مقاله مراتب بهشت و حقیقت های آن

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مراتب بهشت و حقیقت های آن دارای ۲۶ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مراتب بهشت و حقیقت های آن  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مراتب بهشت و حقیقت های آن،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مراتب بهشت و حقیقت های آن :

مراتب بهشت و حقیقت های آن

از سوره هایی که ذکر آیات بهشت در آن بسیار آمده، سوره واقعه است که پس از آنکه مردم را به سه دسته: سابقون و اصحاب میمنه و اصحاب مشئمه تقسیم می کند، می فرماید:
السابقون السابقون اولئک المقربون فی جنات النعیم ثلّه من الاولین و قلیل من الاخرین:سبقت گیرندگان به اعمال صالح سبقت گیرندگان به مغفرت و رحمت هستند. آنان مقربان درگاه خدا می باشند که در بهشت های نعیم اند. جماعتی از آنها پیشینیان هستند، و گروه ک

می از پیسینیان.(واقعه ۱۰ تا ۱۴) همان طور که خواهد آمد، بهشت نعیم، بهشت ولایت است و منظور از <اولین>، امتهای گذشته، و منظور از <آخرین>، امت پیامبر آخر الزمان است. البته تعداد افراد مقرب در این امت، نسبت به امت های گذشته کم است، گرچه از جهت قوت و مقدار کمال مقدم هستند، و لیکن تعداد افراد اصحاب الیمین در این امت همانند امتهای گذشته زیاد است؛ چنان که خواهد آمد.
علی سرر موضونه متّکئین علیها متقابلین: بر روی تختهای بافته شده هستند؛ در حالی که تکیه برآنها زده اند، همه روبروی یکدیگر قرار گرفته اند. تقابل بهشتیان در جلوس و نشست، کتاب از کمال اُنس و حسن معاشرت، وصفای باطن آنهاست که هیچ گاه به پشت سر یکدگر نمی نگرند و با عیبجویی و غیبت، باطن خود را برخلاف ظاهر آلوده نمی نمایند.
یطوف علیهم و لدان مخلدون بأکواب و اباریق و کأس من معین لایصدّعون عنها و لاینزفون: پیوسته اطفال نورس گرداگرد آنان برای خدمت در گردش آیند، اطفالی که جاودانه به همان جوانی می مانند. با کوزه ها کاسه های پر از شراب معین که بیاشامند و بیارامند؛ ولی در آنان خماری و سردردی پیدا نمی شود، و هیچ گاه عقلشان از دست نمی رود.

و فاکهه مما یتخیرون و لحم طیر مما یشتهون و حور عین کامثال اللولو المکنون جزاء بماکانوا یعملون: هر نوع میوه ای که بگزینند و گوشت پرنده از هرچه بدان میل داشته باشند و حورالعین که مانند مروارید پنهان درصدف، طراوت و تازگی شان هیچ زائل نشده است؛ تمام اینها پاداشی است که براثر آنچه در دنیا به جا می آوردند، به آنها داده می شود.
لا یسمعون فیها لغوا و لاتأثیما الا قیلا سلاما سلاما: هیچ گونه سخن بیهوده و هیچ گونه سخنی که رابطه با گناه داشته باشد، نمی شنوند، مگر گفتار پی درپی سلام، سلام.
و اصحاب الیمین ما اصحاب الیمین فی سدر مخضود و طلح منضود وظل ممدود و ماء مسکوب و فاکهه کثیره لا مقطوعه و لا ممنوعه: اصحاب یمین و اهل سعادت، نمی دانی چه مقام و درجه ای دارند! در درخت سدری که خارهایش گرفته شده، و درخت موزی که میوه اش روی هم چیده شده است، و سایه کشیده و گسترده ای که هیچ کم و کوتاه نگردد، و آبی که پیوسته روان شود و ریخته گردد؛ و میوه های بسیاری که هیچ گاه مقطوع نشود و [انسان به واسطه سیری و یا دوری و یا خاری و یا مرضی از خوردن آن] ممنوع نگردد.

در <تفسیرالدّرّ المنثور> حاکم تخریج و تصحیح کرده، و بیهقی در بحث بعث از ابوامامه روایت کرده اندکه: اصحاب رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم می گفتند: ما از عرب های بدوی و سؤالاتشان استفاده می بریم. یک روزی یک اعرابی پیش آمد و به رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم گفت: <یا رسول الله! در قرآن نام درختی برده شده که اذیت می رساند و

من چنین نمی بینم که در بهشت درختی باشد که صاحبش را آزار ب

رساند!> رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم گفتند:<آن درخت کدام است؟> اعرابی گفت:<درخت سدر، چون خار دارد!>رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم گفتند: مگر خدا نمی فرماید: <فی سدر مخضود>؟ <سدری که خارش گرفته شده است.> خداوند آن را از هر خاری که دارد، پاک می کند و به جای محل هر خار، میوه ای قرار می دهد که از آن میوه هایی روییده می شود، و هر یک از آن میوه ها شکافته می شود و هفتاد رنگ از طعام پدید می آید که هیچ یک از طعامها مشابه دیگری نیست!
باید دانست که آنچه از گفتار خدا: فی سدر مخضود و طلح منضود و ظل ممدود، تا اینجا که می فرماید: فجعلناهن ابکارا ً، عُرُبا اترابا، همه متعلق به خوبان و <اصحاب یمین> است؛ و آنچه سابقا ً بیان شد از گفتار خدا که می فرماید: فی جنات النعیم تا آنجا که: الا قیلاً سلاماً سلاماً همه متعلق به <سابقون> و <مقربون> است. و با دقت در خصوصیات آن مزایا، و خصوصیات آنچه برای اصحاب یمین بیان فرموده است، اشرفیت و افضلیت <سابقین> از<اصحاب یمین> مشهود می گردد.
باید دانست که در سوره دهر نیز در باره پاداش ابرار، خداوند آیاتی را که حکایت از عظمت و مقام آنان می کند، بیان می فرماید.این سوره درباره اهل بیت رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است، و فضه خادمه را نیز فرا می گیرد. و در سوره قمر (آیه ۵۴ و ۵۵)، مقام پرهیزکاران را مقعد صدق، در نزد مالک و حکمران با اقتدار معین کرده است: ان المتقین فی جنات و نهر فی مقعد صدق عند ملیک مقتدر.
و در سوره بیّنه (آیه ۷ و ۸) آن پاداشها را که حتی شامل رضایت طرفینی است، براساس خشیت و احترام از عز جلال و مقام و موقف حضرت پروردگار معین فرموده است: ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات اولئک هم خیر البریّه; رضی الله عنهم و رضوا عنه ذلک لمن خشی ربه: آنان که ایمان آورده و کار شایسته انجام داده اند، تنها ایشان بهترین خلایق هستند. پاداش آنها در نزد پروردگارشان بهشت هایی است که از زیر درختانش رودها روان است، و ایشان در آن بهشت ها جاودانه می مانند. خدا از ایشان خشنود است و ایشان از خدا خشنودند. این است پاداش کسی که از پروردگار خود در هراس باشد.
و در آیات ۳۱ تا ۳۶ از سوره نبأ وارد است که: انّ للمتقین مفازا حدائق و اعنابا و کواعب اترابا; جزاء من ربک عطاء حسابا:[در رستاخیز] برای پرهیزگاران محل آسایش است: باغها و تاکستانها، و دختران جوان نورس، و کاسه های سرشار از باده بهشتی. در آنجا هرگز سخن بیهوده و دروغ نمی شنوند. این همه در مقام پاداش از جانب پروردگارت در محاسبه به آنان عطا می گردد.
از این آیات استفاده می شود که بهشت مقام صدق و امانت و تقوا و برداشتن گلایه از آثار و مظاهر عالم آفرینش که مخلوق خداست، و حفظ مقام جلال و عظمت حضرت ذوالجلال است. در آنجا بطلان و لغو و دروغ بی گناه نیست، و نقصان و عیب راه ندارد؛ شرابش مست می کند، ولی مست جمال و صفات و افعال خدا و سردرد نمی آورد و عقل را هم نمی برد و آن را شراب طهور گویند که در سوره دهر ذکر شده است.
غذایش سنگینی و خستگی نمی آورد، نکاحش سستی ندارد و علتش این است که در آنجا نقصان و عدم نیستی راه ندارد؛ برخلاف دنیا که لذتش و اثرش ضعیف می شود و از بین می رود که به جهت نقصان این عالم است.نقصان و عیب و مرض و مرگ و سستی و کژی و کاستی این عالم، معلول سنگینی و ثقل ماده است؛ ولی در قیامت ماده ثقل ندارد و تمام

جهات نعمت و لذت متراکماً موجود است، و آثار و خواص ماده در کار نیست؛ بنابراین لذتش پیوسته است و دگرگونی و خرابی و تشویش در آن راه ندارد.
در حدیث است که اهل بهشت جملگی جوان نورس هستند؛ گرچه پیران فرتوت باشند که از دنیا رفته اند و با کمر خمیده و چشمان در هم هشته و گوش سنگی

ن؛ ولی در بهشت همگی به صورت جوان نورس که هنوز بر عارضش خط سبزی کشیده نشده است، می باشند . در روایت است که روزی رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم که در اوصاف بهشت و نعمت های جاودانی آن بیاناتی داشتند، از روی شوخی به پیرزنی که در خدمتش بود، فرمود: <پیرزنها به بهشت وارد نمی شوند.> پیرزن شروع کرد به گریستن. حضرت فرمود: <گریه مکن، همگی به صورت دختران جوان و با طراوت و استقامت وارد می شوند، خداوند آنان را بدین صورت محشورمی کند و سپس داخل بهشت می فرماید.>

مراتب بهشت از زبان قرآن
قرآن کریم در بسیاری از آیات خود تصویری از ویژگی‏های بهشت و اوصاف زندگی بهشتیان ارائه می‏دهد که مطالعه در این آیات ـ که در جای‏جای آنها خداوند موءمنان پرهیزکار را به چنین پاداشی بشارت می‏دهد ـ علاوه بر نمودار ساختن هدف باری‏تعالی از خلقت و دوستی بیکرانش نسبت به انسان، می‏تواند موجب انگیزه در انتخاب راهی باشد که انسان هماره و به‏طور فطری در پی آن بوده است. هم‏چنین درک درست این آیات می‏تواند راهنمایی باشد که پیش از مرگ نیز انسان را از یک زندگی بهشتی بهره‏مند نماید. در نوشته‏ای که هم‏اینک پیش روی خوانندگان گرامی است نام‏های بهشت و مراتب مختلف آن در قرآن مورد بررسی قرار گرفته و نکته‏هایی درباره این نام‏گذاری‏ها بیان شده است.
بهشت موعود دارای مراتب و درجاتی مانند جنت نعیم، مأوا، عدن و فردوس است ولی علاوه بر مراتب، اوصاف و القابی کلی دارد که جا دارد قبل از ورود به این مراتب با بعضی از آن اوصاف مثل دارالسلام، دارالارث، دارالرضا، دارالمقام و فوز عظیم آشنا شویم.

دارالسلام
در قرآن آیات بسیاری بر وجود نعمت‏های مادی تصریح دارد که نقطه شروع آن نعمت‏ها، صحرای محشر است که از آنجا بهشتیان به دارالسلام که یکی از القاب بهشت ا

ست خوانده می‏شوند: و الله یدعوا الی دارالسلام و یهدی من یشاء الی صراط مستقیم (یونس، آیه ۲۵). دارالسلام نمایانگر محیطی آرام و امن است که سراسر صفا و صمیمیت بوده و صلح و آرامش در آن موج می‏زند. این رستگاران با هدایت نوری که جلو روی آنها می‏درخشد و مسیر را برای آنها روشن می‏کند به سوی بهشت می‏شتابند و در همان حال بشارتِ بهشت‏هایی به آنها داده می‏شود که از زیر درختانش نهرها جاری است یوم‏تری الموءمنین و الموءمنات

یسعی نورهم بین أیدیهم و بأیمانهم بشریکم الیوم جنات تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ذلک هو الفوز العظیم: (حدید، آیه ۱۲) و آثار بشارت که حاکی از مسرت باطنی آنهاست در چهره‏های آنها کاملاً نمایان است وجوه یومئذ ناعمه لسعیها راضیه (غاشیه، آیات ۸و۹). در مدخل بهشت، فرشتگان نگهبان با پیام ادخلوها بسلام آمنین (حجر، آیه ۴۶) به آنها خوش‏آمد می‏گویند و آرامشی کامل را که نمایانگر خروج هرگونه کینه و کدورتی از سینه‏های آنهاست به آنها بشارت می‏دهند و نزعنا ما فی صدورهم من غل اخواناً (حجر، آیه ۴۷). نکته لطیف این که کلمه نزع از معنای خاصی برخوردار است و آن این است که چنان از دل‏های آنان غل و غش و کینه و کدورت را بیرون می‏کشیم که گویی هرگز آلودگی و کدورتی نداشته‏اند.
دارالارث
«بهشت را به پرهیزگاران به ارث می‏دهند»: تلک الجنه التی نورث من عبادنا من کان تقیّاً (مریم، آیه ۶۳). ارث در دنیا مالی است که بدون هیچ رنج و زحمتی به دست می‏آید و در مالکیت آن هیچ جای شک و شبهه نیست ولی بهشت، ارثی است که موءمنان در مقابل اعمال صالحی که در دنیا انجام داده‏اند از آن بهره‏مند می‏شوند.
دارالرضا
بهشت، عالم تجرد و اطلاق است و برای موءمنان به مجرد درخواست باطنی و مشیت درونی هرچه بخواهند موجود می‏شود لهم ما یشآءون عند ربهم (شوری، آیه ۲۲). در حقیقت اراده انسان در بهشت مظهر اراده الهی شده و معدومات را لباس وجود می‏پوشاند بنابراین همه‏چیز برای او مهیاست و به رضایت کامل می‏رسد. از طرفی راه‏یافتن به بهشت، نتیجه اطاعت و رسیدن بنده به مقام عبودیت است و از آنجا که رسیدن به مقام عبودیت هدف خداوند از خلقت انسان است، رضای الهی را به دنبال دارد، یعنی بهشت دارالرضاست چون خداوند از بنده، راضی و بنده از خداوند راضی است: رضی‏الله عنهم و رضوا عنه (مائده، آیه ۱۱۹).
دارالمقام
بهشت، دارالمقام یا دارالخلد است و این وصف، بیانگر این نکته است که رستگاران بهشتی برای همیشه در آنجا مخلدند چون بهشت جایگاهی است که کسی از آن بیرون نمی‏رود و به مکان دیگری کوچ نمی‏کند و هیچ‏گونه رنج و مشقتی به او نمی‏رسد و از همین‏روست که بهشتیان زبان به حمد و ستایش حق می‏گشایند و شکرگزار خداوندی می‏شوند که هرگونه حزنی را از آنها برطرف کرده است: و قالوا الحمدالله الذی أذهب عنّا الحزن ان ربنا لغفور شکور، الذی احلّنا دارالمقامه من فضله لا یمسنا فیها نصب و لا یمسنا فیها لغوب (فاطر، آیات ۳۵ و ۳۴). مسئله خلود در بسیاری از آیات مربوط به بهشت و جهنم آورده شده و این سوءال را در ذهن مطرح می‏کند که

با آن که عمر انسان محدود است و میزان اعمال و فعالیت انسان نیز محدود، پس انسان چگونه در بهشت مخلّد است؟ پاسخ این است که انسان موءمن اگر در دنیا هم مخلد بود همیشه با همین خصوصیات زندگی می‏کرد. سوءال دیگر این‏که آیه تخلید حتی در نعمت، خسته‏کننده نیست؟ در پاسخ باید گفت، عالم آخرت متنوع است و انسان بهشتی، پویاست

نه ایستا زیرا دائماً در معرض تجلیات گوناگون قرار دارد، از تجلیات مادی به رضوان الهی صعود می‏کند و در فضای ربوبیت حق به تماشای آفرینش می‏نشیند بنابراین بهشت جایگاهِ ماندگارِ متنوع است.
نکته دیگر این‏که انسان بُعدی جاودانه دارد که جز به جاودانگی قانع نمی‏شود چون انسان در ساحت جسم و نفس محدود و در ساحت روح، نامحدود است زیرا روح از عالم خلق نیست بلکه از عالم امر است. قل الروح من امر ربی (اسری، آیه ۸۵) و عالم امر آغاز و انجام ندارد.
فوز عظیم
بهشت “فوز عظیم” است یعنی جامع بین نعمت‏های مادی و معنوی است و مژده‏ای است به موءمنان به جهت معامله‏ای که با خدا کرده‏اند و نشان‏دهنده این است که خداوند، تنها خریدار مال و جان موءمنان است: فاستبشروا ببیعکم الذی بایعتم به و ذلک هو الفوز العظیم (توبه، آیه ۱۱۱).
مراتب بهشت
اولین مرتبه از مراتب بهشت جنت نعیم است که همان بهشت افعال است. پوینده راه حق در این بهشت با نعمت‏هایی چنان وسیع روبه‏رو می‏شود که در تصور نمی‏گنجد: فیها تشتهیه الانفس و تلذ الاعین (زخرف، آیه ۷۱). توضیح این

‏که واژه نعیم هفده بار در قرآن کریم آورده شده که همه درباره نعمت‏های عظیم بهشت است، غیر از آیه لتسئلن یومئذٍ عن النعیم (تکاثر، آیه ۸) که همه مفسران بر این عقیده‏اند که منظور از نعیم در آیه مذکور، نعمت ولایت است. چون مراد از نعیم، مطلق نعمت‏هاست که خداوند به انسان ارزانی فرموده و مسلماً نعمت ولایت اهل بیت (ع) ارزنده‏ترین مصادیق نعمت است چون با راهنمایی آنهاست که نعمت‏

ها هرکدام در جای خود به کار گرفته شده و شکر آن گزارده می‏شود. معصومین(ع) واسطه فیض خالق به مخلوق هستند بنابراین هر انسانی در برابر این نعمت عظیم مورد سوءال قرار خواهد گرفت.
جنت مأوا
جنت مأوا مرتبه دیگری از بهشت است که با تمام نعمت‏ها و بر کاتش نخستین وسیله پذیرایی از میهمانان الهی است: أما الذین ءامنوا و عملوا الصالحات فلهم جنات المأوی نزلاً بما کانوا یعملون (سجده، آیه ۱۹) زیرا کلمه نُزُل به معنای نخستین چیزی است که با آن از مهمان پذیرایی می‏کنند و تقدم کلمه لهم بر جنات المأوی نیز اشاره دارد به این‏که خداوند این باغ‏های بهشت را مخصوص بهشتیان قرار داده و عاریتی نیست و احتمال زوال نعمت‏ها هرگز آرامش فکر آنها را برهم نمی‏زند.
جنت عدن
جنات عدن از عالی‏ترین مراتب بهشت است و با توجه به معنای لغوی کلمه عدن، این مکان، در وسط و متن بهشت قرار دارد. فرشتگان از هر دری برای تهنیت وارد شده و به جهت صبر و استقامتی که رستگاران بهشتی از خود نشان داده‏اند سرانجامِ زیبا و نیکویی را به آنها بشارت می‏دهند و هریک از نزدیکان آنها را که شایسته باشند با آنها وارد بهشت می‏کنند: جنات عدن یدخلونها و من صلح من ءابائهم و أزواجهم و ذریاتهم والملائکه یدخلون علیهم من کل باب، سلام علیکم بما صبرتم فنعم عقبی‏الدار (رعد، آیات ۲۳ و ۲۴). آیه اشاره دارد به این‏که افراد صالح یک خانواده در بهشت نیز در کنار یکدیگرند و از مصاحبت یکدیگر لذّت می‏برند. با توجه به این‏که ذکر عنوان بعضی از افراد خانواده مثل پدر، همسر و فرزند دلالت بر خصوصیتی ندارد و شامل همه افراد خانواده می‏شود، عدم ذکر نام مادر به جهت آوردن کلمه ازاج است که پدر و مادر هردو را شامل می‏شود. هم‏چنان که برادران و خواهران و عموها و دایی‏ها و اولاد آنها هم در واقع ذریه‏های پدران‏اند که کلمه آبائهم شامل آنها می‏شود.
یکی از امتیازات قرآن کریم بیان پرمحتواترین مطالب در کوتاه‏ترین کلمات است که یکی از آن کلمات سلام است. سلام یکی از نام‏های خداوند و تهنیت خداوند بر پیامبران است: سلام علی نوح فی‏العالمین (صافات، آیه ۷۹) سلام علی موسی و هارون (صافات، آیه ۱۲۰). سلام، تبریک الهی بر بهشتیان است، سلام، زمزمه فرشتگان است، سلام، کلام بین‏المللی تمام مسلمانان است، سلام، پیامی است که سلامتی، احترام، دعا و امنیت را به ارمغان می‏آورد.
نکته بسیار جالب آیه که جمله بما صبرتم به آن اشاره دارد این است که در نظام الهی همه‏چیز حتی به کاربردن کلمات، بر مبنای ایمان و عمل صالح است. چنانچه سلام فرشتگان نیز به جهت صبری است که اهل ایمان در مصیبت و معصیت و طاعت کرده‏اند.
جنت فردوس
فردوس بالاترین مراتب بهشت

است. این کلمه دوباره در قرآن

کریم آورده شده و وسعت نعمت‏های بهشتی را نشان می‏دهد و چنین به نظر می‏رسد که مقامی فوق بهشت و جهنم و ثواب و عقاب است زیرا با وجود این‏که تمام مراتب و درجات عالم ملکوت چه نعمت‏های مادی و چه نعمت‏های معنوی مطلق و غیر مشوب به نواقص هستند ولی خداوند متعال برای بعضی از بندگان خاص خود نعمت‏هایی را مخفی نگه داشته که از سعه افهام نفوس و ادراک اذهان خارج است چنان‏چه در روایت صحیح از رسول خدا(ص) وارد شده است که: ” خداوند فرمود: من برای بندگان صالح خود چیزهایی را مهیّا کرده‏ام که هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر هیچ دلی خطور نکرده است، از این نعیم بهشتی که من شما را آگاه کرده‏ام سخن نگویید و دست از کنجکاوی بردارید و اگر می‏خواهید اجمالاً در این ارتباط چیزی بدانید، این آیه را قرائت کنید: فلا تعلم نفس ما أخفی لهم من قرّه أعین (سجده، آیه ۱۷). (تفسیر مجمع‏البیان، الشیخ ابی علی‏الفضل بن حسن‏الطبرسی طبع صیدا، ج۴، ص۳۳). این روایت را بخاری و مسلم هر دو بیان کرده‏اند.
در سیر مواهب و نعمت‏های بهشت به اینجا می‏رسیم که فردوس بهترین و برترین مراتب بهشت است و با این‏که طبع تحول‏طلب انسان دائماً تقاضای دگرگونی و تنوع می‏کند ساکنان فردوس هرگز تقاضای نقل مکان و تحول نخواهند کرد: ان‏الذین ءامنوا و عملوا الصالحات کانت لهم جنات الفردوس نزلاً. خالدین فیها لا یبغون عنها حولاً (کهف، آیات ۱۰۷ و ۱۰۸).
یکی دیگر از مراتب والای بهشت که آیات مبارکه به تصریح بیان می‏کند غرفه‏های آن است. غرفه در لغت به اتاق فوقانی گویند که بر روی اتاق‏های دیگر ساخته شده است و محل عالی و مرتفع از خانه و قصر است و در روایات نیز کنایه از درجه عالی در بهشت است که به افراد خاصی عنایت می‏شود: لکن‏الذین اتقوا ربهم لهم غرف من فوقها غرف مبنیه تجری من تحتها الانهار وعدالله لایخلف‏الله المیعاد (زمر، آیه ۲۰). غرفه‏های بهشت هم از نظر جایگاه و هم از نظر پایگاه در اعلی مراتب بهشت است زیرا اهل تقوا از نظر جایگاه در عمارات بلندی که به اطراف اشراف دارد، قرار دارند و از نظر پایگاه نیز در مقام والایی قرار دارند.

حقیقت بهشت
حقیقت بهشت تجلّى رحمت و مغفرت خداست و جهنم ت

جلّى غضب و لعنت خداست. توضیح مطلب اینکه؛
اولاً گاهى این چنین گمان مى‏شود که «بهشت» و «جهنم» دو موضوع جداگانه بوده، مستقلاً مطرح است. امّا این پندارى بیش نیست؛ بلکه حقیقت آن است که بهشت و جهنم، جدا از مسأله لقاى پروردگار نمى‏باشد.
به عبارت دیگر، بهشت و بهشت‏ها و جهنم و جهنم‏ها مقصد و مقصود، در سیر و حرکت نیستند و حرکت‏ها به سوى پروردگار و منتهى به لقاى پروردگار است؛ نه ای

نکه حرکت‏ها به سوى بهشت‏ها و جهنم‏ها باشد و به آنها منتهى گردد.
هر حرکتى در نهایت به مبدأ متعال منتهى مى‏گردد و بهشت‏ها و جهنم‏ها، از آثار چگونگى لقاءها و رسیدن‏ها است؛ یعنى، بهشت و بهشت‏ها، از آثار و لوازم لقاى حضرت حق با «اسماى رحمت و مغفرت» و جهنم و جهنم‏ها هم از آثار و تبعات لقاىِ پروردگار با «اسماى غضب و سخط» است.
ثانیاً براى روشن شدن حقیقت بهشت و جهنم لازم است، به صورت مقدمه، مطالبى را در حقایق اسماى ربوبى مطرح کنیم تا معناى آنکه بهشت از آثار «لقاى حضرت حق با اسماى رحمت» و جهنم از آثار «لقاى پروردگار با اسماى غضب» بوده، درست تحلیل و تفهیم شود.
«اسماى حسنى» یک سلسله عناوین محض و اعتبارى نیست؛ بلکه آنها منشأ آثارند و اصولاً هر وجودى و هر موجودى در دنیا و نظام‏هاى دیگر و عوالم برتر و حتى آخرت، از آثار اسماى حسنى‏ است.
عوالم وجود، همه جلوه‏هاى اسما بوده، هر اسمى آثار خاص خود را دارد و در مراتب مختلف تجلى مى‏کند. به بیان دیگر، ذات مقدس حق در مقام ربوبیت موجودات، هر موجودى را، با اسم و صفت خاص ربوبیت مى‏کند. اسم «رب» داراى شاخه‏ها و انشعاباتى است و در واقع اسماى حسنى‏ شاخه‏هاى اسم «ربّ»اند: ربّ رزاق، ربّ مصوّر، ربّ قدیر، ربّ علیم، ربّ هادى، ربّ غفور، ربّ منتقم، ربّ شدید العقاب و ; .
خداوند متعال در مقام ربوبیت، داراى اسما و صفات مختلف بوده، همه را با این اسماى گوناگون تربیت مى‏کند؛ مثلاً در مقام ربوبیتش به شیطان با «منتقم» و «شدیدالعذاب» تجلّى مى‏کند و به حضرت رسول‏اکرم(ص) با «هادى»، «رحیم» و «غفور» تجلى مى‏کند.
گیاهى که صورت و شکلى به خود مى‏گیرد، با اسم «مصوّر» پیش مى‏آید و هنگامى که خاک را مى‏شکافد و بیرون مى‏آید، با ربّ «خالق» پیش مى‏آید. به هر صورت، هر موجودى در این نظام هستى، با عوالم گوناگون خود و با موجودات متفاوت – که در درون خود دارد – در مقام ربوبیّت با اسمى از اسماى حسناى الهى، در ارتباط است.
آدمى اگر در مقام طاعت خداوند باشد، با ربّ «هادى» روبه‏رو است و خداوند با این اسم او را ربوبیت مى‏کند؛ امّا اگر انسان در مقام طغیان و مخالفت با حضرت حق باشد، ربّى که او را تربیت مى‏کند، ربّ «هادى» نخواهد بود؛ بلکه ربّ «منتقم» و «شدید العذاب» خواهد بود.
نتیجه آنکه، هر کسى از مسیر خود با اسمى از اسماى ربوبى در ارتباط است و از این رو، من و شما لحظه به لحظه با صفت و اسم خاصى از خداوند متعال، با او در ارتباط هستیم و به همین دلیل است که خداوند با لحن خاصى گفته است که از مقام ربوبیّت بترسید: (مَنْ خافَ مَقامَ رَبّهِ)؛نگاه کنید به: الرحمن (۵۵)، آیه ۴۶ و نازعات (۷۹)، آیه ۴۰

به هر روى، تمام هستى و از جمله انسان لحظه به لحظه با «ربّ» با چهره‏هاى مختلف در ارتباط است و هر یک از اسماى حسنى، انسان را بسته به نوع عمل، فکر، صفت و اخلاق، ربوبیت مى‏کند.
در حقیقت این انسان است که با انتخاب مسیر، راه، عملکرد و مقصد، خود را در تحت یکى از اسماى ربوى مى‏اندازد، چرا که اسماى الهى، واسطه‏هاى فیض بوده و کل وجود و هستى به آنها منتهى مى‏شود و از آنها نشأت مى‏گیرد.
اگر به دقت به اطراف و جوانب وجود نگاه کنیم، همه جا آثار و جلوه‏هاى اسماء را خواهیم یافت: «وَ بَأَسْمائِکَ الّتى‏ مَلَأَتْ اَرْکانَ کُلِّ شَىْ»؛دعاى کمیل. «[ باراله

ا! به درستى من مى‏خواهم از تو ]به نام‏هایت و به اسمائت که ارکان هر چیز را پر کرده است».
آیا روبه رو شدن با اسماى ربوبى، آثار دارد یا خیر؟ قطعاً اثر دارد، اینکه انسان در دعاهاى خود و در خواسته‏هایش و در هر نیازى، به اسم متناسب با آن احتیاج متوجه گشته، خداى متعال را با همان اسم مى‏خواند؛ دلالت بر همین حقیقت دارد که: گویا آدمى به طور فطرى متوجه همین واقعیت است که هر چیزى متأثر از اسمى از اسماى خدا است.
شخصى که مریض است، به اسم «شافى» متوجه مى‏شود و شفاى خود را از خداوند متعال با این اسم مى‏خواهد؛ چرا که شفا را اثر این اسم مى‏داند. کسى که رزق و وسعت رزق مى‏طلبد، به اسم «خیرالرازقین» توجه دارد. فردى که مغفرت مى‏خواهد، با اسم «غفور»؛ کسى که نصرت مى‏خواهد با اسم «نصیر» و «ناصر»؛ کسى که هدایت مى‏طلبد، به اسم «هادى»؛ محفوظ ماندن از خطرات را مى‏خواهد، به اسم «حافظ» و «حفیظ» و کسى که روشنایى باطن مى‏خواهد، به اسم «نور» متوجه مى‏گردد و خداى سبحان را با آن مى‏خواند، چرا که هر یک از اینها را آثار اسماى ربوبى مى‏داند.
از صفت و زنام چه زاید خیال و آن خیالش هست دلال وصال‏
دیده‏اى دلال بى مدلول هیچ تا نباشد جاده نبود غول هیچ‏
هیچ نامى بى‏حقیقت دیده‏اى یا زگاف و لام گل، گل چیده‏اى‏
اسم خواندى رومسمّا را بجو مه به بالا دان نه اندر آب جو
مثنوى معنوى، دفتر اول، ابیات ۳۴۵۴ – ۳۴۵۷
با توجه به توضیحات بالا، مشخص مى‏گردد که بهشت‏ها، از آثار و جلوه‏هاى اسماى «رحمت» بوده و جهنم‏ها هم از آثار «غضب و سخط» است؛ چرا که وقتى همه وجود و همه عوالم هستى، از آثار و مظاهر اسماى حسناى الهى باشد، قهراً بهشت و جهنم نیز به عنوان نظام و عالم خاصى از وجود، از این حقیقت مستثنا نیست. حال براى روشن شدن اینکه بهشت‏ها و جهنم‏ها، از آثار اسماى «رحمت» و «غضب» حضرت حق است، به بعضى از آیات قرآنى اشاره مى‏کنیم.

«و اطاعت کنید خدا و رسول او را شاید مشمول رحمت شوید و سرعت و شتاب کنید، به سوى مغفرتى از پروردگارتان و بهشتى که پهنایش به قدر آسمان‏ها و زمین است و براى پرهیزکاران آماده شده است».
این آیات، انتهاى سیر و حرکت اطاعت‏کنندگان از خدا و رسول را، رحمت حق و رسیدن به رحمت او و لقاى او با اسماى «رحمت» مى‏داند (لعلکم ترحمون) و نیز دست

ور مى‏دهد که به سوى مغفرت و غفران الهى، شتاب کنید و بکوشید که با غفران او مواجه گشته و به مغفرت او برسید؛ یعنى، او را با اسم «غفور» ملاقات کنید که از آثار این لقا، بهشت است با آن خصوصیات که در ادامه آیه فرموده است.

«اى مردم: حقیقت این است که براى شما از جانب پروردگارتان برهانى آمده و ما به طرف شما نور روشنگرى را فروفرستاده‏ایم و امّا آنانى که به خداى متعال ایمان آورده و به این [ برهان و نور الهى ]تمسّک جستند، به زودى خداوند آنان را در جوار رحمت فضل خاص خویش داخل کرده، ایشان را به سوى خود، به راهى راست [ که به سوى او نزدیک‏تر مى‏کند ]هدایت کند».
این آیات به روشنى گویاى این حقیقت است که خداوند متعال، مؤمنان و پیروان قرآن و رسول اکرم(ص) را به زودى در رحمت و فضل خود داخل مى‏گرداند؛ به این معنا که به لقاى او با اسماى رحمت و فضل رسیده، در عالمى که جلوه‏گاه رحمت و فضل او است، وارد مى‏شوند. این تعبیر بیانگر این است که لقاى خداوند با اسماى رحمت، ورود به عالم رحمت و فضل – که همان بهشت‏ها است – مى‏باشد.
از دیدگاه قرآن، جهنم و جهنم‏ها نیز از آثار لقاى پروردگار با اسماى غضب، سخط، انتقام، طرد و ردّ است. در این باب نیز آیات زیادى وجود دارد که به دو مورد اشاره مى‏کنیم:
این آیات مى‏فرماید کافران و ستمگران مشمول لعن و غضب الهى مى‏شوند و بعد از آن مى‏فرماید. در این طرد و ردّ الهى جاودانه مى‏مانند و سپس اشاره مى‏کند: هیچ وقت عذاب آنان تخفیف نمى‏یابد. پس اوّلاً، آنان به خداوند متعال در حالى که او، آنان را لعن و طرد مى‏کند، مى‏رسند (لقا با اسماى غضب) و ثانیاً، غضب و لعن همیشگى است و ثالثاً، این روبه‏رو شدن با اسماى غضب همان جهنم است؛ یعنى، عذاب و جهنم از آثار لقا با اسماى غضب خداوند است.

این آیه به روشنى گویاى این حقیقت است که عده‏اى از انسان‏ها، رو به غضب الهى مى‏آورند و او را با اسماى غضب ملاقات مى‏کنند که از آثار آن جهنم است و آنان را در آنجا جاى مى‏دهند.ر.ک: قیام قیامت، صص ۸۵-۱۰۰ و معاد یا بازگشت بسوى خدا، ج اوّل، صص ۸۷-۱۲۳
نقض میثاق و شکست توبه‏ها موجب لعنت شود در انتها
نقض توبه و عهد آن اصحاب سَبْت موجب مسخ آمد و اهلاک و مقت‏
مثنوى معنوى، دفتر پنجم، بیت ۲۵۹۱ و ۲۵۹۲ ۱ (وَ أَطِیعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ وَ سارِعُوا إِلى‏ مَغْفِرَهٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّهٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِینَ)؛آل‏عمران (۳)، آیه ۱۳۲ و ۱۳۳ ۲ (یا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جاءَکُمْ بُرْهانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکُمْ نُوراً مُبِیناً فَأَمَّا الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ اعْتَصَمُوا بِهِ فَسَیُدْخِلُهُمْ فِی رَحْمَهٍ مِنْهُ وَ فَضْلٍ وَ یَهْدِیهِمْ إِلَیْهِ صِراطاً مُسْتَقِیماً)؛نساء (۴)، آیه ۱۷۴ و ۱۷۵ ۱ (أُولئِکَ جَزاؤُهُمْ أَنَّ عَلَیْهِمْ لَعْنَهَ اللَّهِ وَ الْمَلائِکَهِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ خالِدِینَ فِیها لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لا هُمْ یُنْظَرُونَ)؛آل‏عمران (۳)، آیه ۸۷ و ۸۸ «آنان، سزایشان این است که لعنت [ و طرد ]خداوند و فرشتگان و مردم، همگى بر آنها است، در آن [ لعنت و طرد حق همیشه و] جاودانه بمانند [ و هیچ‏گاه‏] نه عذاب از آنان کاسته گردد و نه مهلتى یابند (یا نظرى به آنان شود)». ۲ (أَ فَمَنِ اتَّبَعَ رِضْوانَ اللَّهِ کَمَنْ باءَ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ)؛همان، آیه ۱۶۲ «آیا کسى که خشنودى خدا را پیروى مى‏کند [ و طالب رضوان است ]مانند کسى است که روى به خشمى از خدا آورده [ و دچار غضب و سخط از خداگردیده]‏ و جایگاهش جهنم است؟ و چه بد بازگشتگاهى [ و نقطه برگشت بدى‏] است».