مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS
توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد
مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS دارای ۴۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS :
سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS
چکیده
این مقاله سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS را پوشش میدهد. از آنجا که MIS ترکیبی از سه پدیده سیستم، اطلاعات و مدیریت میباشد ابتدا این موارد را بررسی میکند. به علت تأثیرات قابل توجه سیستمهای اطلاعاتی بر روی MIS مبحث دیگر مقاله، درباره آن میباشد. متخصصان اطلاعاتی شامل تحلیلگر سیستمها، مدیران پایگاههای داده، متخصصان شبکه، برنامهنویسها و اپراتورها در قسمت بعدی بررسی شده است. بعد از بررسی اجزای MIS به سیستمهای اطلاعات مدیریت در حالت کلی پرداخته میشود.سیستمهای پشتیبانی تصمیم(DSS)، تأثیرات هوش مصنوعی و سیستمهای خبره بر روی این سیستمها دیگر مبحث مقاله میباشند. آخرین قسمت نتیجه گیری، همراه با ذکر بعضی نظرات در باب مزایا و معایب کنترل از طریق نرم افزار و گسترش آن در عصر اینفوکراسی یا اطلاعسالاری میباشد.
مقدمه
موضوع این بحث مقاله سیستم اطلاعات مدیریت میباشد سیستم اطلاعت مدیریت به معنی مدیریت برپایه اطلاعات میباشد همانطور که میدانیم برای مدیریت درقرن ۲۱ نمی دانیم از دوعامل چشم پوشی کنیم:
۱-استراتژی رقابت؛ و ۲-کاهش هزینه ها، که خودیک سیاست رقابت صادراتی میباشد.برای لحاظ کردن این دواستراتژی به کاربردن سیستمهای اطلاعات مبنی برفن آوریهای اطلاعت وارتباطات ضروری مینماید.
مدیران امروز، باانبوهی اطلاعات روبرو هستند. اطلاعاتی که به عنوان دادههای سیستم بایستی پردازش گردیده وقابل فهم وتمیرو نگهداری وبازیابی گردد. از طرف دیگرسیستمهای مدیریت وابزارهای کنترل درطول زمان تغییرات زیادی پیدا کرده اند این تغییرات رامی توان درچهارزمینه کلی عنوان کرد:۱-کنترل سنتی ۲-کنترل بروکراتیک ۳-کنترل کاریزماتیک ۴-کنترل اینفورماتیک.
درساختاهای سنتی فئودالی، کنترل ازطریق سنت، ادراک واعمال میشد، مقامات کنترلی به طورسنتی وموروثی به نسلهای بعدمنتقل میگردید وجامعه نیزاین نوع ساختار کنترلی راچون سنت بود میپذیرفت وبدان گردن مینهاد. دروضعیت کاریزماتیک، کنترل از طریق رابطه بین رهبرو پیروان اعمال میگردید. دراین حالت، رهبران کاریزما، شیوه عمل را انتخاب میکردند وپیروان نیزازآنها تبعیت میکردند زیرا آنها را قبول داشتند. دربروکراسی، کنترل درساختارسازمانی تعبیه میشد، ساختاری که برقانون ومقررات استوار بود وجنبه غیرشخصی داشت وتبعیت از آن الزامی بود. دراینفوکراسی، کنترل ازطریق نرم افزارها اعمال میشود. مجموعه دانشها وآگاهیهای تخصصی، بسیاررشد کرده است واینفوکراسی میتواند هرنوع اطلاعاتی راازطریق شبکههای الکترونیکی بدست آورد. ازسیستمهای خبره، استفاده کند وبه تمامی دانشهای تخصصی وحرفه ای مجهز شود (زاهدی ۱۳۸۰،۱۲۳).
باتوجه به ویژگی خطیرسیستمهای اطلاعاتی مدیریت، مدیراین سیستمها هم ارزش بسیار زیادی برخوردارند. دامنه حقوق پراختی به این افراد درآمریکا سالیانه ۱۰۰۰۰۰تا ۳۰۰۰۰۰ دلاراست (مومنی ۱۳۷۲،۳۲). عملاً کارمدیر سیستم اطلاعات مدیریت ارائه گزارشات روزآمد واطلاعات مفید به مدیرشرکت یا موسسه برای برنامه ریزیهای آینده وتصمیم گیری میباشد این مدیر برای گردآوری دادهها وپردازش آنها نیاز به سیستمهای اطلاعاتی ورایانهای وحتی سیستمهای خبره میباشد پس مدیریت سیستم هم باید دید مدیریتی وسیستمی داشته واز امکانات سیستمهای اطلاعاتی وفن آوری اطلاعات استفاده کند که لازمه این استفاده، دانش سوادرایانهای وسواد اطلاعاتی میباشد.
درباره بوجود آوردن چارچوب برنامهریزی مدیریت کتابخانه که بر اساس مفهوم سیستمهای اطلاعات مدیریت پیریزی شده باشد، کارهایی توسط همبرگ و دیگران[۱](۱۹۷۸) انجام گرفته است. آنها چارچوبی بر خدمات و مفاهیم کتابخانه ارائه دادند که بر اساس مسائل تصمیم گیری ممکن در کتابخانه و بحث درباره عناصر دادههای مورد نیاز برای پشتیبانی از چنین تصمیماتی شکل گرفته بود. بومر و کروبا (۱۹۸۳) شش حوزه کلیدی اخذ دادههای مورد لزوم برای تصمیمگیری مدیریت را شناسایی کردهاند. این حوزهها عبارتند از: مجموعهگستری خدمات فنی، خدمات مرجع و کتابشناختی، دسترسی مجموعه، دسترسی امانت بین کتابخانهای و امکانات فیزیکی. بطورکلی میتوان گفت که گزینش عناصر دادهها و انتخاب روشی بر گردآوری آنها هسته سیستم اطلاعات مدیریت کتابخانه میباشد(Kraft,Boyce 1991, 138,144 (.
مفاهیم سیستمها
سیستم، گروهی از عناصر میباشد که به خاطر خواسته مشترک رسیدن به یک هدف با هم ترکیب شوند (Mcleod 1998,12).مثلاً دریک مرکز اطلاعاتی، منابع انسانی، رایانهای واطلاعاتی برای رسیدن به هدف مشترک که همان ارائه اطلاعات به کارکنان یا مدیران آن موسسه میباشد باهم ترکیب میشوند. درهرسیستمی پنج عنصر درونداد، برونداد، تبدیل، مکانیسم کنترل ودرنهایت اهداف وجود دارند. بطوریکه حرکت سیستم بطوری است که درونداد به برونداد، تبدیل میشود. دراین میان مکانیسم کنترل، فرایند تبدیل رابرای اطمینان از رسیدن به اهداف سیستم، زیرنظر قرار میدهد. مکانیسم کنترل توسط حلقه بازخود به جریان منابع متصل میشود. بطوریکه حلقه بازخورد اطلاعات رااز برونداد سیستم کسب میکند وآن رابرای مکانیسم کنترل قابل دسترسی قرار میدهد. مکانیسم کنترل، علائم بازخورد را با اهداف تطبیق داده ومنجر به علائمی به عنصر دررونداد میشود تا وقتی که سیستم لازم است
عملیاتش راتغییر دهد (Mcleod l998,12). وقتی سیستم ما یک مرکز اطلاعاتی چون کتابخانه میباشد دروندادها، کتابها، مجلات، منابع الکترونیک و….می باشند وفرایند خدمات فنی، منابع کتابخانه ای مذکور را به برونداد که همان موادقابل دسترسی برای ارائه خدمات بهتر وکارآمدتر به مراجعان وکاربران میباشد، تبدیل میکند.مکانیسم کنترل دراینجا رئیس یا شخصی است که آن ارتباط میان این مراکز خدمات فنی ومجموعه سازی و خدمات عمومی را به عهده دارد وحلقه بازخورد دراینجا ارتباطات وروابطی است که شخص رئیس رابا قسمتهای مختلف کتابخانه مذکور مرتبط میکند.
هر سیستمی میتواند عملیات خود را کنترل کند. یک سیستم بدون مکانیسم کنترل، حلقه بازخورد وعناصر اهداف یک سیستم حلقه بازنامیده میشود. یک سیستم با سه عنصر کنترل (اهداف، مکانیسم کنترل وحلقه بازخورد) یک سیستم حلقه بسته نامیده میشود (Mcleod 1998,12-13) وهمانطورکه میدانیم حلقهای که بازباشد، حلقه نیست. حال سیستمها رااز جهت ارتباط با محیط پیرامون خود به دودسته تقسیم میکنند: سیستمی که با محیط پیرامون خود ارتباط داشته باشد را سیستم باز گفته وسیستمی که با محیط پیرامون خودارتباط نداشته باشد یک سیستم بسته است. البته قابل ذکراست که سیستم کاملاً بسته وجود ندارد. یک زیرسیستم بطور ساده، سیستمی درون سیستم دیگر میباشد. مثلاً دریک اتومبیل یک سیستم کلی وجود داردبنام اتومبیل وچندین سیستم فرعی وشاید درون آن سیستمهای فرعی،
سیستمهای فرعی تری وجودداشته باشند مثلاً موتور خودرو یک سیستم دیگر است که درون آن هم سیستم دیگری بنام کاربراتور قرار دارد. وقتی که یک سیستمی، جزء سیستم بزرگتر میباشد، سیستم بزرگتر سوپرسیستم یا فوق سیستم نامیده میشود. برای مثال سیستم دولتی یک شهر یک سیستم است، امادرعین حال قسمتی ازیک سیستم بزرگتر بنام سیستم دولتی یک استان یا ایالت میباشد که آن هم خود یک زیرسیستم دولت ملی میباشد. یک شرکت تجاری یک سیستم فیزیکی میباشد. این شرکت ازمنابع فیزیکی تشکیل یافته است. یک سیستم ادراکی، سیستمی است که از منابع ادراکی (فکری) چون اطلاعات ودادهها برای نشان دادن یک سیستم فیزیکی استفاده میکند. یک سیستم ادراکی عموماً یک تصویر ذهنی درذهن مدیر میباشد مانند تصاویر یا خطوطی که برروی یک برگه کاغذ یا درشکل الکترونیکی ذخیره شده دررایانه (Mcleod 1998,23-24).
روش سیستمها ودیدگاه سیستمی
بطورکلی هرموسسه ای برای تداوم جریان کاری خود نیازبه یک دید سیستمی دارد. دیدسیستمی که همه بخشهای درونداد وبرونداد وفرآیند تبدیل را ازطریق مکانیسم کنترل وحلقه بازخورد، زیرنظرداشته ویک نوع یکپارچگی درتصمیمگیری، که لازمه موفقیت یک مؤسسه میباشد، بوجود میآورد که اثرات هرتصمیم رادردیگر بخشهای به ظاهر غیرمرتبط هم درنظرداشته باشد. افراد ماهر درحل مسائل کسانی هستند که محیط خودرا شناخته وسیستمهای موثر جمع آوری اطلاعات رابوجود آورند آنان لزوم معیارهای عملکرد وشبکههای ارتباطی خوب را با کارمندان خودتشخیص داده اند. تمام اینها اجزاء پذیرش یک تفکرسیستمی است. اصطلاح مفهوم سیستمی برای نشان دادن این دیدگاه استفاده میشود. (مک لوید ۱۳۷۸، ۱۳۶).
حل کنندگان مسائل بازرگانی جزواولین کسانی نبودند که به بررسی فرآیند حل مسأله پرداختند. این افتخار به دانشمندان علوم فیزیکی چون فیزیکدانان وشیمیدانان ودانشمند علوم رفتاری چون روانشناسان وجامعه شناسان باز میگردد. این دانشمندان حل نمودن مسأله رابه عنوان ابزاری جهت انجام آزمایشات کنترل شده مطالعه کردند (مک لوید ۱۳۷۸،۲۰۰). مدیران برای حل مسائل مربوطه به موسسات نیازمند نوع نگرش ودیده سیستمی میباشند که به روش سیستمی مشهوراست دراین روش اولین اقدام مدیردرشکل گرفتن موسسه به عنوان یک سیستم میباشد درمرحله دوم باید ازآنجا که هرسیستمی با محیط خود ارتباط دارد،
محیط موسسه درک شود. درمرحله سوم سیستمهای فرعی وزیرسیستمهای موسسه باید شناسایی شوند بعدازاین مراحل یافاز تجزیه وتحلیل مسأله میرسیم یعنی درمراحل قبلی شناخت کلی ودادههای موردنیاز به دست آمد وهرحال باید آنها راپردازش کرد. اولین مرحله از این فاز گذراز سیستم به سطح زیرسیستم میباشد. دومین مرحله تحلیل ترتیبی اجزاء سیستم میباشد وحال به سومین فاز یعنی فاز طراحی وترکیب میرسیم. اولین مرحله این فاز شناسایی راهحلهای گوناگون، دومین مرحله ارزیابی راه حلهای شناخته شده، سومین مرحله انتخاب بهترین راه حل، مرحله بعدی اجرای راه حل وآخرین مرحله هم پیگیری جهت حصول اطمینان از تاثیر گذاری راه حل میباشد که همان مکانیسم کنترل در روش سیستمی میباشد. متخصصان مدیریت اغلب معتقدند که اگریک مدیرسازمان خودرابه عنوان یک سیستم درنظرگیرد، مکانیسم حل مسأله آنها آسانتر وکارآمدتر خواهدبود (Mcleod1998,11). باید متذکر شد که ایده مشاهده هرچیری به عنوان یک سیستم، منحصر به اقتصاد نیست. درواقع یک نهضتی برای استفاده از مفهوم سیستم به عنوان یک وسیله فهم بهتر هرپدیده ای بوجودآمده است.
این ایده اولین باردرسال ۱۹۳۷ توسط لودویگ وان برتالانفی( Ludwig von Bertallanffy) یک زیست شناس آلمانی ارائه شد. او این روش جدید راکه اشاره به فرمالیته کردن اصولی که درسیستمها عموماً بکارمی روند،چه ماهیت عناصر شکل دهنده یا روابط یا نیروهای بین آنها، تئوری عمومی سیستم ها، نامگذاری کرد. بعدها درسال ۱۹۵۶ کنث بولدینق (Kenneth boulding) تئوری عمومی سیستمها را به یک روش دیگر ارائه کرد. بولدینق دورویکرد درتوصیف تئوری عمومی سیستمها درنظرگرفت(Mcleod1998,152).حاصل نگرش سیستمی استفاده از مدلهابرای توصیف پدیده هامی باشد. یک مدل چکیده چیزی است که یک موجود (entity) نامیده میشود. چهارنوع مدل وجوددارند. فیزیکی، داستان وار، گرافیکی وریاضی، همه این مدلها به کاربر اجازه فهم بهتر وارتباط برقرار کردن با «موجود» رامی دهد، که ازاین طریق،دیگر عناصرهم درک میشوند. یک مدل عمومی سیستمهای شرکت میتواند برای تحلیل هرنوع سازمانی بکاررود
، اما نمیتوان انتظارداشت که یک مدل برای یک سازمان خاصی ساخته شود. ارزش واقعی مدل عمومی سیستم ها، وقتی که فردتازه فارغ التحصیل شده وکارش را شروع کند، آشکار میشود. مدل به فردبرای تنظیم شرکتش کمک خواهد نمود. درآغاز، هرچیزی تازه خواهدبود:چهرههای جدید، تسهیلات جدید، واژگان (ترمینولوژی) جدید، هیچ فرد را شگفت زده نخواهد کرد،به این علت که مدل یک تصویر ذهنی ازآنچه مورد انتظاراست رابرای فرد، فراهم خواهدکرد (Mcleod1998,155-154). باید به یادداشته باشیم که بهترین سیستمها درصورتیکه کاربران آن را بکارنبرند توفیقی نخواهد داشت. وامروز سیستم هاومدلها با ابزارهای وسیستمهای رایانهای طرح ریزی شده وبه ندرت ازروشهای دستی برای یک سیستم یا مدل استفاده میشود.
چرخه حیات سیستم
هرزیرسیستمی در سیستمهایهای اطلاعاتی رایانهمحور مانند یک ارگانیسم زنده میباشد:آن متولد میشود، رشدمی کند، تا به بلوغ میرسد، عمل میکند ونهایت میمیرد. این فرآیند تحول چرخه حیات سیستم[۲] (SLC) نامیده میشود وشامل مراحل ذیل میباشد: برنامه ریزی، تحلیل، طراحی، اجرا، به کاربردن.دوره حیات یک سیستم مستلزم گذراز مراحل استانداردی است که هریک به فعالیتهای مدیریتی نیازدارد. سیستم ممکن است به دلایل فنی یا سایر اشتباهات یاعدم مطابقت با تغییر محیط کمترمفید وموثر واقع شود. همچنین احتمال دارد زمانی که برای یک سیستم جدید برنامه ریزی میشود، نقایص زیادترگردد. مرحله نهایی دوره حیات یک سیستم، جایگزینی آن است. طول حیات هریک ازاین مراحل درسیستمها متفاوت است
(رولی ۱۳۸۰،۹-۱۹۸). البته قابل ذکراست چون که امروزه اکثرسیستمها بصورت رایانهای طرح ریزی میشوند ورشد رایانه وفنآوریها واطلاعات وارتباطات زیاداست دوره حیات سیستمهای رایانهای نسبتاً کوتاه میباشد. اصل اساسی تجزیه وتحلیل یک سیستم وطراحی، عبارت است ازتشخیص نیازیک سیستم به تجدید نظرویا جانشینی آن واصل دوم سلسله مراتب واولویت وآمادگی جانشین سازی سیستم قبلی است (مومنی۱۳۷۰،۳۱۳). امروز برای نشان دادن چرخه حیات یک سیستم ازمنحنیها استفاده میکنند وبه آن منحنی عمومی حیات یک سیستم میگویند این مدل دارای چهارجزء ومرحله متفاوت است که درکارآیی هرسیستمی تأثیر بسزایی دارد:۱-بسط وگسترش (development) 2-رشد (growth) 3-اشباع(Saturation) 4-استهلاک (deterbation) (مومنی ۷۲-۳۱۴)
اطلاعات
برای فهم واقعی معنی اطلاعات وعدم اختلاط آن بادادهها ماابتدا تعریفی ازاین دوراارائه مینماییم:دادهها شامل واقعیتها واشکالی هستند که برای کاربر، بیمعنی میباشند. وقتی که این دادهها پردازش شدند تبدیل به اطلاعات میشوند. پس اطلاعات، دادههای پردازش شده یا داده هایی با معنی میباشند. تبدیل دادهها به اطلاعات توسط یک پردازنده اطلاعات انجام میشود. پردازنده اطلاعات یکی از عناصر کلیدی سیستم ادراکی است. پردازنده اطلاعات میتواند شامل عناصر رایانهای، عناصر غیررایانهای یا ترکیبی ازآن دوباشد (Mcleod1998,15-16). اطلاعات درسیستمهای سازمانی مختلط انسان وماشین ازمنابع زیرتغذیه میشود:۱-دستیابی اطلاعات محیط عملکرد مدیریت۲-روشهای ذخیره اطلاعات جهت عملکرد سیستمهایهای عامل۳-روشهای انتقال اطلاعات ونحوه ایجاد ارتباط وذخیرهسازی وبازیابی.
امروزه اطلاعات برگبرنده شرکتهای بزرگ تجاری میباشد. ازآنجا که گردآوری اطلاعات به روش دستی ومعمولی برای شرکتهای چتد ملیتی بزرگ غیرممکن میباشد پس از آنها به سیستمهای اطلاعاتی برای پرکردن این خلاء روی آورده اند. اطلاعات لازمه تصمیم گیری است وامروزه پدیده ای چون انفجار اطلاعات،آلودگی اطلاعات وآنارشی اطلاعات مطرح است که لازمه استفاده مفیداز اطلاعات دراین آشفته بازار وجود سیستمهای اطلاعاتی یکپارچه ومنسجم برای تنظیم ومنظم کردن اطلاعات برای استفاده کاوشگران اطلاعات میباشد. مدیران، همچنین به یکی از دوسبک متفاوت استفاده از اطلاعات به عنوان راههایی برای استفاده از اطلاعات برای حل مشکل استفاده میکنند. سبک سیستماتیک (systematic): مدیرتوجه خاصی برای پیگیری روش از پیش توصیه شده حل مشکل،مانند روش سیستمها دارد. سبک حسی (intuitive) مدیر به هیچ روش قطعی توجهی نداشته اما روشی رابرای وضعیت خاص،
تغییر میدهد (Mcleod 1998,179). ازآنجا که نیاز مادر اختراع است ابتداباید نیازهای اطلاعاتی سازمان یا موسسه رایافته سپس به فراهم آوری وجمع آوری اطلاعات بپردازیم. مدیرآشنابه اطلاعات میداند که اطلاعات باید قبل از استفاده تأیید شود، یعنی درستی ودقت آن کنترل شود. اطلاعات به صرف اینکه بوسیله رایانه چاپ شده است درست نیست. آشنایی یک مدیر به اطلاعات ودانستن ارزش اطلاعات درحل مسأله باعث تشویق مدیران درتقسیم اطلاعات با دیگران میشود زمانی که مدیری دارای اطلاعات با ارزش برای دیگران میباشد این اطلاعات باید منتقل شود. آشنایی با اطلاعات درنهایت منجر به استفاده ازاطلاعات درحل مسائل است. دانش اطلاعات ماورای دانش رایانهای واستفاده ازاطلاعات ایجاد شده ازطریق رایانه است (مک لوید ۱۳۷۸،۳۴).
افزونگی بطور اجمال عبارت است از اطلاعات اضافی که درمورد دادهها وجود دارد، لیکن افزونگی درفرایند ارتباطات مانعی درمقابل بروز خطاست. یک نکته مهم درطراحی سیستمهای اطلاعات مدیریت یا بهره وری اطلاعات قطعی یا احتمالی درتصمیم گیری است. ارزیابی عنصراطلاعات، کارمشکلی است اما طراحی سیستمها بهترین وسیله در ارزیابی واقعی عنصراطلاعات دریک مجموعه است.
سیستمهای اطلاعاتی
همانطور که ذکرشد به علت گستردگی وپیچیدگی موجوددرسیستمها، مدیران اطلاعات ومتخصصان اطلاعاتی از سیستمهای اطلاعاتی یعنی سیستمهایی که به کمک ابزارهای رایانهای وفن آوری اطلاعات به گردآوری اطلاعات وپردازش سیستمهای میپردازند روآورده اند. البته سیستمهای اطلاعاتی به آن نقطه نرسیده اند که بتوانند فکرکنند،
برنامه ریزی کنند وبه چگونگی تغییرات واکنش دهند. هنوز چندین اتاق برای افراد که این سیستم هارا اداره میکنند وجود دارد. وباید توجه داشت که فقط یک اقلیت کوچکی ازاین افراد عملاً سیستمهای رایانهای یا سیستمهای فنآوری اطلاعات را طراحی میکنند. تعداد زیادی از این افراد کاربر نهایی هستند مانند مدیران، کارکنان اداری ودیگران که از رایانه در زمینههای شغلی خود استفاده میکنند (Curtin et al 1998,23). انبوه اطلاعاتی که درپایگاههای داده شرکتها ذخیره میشود اکثراً آنقدرزیادهستند که برای مدیران، بی معنی (وغیرقابل استفاده ) میشوند. این آنارشی وهرج ومرج درحجم انبوه اطلاعات نیازبه یک سیستم اطلاعاتی برای رده بندی وتقسیم بندی آن برای استفاده هرچه بیشتر ازآن میباشد.
سیستمهای اطلاعاتی ریشه درتصاویر غارها دارند واعضای یک قبیله با استفاده ازاین سیستمهای بسیار اولیه دادوستدهای خود را انجام میدادند. وقتی میزان دادوستدها اندک وتعداد افرادی که بایکدیگر ارتباط برقرارمی کنند، انگشت شمارباشد، میتوان کارهارابا استفاده ازاین سیستمها انجام داد، اماچنانچه میزان معاملات افزایش پیداکند وافراد بیشتری نیزدراین فعالیتها درگیر شوند سیستمهای مورد استفاده باید به مراتب پیشرفته ترباشد (بهان ۱۳۷۷،۶).
باتوجه داشت که سیستمهای اطلاعاتی بامدیریت اطلاعات تفاوت دارند بطوریکه سیستمهای اطلاعاتی درخدمت مدیریت اطلاعات تحت عنوان سیستمهای اطلاعات مدیریت قرارگرفته وازآن استفاده میکند. سیستمهای اطلاعاتی به معنی گردآوری، ذخیره، پردازش اشاعه و استفاده ازاطلاعات است این مسأله به نرم افزارویا سخت افزار محدود نمی شود بلکه اهمیت انسان وهدفهایش را در استفاده از فنآوری، ارزشها ومعیارهایی که دراین انتخاب به کار میرود، همچنین ارزیابی نهایی از اینکه این ابزار وسیله ای برای رسیدن به هدفهایش بوده اند یاخیر رادربرمی گیرد. درصورتی که هدف ازمدیریت اطلاعات ارتقای کارآیی سازمان ازطریق تقویت تواناییهای آن برای برآورد نیازهای درونی وبرونی آن در یک وضعیت فعال وپویا، تثبیت شده است.
امروزه مدیران ارزش رقابتی واستراتژیکی سیستمهای اطلاعاتی رابه خوبی تشخیص میدهند. درمیان سرمایههای یک سازمان اعم از نیروی انسانی، سرمایههای مالی، ماشین آلات و تجهیزات، اطلاعات، باارزشترین آنهاست واین مساله به این دلیل است که تمام امکانات فیزیکی ومحیطی ازطریق اطلاعات توجیه میشوند. اطلاعات ممکن است بصورت استراتژیکی مورد استفاده قرارگیرد وامتیازات قابل رقابت برای سازمان کسب کند
یا زمینههای رقابت را بین سازمانها تغییر دهد وامتیازات قابلتوجهی برای سازمان کسب کند یا زمینههای رقابت را بین سازمانها گسترش دهد یا صنایع رامتحول سازد وفرصتهای جدید بازرگانی برای آنها پدید آورد. یک سازمان باید بتواند سیستم اطلاعاتی ایجاد کند که قادرباشد نیازهای اطلاعاتی اکثریت رادردرون سازمان برآورد، سازد. چنین سیستم اشتراکی فواید زیررا داراست:
کاهش کارهای تکراری درنگهداری پایگاههای اطلاعاتی، ارائه دادههای دقیقتر، (زیرادادهها دریک محل نگهداری میشوند وفقط نیازاست که روز آمد شوند)؛ ایجاد ارتباطات بهتردردرون سازمان به طوری که هرفرد به اطلاعات موردنیاز دسترسی داشته باشد؛ برخورد هماهنگ بانیازهای اطلاعاتی داخل سازمان (رولی ۱۳۸۰، ۱۱-۹،۷)
امروز استفاده از سیستمهای اطلاعاتی (IS) دربیشتر شرکتهای جهان رایج است. طبق آماری، بیش از ۷۰ درصد شرکتهای آمریکایی وکره ای یک طرح سیستم اطلاعاتی دارند این مورد درشرکتهای مکزیکی بیش از ۹۰ درصد میباشد. بیش از ۶۰ درصد شرکتهای مکزیکی وبیش از ۸۰ درصد شرکتهای آمریکایی وکره ای شخصی به عنوان رئیس کارکنان اطلاعات داشته اند (Mcleod 1998,583-584).
سیستمهای اطلاعاتی ورایانهها
همانطور که ذکرشد توسعه رایانهها چه از بعدسخت افزاری وچه ازبعدنرمافزاری نقش بسزایی درتوسعه سیستمهای اطلاعاتی برای پردازش اطلاعات فراهم ساخت. برای بررسی چگونگی گسترش سیستمهای اطلاعاتی بایدنسلهای ودورههای پیشرفت رایانهها را بشناسیم:
بطورکلی عموماًرایانههارابه ۵نسل تقسیم بندی کرده اند:
سه نسل اول رایانه از طریق شناخت بخشهای الکترونیکی آن که دارای قدرت محاسبه ومنطق هستند بررسی میگردد. این تقسیم بندی به شرح زیراست:
۱-رایانههای نسل اول: دریچههای الکترونیکی (که بیشترمکانیکی بوده اند) ۲-رایانههای نسل دوم: ترانزیستور ۳-رایانههای نسل سوم: مدارهای مجتمع (یاهمان ICها)
تحول رایانه ازیک نسل به نسل بعدی از نظرهای زیرسودمند است:
۱-کوچک شدن اندازه رایانه ۲-بالارفتن ضریب اطمینان ۳-کاهش مصرف برق ۴-بالارفتن سرعت کار ۵-پایین آمدن قدرت خرید وهزینههای کارکردن آن.
به نظر بعضی متخصصان رایانههای نسل چهارم وپنجم آنهایی هستند که براساس مجتمع سازی با تراکم بسیار بالا (VLSI) شکل گرفته اند. رایانههای نسل پنجم احتمالاً به آن دسته رایانههای اطلاق میشود که ازرابطهای توسعه یافته ازهوش مصنوعی بهره گرفته اند (رولی ۱۳۸۰، ۹۲-۹۱). رایانههای امروزه پیشرفت کنونی خود را مدیون تراشهها هستند که قابلیت ذخیره وپردازش زیادتری نسبت به نسلهای قبلی دارند.
امروزه ابررایانههایی اختراع شده اند که توانایی انجام چندین میلیون عمل رادریک میلیون ثانیه دارا میباشند که ازاینها درمسائلی چون پیش بینی زلزله وبیش بینی سکته تمامی مغزی وقلبی وژنتیک انسانی استفاده میشود.
مدارالکتریکی اصلی اکثرمیکرورایانهها به شکل ذره ریزسیلیسیوم است که ازناخن انگشت هم کوچکتراست. رایانه شخصی یک میکرورایانه است که فقط توسط یک نفر، یا شاید چند نفری که درهمان محل کار میکنند مورد استفاده قرار میگیرد. رایانههای شخصی رادرهرمکان مانند سازمانهای بزرگ، سازمانهای کوچک وحتی منازل میتوان یافت.
دستگاههای منگنه کارت که با اولین رایانه به صورت انبوه تولید شده بنام رمینگون رندیونیوک I درسال ۱۹۵۱ کارگذاشته شدواستقرار یونیوک I، توسط جنرال الکتریک درسال ۱۹۵۴ شروع استفاده رایانه برای پردازش اطلاعات بازرگانی بود که قابل ذکراست که استفاده ازرایانه دراین دوره تنها به سازمانهای بزرگتر دولتی وموسسات تجاری محدود میشد. سیستمها با معیارهای امروزی بسیارگران بودند. مینی رایانهها وسپس میکرورایانهها تاثیرات عمیقی رابرهزینه محاسبات برجای نهاند. امروزه یک سازمان درهراندازه ای میتواند از عهده تامین یک رایانه برآید (مک لوید۱۳۷۸،۲۴۱،۲۴،۱۹).
اولین کاربرداصلی رایانه، پردازش دادههای حسابداری بود آن کاربرد با چهار عمل دیگرهمراه بود: سیستمهای اطلاعات مدیریت، سیستمهای پشتیبانی تصمیم، ادارهمجازی، وسیستمهای دانش محور؛ همه این ۵کاربرد، سیستم اطلاعاتی رایانهمحور را تشکیل میدهند.
روشی که همه سیستمها درطول ده ۱۹۵۰، ۱۹۶۰، واوایل ۱۹۷۰ توسعه دادند روش سنتی بود. دراواخر دهه ۱۹۷۰ یک گرایش جدیدی که بیشترین تاثیرراروی استفاده ازرایانه گذاشت دیده نشد. این گرایش افزایش علاقه بعضی از کاربران درتوسعه کاربردهای رایانهیشان بود. نامی که به این گرایش اطلاق شد کاربا رایانه استفاده گرنهایی است. کاربرنهایی مترادف با کاربر میباشد باید درنظرداشته باشیم که کاربا رایانه استفاده گرنهایی به خاطرچهار عامل متحول شد:
۱-افزایش سوادرایانهای ۲-عقب افتادن خدمات اطلاعاتی ۳-قیمت کم سختافزار ۴-نرم افزارهای از پیش نوشته شده.
رایانه تاثیر مثبتی برروی ملتهای بزرگ وکوچک گذاشته است. درکشورهای کوچکتر، محدودیتهای دولتی کاربرد فنآوری راکند میکند. وقتی که دولت حامی باشد مانند اسرائیل مصر وتونس استفاده از رایانه میتواند شکوفا میشود. ملل کوچک تر علاوه براستفاده از رایانه برای رفع نیازهای خود صنایع نرمافزاررابرای صادرات محصولات خودبه کاربران بازارجهانی، توسعه داده اند. دراکثر موارد، ایالات متحده رهبرجهانی دراستفاده از رایانه میباشد (Mcleod1998,4,22,23,28). متخصصان اطلاعاتی باراصلی خدمات اطلاعاتی رابه دوش میکشند حال میخواهیم متخصصان اطلاعاتی رابیشتر بشناسیم.
متخصصان اطلاعاتی
متخصص اطلاعات میتوانند مساعدتهایی را درهرمرحله از فرآیند حل مسأله انجام دهند. وقتی مسائل شناسایی شدند متخصصین اطلاعات میتوانند برای درک آنها به استفاده گران کمک نمایند. درطی بیست وپنج سال اول پیدایش رایانه تنها مسئولیت متخصصین اطلاعات، پیاده سازی سیستمها برای استفاده گران بود. متخصصین، دانش فنی را ارائه میکردند که استفاده کنندگان یا فاقد آن ویا به دلایل گوناگون قادربه تأمین آن نبودند. این نوع فعالیت هنوزبه عنوان وقتگیرترین بخش کارمتخصصین اطلاعات به شمار میرود. متخصصین، تمام سیستمهای داده پردازی، طراحیهای بزرگتر وپیچیده تر سیستم اطلاعات مدیریت وسیستم پشتیبانی تصمیم سیستمهای اتوماسیون اداری مبتنی بررایانه وکلیه سیستمهای خبره رااجرا مینمایند (مک لوید ۱۳۷۸، ۱۸۸)
متخصصان اطلاعاتی که کارآنها ارائه خدمات اطلاعاتی است شامل واحدهایی چون تحلیل گر سیستم ها، مدیران پایگاه، داده متخصصان شبکه، برنامهنویسها واپراتورها میباشند:
۱-تحلیل گرسیستم ها: شخصی که با استفاده گر، کارمی کند تحلیل گر سیستمها است. تحلیل گرسیستمها به استفاده گر درشناساییی ودرک مساله کمک نموده وسپس راههای مختلف حل مسائل رامورد توجه قرارمی دهد. هرروش مقدمتاً با استفاده از نمودارهای ترسیمی مستند وروشی که بهترین حالت به نظر میرسد، پیشنهاد میگردد استفاده گر درمورد اجرای نظریه تحلیل گر سیستمها تصمیم گیری میکند (مک لوید۱۳۷۸-۶-۱۸۵). تحلیل گران سیستمها درتعریف مسائل وآماده کردن اسناد نوشته شده درمورد چگونگی کمک رایانه درحل مسائل مهارت دارند (Mcleod 1998,19-21). البته باید درنظرداشت که کارتحلیل گرسیستم تحلیل سیستم نیست. تحلیل سیستم بررسی سیستم موجود برای طراحی یک سیستم جدید یا کمبود یافته میباشد (Mcleod1998,194).
۲-مدیران پایگاه داده (DBAS): دراوایل سالهای دهه ۱۹۷۰ توجه به پایگاههای اطلاعاتی بقدری زیادشد که شغل جدیدی بنام مدیر پایگاه اطلاعات به وجود آمد مدیر پایگاه اطلاعات مسئول ایجاد حفظ پایگاه اطلاعات است. هرموسسه ای دارای یک مدیر پایگاه اطلاعات نبوده بلکه دریک سازمان بزرگ چند شخص میتوانند این عنوان راداشته باشند (مک لوید ۱۳۷۸،۱۸۷).
بطورکلی کارباکاربران وتحلیل گران سیستم هادرایجاد پایگاههای دادهای که شامل دادههای موردنیاز برای تولید اطلاعات کاربران میباشد جزء وظایف مدیران پایگاههای داده میباشد. یک پایگاه داده یک مجموعه یکپارچه از دادههای رایانهای است که طوری سازماندهی وذخیره شده اند که عمل بازیابی را تسهیل کند. این یکپارچگی منطقی رکوردهادرچندین فایل، مفهوم پایگاه داده نامیده میشود. دوهدف عمده مفهوم پایگاه داده کاهش دادههای
زاید ودستیابی به استقلال دادهها میباشند. دادههای زاید به این معنی است که دادههای یکسان درچندپرونده ذخیره شوند. استقلال دادهها توانایی تغییردادن درساختار دادهها بدون تغییردربرنامه هایی که دادهها راپردازش میکنند، میباشد. استقلال دادهها با جای دادن جزئیات دادهها درجداول وفرهنگهایی که ازنظر فیزیکی از برنامهها جداهستند، انجام میگیرد. وقتی که شرکتی از مفهوم پایگاه داهها پیروی میکند سلسله مراتب دادهها چنین میشود:
پایگاه داده -پرونده(فایل)-سند(رکورد)-عنصرداده
نرم افزاری که یکپارچگی منطقی رادرپروندهها ایجاد وحفظ میکند چه بصورت آشکار یاپنهان، سیستم مدیریت پایگاه داده نامیده میشود. نمونه هایی ازسیستمهای مدیریت پایگاه داده که دریک ساختار سلسله مراتبی بکار میروند عبارتند از سیستم مدیریت اطلاعات (IMS)، آ بی بی ام (IBM) وسیستم ۲۰۰۰اینتل (Intel) موج دوم نوآوری درسیستمهای مدیریت پایگاه داده براساس نرم افزار ارتباطی طرح ریزی شد واولین بسته به منظور ارائه به کاربران رایانههای اصلی (mainframe) ارائه شد. مانند زبان پرسش ساختار/سیستم دادهها (SQL/DS) وپرسش بامثال (QBE) از IBM ونرم افزاراراکل (Oracle) از شرکت نرم افزاری ارتباطی، بوجود آمدند.
تقریباًدرهمان زمان( حدود ۱۹۸۰) تهیه کنندگان نرمافزارها شروع به توسعه بستههای نرم افزاری سیستمهای مدیریت پایگاه داده درمقیاس کوچک برای بازار ریزرایانهها کردند. درطول سالهای اخیر توسعه سیستمهای مدیریت اطلاعات بربازار ریزرایانهها متمرکز شده وساختار ارتباطی رابکاربرده است. مایکروساخت اکسس نمونه ای از سیستم مدیریت پایگاه داده ارتباطی ریزرایانه میباشد.یک کاربرد پایگاه داده میتواند یک شخص یایک برنامه کاربردی باشد. شخص معمولاً پایگاه داده رااز طریق یک پایانه استفاده میکند واطلاعات دادهها رااز طریق یک زبان پرسش بازیابی میکند.
یک پرسش (query) تقاضای اطلاعات ازپایگاه داده وزبان پرسش یک زبان مخصوص کاربرپسند میباشدکه به رایانه امکان جواب به آن پرسش رافراهم میسازد. بطور کلی یک متخصص اطلاعاتی که مسئولیت پایگاه داده رابه عهده داشته باشد مدیرپایگاه داده DBA نامیده میشود. وظایف DBA چهارحوزه برنامهریزی، اجرا، اعمال وامنیت پایگاه داده میباشد (Mcleod 1998,21,264,266,270,272-3)
۳-متخصصان شبکه: مدیر شبکه، مدیرکارشناس درزمینه تخصصی ارتباطات اطلاعات است وسخت افزار ونرم افزار موردنیاز را پیشنهاد میدهد. مدیر شبکه، اجراونگهداری سیستمها را نیز هدایت میکند. متخصصان شبکه با تحلیلگران سیستمها وکاربران، برای تأسیس شبکه ارتباطات دادهها که منابع رایانهای گسترده سازمان رابه هم وصل میکند، کارمی کنند. مهارتهای متخصصان شبکه، ترکیبی از زمینههای رایانه وارتباط ازراه دور میباشد.
همه وسایل ارتباطی ورایانهی متصل به هم یک شبکه نامیده میشوند. یک شبکه اساسی شامل یک پایانه ویک رایانهای که توانایی فرستادن ودریافت راداشته باشد؛ مودم هایی که پیامها رااز حالت آنالوگ به دیجیتال واز دیجیتال به آنالوگ تبدیل کنندویک مداری که یک یا چندین کانال رافراهم میآورد، میباشد. انواع اصلی شبکه عبارتند از WAN برای شبکه گسترده، LAN برای شبکه محلی وMAN برای شبکههای کلانشهرمی باشند. پیکربندی معمولی سختافزارهای ارتباطاتی شامل چندین پایانه هستند. ۵ نوع پایانه اصلی وجود دارند صفحه کلید،
تلفن دکمه ای (شستی) (push-batton)، محل فروش، مجموعه دادهها وپایانه هایی برای اهداف خاص، واحدهای کنترل خوشه ای، چندین پایانه رادریک محل کنترل میکنند. مودمها به جز مواردی که از تلفن دکمه ای به عنوان پایانه استفاده میشود، همیشه موردنیازند. شبکهها برای اشتراک زمانی، پردازش توزیع شده، یا ارتباط رایانهای مراجع/سرور (خدمتگر) بکاربرده میشوند. یک شبکه اشتراک زمانی فقط شامل یک رایانه ویک شبکه پردازش توزیع شده شامل بیش ازیک رایانه میباشند. یک شبکه مراجع/سرور امکان انجام کاربه صورت محلی مرکزی رامی دهد. همه دستورات ونمونه هامی توانند از سرور به مراجعان تغییرجهت دهند.
اماقسمتی از مدیریت دادهها همیشه در سرور باقی میماند. نوع جدیدی از شبکهها باآمدن اینترنت رایج شده است که بنام اینترانت معروف میباشد. به طوری که اینترنتی که بصورت داخلی اطلاعات فقط خواندن، انتشارات الکترونیکی برای اعضا راقابل دسترسی سازد وامکان دسترسی پایگاههای داده وگروههای کاری رافراهم کند، اینترانت نامیده میشود (Mcleod 1998,21,301-302).
۴-برنامه نویس ها:برنامه نویس شخصی است که مستندات تحلیل گر سیستمها رابه عنوان یک راهنما به کارگرفته ودستورات برنامه که باعث انجام عملیات لازم توسط رایانه میشود را تهیه مینماید (مک لوید ۷۸، ۱۸۶). اکثر شرکتها که از رایانههای بزرگتر استفاده میکنند،کارمندان متخصص اطلاعاتی دارند. اکثر این متخصصان درواحدهای خدمات اطلاعاتی هستند امابیشتر آنها درقسمت کاربران میباشند. وظیفه متخصصان طراحی سیستمهای رایانهای برای رفع نیازهای خاص شرکت میباشد.
محصول تلاشهای آنهایک کتابخانه نرمافزاری از برنامههای معمول درشرکت میباشد که به این کار،کاربرنامه نویسی میگویند که نرم افزار خاص برای رفع نیازهای خاص شرکت که ممکن است دردیگر نرم افزارهای ازپیش نوشته شده لحاظ نشده باشد طراحی میکنند. امروزه عموماً استقبال ازنرم افزارهای ازپیش نوشته شده بیشتر از طراحی نرم افزارهای خاص برای یک شرکت خاص میباشد.
۵-اپراتورها: تجهیزات رایانهای بزرگ چون رایانههای مین فریم وریزرایانهها رااداره میکنند. اپراتورها، تجهیزات راکنترل میکنند، برگههای کاغذی چاپگرها راعوض میکنند، کتابخانههای نوار ودیسکها رامدیریت کرد. بعضی وظایف مشابه راانجام میدهند.
کاربرد سیستم اطلاعاتی رایانهمحور
همانطور که قبلاً ذکرشد کاربرد سیستمهای اطلاعاتی رایانهمحور امروز درپنج محیط میباشد پردازش دادههای حسابداری، سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS،سیستمهای پشتیبانی تصمیم، اداره مجازی وسیستمهای دانش محور. پردازش دادههای حسابداری ازاولین کاربردهای رایانه وسیستمهای اطلاعاتی بود.چهارکاربرد ذیل زمینه اینفوکراسی رادر جامعه تدارک میبینند:
سیستمهای اطلاعات مدیریت MIS
دربخشهای قبل نکاتی درباره نگرش سیستمی، سیستم، سیستمهای اطلاعاتی آمد. سیستمی که کنترل وبازسازی اطلاعات رااز دنیای محیطی وعملیات بازرگانی داخل سازمان بعهده دارد، بطریقی که باسازماندهی وانتخاب دادهها اطلاعات لازم را جهت اتخاذ تصمیم، برنامه ریزی وکنترل برای مدیران آماده سازد سیستم اطلاعاتی مدیریت نامیده میشود. مدیران همواره بدنبال اطلاعات هستند واتخاذ تصمیمات آنان براساس دادههای مرتبط وبا موضوع تصمیم است. درگذشته منابع اطلاعاتی آنان اتفاقی وغیرمطمئن وبهطرق مختلف وگوناگون بوده واطلاعات آنان از طریق مقامات مافوق ویا مرئوسین وسایر پرسنل سازمان تامین میشد.
که عدم اطمینان واتکاء به صحت اطلاعات راتشدید میکرد زیرا افراد اطلاعات رابا افزایش ویا کاهش به مقامات ومسئولین منتقل میکردند. لذااطمینانی ازدرستی آن نبود. تجهیزمدیریت به یک سیستم اطلاعاتی صحیح ومطمئن که توانایی مدیریت رادراتخاذ تصمیم برنامه ریزی وکنترل سازمان یاری دهد دارای یک روند تاریخی است واین سیر تاریخی بامفاهیم دفترداری دوبل که توسط پروز لوکاپاکلیلی LUCKA PAKELILY)) درسال ۱۴۹۴ ارائه شد آغاز گردید. سیستمهای اطلاعات مدیریت تاقرن بیستم با تأنی به حرکت خودادامه دادوشاید علت آن عدم توانایی بشر درحفظ، نگهداری وبازیابی اطلاعات بود. باتوسعه رایانههای باظرفیت، سرعت ودقت بالا دراواسط قرن بیستم تکامل وکاربرد مفاهیم سیستمهای اطلاعاتی مدیریت،با روندی دیگر وباسرعت بیشتری توسعه یافت که حاصل آن تغییرات درعملیات وفعالیتها ووظایف سازمانهای تجاری دنیا به شرح زیرشد:
۱-مدیریت متمرکز وتکیه برمحورهای تمرکز اطلاعات وبهره گیری ازفنآوری پیشرفته
۲-طراحی اطلاعات وارائه گزارشات لازم موردنیاز برای اتخاذ تصمیم مدیریت، برنامه ریزی وکنترل سازمان
۳-طراحی سیستم اطلاعات مدیریت باتکیه برکنترل وسیستمهای اطلاعاتی مدیریت کنترل پروژه ها
نتایج حاصل ازاین مفاهیم، MIS یا سیستمهای اطلاعاتی مدیریت نامیده میشوند. هدف سیستمهای اطلاعاتی مدیریت افزایش روند ارائه واداره اطلاعات وکاهش حدس وگمان درحل مشکلات درسطوح مختلف سازمانی ازطریق سیستمهای بازخوراطلاعات وبازتاب بازیابی اطلاعات درجهت تکامل دادههای جدید به سیستم است. MIS شامل سه جزء است:مدیریت، اطلاعات وسیستم.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.