-    دعوت از مسئولین برای ایراد سخن در جمع دانش آموزان .
۱۳-    استفاده از مشاوران برجسته و ماهر در مدارس .
۱۴-    از اهرم های بازدارنده استفاده کمتر می شود .
۱۵-    توجه به نیازهای دانش آموزان در برآوردن درحد امکان.
۱۶-    توسعه امکانات برای پاسخگوئی به نیازهای جسمی و روحی و روانی دانش آموزان
۱۷-    کاهش تعطیلات تابستانی و افزایش روزهای تحصیل و علم آموزی .
۱۸-    ایجاد و راه اندازی مراکز آموزشی مانند کانون های فرهنگی ، آموزشی ، فرهنگسراها ، پایگاههای بسیج ، مساجد و …
منابع :
۱.    شولتز دوان پی : تاریخ روان شناسی نوین . ترجمه دکتر سیف و همکاران  انتشارات سروش ۱۳۷۸
۲.    خولی امین انور : فلسفه اوقات فراغت . ترجمه قاسم کریمی – انتشارات فرایض تابستان ۱۳۷۳
۳.    یونگ ، کارل گوستاو : خاطرات ، رویاها اندیشه ها . ترجمه وجیهه حاتمی – انتشارات دانتشگاه تهران ۱۳۷۶
۴.    میتوس آندره : راز شاد زیستن ترجمه وحید افضلی راد – نشر دانا ۱۳۷۱
۵.    اردبیلی ، یوسف : اصول و فنون راهنمائی و مشاوره آموزش  و پرورش انتشارات بعثت ۱۳۷۳
۶.    حسینی ، سید مهدی : اصول و روش های راهنمائی و مشاوره انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ۱۳۷۸
۷.    شریفی ، حسن پاشا : شریفی نسترن ، روش های تحقیق درعلوم رفتاری انتشارات سخن ۱۳۸۰
۸.    شکوهی ، غلامحسین : تربیت و مراحل آن ، انتشارات آستان قدس رضوی ۱۳۶۷
۹.    صافی احمد : اصول و فنون راهنمائی و مشاوره در آمو زش و پرورش . دفتر
برنامه ریزی و تألیف کتب درسی انتشارات بعثت ۱۳۷۸
۱۰.    عصاره ، علیرضا : خانواده و ضرورت توجه به اوقات فراغت فرزندان نشریه پیوند ۱۳۷۷
۱۱.    پیوند … نشریه ماهانه آموزشی – تربیتی کد ۲۶۲-۲۶۱ تابستان ۱۳۸۰
۱۲.    مطالبی از کتب ژانوماژان : مربیان بزرگ ترجمع دکتر شکوهی انتشارات ارشد ۱۳۷۰
۱۳.    ماسن ، پاول هنری : رشد و شخصیت کودک ترجمه مهشید یاسائی نشر فرهنگ ۱۳۶۷