ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA)

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA) دارای ۱۲۹ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA)  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA)،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA) :

ارزیابی کارایی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر به روش تحلیل پوششی داده ها(DEA)

چکیده: ۱
مقدمه: ۲
فصل اول: کلیات تحقیق
۱-۱ مقدمه ۴

۲-۱ بیان مسئله ۴
۳-۱ چهار چوب نظری ۴
۴-۱ سوالات اساسی تحقیق ۶
۵-۱ فرضیه های تحقیق ۶
۶-۱ اهداف تحقیق ۶
۷- ۱ اهمیت و ضرورت تحقیق ۷
۸-۱تعریف واژگان کلیدی ۹

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق
۱-۲ مقدمه ۱۱
۲-۲بخش اول مروری بر مبانی نظری ۱۱
۱-۲-۲مفهوم اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد ۱۱
۲-۲-۲انواع ارزیابی ۱۷
۳-۲-۲مبنای ارزیابی عملکرد ۲۰
۴-۲-۲تکنیک‌های ارزیابی عملکرد ۲۰
۵-۲-۲ الگوهای متداول ارزیابی عملکرد سازمانها ۲۲
۶-۲-۲مبانی نظری ارزیابی عملکرد موسسات انتفاعی ۳۳
۷-۲-۲استقرار سیستم ارزیابی عملکرد ۳۵
۸-۲-۲ ساختار و ترکیب سیستم ارزیابی عملکرد ۳۷
۹-۲-۲ دامهای سیستم‏های سنجش عملکرد ۳۹
۱۰-۲-۲ بهترین روشها در ارزیابی عمکرد ۴۱
۱۱-۲-۲ راهنمای ارزیابی عملکرد ۴۳
۳-۲بخش دوم – تحقیقات کاربردی ۴۴
۱-۳-۲تحقیقات انجام شده در خارج از کشور ۴۴
۲-۳-۲تحقیقات انجام شده در داخل کشور ۴۸
فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق

۱-۳ مقدمه ۵۷
۲-۳ نوع و روش تحقیق ۵۷
۳-۳ ابزار گردآوری دادهها ۵۸

۴-۳ روش تجزیه و تحلیل دادهها ۵۸
۵-۳روش های آماری ۵۸
۶-۳مدل تحقیق ۵۸
۷-۳ سوالات تحقیق ۶۱
۸-۳ فرضیه های تحقیق ۶۲
۹-۳ جامعه آماری و برآورد حجم نمونه ۶۲

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها
۱-۴ مقدمه‏ ۶۵
۲-۴توصیف نتایج مربوط به داده ها و ستاده ها ۶۶
۱-۲-۴ توزیع داده ها و ستاده ها ۶۶
۲-۲-۴ توصیف پارامترهای آماری دادهها و ستادهها ۶۹
۳- ۴بخش دوم توصیف نتایج ارزیابی ۷۱
۱-۳-۴توصیف نتایج کارایی ۷۱
۲-۳-۴ رتبه بندی شرکتهای کارا ۷۳
۳-۳-۴ تعیین عوامل موثر برکارایی ۷۴
فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات
۱-۵ مقدمه ۹۰

۲-۵ تلخیص ۹۰
۳-۵ نتیجه گیری ۹۲
۴-۵ پیشنهادهای مبتنی بر تحقیق ۹۳
۱-۴-۵ پیشنهاد برای بهبود عملکرد در قلمرو تحقیق ۹۳
۲-۴-۵ پیشنهاد برای تحقیقات آتی ۹۴
۵-۵ محدودیت ها و موانع ۹۴

پیوست ها

منابع و ماخذ
منابع فارسی: ۱۰۸
منابع لاتین: ۱۱۰
چکیده لاتین ۱۱۲

جدول ۱-۲ اجزا دو روش ارزیابی عملکرد ۳۴
جدول ۱-۳ جامعه آماری و برآورد حجم نمونه ۶۳
جدول ۱- ۴توزیع پراکندگی دادهها و ستاده‌ها ۶۶
جدول ۲-۴ توصیف دادهها و ستادههای تحقیق- ارقام به میلیون رال ۶۹
جدول ۳-۴میزان کارآیی محاسبه شده شرکتهاتی جهاد نصر ۷۱
جدول ۴-۴ توصیف پارامتر‌های آماری کارآیی شرکتهای جهاد نصر ۷۲
جدول ۵-۴محاسبه کارایی رتبه ای و رتبه بندی شرکتهای جهاد نصر ۷۴
جدول ۶-۴ توزیع پراکندگی گروه های مرجع ۷۵
جدول ۷-۴ فراوانی گروه های مرجع و محاسبه ضریب لاندا- CCR 77
جدول ۸-۴ میزان همبستگی کارایی و متغیرهای ورودی و خروجی ۷۸
جدول ۹-۴ متغییرهای کمبود – ارقام به میلیون رالد ۸۴
جدول ۱۰-۴ داده ها و ستاده های مورد انتظار- ارقام به میلیون رالم ۸۵
جدول ۱۱-۴ مقدار مورد انتظار و واقعی داده ها وستاده ها ۸۶
جدول ۱-۵ جامعه آماری مورد آزمون ۹۱

نمودار ۱-۲ کارایی ۲۵
نمودار ۲-۲ معیارهای سنجش عملکرد مؤسسات ۳۴
نمودار ۱-۳ مدل مفهومی تحقیق ۶۰
نمودار ۱-۴توزیع پراکندگی هزینه مواد ۶۷
نمودار ۲-۴ توزیع پراکندگی هزینه های تبدیل ۶۷
نمودار ۳-۴ توزیع پراکندگی هزینه های عمومی و اداری ۶۸
نمودار ۴-۴ توزیع پراکندگی درآمد حاصل از ارائه خدمات ۶۸
نمودار ۵-۴ توزیع پراکندگی حاشیه سود ۶۹
نمودار۶-۴ کارایی محاسبه شده توسط مدل DEA 72
نمودار ۷-۴ توزیع فراوانی کارایی محاسبه شده ۷۲
نمودار ۸-۴رتبه بندی شرکتها بر اساس آزمون اندرسون پیترسون ۷۴
نمودار ۹-۴ واحدها ی مرجع شرکتهای مورد بررسی ۷۶
نمودار ۱۰-۴ همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه مواد ۷۹
نمودار ۱۱-۴ همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه های تبدیل ۸۰
نمودار ۱۲-۴ همبستگی بین کارایی محاسبه شده و هزینه های عمومی و اداری ۸۱
نمودار ۱۳-۴ همبستگی بین کارایی محاسبه شده و درآمد حاصل از ارائه خدمات ۸۲
نمودار ۱۴-۴ همبستگی بین کارایی محاسبه شده و حاشیه سود عملیات

ی ۸۳
نمودار ۱۵-۴ مقایسه مقدار مورد انتظار و واقعی جهاد نصرسمنان ۸۷
نمودار ۱۶-۴ مقایسه مقدار مورد انتظار و واقعی جهاد نصرشیراز ۸۸

چکیده:
ارزیابی عملکرد سازمانها در جهت گیری تصمیمات آتی آنها نقش اساسی دارد. در این راستا می‌بایست میزان کارایی و بهره‌وری سازمان‌ها مورد محاسبه قرار گیرد تا از این طریق بتوان در تصمیم گیری‌ های آتی، روند رشد اقتصادی را زیر نظر داشت. در عصر حاضر دستیابی به رشد اقتصادی از طریق ارتقای بهره‌وری از مهمترین اهداف اقتصادی کشورها به شمار می‌رود. ارتقای بهره‌وری با استفاده بهینه از عوامل تولید حاصل می‌گردد و در نیل به رشد اقتصادی مستمر و تولید پایدار نقش مهمی را ایفا می‌کند.
تحلیل پوششی داده ها (DEA) تکنیکی است مبتنی بر برنامه ریزی خطی به منظور ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تولیدی با چندین ورودی و خروجی که ورودی های مشابهی را برای تولید خروجی های مشابه به کار می برند. در این تحقیق مدل خروجی محور تحلیل پوششی داده ها با بازده ثابت نسبت به مقیاس(CCR) برای تحلیل داده ها و ستاده ها مورد استفاده قرار گرفته است.
جامعه مورد استفاده در این پژوهش شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر می باشد که عملکرد سال مالی ۱۳۸۹ آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق هزینه های مواد اولیه، هزینه های تبدیل(دستمزد و سربار) و هزینه های عمومی و اداری به عنوان داده های ورودی و درآمد حاصل از ارائه خدمات و حاشیه سود عملیاتی به عنوان ستاده های مدل انتخاب شده اند.
نتایج تحقیقات به عمل آمده حاکی از آن است که اندازه گیری کارایی و رتبه بندی شرکت های مورد بررسی با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها امکانپذیر بوده و میزان همبستگی کارایی محاسبه شده با داده ها و ستاده ها قابل اندازه گیری می باشد که در این خصوص پیشنهاداتی جهت بهبود کارایی هر یک از شرکت های ناکارا ارائه گردیده است.
تعاریف عملیاتی: بهره وری، ارزیابی عملکرد، کارایی، اثر بخشی، تحلیل پوششی داده ها و واحد تصمیم گیری

مقدمه:
قبل از جنگ جهانی اول، به دلیل عدم توسعه بازارهای مالی و جدا نبودن مدیریت از مالکیت، بیشترین توجه مدیریت به کارایی عملیاتی و ارزیابی عملکرد و سرمایه گذاری های فیزیکی شرکتها معطوف می شد. پس از جنگ جهانی اول و به تبع رشد و توسعه مستمر، مدیریت از مالکیت جدا شد. که این امر سبب به وجود آمدن مباحث متعددی از جمله تئوری نمایندگی، فرضیه اطلاعات، بازار کارا و;. شد. اما آنچه در اقتصاد مهم است، تنها رخدادهای واقعی و یا پیش بینی های مورد انتظار نیست، بلکه از نظر محققان تطابق واقعیت با پیش بینی های مورد انتظار در درجه اول اهمیت قرار دارد.‌ فرضیه اطلاعات و بازار کارا از جمله مباحثی هستند که در صدد تعین ساختار یا مکانیزمی جهت تطبیق پیش بینی های مورد انتظار و واقعیت موجود در اقتصاد به خصوص در بازارهای سرمایه هستند و رتبه بندی شرکتها، تلاش در این مسیر است.

فصل اول
کلیات تحقیق

۱-۱ مقدمه
در این فصل پس از بیان مسئله تحقیق ,تاریخچه موضوع تحقیق را مورد بررسی قرارمی دهیم. همچنین اهداف تحقیق را در قالب اهداف علمی و کاربردی بیان می کنیم .چارچوب نظری تحقیق که بنیان اصلی طرح سوال در موضوع تحقیق بوده است در این فصل آورده شده و در ادامه به فرضیه های تحقیق و تعاریف واژه ها اصطلاحات نیز اشاره شده است

۲-۱ بیان مسئله
هر نظام یا سازمانی دارای اهداف مشخص و از پیش تعیین شده ای می باشد، مدیریت نظام یا سازمان با استفاده از منابع و امکانات درصدد دستیابی به این اهداف می باشد سنجش میزان دستیابی به اهداف و نحوه استفاده از منابع و امکانات نقش بسیار مهمی را در این راستا ایفا می کند در واقع ارزیابی عملکرد به عنوان هسته اصلی فعالیتها و گام های مدیریت مطرح می باشد چرا که مدیریت برای هدایت مجموعه تحت امر خود نیاز به آگاهی از عملکرد مجموعه خود دارد که بتواند براساس این اطلاعات به اتخاذ راهبرد بپردازد هرچند که امروزه بهبود عملکرد بطور وسیعی در سازمانها مورد توجه است ولی بدون وجود یک نظام ارزیابی کارآمد و موثر هر گونه اقدامی برای بهبود عملکرد بی فایده خواهد بود با توجه به نقش و اهمیت نظام ارزیابی عملکرد و عدم وجود چنین نظامی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده از یک روش کارآمد و موثر آن هم از نوع ریاضی می تواند بسیار مفید باشد. این پژوهش در صدد یافتن الگوی مناسب از میان الگوهای تحلیل پوشش داده ها که به منظور ارزیابی عملکرد (کارایی ) بکار می روند، می باشد.

۳-۱ چهار چوب نظری
بیش از ربع قرن است که توجه استادان دانشگاه ها در رشته های مالی و اقتصاد متوجه کارایی بازار سرمایه در کشورهای مختلف شده است. چرا که در صورت کارا بودن بازار سرمایه، هم قیمت اوراق بهادار به درستی و عادلانه تعیین می شود و هم تخصیص سرمایه که مهمترین عامل تولید و توسعه اقتصادی است، به صورت مطلوب و بهینه انجام می گیرد (جهانخانی ،۱۳۷۲،۷). اساسا دو نوع مفهوم کارایی بازار داریم:
کارایی بازار در تخصیص منابع و سرمایه که این نوع کارایی، منابع و سرمایه محدود جامعه را به بهترین مصارف تخصیص می‌دهد و بازار سرمایه را به سمت طرح های سرمایه گذاری سوق می دهد که بیشترین بازدهی را دارد.
کارایی عملیاتی به این مطلب اشاره دارد که اگر نقل وانتقال سرمایه کمتر و سرعت آن بیشتر باشد، “کارایی عملیاتی”بازار بیشتر است. اما زمانی بازار از نظر اطلاعاتی دارای کارایی است، که در آن قیمت اوراق بهادار منعکس کننده اطلاعات توزیع شده در مورد آن اوراق باشد، پس وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس به موقع و سریع اطلاعات، در قیمت اوراق بهادار، ارتباط تنگاتنگی با کارایی بازار دارد.
پژوهش حاضر در واقع کمکی به هر چه کاراتر شدن بازار سرمایه است. طبق پژوهش انجام شده به وسیله آقایان حسنعلی سینایی و دکتر اسماعیل فدایی نژاد و دیگران مشخص شد که بازار اوراق بهادار تهران دارای کارایی حتی در شکل ضعیف نمی باشد. طراحی مدل و به کارگیری آن در بازار اوراق بهادار این امکان را می دهد تا سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به سهولت بتوانند شرکتهای کاراتر را نسبت به سایر شرکتها تمیز دهند. لذا سرمایه گذاری معقول تری انجام می دهند و از طرف دیگر شرکتهای کارا با سهولت بیشتر و ارزان تر به منابع مالی مورد نیاز خود دسترسی پیدا می کنند و این امکان به معنی حرکت بازار سرمایه به سمت کارایی است و این نقش در بازارهای کشورهای توسعه یافته به وسیله موسسات رتبه بندی ایفاء می شود.

موسساتی که در ایران و بازار مالی ما یافت نمی شوند و امید است که به وسیله این مدل تا حدودی بتوان خلاء ناشی از نبود چنین موسساتی را در بازار سرمایه ایران پر کرد. روش تحلیل پوششی داده ها، چندین ویژگی دارد که قابلیت مدلسازی را به ما در بازار سرمایه ایران می دهد. از جمله این ویژگیها عبارتند از (زارعی،۱۳۷۹،۱۰۵):

ب) از اعداد و ارقام حقیقی مربوط به عملیات انجام شده استفاده می نماید .
ج) در اندازه گیری عملکرد عوامل محیطی، اقتصادی در نظر گرفته می شود .
ه) بر خلاف روشهای پارامتریک بر روی هر یک از مشاهدات به جای تمام مشاهدات بهینه‌سازی می کند.

۴-۱ سوالات اساسی تحقیق
کارایی هر یک از شرکتهای تحت بررسی در صورت استفاده از معیار DEA به چه میزان است؟
آیا شرکت های تحت بررسی نسبت به یکدیگر قابل رتبه بندی می باشند؟
آیا گروههای مرجع در تعیین اندازه کارایی واحد های تحت بررسی موثر می باشد؟
آیا میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است؟
آیا می توان عملکرد شرکت های تحت بررسی (کارایی آنها)را بهبود بخشید؟

۵-۱ فرضیه های تحقیق
با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر قابل اندازه گیری می باشد.
با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها(DEA) -روش اندرسون پیترسون کارایی بدست آمده از شرکت های تحت بررسی قابل رتبه بندی می باشد.
میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است.
با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا وجود دارد.

۶-۱ اهداف تحقیق
در سالهای اخیر با توجه به رقابت شدید در عرصه اقتصادی، به دلیل افزایش بنگاههای اقتصادی و نیز محدودیت وگران بودن منابع تامین مالی، استفاده بهینه از منابع و نهاده ها برای تبدیل آنها به کالاها و خدمات، بیشتر از گذشته احساس می شود بطوری که عدم توجه جدی به این مهم بقا و ادامه حیات سازمان را دچار تردید خواهد نمود، بطور خلاصه پژوهش حاضر اهداف زیر را به دنبال دارد:

۱ – تعیین اندازه کارایی شرکتهای تحت بررسی

۲- رتبه بندی شرکتها نسبت به یکدیگر
۳- شناسایی گروهای مرجع در ارزیابی عملکرد شرکت ها
۴- تعیین میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری

شده و داده ها و ستاده ها
۵- ارایه رهنمود لازم جهت بهبود کارایی شرکت ها

۷- ۱ اهمیت و ضرورت تحقیق
از جمله مسایلی که امروزه سرمایه گذاران با آن روبرو هستند، عدم کسب بازده مورد توقع خود از سرمایه گذاری هایی است که ریسک آن را پذیرفته اند. این موضوع نوعی عدم تخصیص بهینه سرمایه محسوب می شود و سرمایه را متحمل ریسکی می کند که بازده متناسب با آن حاصل نمی شود. بر این اساس لازم است که سرمایه گذاران منابع خود راصرف دارایی هایی کنند که بازده آن متناسب با ریسک آن، دارایی ها باشد. موضوع این تحقیق به سرمایه گذاران کمک می‌کند که سهام شرکت هایی را که قیمت آنها متناسب با ریسک آنها است را شناسایی نمایند و منابع خود را در دارایی هایی به کار گیرند که بازده مناسبی برایشان ایجاد کند. تخصیص کارآمد منابع و حرکت دادن بازار به سمت قیمتهای کارا از جمله مفاهیمی است که به موضوع این تحقیق اهمیت می دهد.
در دوران معاصر کمتر کسی یافت می شودکه درباره لزوم و ضرورت وجود نظام ارزیابی عملکرد در سازمان تردید داشته باشد این ضرورت به گونه ای خود را نمایان ساخته که عدم وجود نظام ارزیابی بعنوان یکی از عوامل بیماری سازمان شناخته شده است. بنابراین نیاز به پژوهش حاضر را می توان در چارچوب ضروریات زیر بیان نمود:
الف) شناخت عملکرد بخش صنعت راهسازی کشور: (شایان ذکر است که شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر عمدتا در صنعت ساخت راه و ابنیه فعالیت دارد) در برنامه ریزی راهبردی، شناخت وضع موجود یکی از فرآیندهای سه گانه برنامه ریزی را تشکیل می دهد. لازم به ذکر است در مرحله دوم تحلیل وضع موجود و در مرحله سوم، آینده نگری و برنامه ریزی مورد توجه قرار می گیرد.
ب) با شناسایی عواملی که به بهره وری صنعت راهسازی تاثیر می گذارند برنامه ریزی حساب شده تری می توان انجام داد.
دلایل زیر را می توان به عنوان علل و انگیزه پژوهش درباره ارزیابی عملکرد شرکتها عنوان نمود :
الف) هر مدیر و مسئول سازمان و یا ذینفعی می خواهد اطلاعاتی را در پیوند با نحوه عملکرد واحد ها و سازمان متبوع خود در مقایسه با سایر واحد های مشابه و یا سایر رقبا داشته باشد و با استفاده از اطلاعات بدست آمده جایگاه خود را در مقایسه با سایر واحدها و با سایر رقبا درآن صنعت شناسایی نماید استفاده از این اطلاعات می تواند به شناسایی نقاط قوت و ضعف سازمان یا واحد کمک کند.
ب) فقدان یک نظام ارزیایی عملکرد جامع که بتواند کارایی نسبی سازمان تحت بررسی را با دیگر سازمان های مشابه مقایسه نماید.
در این راستا پرسش های زیر را می توان مطرح کرد:
آیا اندازه گیری بهره وری و ارزیابی عملکرد بعنوان

یکی از عناصر فرآیند بهبود بهره وری مطرح بوده و عملا نقش اساسی را در این زمینه ایفا می کند؟ با توجه به اینکه بدون اندازه گیری امکان داوری وجود نداشته و بنابراین امکان کنترل سازمان نیز فراهم نمی شود.
آیا الگوها و روشهای اندازه گیری بهره وری در سازمان از دیدگاه مهندسین، مدیران، اقتصاددانان، حسابداران و ریاضی دانان قابل طرح و بررسی می باشد؟ از جمله الگوهای ارائه شده، درباره اندازه گیری بهره وری و میزان کارایی الگوهای ریاضی تحلیل پوششی داده ها (DEA) می باشد که ویژگی ها و قابلیت های اغلب الگوها و روش های اندازه گیری در روش یاد شده خلاصه و تکمیل می گردد.
آیا مدیران بنگاهها، نیازمند ارزیابی واحد تحت نظارت خود بطور مستمر در طول زمان بوده، بطوری که قادر به کنترل و هدایت سازمان تحت نظارت

شان برای برنامه های از پیش تعیین شده باشند؟ درست همانند راننده ای که میزان سرعت اتومبیل خود را بصورت مرتب درمقاطع زمانی پی درپی کنترل می کند به همین ترتیب عملکرد یک سازمان نیز باید بطور مرتب اندازه‌گیری شود بنابراین این پرسشها به ذهن می رسد که آیا الگویی مناسب و جامع برای ارزیابی عملکرد سازمان وجود دارد؟ آیا می توان در شرایط متغیر محیطی، الگویی مشخص برای سنجش کارایی نسبی و رتبه بندی شرکت ها ارایه نمود؟
آیا ارزیابی عملکرد با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها کار آمد تر از دیگر روش های عملکرد می باشد؟
کدامیک از الگوهای پایه ای رویکرد تحلیل پوششی داده ها برای تعیین ارزیابی عملکرد شرکت های هلدینگ موسسه جهاد نصر مناسب می باشد؟
آیا شرکت های هلدینگ موسسه جهاد نصر نسبت به سال های گذشته کاراتر شده اند و کدامیک از آنها عملکرد بهتری نسبت به بقیه داشته است؟
آیا الگوهای پایه ای رویکرد تحلیل پوششی داده ها می توانند راه حلی برای بهبود عملکرد واحد های ناکارا ارایه دهند؟
برای پاسخ به این سوالات می توان از روش ناپارامتریکی بنام تحلیل پوششی داده ها که تمام ارقام و اطلاعات را تحت پوشش قرار می دهد برای ارزیابی عملکرد سازمان استفاده کرد.

۸-۱تعریف واژگان کلیدی
بهره وری
آژانس بهره وری اروپا، بهره وری را چنین تعریف می کند: بهره وری بیانگر استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید به روشهای علمی به نحوی که بهبود بهره وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازار، افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی آحاد مردم منجر شود.
ارزیابی عملکرد

سنجش عملکرد سازمان در فواصل معین و به عبارتی مشخص کردن نقاط قوت و ضعف نسبت به وظایف تدوین شده برای آن است .
کارایی
نسبت بازده واقعی به دست آمده با بازده مورد انتظار می باشد به عبارت دیگر مقدار کار انجام شده به مقدار کاری که می بایست انجام شود .
اثر بخشی ی باشد. به عبارت دیگر اثر بخشی نشان می دهد که تا چه میزان با تلاش های انجام شده، نتایج مورد انتظار حاصل می شود.
تحلیل پوششی داده ها (DEA)
تحلیل پوششی داده ها یک فن مبتنی بر برنامه ریزی خطی می باشد که برای ارزیابی کارایی نسبی واحدهای تصمیم گیری مشابه که دارای داده ها و ستاده های چند گانه هستند، به کار می رود .

واحد تصمیم گیری
یک واحد تصمیم گیری (DMU) نهادی است که مسئول استفاده از منابع (داده ها ) به منظور تولید ستاده ها می باشد .

فصل دوم
مروری بر ادبیات تحقیق

۱-۲ مقدمه
در فصل دوم تحقیق به مروری بر ادبیات موضوع عملکرد و سنجش کارایی پرداخته شده است. این فصل سه قسمت دارد که در قسمت اول تعاریف و مبانی نظری مطرح شده، و در قسمت دوم تحقیقات کاربردی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است .

۲-۲بخش اول مروری بر مبانی نظری
۱-۲-۲مفهوم اندازه‌گیری و ارزیابی عملکرد
کنترل و ارزیابی یکی از مفاهیم مهم مدیریت است. از سال ۱۹۱۶ میلادی که هنری فایول در کتاب معروفش بنام «مدیریت صنعتی و عمومی» برای اولین بار «کنترل» و چهار مفهوم « برنامه‌ریزی، سازماندهی، فرماندهی، و هماهنگی » را رسما به عنوان کارکرد‌های مدیریت معرفی کرد و از کنترل به عنوان آخرین عنصر مدیریت و تضمین کننده عناصر دیگر یاد کرد، سالها می‌گذرد . (کمالی و کبیری،۱۳۸۰)، لیکن گذشت زمان نه تنها باع

ث کهنگی وکم‌رنگی این مفهوم نشد ، بلکه امروز شاهد بسط و گسترش این کار‌کرد و اهمیت روز افزون آن به ویژه در حوزه مدیریت عملکرد می‌باشیم. به عبارت مشخص‌تر، از اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی اندازه‌گیری عملکرد همراه با علاقه همواره زیاد به این موضوع بحث روز شد .(آدام و بایلی ، ۲۰۰۲،۹۷۲)
ارزیابی و کنترل اساس مدیریت عملکرد را تشکیاست که برای تحقق آن تاسیس شده است. این فرآیند، عملکرد را با نتایج مطلوب مقایسه می‌کند و بازخورد لازم مبتنی بر داده‌های عملکرد و گزارش‌های فعالیت را برای مدیریت فراهم می‌کند تا نتایج را ارزیابی و تصمیم لازم را در خصوص اقدام اصلاحی اتخاذ نماید.(ویلن ،۱۹۹۵،۲۸۰) بنابراین اندازه‌گیری عملکرد و بهبود عملکرد ارتباط خیلی نزدیکی دارند و به هم وابسته‌اند. به این دلیل است که صاحب نظران معتقدند چگونگی توسعه سیستمهای اندازه‌گیری عملکرد برای پشتیبانی تلاش‌های بهبود، مهم‌ترین چالش در این زمینه است . (کوپنکو و پنیدا/وزارت صنایع،۱۳۸۰) زیرا برای کسب و حفظ موفقیت، سازمانها و شرکتها راهی ندارند جز اینکه به اندازه‌گیری عملکرد اهتمام‌ورزند و به ابعاد مختلف آن توجه نمایند.
* تعاریف
همانگونه که پیش از این ذکر شد ، کنترل و ارزیابی یکی از مفاهیم مهم مدیریت و تضمین کننده سایر عناصر ( برنامه ریزی ، سازماندهی ، فرماندهی و هماهنگی ) می باشد . با توجه به اهمیت این مفاهیم در ادامه پژوهش به تعریف هر یک می پردازیم .
عملکرد :
به نظر کهلر “عملکرد” اصطلاح عمومی است که در مورزینه‌های گذشته و یا پیش¬بینی شده، کارایی، مسئولیت¬پذیری یا حساب‌دهی مدیریت یا شبیه آن می‌باشد(کوهلر . به گفته روبرت آلبانس کلمه “عملکرد” در مورد تلاش در جهت دستیابی به اهداف به نحو کارا به کار برده می‌شود. دستیابی به اهداف متضمن استفاده از منابع انسانی، مالی و طبیعی می‌باشد.
ارزیابی:
کلمه “ارزیابی” به معنی رویدادی سیستماتیک جهت ترسیم “نتایج” تعریف می‌شود.(ای گروویل ،۱۹۹۹)

ارزیابی عملکرد :
تعاریف متعددی از اندازه‌گیری عملکرد توسط صاحب‌نظران مختلف ارائه شده است. “ای‌.‌نیلی،‌ام.‌گریگوی و کن‌پلاتز “در مقاله‌ای تحت عنوان «طراحی سیستم اندازه‌گیری ـ بررسی ادبیات و برنامه‌کار تحقیقات»، منتشر شده در مجله بین‌المللی مدیریت عملیات و تولید، شماره ۴ سال۱۹۹۵ میلادی، اندازه‌گیری عملکرد را به عنوان فرآیند کمی کردن در نظر گرفتند و به طور مشخص آن را«فرآیندکمی کردن کارآیی واثربخشی»تعریف کردند. نیلی و همکاران ،۱۹۹۵،۱۲۵).

“ام‌. ‌مارشال ‌، ‌ال‌. ‌ری‌،‌ پی.‌ ایستین ،‌ داس‌گریفل ” در مقاله‌ای تحت عنوان «تمرکز اجتماعی قرن۲۱: نتایج بهتر با مربوط‌سازی شهروندان، دولت، و مدیریت عملکرد» منتشر شده در مجله مدیریت عمومی، شماره۱۰ سال ۱۹۹۹ میلادی، اندازه‌گیری عملکرد را «طراحی شاخص‌ها و جمع‌آوری اطلاعات به منظورتشریح،گزارش وتحلیل عملکرد»توصیف کردند.)مارشال و همکاران ۱۹۹۹،۱۲)
ارزیابی عملکرد به فرایند سنجش جامع عملکرد و در قالب عباراتی نظیر: کارایی، اثربخشی، معناداری، توانمندسازی، قابلیت پاسخگویی در چارچوب اصول و مفاهیم برای تحقق اهداف و وظایف سازمانی، ساختاری، برنامه‌ای و توسعه بلندمدت سازمان ، ارزیابی عملکرد سازمان اطلاق می‌شود.
به گفته اریک هل فرت “اندازه‌گیری عملکرد یک موسسه بسیار پیچیده و مشکل می‌باشد و پیچیدگی آن به این دلیل است که سر و کار آن با امور به کارگیری سرمایه به نحو اثر بخش، کارایی و سودآوری عملیات،ارج نهادن و اطمینان دادن نسبت به انواع ادعاهایی که نسبت به موسسه وجود دارد، می¬باشد”.
ستانده:
ستانده یاخروجی،حاصل عملیات سیستم تولیدی است که می¬تواند بصورت کالا یا خدمات عرضه شود.
داده:
منظور از داده یا ورودی، کلیه منابع مورد نیاز به منظور تولید کالا یا خدمات مورد نظر می¬باشد.
* کارایی :
عبارت است از نسبت بازده واقعی بدست آمده با بازدهی مورد انتظار (استاندارد و یا تعیین شده) و به عبارت دیگر، کارایی نسبت مقدار کار انجام شده به مقدار کاری است که باید انجام گیرد.

در قلمرو علم اقتصاد، مفهوم کارایی نشان دهنده تخصیص بهینه منابع است.
باتوجه به خدماتی بودن فعالیتهای اقتصادی بانکها و همچنین اهداف محاسباتی، کلمه کارایی به شرح ذیل تعریف گردیده است:
« نسبت حداقل هزینه ممکن به هزینه تحقق یافته، برای ارائه دادن میزان مشخصی ستاده در مقایسه با واحدهای مشابه در آن صنعت ».
از کارایی، تعاریف متنوعی از بعد افزایش ستاده و یا کاهش داده¬ها ارائه شده¬است. به طور کلی در
معنای عام ، کارایی عبارت است از نسبت ستاده¬ها به د

اده¬ها در مقایسه با یک استاندارد مشخص و از پیش تعیین شده.
واژه کارایی به معنای آگاهی از چگونگی انجام کار می¬باشد و انجام صحیح کار زمانی محقق
می¬شود که به ازای هر واحد ورودی (داده)، خروجی (ستاده) مفید بیشتری تولید گردد. این تعریف نسبتاً جامع در سال ۱۹۸۳ از جانب ” توتل ” عرضه شده است.
برابر با تعریف ” کمپل ” در سال ۱۹۷۷ کارایی، نسبتی است که برخی از جنبه¬های عملکرد واحد را با هزینه¬هایی که برای انجام آن متحمل شده، مقایسه می¬کند.
انواع کارایی:
کارایی داخلی (خصوصی):
آن نوع از کارایی است که بهینه بودن اقدامات بنگاه را با فرض محدودیتهای نهادی وارده بر آن بنگاه مطرح می‌کند. بدین معنی که بنگاه در شرایط موجود چگونه عمل می‌کند.
کارایی خارجی (کارآیی اجتماعی):
آن نوع ازکارایی است که به بهینه بودن اثرات فعالیتهای اقتصادی بنگاه مربوط می¬شود. به عبارت دیگر در بنگاه اقتصادی منافع خصوصی درکارایی داخلی و منافع اجتماعی در کارایی خارجی باهم و توأماً مدنظر قرار می¬گیرد. این که چگونه و از چه راه هایی می¬توان کارایی خصوصی را در راستای کارایی خارجی قرار داد ، یکی از موضوعات اساسی علم اقتصاد قلمداد می¬شود.
کارایی فنی:
اکثر مطالعاتی که قبل از دهه ۵۰ میلادی انجام شده¬است، برمبنای این نوع از کارایی شکل گرفته است که عبارت است از حداکثر میزان تولید ممکن که می¬توان از مقدار مشخصی از عوامل تولید بدست آورد.کارایی فنی تنها به استفاده از تمامی ظرفیت منابع تاکید دارد و شرط کارابودن یک بنگاه را در عدم اتلاف منافع و استفاده از تمامی منابع می¬داند.
کارآیی تخصیصی:
نشان دهنده ابعاد تخصیصی بهینه عوامل موجود می¬باشد . به طوری که بکار گرفتن حداقل هزینه را برای بنگاه به همراه داشته باشد . به تعبیر ساده¬تر می¬توان گفت که کارایی تخصیصی نتیجه بکارگرفتن نهاده¬ها به نسبت مناسب است که موجب می¬شود هزینه تولید به حداقل میزان ممکن برسد.

کارآیی اقتصادی:
این نوع ازکارایی، حاصل ضرب کارایی فنی و کارایی تخصیصی است. طبق تعریف، کارایی اقتصادی را توانایی بنگاه در بدست آوردن حداکثر سود ممکن با توجه به قیمت وسطوح نهاده¬ها می-باشد . در حقیقت کارایی اقتصادی در صورتی تحقق می¬یابد که علاوه بر عدم اتلاف منابع، بهترین استفاده از آنها صورت گیرد . دست یابی به این مرتبه معمولاً مستلزم انتخاب ترکیبی ازنهاده¬هاست که این ترکیب ، کمترین هزینه¬ها را در بر داشته باشد.
کارایی ظرفیت:
عبارت است از میزان استفاده از تجهیزات، فضا یا نیروی انسان

ی که با درصد بیان می¬شود و از برقراری رابطه زیر بدست می آید.

دو تعریف از حداکثر ظرفیت مطرح است: ظرفیت اسمی وظرفیت موثر.
ظرفیت اسمی ( ظرفیت طراحی شده ):
حداکثر اندازه خروجی است که یک فرایند می‌تواند در شرایط آرمانی تولید کند.
ظرفیت موثر:
حداکثرخروجی یک فرایند یا تسهیلات‌ تولیدی‌ است که به طور اقتصادی‌ درشرایط عادی حاصل می‌شود . این کارایی تقریباً هرگز به عدد ۱ نمی رسد و هموار

ه کوچکتر از ۱ است.
* بهره وری :
شاید بطور رسمی و جدی نخستین بار لغت “بهره¬وری” در مقاله¬ای توسط فردی به نام “فرانسواکنه ” در سال ۱۷۶۶ میلادی مطرح گردید. در سال ۱۸۸۳ فردی به نام “لیتر” بهره¬وری را این گونه تعریف کرد: « بهره¬وری، قدرت و توانایی تولید کردن است». مطابق این توصیف بهره وری میزان اشتیاق به تولید را بیان می¬کند. در ادامه به تعاریف و مفاهیم اساسی بهره¬وری و شرح تاریخی برخی از تعاریف مهم اشاره شده است .

تعریف آژانس بهره‌وری اروپا (EPA)
الف: بهره¬وری؛ درجه استفاده موثر از هر یک عوامل تولید است.
ب: بهره¬وری دردرجه اول، یک دیدگاه فکری است که همواره سعی دارد آنچه را که در حال
حاضر موجود است در تمامی ابعاد بهبود بخشد.
انواع بهره‌وری:
بهره¬وری جزئی: این نوع از بهره¬وری نسبت بین ستانده و داده یک سیستم تولیدی را بصورت کمی توصیف می¬کند. هرگاه صرفاً رابطه بین ستانده با یکی از منابع و عوامل تولید مورد بررسی قرار گیرد بهره¬وری جزئی گفته می شود .

به عنوان مثال رابطه بین تولید با زمان مصرف شده اندازه کمّی بهره¬وری جزئی را نشان می¬دهد.
بهره¬وری عامل کل: در واقع نشان دهنده ارزش استفاده از کارکنان و امکانات سرمایه یا زمان به مواد اولیه، قطعات و خدمات خریداری شده¬است که از ارزش ک

ل ستاده‌ها کم می‌شود.

بهره وری کل: رابطه بین ستاده سیستم با کلیه منابع مصروفه که در جهت تولید آن ستاده‌ها به کار گرفته شده است را نشان می‌دهد. شاخص بدست آمده نحوه بهره برداری ازکل منابع را معین می‌کند.
* اثربخشی:
“اثر بخشی ” یعنی آگاهی از کاری که انجام می‌دهیم. به عبار

ت دیگر انجام کار قابل قبول در جهت کسب اهداف صحیح. در توصیف نسبتاً جامعتر ، اثربخشی به معنی هدایت منابع به سوی اهدافی است که ارزشمندتر هستند . مانند انجام کار صحیح در زمان صحیح و محقق شدن اهداف کوتاه مدت یا بلند مدت. در کل، اثربخشی عبارت است از درجه و میزان نیل به اهداف تعیین شده و مرتبط با عملکرد و فراهم آوردن رضایت انسان از تلاشهای انجام شده که جنبه کیفی دارد.

* تفاوت کارایی و اثربخشی :
” اثربخشی و کارایی” لزوماً هم سو نیستند . زیرا کارایی در برگیرنده سطح یا میزانی از نتایج است که ممکن است در مجموع مطلوب وایده‌آل نباشد.”کارایی” جنبه کمی ولی “اثربخشی” جنبه کیفی دارد . به طور مثال اگر یک بیمار قلبی به سرعت تمام به بیمارستان رسانده شود، تمام امکانات انسانی و مادی بیمارستان به بهترین شکل ممکن برای خدمت رسانی بیمار بکار گرفته شود و با این وجود بیمار فوت کند ، عملیات با کارایی کامل انجام شده اما نتیج اثر بخشی از اقدامات انجام گرفته بدست نیامده است.
اثربخشی مفهوم گسترده‌ای دارد چرا که شامل عوامل دیگری نظیر استانداردها، اهداف سازمان و انتظاراتی می¬باشد که کیفیت را می‌توان در آن لحاظ کرد . البته شاخصهای اثربخشی معایب خاص خود را دارند . از آن جمله باید اهداف بدرستی شناخته شوند تا روشهای صحیح برای رسیدن به این اهداف گزینش گردد. البته ممکن است اهداف با استفاده بیش از حد منابع ، محقق شود ، در این صورت باید به موضوع و تعریف کارایی نیز توجه کرد.
* مقایسه بهره‌وری و کارایی:
” کارایی ” ایده اصلی در مفهوم سازی بهره¬وری است. اما این موضوع روشن است که بهره¬وری از تفاسیر وسیع تری نیز برخوردار است. بهره¬وری ، چیزی بیش از تولید کاراست و به تولید کیفی محصول و کیفیت خروجی¬ها نیز می¬پردازد. به این ترتیب مفهوم بهره¬وری مفاهیم ترکیبی ایده¬های “کارایی و اثربخشی ” را نیز در بر می¬گیرد.

۲-۲-۲انواع ارزیابی
ارزیابی می‌تواند بر اساس نحوه نگاه به این مقوله، به دو نوع کلی طبقه¬بندی گردد که عبارتنداز:
الف. ارزیابی آینده نگر : همانطور که از نامش پیداست نوعی ارزیابی است که:
۱ قبل از تهیه برنامه انجام می‌شود.
۲ برای تعیین منطقی بودن یا حقانیت ایجاد برنامه صورت می‌گیرد.
بنابراین یک ارزیابی آینده نگر، مشخص می‌کند که آیا مسئله یا نیازی وجود دارد که حقانیت برنامه-ریزی برای حل آن مسئله یا تامین آن نیاز را توجیه نماید و به این سوال نیز پاسخ دهد که در صورت عدم اجرای برنامه مورد بحث، جامعه با چه پیامدهای منفی مواجه می‌گردد.
ب. ارزیابی گذشته نگر: این نوع ارزیابی بر خلاف ارزیابی آینده‌نگر پس از اجرا یا تکمیل برنامه انجام می‌گیرد و در آن به ارزیابی سیاست‌ها و برنامه‌ها پس از اجرای آن‌ها می‌پردازد.
ارزیابی از جنبه‌های مختلف صورت می‌گیرد که این جنبه‌ها می‌توانند مشتمل بر موارد ذیل باشند:
ارزیابی امکان‌سنجی فنی، مالی، مکانی، قانونی، سیاسی و اجتماعی
در این نوع ارزیابی امکان‌سنجی برنامه‌ها از نظر امکان و توان فنی مورد نیاز جهت اجرای برنامه‌ها، کفایت و امکان تأمین منابع مالی جهت اجرای برنامه‌ها، امکان‌پذیری مکانی و جغرافیایی برای اجرای برنامه‌ها در محیط فیزیکی موجود، امکان‌پذیری و تطابق با قوانین و مقررات و یا در صورت عدم تطبیق قوانین تمهیدات مورد نیاز جهت اصلاح قوانین و مقررات و بالاخره امکان‌پذیری و پذیرش سیاسی و اجتماعی برنامه‌ریزی صورت گرفته مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است ، در مورد امکان‌پذیری سیاسی و اجتماعی برنامه‌ریزی صورت گرفته ، اتخاذ هر سیاست یا اجرای هر برنامه‌ای احتمالاً باعث ایجاد اثراتی در گروه یا گروه‌هایی شده و در نتیجه گروه‌هایی از این سیاست‌ها و برنامه‌ها منتفع و گروه‌هایی نیز از آن متضرر خواهند شد. لذا قبل از انجام برنامه‌ریزی می‌باید به این اثرات و میزان پذیرش اجتماعی و س

یاسی آن و نیز اثرات آن توجه لازم و کافی شود.
ارزیابی هزینه- فایده
در این نوع ارزیابی هزینه‌های اجرای برنامه‌ریزی و سیاست‌های اتخاذ شده و نیز منافع احتمالی آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته و برنامه‌ای مثبت ارزیابی خواهد شد که فایده آن (اقتصادی، اجتماعی و سیاسی) برای جامعه بیش از هزینه آن بوده و انجام برنامه‌ریزی منجر به تعالی سطح توسعه شود.
ارزیابی هدف‌ها

هدف‌های عمومی مؤسسه غالبا ًبه صورت اصول سیاست مؤسسه در موضوعات کلی از قبیل سودآوری،سود سهام، بازاریابی،قیمت گذاری،روابط کارکنان و استفاده مؤثر از مجموع سرمایه بکار رفته بیان می‌شود.
در سطوح عملیاتی پائین¬تر ، هدف¬ها محدودتر است. مثل تهیه بموقع گزارشات.
ارزیابی کارآیی :
ارزیابی متمرکز بر کارآیی، به دنبال پاسخ به مو

ارد ذیل می‌باشد:
آیا منابع در ارائه ستاده‌ها و خدمات به طور بهینه مورد استفاده قرار گرفته‌اند ؟
آیا برنامه قادر به ارائه ستاده‌ها و خدمات به صورت کارآتری می‌باشد ؟
البته کارآیی یک مفهوم نسبی است و این مفهوم نسبی زمانی که نتوان “کارآ بودن” یک برنامه یا سیاست را نتیجه گرفت، مفهومی نا مناسب است. اندازه‌گیری کارآیی بر یک مبنایی مقایسه‌ای قابل انجام است.
آیا ترکیب برنامه مشابه یا در تضاد با وظایف برنامه دیگر است ؟

ارزیابی اثربخشی :
” ارزیابی اثربخشی ” بر این دلالت دارد که آیا ستاده‌های تولیدی و خدماتی ارائه شده، نتایج حاصل از اهداف تصریح شده را برآورده می‌سازد.ارزیابی اثربخشی باید به بررسی و توضیح یک دسته از عوامل تاثیر گذار نسبت به سایر عوامل تاثیر گذار،قبل از نتیجه گیری ازمیزان اثربخشی برنامه بپردازد.
به طور خلاصه ارزیابی‌های اثربخشی به این مرتبطند ‌که:
هزینه نیل به نتایج مورد نظر چقدر است (اثربخشی هزینه) و این‌که آیا گزینه‌های دیگری وجود دارند که همان نتایج را با هزینه کمتری ارائه نمایند.
تعیین میزان تحقق اهداف مورد نظر.
تعیین این‌که چه میزان از نتایج طرح‌ریزی شده می‌تواند مربوط به برنامه باشد.
تعیین نتایج ناخواسته که در جهت مخالف دستیابی به نتایج مورد نظر عمل کرده و باعث کاهش رفاه مشتریان هدف شده‌اند.

ارتباط (ارزیابی به منظور تعیین مرتبط بودن برنامه)
“ارزیابی مرتبط بودن برنامه” به ارزیابی اثربخشی مربوط است. ارزیابی مرتبط بودن برنامه درصدد دستیابی به این است که:
آیا نیاز مبرمی به برنامه وجود دارد. بدین معنا که شرایطی که باعث ایجاد برنامه شده‌اند، ممکن است زیاد دوام نیاورد و یا این‌که از اهمیت آن‌ها کاسته شده باشد.
قبل از شروع برنامه به جهت اطمینان از این‌که حوزه و عمق اجرا با اهمیت نیاز به مشکل مورد نظر سازگار است، نیازها باید شناسایی شوند . به صورت ادواری در طول اجرای برنامه به جهت تعیین ارتباط یا مناسبت آن در خلال تغییرات خط¬مشی‌ها، اهداف و شرایط پرداخته شود.
اقتصاد (ارزیابی در زمینه استفاده اقتصادی از منابع)
این نوع ارزیابی حدی را تعیین می‌کند که:
۱ منابع بدون اتلاف مصرف شده‌اند.
۲ هزینه‌های تولید سطح مشخصی از ستاده‌ها و نتایج، حداقل شده‌اند.
ارزیابی کارآمدی
“ارزیابی کارآمدی” مربوط به ارزیابی مرتبط بودن برنامه یا مناسب بودن آن است. ارزیابی مرتبط بودن برنامه، قضاوت پیرامون تداوم برنامه است. لیکن این سوال وجود دارد که آیا اندازه برنامه متناسب با اندازه مشکلات و نیازهایی که برنامه آن‌ها را مطرح

می‌سازد، می‌باشد؟
ارزیابی عدالت
” ارزیابی عدالت” سطحی که برنامه و خدمات آن برای تمامی مردم جامعه عادلانه و مناسب است و سطحی را که در آن سطح منافع برنامه به صورت عادلانه و مناسب در میان مردم توزیع می‌شود را تعیین می‌کند.

۳-۲-۲مبنای ارزیابی عملکرد
عنوان”ارزیابی عملکرد”در ارتباط با موارد و مباحث گسترده‌ای می‌باشد. اما دیدگاه غالب و عمومی، مدیریت کارای منابع شرکت می‌باشد. رسیدگی دقیق و تحلیل درست صورت‌های مالی می‌تواند معیاری برای ارزیابی عملکرد شرکت قرار گیرد. معمولا صورت‌های مالی از قبیل “ترازنامه” و”صورت سود و زیان” این ماموریت را انجام می‌دهند.(رابرت آلبانس ،۱۹۷۸ ،۲۵۵)

۴-۲-۲تکنیک‌های ارزیابی عملکرد
* تکنیک‌های سنتی
ابزارها و یا تکنیک‌های تحلیلی که در زیر آمده است ، عمدتا برای اندازه‌گیری عملکرد یک موسسه یا صنعت به عنوان یک مجموعه کامل و مستقل بکار برده می‌شود. هدف اصلی از هر روش یا تکنیک تحلیلی، ساده سازی یا کاهش داده‌های تحت بررسی جهت قابل فهم نمودن وضعیت می‌باشد. تکنیک‌های مهمی که در ارزیابی عملکرد بکار می‌روند(رابرت آلبانس ، ۱۹۷۸) عبارتند از :
۱) تحلیل نسبت‌ها
۲) تحلیل صورت‌های مالی مقایسه‌ای
۳) تحلیل روند
۴) تحلیل صورت‌های مالی هم اندازه (عمودی)
۵) سایر تحلیل¬ها
* تکنیک‌های جدید برای ارزیابی عملکرد
رشد و تکامل بشر فرآیندی دایمی و مستمر بوده و بطوریکه هر روز با پدیده های جدیدی روبرو می‌باشیم. این پیشرفت¬ها نه تنها در زمینه ابزارها و

تکنیک‌ها مشاهده شده، بلکه در نگرش و رفتار جوامع نیز به خوبی قابل لمس می¬باشد. در گذشته جمع‌آوری و پردازش اطلاعات بسیار مشکل و هزینه‌بر بودند. بنابراین از روش‌ها و ابزارهای ساده و غیر دقیق استفاده می‌کردند. اما امروزه با فن‌آوری‌های جدید می‌توانند انبوهی از داده‌ها را به سرعت، با دقت بالا و با هزینه کم جمع‌آوری، پردازش و به اطلاعات قابل استفاده تبدیل نمایند. به عنوان مثال در حال حاضر هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت

به راحتی قابل انجام و عملی می‌باشد. اما این شیوه پیچیده برای تسهیم هزینه‌های سربار در گذشته امکان نداشت.در سیستم “هزینه‌یابی سنتی”، هزینه‌های سربار تنها بر اساس یک محرک هزینه که می‌توانست حجم تولید، ساعات کار مستقیم، ساعات کار ماشین و یا میزان دستمزد مستقیم باشد، تسهیم می¬گشت، اما در” سیستم هزینه‌یابی بر مبنای فعالیت”، تسهیم هزینه‌های سربار، شامل دو مرحله است که در مرحله اول فعالیت‌های عمده شناسایی می‌شوند و هزینه سربار به تناسب منابعی که در هر فعالیت مصرف می‌شود ، به آن فعالیت‌ها تخصیص می‌یابد. سربار تخصیص یافته به هر فعالیت “هزینه انباشته فعالیت” نامیده می‌شود .پس از تخصیص سربار ساخت به فعالیت‌ها در مرحله اول، محرک¬های هزینه در هر یک از خطوط تولید محصول به این خطوط تخصیص داده می‌شوند. علاوه بر پیشرفت ابزارها، نگرش انسان¬ها نیز تغییر یافته است. در گذشته برای ارزیابی عملکرد سازمان‌ها ، فقط به عوامل و متغیرهای کمّی و به ویژه مالی درون سازمانی توجه می‌کردند ، اما امروزه برای ارزیابی عملکرد به عوامل کیفی مثل رضایت مشتریان، حفاظت از منابع طبیعی و سرمایه منابع انسانی و توسعه پایدار، توجه خاصی می‌نمایند . بر این اساس مدل “ارزیابی متوازن”( شیندرو مک دوول ،۱۳۸۴)مورد استقبال قرار گرفته است.
ارزیابی متوازن، عملکرد سازمان را از چهار دیدگاه کلیدی اندازه‌گیری می‌کند :
۱) مالی
۲) مشتری

۳) رویه های داخلی شرکت
۴) آموزش و رشد
ارزیابی متوازن که توسط “کاپلان و نورتون ” در سال ۱۹۹۸ ارایه شد، عملکرد سازمان را هم از بعد مالی و هم از بعد غیر مالی اندازه‌گیری می‌کند. ارزیابی متوازن با تمرکز بر روی اندازه‌گیری عملکرد و تطابق آن با استراتژی، نقش مهمی را در پیشرفت سازمان ارائه می‌دهد. این نوآوری، تفکر بسیاری از مدیران را نسبت به مدیریت سازمان‌ها تغییر داد. ( شیندرو مک دوول ،۱۳۸۴)

۵-۲-۲ الگوهای متداول ارزیابی عملکرد سازمان‌ها

الگوهای ارزیابی عملکرد که در سازمان¬های مختلف مختلف مورد استفاده قرار می گیرند، الگوهای متفاوتی می¬باشند. این الگوهای متفاوت جهت ارزیابی عملکرد در شرکت‌ها و سازمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. قابل توجه این که در برخی از کشورها از الگوی مشخص بین‌المللی جهت ارزیابی عملکرد استفاده نشده و سیستم ارزیابی در سازمان‌های این کشورها، سیستم منحصر به فردی می‌باشد. با این حال در ادبیات مدیریت جهت ارزیابی عملکرد ، الگوهای مختلفی ارائه شده است ، اما مهمترین این الگوها که در کشورهای موفق مورد استفاده قرار گرفته و نتایج مثبتی نیز داشته اند عبارتند از :
* تعیین اثر بخشی سازمان ، راهی برای ارزیابی عملکرد .
* تعیین کارآیی سازمانی ، الگوئی برای تحقق فرآیند ارزیابی عملکرد .
* الگوی ارزیابی عملکرد سازمان ها با توجه به اقتضائات استراتژیک .
در ادامه به توضیح هر یک از موارد می پردازیم :
*تعیین اثربخشی سازمان راهی برای ارزیابی عملکرد
در تعیین اثربخشی سازمان ، شیوه¬ها و الگوهای متعددی وجود دارد که هر یک با توجه به اقتضائات محیطی کاربرد ویژه¬ای دارد. در این جا به ذکر اهم این روش¬ها می¬پردازیم:
۱- روش منابع سیستم ۲- روش فرایند داخلی
۳ـ روش مبتنی بر محوریت نیروی انسانی ۴ـ روش مبتنی بر محوریت امکانات
۵ـ روش اهداف خروجی ۶ـ روش رضایت ذینفعان
۷ـ روش ارزش¬های رقابتی ۸ـ روش کوئین و روباروف
۹ـ الگوی تعیین اثربخشی رابینز

* تعیین کارایی سازمان، الگویی برای تحقق فرآیند ارزیابی عملکرد
جهت سنجش کارایی سازمان می توان از روش کاربردی زیر که هر یک از شاخص¬ها را بعنوان معیارهای سنجش کارایی معرفی کرده است، بهره جست. این روش ، روش “سارکنیتون و امرسون ” نام دارد. در این روش کارایی و ابعاد آن در سازمان در سه قالب زیر تعریف شده¬اند:
کارایی فیزیکی یا مهندسی: کاهش هزینه¬های تولید و افزایش سطح بهره¬وری صنعت.
کارایی تجاری و مالی: حاصل سرمایه¬گذاری روی زمین، ساختمان و ماشین آلات.
کارایی اجتماعی یا انسانی: بهره¬وری نیروی انسانی در سازمان.
* الگوی ارزیابی عملکرد سازمان‌ها با توجه به اقتضائات استراتژیک
یکی از جنبه های مهم در ارزیابی عملکرد سازمان¬ها، توجه به بستر و زمینه مورد فعالیت آنهاست. یکی از اشکالات اساسی نظام‌های ارزیابی یکسان و هماهنگ،عدم توجه به موقعیت و زمینه¬های اثرگذار بر فعالیت¬های سازمان¬هاست. به عنوان مثال، آیا تاثیر فعل و انفعالات سیاسی یا اقتصادی بر عملکرد دستگاه¬های دولتی یکسان است؟ البته پاسخ به این سئوال منفی است. بنابراین به منظور واقعی و بهینه شدن نظام ارزیابی ، لاز

م است تفاوت¬های زمینه¬ای دستگاه¬ها لحاظ و با توجه به مقتضیات هر سازمان، ارزیابی انجام پذیرد. همگن¬سازی دستگاه¬ها با توجه به مقتضیات آن¬ها و مقایسه عملکرد دستگاه¬ها در بین طبقات همگن از موضوعات مهم در واقعی سازی فرایند ارزیابی است. اهم این مقتضیات عبارتند از: محیط، تکنولوژی، چرخ عمر و اندازه سازمان که بایستی در ارزیابی سازمان¬ها

مورد توجه قرار گیرند.
” محیط ” به عوامل خارج از مرز سازمان که بر فعالیت و عملکرد سازمان تاثیر می گذارند اطلاق می گردد.عواملی مانند اقتصاد، سیاست، مشتریان،رقبا، شرایط جغرافیایی،قوانین و مقررات، فرهنگ ، دولت، جامعه و گروه¬های علاقمند به سازمان ، محیط سازمان تلقی می¬شوند که بر عملکرد سازمان تاثیر دارند. آثار این عوامل بر عملکرد سازمان¬های مختلف

همواره باید مورد توجه ارزیابی کننده قرار بگیرد.
“تکنولوژی” اشاره به روش¬های انجام کار و تجهیزات مورد استفاده در سازمان دارد. برخی سازمان¬ها با استفاده از تکنولوژی نوین و برخی دیگر با تکنولوژی¬های فرسوده و قدیمی وظایف خود را انجام می دهند که در ارزیابی باید مورد توجه قرار گیرد.
“چرخه عمر” سازمان اشاره به مراحل حیات سازمان دارد. سازمان¬ها مراحل مختلف عمر مانند تولد، کودکی، رشد، جوانی، بلوغ، کهولت و مرگ را طی می

¬کنند که شناسایی مرحله عمر سازمان و دخالت دادن آن در عملکرد سازمان منجر به واقعی شدن نظام ارزیابی می¬گردد.
منظور از ” اندازه” ، تعداد کارکنان و حوزه عملکرد سازمان است. طبیعی است کارکردهای سازمانهای دارای جمعیت عظیم با سازمانهای کوچک متفاوت است بنابراین، تفاوتهای مربوط به تعداد کارکنان یک دستگاه همواره باید در ارزیابی آنها مد نظر باشد.
روش ارزیابی بهره‌وری جمعی سازمان یا مدل تحلیل پوششی داده‌ها
در سال ۱۹۷۸ سه تن از متخصصین تحقیق در عملیات، مقاله‏ای ارایه نمودند که طی آن از طریق برنامه‏ریزی خطی، اندازه‏گیری عملی کارایی را معرفی کردند. این روش در حال حاضر به “تحلیل پوششی داده‏ها”مشهور است.شروع استفاده از این تکنیک به موضوع رساله دکتری”رودز ” با راهنمائی “کوپر” بر می‏گردد که عملکرد مدارس دولتی ایالات متحده امریکا را مورد ارزیابی قرار داد. در سال ۱۹۷۸ تکنیک تحلیل پوششی داده‏ها با جامعیت بخشیدن به روش “فارل ” به گونه‏ای که خصوصیت فرایند تولید با چند عامل تولید و چند محصول را در بر می‏گیرد، به ادبیات اقتصادی اضافه گردید. این تکنیک که فن برنامه‏ریزی خطی را بکار می‏گیرد از جمله روش¬های ن

اپارامتریک تخمین توابع هم¬مقداری تولید (تولید یکسان) می‏باشد.این روش که عمدتا به عنوان روش اندازه‌گیری کارایی در جهان شناخته شده است، در حین اندازه‌گیری کارایی، نوع بازده نسبت به مقیاس تولید را نیز به تفکیک برای بنگاه‌ها ارائه می‌نماید . با پیشرفت و تکامل روش فوق، در حال حاضر DEA یکی از حوزه‌های فعال تحقیقاتی در اندازه‌گیری کارایی بوده و بطور چشمگیری مورد استقبال پژوهش‌گران جهان قرار گرفته است . این روش برای ارزیابی عملکرد سازمان‌های دولتی و غیر انتفاعی که اطلاعات قیمتی آنها معمولا در دسترس نیست یا غیر قابل اتکا است، کاربرد قابل ملاحظه‌ای دارد.
در این روش به جای لفظ “تولید کننده” به منظور جامعیت بخشیدن،

عموماً عنوان واحد تصمیم گیر به کار برده می شود .
برای اولین بار “فارل” نحوه بدست آوردن تابع تولید یکسان را از طریق هندسی بدین صورت تشریح
نمودار ۱-۲ کارایی
نمودکه اگرنقاط مشخص شده درشکل فوق هریک نشان دهنده ترکیب استفاده ازعوامل تولید و برای تولید یک واحد محصول در بنگاه‌های مختلف باشد، با اتصال نقاطی که به محورها و مبدا مختصات نزدیک تر هستند ، تابع محدبی بدست می‌آید که هیچ نقطه ای در زیر آن قرار ندارد . منحنی بدست آمده ، تابع تولید یکسان “کارا” نامیده می‌شود. اگر برای تولید یک محصول (Y) نیاز به بیش از دو عامل تولید ( و ) باشد، ترسیم منحنی تابع تولید یکسان از طریق هندسی بسیار مشکل خواهد بود و در واقع روش تحلیل پوششی داده‌ها به منظور غلبه بر چنین مشکلی ابداع گشت . در شرایطی که بنگاه‌ها برای تولید محصول یا محصولات خود به بیش از دو عامل تولید نیاز داشته باشند .
در این مدل هر بنگاه تولیدی با توجه به انواع و میزان عوامل تولیدش به مثابه نقطه¬ای در فضا در نظر گرفته می‌شود که ابعاد این فضا توسط تعداد عوامل تولید و مختصات نقطه، توسط میزان استفاده از هر عامل تولید تعیین می‌شود . آنگاه با انتخاب یک بنگاه تولیدی به عنوان بنگاه مورد بررسی به کمک برنامه‌ریزی خطی ، موقعیت این بنگاه تولیدی (نقطه) نسبت به سایر بنگاه‌ها (نقاط دیگر موجود در فضا) سنجیده می‌شود. این عمل باید به تعداد بنگاه‌ها (نقاط) تکرار شود و بنابراین به تعداد بنگاه‌ها، مدل برنامه‌ریزی خطی خواهیم داشت. در این مورد بنگاه‌هائی که بر طبق اصول حداقل هزینه (کارا) فعالیت می‌نمایند، بر روی تابع تولید یکسان قرار می‌گیرند و برای آن¬ها میزان کارایی صد در صد اعلام می‌گردد.
برای تحلیل DEA در تخمین تابع تولید یکسان به پیش فرض خاصی در مورد شکل تابع نیازی نیست. این روش کارایی یک بنگاه را نسبت به کارایی سایر بنگاه‌ها اندازه‌گیری می‌نماید. در این محاسبه فرض بر این است که تمام بنگاه‌ها روی منحنی و یا بالای منحنی تولید یکسان شکل صفحه قرار دارند . تکنیک DEA معمولاً به شکل نسبت¬ها معرفی می‏شود. ابداع کنندگان این مدل، تعریف مهندسی کارایی را که بصورت نسبت یک محصول به عوامل تولید بود، به چند عامل تولید و چند محصول(بدون اینکه به وزن¬های از قبل تعیین شده نیاز باشد) تعمیم دادند. (USMA, 2001, P 16)
در این صورت کارایی را می‏توان بدین صورت تعریف نمود:

y i = مقدار محصول (خروجی) iام u i = ضریب محصول (خروجی) iام
xj = مقدار نهاد (ورودی) j ام u j = ضریب نهاده (ورودی) j ام

۱,۲,۰۰۰ = i
۱,۲,۰۰۰ = j
اما نکته مهم این است که چگونه می‏توان ضرایب فوق را بکار برد. مدل CCR در سال ۱۹۸۷ به این علت مشهور گشت که توانست مشکل محاسبه ضرایب را برطرف کند. مدل CCR پس از تعیین منحنی مرز کارآ، مشخص می‌نماید که واحدهای تصمیم‏ساز در کجای مرز کارآ قرار دارند و برای دستیابی به آن چه ترکیبی از ورودی¬ها و خروجی¬ها (نهاده‏ها و ستفاده از روش برنامه‏ریزی، ضرایب مذکور را محاسبه نماید. در تحلیل پوششی داده‏ها سه اصطلاح کلیدی وجود دارد:(کوئلی ،۱۹۹۶،۱۴۴).
ورودی : عاملی است که با افزایش آن با حفظ تمام عوامل دیگر، کارایی تقلیل یافته و با کاهش آن ضمن حفظ تمام عوامل دیگر، کارایی بهبود می‏یابد.
خروجی : عاملی است که با کاهش آن، ضمن حفظ تمام عوامل دیگر کارایی کاهش یافته و با افزایش آن با حفظ تمام عوامل دیگر، کارایی ارتقا می‏یابد.
واحد تصمیم‏گیرنده : هر بخش، شعبه یا سازمان که دارای ورودی و خروجی¬های مشخص می‏باشد.
“چارنز و کوپر و رودس” در سال ۱۹۷۸ مدل خود را بر مبنای حداقل سازی عوامل تولید و با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس ارایه نمودند. در سال ۱۹۸۴ با ملحوظ نمودن فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس توسط “بانکر ،چارنز و کوپر ” اندازه‏گیری کارایی به روش DEA بسط یافت. (کوهلی ،۱۹۹۶،۱۳۲)
مدل بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CRS)
روش DEA حالت چند محصولی (خروجی) و چند عامل تولیدی (ورودی) را بصورت ابتکاری به حالت ساده یک عاملی و یک محصولی تبدیل می‏کند.
مدل بازدهی متغیر نسبت به مقیاس
فرض بازدهی ثابت نسبت به مقیاس، تنها در صورتی قابل اعمال است که بنگاه¬ها در مقیاس بهینه عمل نمایند.
رتبه‌بندی واحد‌های کارا:

تحلیل پوششی داده‌ها، کارایی نسبی واحد‌های تصمیم‌گیرنده را اندازه‌گیری می‌کند و یک نمره کارایی (E1) به هر یک از واحد‌ها اختصاص می‌دهد. نمره کارایی کمتر از یک به این معنی است که یک ترکیب خطی از واحد‌های موجود در نمونه می‌تواند همان خروجی را با استفاده از مقدار کمتری از ورودی‌ها تولید کند. به عبارت دیگر ، نمره کارایی مینیمم کاهش نسبی در ورودی‌ها که کارایی را نتیجه می‌دهد، می‌باشد.
امتیاز کارایی یک (E=1) ، به این معنی است که سازمان مورد بررسی “کارا ” می‌باشد. البته در مدل استاندارد DEA رتبه‌بندی بین واحد‌های کارا امکان پذیر نیست. بنابراین تکنیک DEA یک نوع رتبه بندی کارایی از واحد‌های ناکارا ارائه می‌دهد. هنگام بکارگیری مدل¬های استاندارد DEA، در صورتی-که تعداد شاخص‌‌های ورودی و خروجی ارزیابی در مقایسه با تعداد واحد‌های تصمیم‌گیرنده زیاد باشند ، نتایج حاصله اطلاعات مفیدی در اختیار قرار نمی‌دهد. برای اینه اغلب واحد‌ها به عنوان صد درصد کارا (E=1) معرفی می‌شوند . به این دلیل توصیه می‌شود تعداد سازمان‌های مورد بررسی در مقایسه با مجموع تعداد عوامل یا معیارهای ورودی و خروجی خیلی بزرگتر باشد. یعنی:

)(S) تعداد خروجی + (m) تعداد ورودی ( تعداد واحد‌های تصمیم گیری n
در این راستا “چارنز و کوپر “، به عنوان یک قاعده تجربی تعداد واحد‌های تصمیم گیرنده را، حداقل سه برابر مجموع نهاده‌ها و ستاده‌ها پیشنهاد کرده‌اند.
برخی مزایای روش DEA
چندین داده و ستاده را می‌تواند در مدل به کار گیرد.
به هیچ معادله یا تابع از پیش تعیین شده جهت رابطه داده‌ها و ستاده‌ها نیاز ندارد.
هر واحد مورد بررسی با واحد مشابه خود مقایسه می‌شود.
هم زمان می‌توان داده‌ها و ستاده‌هایی را با مقیاس‌های متفاوت در مدل مورد استفاده قرار داد.
هنگامی که ارزش بازار به عنوان یک پارامتر مستقل وجود ندارد، DEA ابزار ارزشمندی برای اندازه‌گیری عملکرد در موسسات غیر انتفاعی می‌باشد.
واحد تصمیم¬گیرنده مرجع را تعیین می¬کند. این واحدها به عنوان الگوی ع

ملکرد واحدهای ناکارا مطرح می¬شوند.
واحدهای با بیشترین اندازه مقیاس بهره¬وری را تعیین می¬کند.این واحدها، واحدهای کارایی هستند که بهترین اندازه را دارند.
بازده به مقیاس واحدها را تخمین می‌زند. بر اساس این تخمین، واحدها به سه دسته بازده نزولی، صعودی و ثابت نسبت به مقیاس تقسیم می شوند.
پتانسیل‌های عملکردی سازمان‌های مختلف را که متشکل از واحدهای تصمیم گیرنده است اندازه‌گیری نموده و به عنوان یک شاخص عملکردی در ارزیابی آن‌ها ارائه می‌

نماید.
مشکلات روش DEA
در روش DEA فرض بر این است که کلیه انحرافات ، مربوط به عدم کارایی است . بنابراین هر گونه اختلالی (خطای اندازه‌گیری، آب و هوا، اعتصابات و…) در میزان کارایی تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر روش مرزی تصادفی در مواردی از روش DEA مناسب¬تر است. مخصوصا در تحلیل کارایی بخش کشاورزی که داده‌ها از موارد خطا، اثرات آب و هوا و غیره تاثیر می‌پذیرند . از طرف دیگر در بخش خدمات، سازمان¬های غیرانتفاعی و بخش‌های دولتی روش DEA ارجح است زیرا :اولاً ، اثرات تصادفی کمتر می‌باشد. ثانیاً ؛ بنگاه‌ها عموما به ارائه چند محصول اشتغال دارند. ثالثاً، قیمت‌ها براحتی در دسترس نیستند. رابعاً ؛ نیازی به فرض حداقل¬سازی هزینه و یا حداکثرسازی درآمد نمی‌باشد.

مدل مثلث عملکرد؛ الگویی در مسیر ارزیابی عملکرد سازمان¬ها
بررسی¬های اخیرمحققین نشان می¬دهد که اغلب سازمان¬های امروزی در محیط پیچیده و پویا قرار دارند. در چنین محیطی سازمان¬ها باید یادگیرنده و تحولی باشند و محققین معتقدند که بایستی چارچوبی برای اندازه¬گیری، ارزیابی، برنامه¬ریزی و بهبود عملکرد سازمان¬های یادگیرنده و تحول-آفرین امروزی تعیین و توسعه یابد. این چارچوب¬ها باید بیانگر “

ظرفیت یادگیری و تحول سازمانی” باشد. از این رو در این مدل بُعد “تحول تکاملی”عملکرد سازمانی ارائه می¬شود و ابعاد مثلث عملکرد سازمانی (کارآیی، اثربخشی، تحول تکاملی) مورد بررسی قرار می¬گیرد.
درک ” هدف¬های سازمان” از نخستین گام¬هایی است که باید در راه درک ” عملکرد سازمان” برداشت. هدف¬های سازمان باید نشان¬دهنده علت وجودی آن و آنچه را که در پی دستیابی به آن است، باشد. هدف¬ها نوعی وضعیت مطلوب آینده هستند که سازمان قصد رسیدن به آن¬ها را دارد و تلاش-های سازمان باید در آن جهت صورت گیرد و “اثربخشی” میزان نیل به اهداف می¬باشد.
اغلب سازمان¬های امروزی در محیط پیچیده، پویا و مبهم قرار دارند و تغییرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فن¬آوری اطلاعات و ارتباطات ، مشخصه جوامع امروزی بشمار می¬آید. از این دیدگاه می¬توان گفت که زمان ثبات و قطعیت محیطی به پایان رسیده است. تغییرات محیطی ، مستمر و فزاینده بوده و عوامل حیاتی موفقیت سازمان پیوسته در چالش هستند. در چنین شرایطی سازمان برای حیات خود باید رابطه اش با محیط را به صورت مستمر “تنظیم” کند. علاوه بر این، سازمان نیازمند “تغییر” است تا بتواند رشد و توسعه یابد. رویکرد خود تنظیمی (سایبرنتیک) برای تنظیم، تغییر و کنترل سیستم¬های پویا مورد استفاده قرار می¬گیرد. مطالعات تجربی بر اهمیت کارکنان، فرهنگ، ارزش¬ها و قابلیت¬های آن¬ها به عنوان عوامل “عملکر

د عالی سازمان” تاکید می¬کند. (پیترز واترمن ، ۱۹۸۲ و کلنفرد و کاونگ ، ۱۹۸۵، کوبین ، ۱۹۹۲).
الگوی فیشر برای ارزیابی عملکرد
در این الگو،شاخص¬های ارزیابی عملکرد به سه دسته شاخص¬های کیفی، نیمه کمی و شاخص¬های کمی تقسیم¬بندی شده¬اند.
شاخص¬های کیفی؛اساساً استدلالی هستند و بر اساس قضا

وت¬های ذهنی و درک شخصی افراد استوار است (مانند فرهنگ سازمانی، رهبری و خصوصیات اخلاقی).
شاخص¬های نیمه کمی؛ در این دسته شاخص¬های ذهنی جای خود را به شاخص¬های کمی داده¬اند. بعبارت دیگر، برای قضاوت¬های کیفی افراد ارزش کمی تعیین می¬شود.
شاخص¬های کمی؛ شاخص¬هایی هستند که می توانند فعالیت¬های مختلف انجام گرفته در سازمان را بصورت عدد و رقم بیان کنند.
بنچ مارکینگ ؛ فرایند استراتژیک وتحلیلی اندازه¬گیری عملکرد
“بنچ مارکینگ” فرایند استراتژیکی و تحلیلی از اندازه¬گیری مداوم تولیدات، خدمات و رویه¬های سازمان در مقایسه با یک سازمان¬ موفق و پیشرفته در محیط موضوعات مورد مطالعه می¬باشد. بنچ مارکینگ ابزار کیفی مورد مطالعه جهت شناسایی،ایجاد و تحصیل استانداردهای عالی می¬باشد. بنچ مارکینگ تنها جستجوی راه¬های بهتر نیست، بلکه بدنبال بهترین راه است. قبل از هر گونه تلاش برای مقایسه، بنچ مارکینگ نیاز به شناسایی دقیق فرایندهای تجاری سازمان¬ها دارد و وابسته به تحقیقاتی است که نیازمند برنامه¬ریزی، تجزیه و تحلیل، دسته¬بندی و همچنین وجود یک برنامه فعال برای اجرای تغییرات در پروژه¬های سازمان می¬باشد. هنگامی که بنچ مارکینگ با برنامه استراتژیک سازمانها مطابقت داشته و از آن نیز حمایت کند موثرتر خواهد بود.
بنچ مارکینگ به فرآیند مداوم مقایسه عملیات سازمان شما با شرکت یا سازمانی که بهترین عملکرد را در آن عملیات دارد گفته می شود. این مقایسه هم کیفی و هم کمی می¬باشد.
الف) بنچ مارکینگ کمّی؛شامل استفاده از استانداردهای اندازه¬گیری برای مقایسه کمی عملکرد با شرکت¬ها و سازمان¬های الگو در زمینه هزینه، کیفیت و زمان می¬باشد.
ب) بنچ مارکینگ کیفی؛در جستجوی مقایسه روش¬های عملیات جاری (نه نتایج آن) با روش¬های بکار گرفته شده توسط شرکت¬ها و سازمان¬های الگو است. یعنی“جستجوی بهترین روش¬های موجود در صنعت که منتهی به برتری در عملکرد میگردد”.
بنچ مارکینگ ، یعنی آنقدر متواضع باشید که قبول کنید یک نفر دیگر در یک چیز بهتر از شماست و آنقدر عاقل باشید که یاد بگیرید چگونه به او رسیده و یا حتی جلوتر بر

وید . پنچ مارکینگ هیچگاه متوقف نمی¬شود بلکه فرآیندی همیشگی است که نیاز به تعدیل و اصلاح دارد.
انواع بنچ مارکینگ عبارتند از ” بنچ مارکینگ عمومی ” ، ” بنچ مارکینگ داخلی ” و “بنچ مارکینگ رقابتی” .
بنچ مارکینگ عمومی؛ غنی ترین منبع را برای شناخت از عملیات مختلف بدست می¬دهد . به این ترتیب سازمان¬ها می توانند بدون توجه به نوع صنعت، بهترین عملکردها را پیدا نمایند و بینش و آگاهی کسب کنند که این توجه آنان را از رقبا پیش می¬اندازد.

بنچ مارکینگ داخلی؛ یک قسمت از سازمان را در مقابل قسمت دیگر اندازه گیری می¬کند. برای مثال، سازمانی که چندین انبار دارد می تواند هر یک از این انبارها را با دیگری مقایسه نماید. یکی از امتیازات بنچ مارکینگ داخلی این است که می تواند کمک کند تا بهترین روش در داخل سازمان به دست آید. بنچ مارکینگ داخلی، از سایر انواع بنچ مارکینگ کم هزینه تر بوده و زمان کمتری را در مقایسه با انواع دیگر صرف می¬کند.هنگامی که سازمانی تعداد زیادی واحدهای عملیاتی داشته باشد که فرآیند مشابهی دارند، این نوع بنچ مارکینگ بسیار مفید خواهد بود.
بنچ مارکینگ رقابتی؛ بنچ مارکینگ رقابتی عملکردهای یک سازمان را در مقابل رقبای آن سازمان ارزیابی می¬نماید. هنگامی که از بنچ مارکینگ صحبت می¬شود، غالباً همین مفهوم و تعریف به ذهن می¬آید. نتایج این نوع بنچ مارکینگ اغلب مشکل ساز می¬باشد زیرا رقبا از مشکلات اطلاعات واهمه دارند و معمولاً هنگام اجرای این نوع بنچ مارکینگ یا قبل و بعد از آن، شکایات قانونی مطرح می¬شود. اطلاعات کیفی اغلب یا ارائه نمی¬شوند و یا کافی و مؤثر نیستند بطوری¬که شرکت¬کنندگان در مطالعه بیشتر اطلاعات کمی را دریافت می¬کنند و اطلاعاتی که چگونگی پیشرفت و بهبود را نشان دهند کمتر دیده می¬شود.
در فعالیت بنچ مارکینگ موارد زیر باید رعایت شود:
اول ؛ قبل از تلاش برای هر گونه مقایسه¬ای، شناخت دقیق و کاملی از سازمان خود ضروری است.
دوم؛ برنامه¬ریزی برای شناسایی سازمان¬های الگو و نمونه برای مقایسه و جمع آوری اطلاعات.
سوم؛ تحلیل به منظور اندازه¬گیری فاصله عملکرد با سازمان¬های الگو.
چهارم؛ مشخص نمودن تمام فعالیتها ( به تفکیک ) برای تنظیم اهداف و استانداردهای جدید .
پنجم؛ تهیه یک برنامه عملی برای اجرای تغییر در فرآیند .
ششم؛ به روز و به هنگام نمودن مداوم فرآیندها ، برای حفظ عالی¬ترین استانداردها .
هفتم؛ فراهم نمودن ابزار اندازه¬گیری .
هشتم؛ بنچ مارکینگ نیاز به منابع، علی¬الخصوص زمان دارد.
نتایج و یافته¬های تحقیق در روش بنچ مارکینگ عبارتند از:
ارتباطات مؤثر داخلی و خارجی ، کلید موفقیت در اندازه گیری عملکرد است.
مسئولیت و جواب¬گویی برای نتایج باید بوضوح مشخص گردیده و تفهیم شود.
سیستم¬های اندازه¬گیری عملکرد نباید صرفاُ اطلاعات را انباشته کنند، بلکه باید تصمیم¬گیرندگان را در فرآیند تصمیم¬گیری یاری دهند.
توبیخ و پاداش باید مرتبط با اندازه¬گیری¬های عملکرد باشد.
سیستم¬های اندازه¬گیری عملکرد باید مثبت باشد نه بازدارنده.
کارکنان، مشتریان، افراد ذینفع بایستی آزادانه در نتایج و پیشرفت¬های

حاصل از برنامه¬ها مشارکت داده شوند.
روش مهندسی مجدد
برخی از سازمان¬ها فعالیت مهندسی مجدد را در پاسخ به شناسایی فاصله بوجود آمده بین اهداف و نتایج واقعی انجام می¬دهند. فرایند مهندسی مجدد در برخی از این سازمان¬ها بر روی دوره زمانی عملیات، ساختار سازمانی، تامین منابع خارج از سازمان، تکنولوژی اطلاعات و سود ، انجام می-گیرد.
هدف نهایی از مدیریت تغییر، پاسخگو بودن رهبران ارشد سازمان¬ها است. مدیریت با استفاده از تکنیک¬هایی خاص، افراد و فرهنگ سازمان را با تغییرات استراتژیکی، س
تمام سازمان¬های بخش خصوصی باید نیازهای مشتریان را مد نظر قرار دهند. ابزار بسیاری برای سنجش این نیازها در دسترس است از جمله:
– کنفرانس جستجوی آینده : این کنفرانس برای تعداد ۳۰ الی ۸۰ نفر از ذینفعان سازمان برگزار می شود. این شرکت¬کنندگان از فضای برنامه¬ریزی شده کنفرانس برای کمک به سازمان در تعریف گذشته، تحلیل زمان حاضر و پیشبرد آینده استفاده می¬کنند.
– مدل منطقی : این مدل یکی از اشکال نمایش اصولی متوالی (ورودی- فرآیند- خروجی- بازده) می-باشد. این مدل از صدور تصمیمات و فرآیند تصمیم¬گیری پشتیبانی می¬کند.
– تکنیک چرا : این تکنیک با جواب دادن مناسب به این سئوال شروع می¬شود .« چرا یک سازمان باید از اهداف فعالیت مدار به سمت اهداف بازده مدار حرکت کند ؟»
– تجزیه تحلیل Swot: این ابزار برای محیط سازمان سودمند است ، به نحوی که سازمان را قادر می¬سازد اطلاعات مربوط به نقاط ضعف و قوت را بررسی و فرصت¬ها و خطرات خارجی را شناسائی کند.
سیستم‏های سنجش عملکرد مبتنی بر زمان
بررسی پیشینه موجود، پیرامون سنجش عملکرد و استراتژی کسب و کار بیان¬گر آنست که “زمان” به عنوان یک شاخص استراتژیک نوین مطرح شده است ، بگونه‏ای که شرکت‏ها می‏باید برای سنجش و بهبود آن جهت افزایش توانمندی رقابت در بازار جهانی تلاش نمایند. اهمیت زمان را می‏توان از مباحث زیر دریافت . سنجش، کنترل و فشرده‏سازی زمان ، کیفیت را ارتقا می‏بخشد، هزینه‏ها را کاهش می‏دهد، پاسخگویی به سفارشات مشتری را بهبود می‏بخشد، تحویل به موقع کالا و خدمات را افزایش می‏دهد، بهره‏وری را ارتقاء می‌دهد، به دلیل اینکه وابستگی به پیش‏بینی‏ها کاهش می‏یابد از ریسک‏ها کاسته می‏شود، سهم بازار و سرانجام سودآوری را افزایش می‏دهد.

۶-۲-۲مبانی نظری ارزیابی عملکرد موسسات انتفاعی
پروفسور” آرمی ” ارزیابی عملکرد را در مقایسه “توان” با “عملکرد” جستجو کرد و فرمول ریاضی برای “برنامه‌ریزی سود پیش¬بینی شده” و “سودی که می‌توانست در شرایط عملی حاصل شود”ارائه داد. پرفسورسالمن ” ” بر”ارزیابی قسمتها” تاکید می‌کند. با این حال هر دونویسنده مذکور بر “ROI” به عنوان یک معیار ارزشیابی عملکرد صحه می‌گذارند. ” پارکس و دولانسی ” استفاده از معیار (۱ را در ارزیابی عملکرد شرکت‌های دولتی انگلیسی توصیه کرده و بکار بردند. ولی هر دو محقق به نتایج متفاوتی رسیدند.(غلامرضا اسلامی بیدگلی،۱۳۷۳،۵۵)
سنجش عملکرد در حوزههای”کمیت پذیر” در مقایسه با حوزههای “کیفی” با مشکلات کمتری روبرو است . البته در حوزه¬های “کمیتپذیر” نیز مشکل “واحد سنجش” و یا “معیار سنجش” وجود دارد و این طبیعت ” تئوری سنجش ” است. ارزیابی عملکرد با تئوری سنجش ارت

باط تنگاتنگ دارد ، لذا با همان مشکلات روبرو است .(بیرمن و همکاران در سنجش این اعتقاد است که هر چه موضوع مورد سنجش ، بیشتر تجزیه شود، نتیجه سنجش بهتر است. در ارزیابی عملکرد هم این طور مقرر داشتند که عملکرد را از دیدگاه¬های مالی، فنی و اجتماعی سنجش کنند. نسبت‌ ترکیبی که هر سه عامل ( مالی ، فنی و اجتماعی ) و یا سایر عوامل را یکجا منظور کند ارجحیت دارد.
نسبت‌های سنجش عملکرد را به طور کلی به “نسبت‌های مالی” و “نسبت‌های غیرمالی” عملکرد تقسیم‌بندی می‌کنند. نسبت‌های غیر مالی خود می‌توانند به “نسبت‌های تولیدی

“،”نسبت‌های بازاریابی”، “نسبت‌های اداری” و; تقسیم بندی شوند.)غلام رضا اسلامی بیدگلی،۱۳۷۳،۹۰) امروزه در ارزیابی عملکرد، “نسبت‌های اجتماعی” نیز مورد توجه قرار گر

فته است .

نمودار ۲-۲ معیارهای سنجش عملکرد مؤسسات

دو روش ارزیابی عملکرد به نام¬های OMEGA و SIGMA می‌باشند . ارزیابی عملکرد به روش OMEGA سعی در ارزیابی شرکت با تعامل عوامل “اهداف ملی” و “اهداف شرکت” دارد و SIGMA تلاش می‌کند تا مفهوم “حداکثر کردن رضایت گروه‌های ذینفع” را مورد نظر قرار دهد. (اسلامی بیدگلی،۱۳۷۳ ، ۹۶ )
جدول ۱-۲ اجزا دو روش ارزیابی عملکرد
OMEGA SIGMA
O =گرایشات S =رضایت
M=اهداف کلان ملی I= ذینفع
E= اهداف موسسه G =گروهها
G = اهداف جزئی M =به حداکثر رساندن
A = ارزیابی A=ارزیابی

این روش‌های ارزیابی نیز از روش‌های ترکیبی ارزیابی هستند و مشکل عمده آنها “متغیرهای کیفی” است.

۷-۲-۲استقرار سیستم ارزیابی عملکرد
استقرار سیستم از مهمترین و حساس‏ترین مراحل طراحی سیستم می‏باشد. معمولاً، از حیث هزینه، مخارج استقرار رضایت بخش یک سیستم، دربعضی از مواقع براب

ر مجموع هزینه مراحل مختلف طراحی سیستم است .( روسز و همکاران ، ۱۹۹۰،۲۹۲)
“استقرار” یک سیستم به آسانی “مسدود کردن یا آغاز کردن” نیست ، بلکه در این مرحله مسائل اساسی مانند استراتژی، توالی و آموزش کاربر وجود دارد . از این رو، م

رحله استقرار یک سیستم مانند سیستم ارزیابی عملکرد سازمانی بیشتر از سایر مراحل طراحی سیستم اطلاعاتی درگیر ملاحظات رفتاری می‏باشد . (توربون و همکاران ۱۹۹۶،۴۶۳)
بررسی‏ها و مطالعات بیانگر آنست که طراحی و توسعه سیستم¬های سنجش عملکرد را می‏توان به سه مرحله اصلی خلاصه نمود:
۱ طراحی شاخص‏های عملکرد
۲ استقرار شاخص‏های عملکرد
۳ بکارگیری شاخص‏های عملکرد
براساس ادبیات موضوع مربوطه، مرحله طراحی را می‏توان به دو بخش شناسایی اهداف کلیدی سنجش عملکرد و طراحی شاخص‏ها تقسیم نمود. البته یک نوع اتفاق‏آرا وجود دارد که این شاخص‏ها می‏‏بایستی از استراتژی¬ها استخراج شوند. صاحب¬نظرانی مانند مینتزبرگ (۱۹۸۲)، گلابرسن (۱۹۸۵)، سینک (۱۹۸۶)، مجله فوچوین (۱۹۸۸)، کیگان و همکارانش (۱۹۸۹)، دیکسن (۱۹۹۵) و کاپلان و نورتن (۱۹۹۲) بر این دیدگاه اعتقاد دارند .
نیلی و همکاران ،۲۰۰۰ ،۱۱۳۰) در مرحله دوم، یعنی “استقرار”، سیستم‏ها و رویه‏ها در سازمان جهت جمع‏آوری و پردازش داده‏ها مستقر می‏شوند ، بگونه‏ای که ارزیابی‏ها به طور منظم انجام گیرد. این امر ممکن است برنامه‌نویسی کامپیوتری برای تبدیل داده‏های مورد استفاده قبلی یا داده‏هایی که در حال حاضر بکار گرفته می‏شوند را به فرم و محتوای با معنی شامل گردد. همچنین این امر می‏تواند شامل ایجاد رویه‏های جدید باشد،بگونه‏ای که اطلاعات فعلی ثبت نشده، دستکاری شوند و شاید این مرحله در برگیرنده ابتکارات کاملاً جدید ، مانند نظرسنجی مستمر از کارکنان یا مشتریان باشد.
بکارگیری شاخص‏های عملکرد به دو بخش فرعی تقسیم می‏شود: اولاً؛ همانطوری که شاخص‏ها از استراتژی¬ها اخذ می‏شوند، کاربرد اولیه آن¬ها نیز برای تعیین میزان موفقیت اجرای استراتژی¬ها می‏باشد.ثانیاً ؛اطلاعات بازخور از شاخص‏ها می‏بایستی برای به چالش فراخواندن مفروضات و آزمون روایی استراتژی، بکار گرفته شود .
بنابراین“ارزیابی استقرار استراتژی” و“زیر سئوال بردن مفروضات استراتژیک” دو بخش عمده بکارگیری شاخص‏های عملکرد می‏باشد. البته ذکر این نکته مهم است که مراحل طراحی، استقرار و بکارگیری سیستم ارزیابی عملکرد، مفهومی هستند. بدین معنی که توالی مراحلی را که سیستم ارزیابی عملکرد می‏بایستی طی کند، نشان می‏دهد. به هر حال این مراحل می‏توانند همانند شاخص فردی ارزیابی عملکرد با یکدیگر هم پوشی داشته باشند. بنابراین بعضی از شاخص‏ها پیش از اینکه همه شاخص‏ها به طور کامل طراحی شوند، قابل اجرا هستند.
علاوه براین، فرایند مزبور بیانگر توسعه خطی ساده از طراحی سیستم تا بکارگیری شاخص‏های عملکرد برای به چالش خواندن استراتژی، نمی‏باشد. در واقع سی

ستم سنجش عملکرد مستلزم توسعه و بازنگری، در سطوح مختلف ، همانند تغییرات موقعیتی می‏باشد . (همان منبع ،۱۱۳۰) برای مثال :
سیستم سنجش عملکرد می‏بایستی شامل مکانیزم موثری برای بازنگری و تجدید نظر در اهداف و استانداردها باشد . (گهلینی و نابیل ،۱۹۸۵،۱۲۲۶)
سیستم سنجش عملکرد می‏بایستی در برگیرنده فرایند توسعه

شاخص‏های فردی همزمان که عملکرد و شرایط تغییر می‏کند، باشد . ( ماسکل ،۱۹۸۹،دایسکن و همکاران، ۱۹۹۰)
سیستم سنجش عملکرد می‏بایستی شامل فرایند بازنگری و تجدید نظر دوره‏ای در مجموع کامل معیارها در عمل باشد. این امر می‏باید جهت انطباق با تغییرات محیط رقابتی و یا جهت استراتژیک انجام گیرد (ویسنر و فاوکت ،۱۹۹۱،ایکزون و همکاران ۱۹۹۶،لینگل و شیمن ،۱۹۹۶)
سیستم سنجش عملکرد می‏بایستی مفروضات استراتژیک را به چالش فراخواند (زیر سئوال ببرد).

۸-۲-۲ ساختار و ترکیب سیستم ارزیابی عملکرد
واقعیت این است که می‏باید در طراحی سیستم ارزیابی عملکرد هم به عوامل نَرم مانند فرهنگ، رفتار و گرایش‏ها و به همان اندازه عوامل سخت از قبیل ساختارهای گزارش‏دهی، مسئولیتها و بکارگیری سیستم‏های اطلاعاتی توجه نمود. در این زمینه ساختار و ترکیب سیستم ارزیابی عملکرد عامل حیاتی برای اثربخشی و کارایی فرایند مدیریت عملکرد تلقی می‏گردد. براساس پژوهشی که توسط دانشگاه استراسکلاید انجام شده، در رابطه با ساختار و ترکیب سیستم‏های سنجش عملکرد می‏بایستی به دو عامل اساسی توجه گردد(بات ایتاکی و همکاران ) این دو عامل عبارتند از ؛ « یکپارچگی سیستم » و « استقرار یا راه اندازی » .
یکپارچگی سیستم
یکپارچگی بیانگر توانایی سیستم ارزیابی عملکرد بر ارتقای انسجام بین حوزه‏های مختلف کسب و کار می‏باشد.براساس تحقیقات پیشین یکپارچگی سیستم‏های تولیدی بوسیله همان کنسرسیوم که ارزش مدل سیستم‏های عملی را شناسایی کرده، تعریف شده است و این مدل چهارچوبی جهت ارزیابی یکپارچگی سیستم‏های سنجش عملکرد تلقی می‏شود.(بیر ،۱۹۷۹)(بلنکین ساپ ،۱۹۹۳) پشتوانه تئوریکی مدل سیستم‏های عملی، این است که هر سیستمی که عملی و کاربردی باشد، می‏بایستی دارای پنج خرده سیستم باشد. سیستم‏های ۱ تا ۵ و فرا سیستم که ترکیبی از سیستم‏های ۳ تا ۵ می‏باشد.
سیستم ۱: بیانگر واحدهای عملیاتی می‏باشد که کالاها وخدمات را تولید یا ارایه می‏کنند.
سیستم ۲ : سیستم سرپرستی که فعالیت‏های واحدهای عملیاتی را هماهنگ می‏سازد.
سیستم ۳ : بیانگر سیستم مدیریت تاکتیکی (عملیاتی) است که عملیات سیستم‏های ۱ و ۲ را بوسیله هدف‏گذاری و عملیاتی، مدیریت می‏نمایند. همچنین برحسب متاسیوم، سیستم ۳ به اجرای تغییر کمک می‏کند. از دید سیستم‏های ارزیابی عملکرد، این سیستم سوم، سیاست¬ها و اولویت¬های استراتژیک را اجرا می‏کند. لذا این سیستم مسئول دستیابی به اهداف و اولویت¬های شاخص‏های سیستم‏های اول و دوم، می‏باشد.
سیستم ۴ : سیستم توسعه‏ای است که مربوط به توجه به خود سیستم همراه با محیط بیرونی و در نتیجه آینده می‏باشد. این سیستم متمرکز بر بهبود است. بر حسب فراسیستم، این سیستم تغییرات لازم را برای سطوح پایین‏تر شناسایی می‏کند.
سیستم ۵ : این سیستم جهت، سیاست و استراتژی سازمان را به منظور انطباق با آینده تنظیم می‏کند. از نقطه نظر سیستم ارزیابی عملکرد، این سیستم پنجم ، اولویت¬ها و اهداف سطح بالا را بوسیله مرتبط ساختن شکاف¬های عملکرد از سیستم ۴ با اول

ویت¬ها و اهداف کسب و کار، تعیین می‏نماید.
متاسیستم : ترکیبی از سیستم‏های۳،۴ و۵ می‏باشد که مسئول شناسایی و مدیریت تغییر هستند. سیستم ۵ سیاست و جهت را تعیین می‏کند. سیستم۴ تغییرات ضروری را شناسایی می‏کند و سیستم ۳ این تغییرات را اجرا می‏نماید. براساس مدل سیستم‏هشوند.
استقرار یا راه‌اندازی
این ویژگی بیانگر استقرار اهداف و سیاست¬های سازمان از طریق ساختار سلسله مراتبی سازمان می‏باشد.اهداف استقرار یا راه‏اندازی، کسب اطمینان از این امر است که شاخص‏های عملکردی که در سطوح مختلف سازمان مورد استفاده قرار می‏گیرد، منعکس کننده اهداف و سیاست¬های سازمان باشند. ” استقرار “از طریق سلسله مراتب سازمان پایدار می‏شود؛ استقرار به تأثیر و نفوذ حوزه‏های کسب وکار مربوط بوده و از طریق آنها اصلاح می‏گردد.

۹-۲-۲ دام‌های سیستم‏های سنجش عملکرد
سازمان¬ها در سراسر دنیا، سیستم‏های سنجش‏شان را مورد مهندسی مجدد قرار داده‏اند. براساس اخرین اطلاعات بدست آمده از گروه گارتنر ، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد شرکتهای بزرگ امریکایی تا پایان سال ۲۰۰۰، از سیستم امتیازدهی متوازن استفاده خواهند کرد. واقعیت این است پیچیدگی فزاینده‏ای در خصوص تئوری و عمل سنجش عملکرد وجود دارد. اما با وجود این، چنین ادعا می‏شود که در۷۰ درصد موارد، بکارگیری سیستم امتیازدهی متوازن با ناکامی همراه بوده است.(نیلی و بایرن ،۲۰۰،۳،۹۰)
به هرحال واقعیت این است که کمتر سازمانی را می‏توان یافت که با سیستم سنجش عملکردش مشکلی نداشته باشد. بعضی از سازمان¬ها ممکن است تنها به بازنگری ساده و ثابت نیاز داشته باشند، در حالیکه برخی دیگر از سیستم‏های سنجش عملکرد احتمالاً نیازمند بازنگری¬های اساسی باشند. از این رو یادگیری و اجتناب از خطاها و اشتباهات سایر سازمان¬ها شیوه مناسبی برای انجام کار است. به نظر “آرتلی و استروح”مهمترین دام‌های سیستم‏های سنجش عملکرد عبارتند از (آرتلی و استروح ،۲۰۰۱ ۱۰-۹):
انباشتن بیش از حد داده‏ها: این امر ناشی از اطلاعات بیش از حد است. بنابراین تا آنجا که ممکن است مدیران و کارکنان می‏بایستی از داده‏های غیر اثربخش صرف¬نظر نمایند.
تمرکز بر دوره کوتاه مدت: بسیاری از سازمان¬ها تنها داده‏های مالی و عملیاتی را جمع‏آوری می‏نمایند. در واقع این نوع سازمان¬ها تمرکز بر شاخص‏های بلندمدت مانند ؛ رضایت مشتری، رضایت کارکنان، کیفیت محصول / خدمات و مسئوولیت عمومی را ندارند.
عدم تصمیم‏گیری بر مبنای اطلاعات: بسیاری از مدیران براساس قضاوت و تجربه گذشته‏شان عمل می‏کنند تا داده‏های ارایه شده به آن¬ها.
بی‏معنی کردن داده‏ه : بعضی از اطلاعات خام را می‏توان خلاصه نمود تا جائیکه بی‏معنی نشوند. تصمیمات مدیریتی می‏بایستی مبتنی بر داده‏های واضح و قابل فهم باشند.

کم سنجش کردن : تصمیم‏گیری با اطلاعات کم به اندازه تصمیم‏گیری براساس اطلاعات زیاد، مسأله ساز است. جمله معروف “مارک گراهام بروان “در این زمینه دقیقاً صادق است : «عمومی‏ترین اشتباه سازمان ، سنجیدن متغیرهای زیاد می‏باشد .» رایج‏ترین اشتباه بعدی، سنجش خیلی محدود است.
جمع‏آوری داده‏های ناسازگار، متضاد و غیرضروری: همه اطلاعات می‏بایستی برای سنجش موفقیت شرکت یا سازمان مفید باشند. برای مثال: سنجش کاهش فضای محل کار به نسبت کارکنان مورد توجه باشد . در حالیکه در همان زمان رضایت مشتریان نسبت به تسهیلات موجود در محل کار ارزیابی شود.

هدایت عملکرد غلط: عملکرد استثنایی در یک حوزه می‏تواند در حوزه دیگر، اثر نامطلوب داشته باشد. برای مثال پخت سریع جوجه سوخاری ممکن است منجر به نارضایتی مشتری و خطر حفظ بقای سازمانی شود. برای اینکه در پخت سریع احتمال دارد جوجه کاملاً نپخ

ته و خام در اختیار مشتری قرارگیرد. بنابراین به قول “مارک گراهام بروان “کارایی جوجه منجر به عملکرد غلط می‏شود و آن نیز منجر به از دست رفتن مشتری می‏گردد.
ترغیب رقابت و عدم تشویق کار تیمی: باید توجه نمود که در بسیاری از مواقع مقایسه نتایج عملکرد یک واحد سازمانی با واحد دیگر ، رقابت بین واحدها را تشدید می‏کند. بنابراین عنایت به این نکته مهم است که مقایسه کردن باید منجر به دستیابی به اهداف عملکردی ‏شود.
طراحی و ایجاد شاخص‏های غیرواقعی و غیر معقول: شاخص‏ها می‏بایستی با بودجه سازمان و محدودیت¬های نیروی انسانی سازگار بوده و هزینه‏هایش نسبت به نتایج ، قابل توجیه و دفاع باشد.
ناکامی در طراحی شاخص‏های مرتبط: معیارها می‏بایستی مرتبط با برنامه استراتژیک سازمان باشد و باید بصورت سلسله مراتبی و آبشارگونه در سراسر سازمان حضور داشته باشد. شاخص‏های نامربوط مانند کشتی بدون آب می‏باشد .چنین شاخص¬هایی مفید نبوده و در سازمان قابل کاربرد نخواهد بود.
عدم توجه به مشتری: واقعیت این است که امروزه مشتری سرور سازمان است. نوع تکنولوژی، خدمات و محصول را مشتری تعیین می‏کند. بسیاری از مدیران تنها می‏خواهند فرایندها و اجزا درونی سازمان را ارزیابی نمایند. در حالیکه مشتری، امروزه کسی است که عملکرد سازمان را هدایت می‏کند. لذا مشاهده می شود که در سازمان¬های ممتاز و موفق، رضایت مشتریان بسیار بالا است
پرسش سؤالات غلط / جستجوی نامناسب : بسیاری از مدیران به جای پرسیدن آنچه که غلط می‏باشد، تنها ادعا می‏کنند. آن¬ها به جای پردازش به دنبال پاسخ در افراد هستند. در این بخش فرایندهای واقعی را کارکنان به طور واقعی ملاحظه می‏نمایند.
متشتت بودن هدف سیستم سنجش عملکرد: هدف سیستم ارزیابی عملکرد نه تنها جمع‏آوری داده‏ها است ، بلکه پردازش آن¬ها برای تصمیم‏گیری‏های حساس در جهت بهبود کسب و کار می‏باشد. انجام اقدامات بهبود مبتنی بر دانش، در واقع اتکا به واقعیت و حقیقت تلقی می‏گردد.

۱۰-۲-۲ بهترین روش¬ها در ارزیابی عمکرد
(ارائه شده توسط انجمن ملی حسابرسان ایالتی )هدف از بیان مقاله فوق ایجاد ابزاری برای بازرسی سازمان¬ها و کارگزاری¬های دولتی برای توسعه استفاده از ارزیابی عملکرد می¬باشد. اگرچه این مقاله می¬خواهد بسیاری از بهترین روش¬های ارزیابی عملکرد را شناسایی کند، ولی این روش¬ها کاملا فراگیر نیستند. به عبارت دیگر روش¬هایی که در این مقاله آورده شده در همه محیط¬ها کاربرد ندارد. اما این مقاله نقطه آغاز خوبی برای مدیران و بازرسان برای تصمیم¬گیری در مورد اینکه در یک سیستم ارزیابی عملکرد کدام روش¬ها با احتما

ل بیشتر به نتیجه منجر می¬شوند، می¬باشد.
ارزیابی عملکرد یک روش حیاتی در پاسخ¬گویی برای منابع عمومی می¬باشد. فهمیدن این نکته که آیا منابع دولتی برای فراهم کردن خدمات دولتی استفاده شد

ه و آیا این منابع طبق قوانین و مقررات خرج شده، بسیار مهم است. تعین این نکته نیز مهم است که آیا مدیرانی که مسئول اجرای برنامه-های دولت هستند، شایستگی حفاظت از داریی¬های دولت را دارند.
عملکردها باید برای نشان¬دادن موارد فوق ارزیابی شوند :
آیا خدمات ارائه شده کیفیت مناسب را دارند.
آیا کارها به خوبی انجام گرفته است.
آیا منابع به صورت کارا و اثر بخش استفاده شده است.
آیا منابع دولتی در فعالیت¬های مناسب و معنی¬دار خرج شده است.
قبل از آغار فرایند ارزیابی عملکرد، مدیران برنامه¬های دولتی باید ابتدا بدانند چه چیزی را بایستی ارزیابی کنند. برای رسیدن به شرایط فوق باید ۴ مرحله ذیل تبیین شود :
اعلام کردن صورتی از اهداف و ماموریت¬های سازمان که موارد زیر را توضیح دهد:
الف. موسسه با چه هدفی ایجاد شده است ؟
ب. چرا فعالیت¬هایی که موسسه انجام می¬دهد مهم است؟
ج. ایجاد حساسیت برای عموم مردم .
د. تعیین اینکه چرا پول¬های دولت در راه این اهداف خرج شده است.
بیان برنامه¬های سازمان : بیان برنامه¬های سازمان کمک می¬کند به اینکه سازمان می¬خواهد به
کجا برود.
بیان هدف¬های جزئی : اهداف در مقابل برنامه¬ها به صورت ویژه، روشن، دقیق و قابل ارزیابی، نقاط مورد نظر و قابل ارزیابی را نشان دهند.
برنامه عملیاتی : اهداف استراتژیک باید به وسیله توسعه برنامه¬های عملیاتی مشخص شوند؛ که برای اجرای آن سازمان باید این موارد را انجام دهد:
الف. مشخص کردن اینکه مسئول و پاسخگوی اجرا برنامه¬ها است.
ب. بیان جزییات برنامه¬ها به صورت مرحله¬ای .
ج. مشخص کردن زمان اجرا هر برنامه .

د: مشخص کردن اینکه هر کدام به چه منابعی نیاز دارند.

انواع ارزیابی عملکرد:

ارزیابی ورودی ؛ که نشان می¬دهد چه مقدار از منابع (چه مالی و چه غیر مالی) برای برنامه‌ها و خدمات ویژه¬ای استفاده شده¬اند. ارزیابی ورودی شامل ارزیابی نیروی¬کار، مواد اولیه، تجهیزات و ملزومات می¬باشد.
ارزیابی برون¬داد ؛ که واحدهای تولیدی یا خدمات ارائه شده به وسیله یک سرویس یا برنامه را نشان می¬دهد. ارزیابی خروجی شامل مقدار محصولات یا خدمات ایجاد شده، تعداد مشتریانی که به آن¬ها خدمات ارائه شده است و کیفیت خدمات و فعالیت¬های ارائه شده می¬باشد.
ارزیابی نتایج ؛ که نتایج خدمات ارائه شده رابیان می¬کند؛ و شامل سنجیدن فشرده برنامه¬ها و اثربخشی آن¬ها و همچنین بیان اینکه آیا نتایج مورد انتظار بدست آمده است.
ارزیابی کارایی ؛ که هزینه هر واحد از ورودی و خروجی را نشان می¬دهد.
اطلاعات روشنگرانه ؛ که محیط اطراف و دیگر عواملی که ممکن است بر عملکرد تاثیر بگذارند را مشخص می‌کند.

۱۱-۲-۲ راهنمای ارزیابی عملکرد
مقاله ای که در بالا اشاره شد (ریکنکامر ) ابتدا تعریفی از اهداف را بیان کرده و سپس چارچوب کلی برای اثربخشی و کارایی بررسی¬ها را ذکر نموده و سپس انواع بررسی بیان شده و در ادامه به تجزیه و تحلیل اهداف و سیاست¬ها پرداخته و در نهایت درباره بررسی اهداف کسب شده و اثربخشی و کارایی بررسی¬ها توضیحاتی آورده است.
(ریکنکامر) با طراحی مدلی برای بررسی کردن کارایی و اثر بخشی دادگاه هلند، معیارهایی برای ورودی¬ها و خروجی¬ها مشخص کرد.(ریکنکامر) بیان می¬کند که راه¬های مختلفی برای بررسی ورودی و خروجی¬ها وجود دارد . ما می¬توانیم شخص مورد سوال را در موفقیت کسب هدفش تجزیه وتحلیل کنیم . همچنین می¬توانیم اثربخشی سیاست¬هایمان وکارایی نتایج و پیامدهای آن را نیز تجزیه و تحلیل کنیم. از این رو انواع مختلف بازرسی طبقه بندی شده اند، برای ارزیابی اثربخشی سیاست-های دولت با این فرض که شما از میزان موفقیت¬های بدست آمده توسط دولت آگاه هستید. به هر حال لازمه آگاهی از اثربخشی سیاست های دولت ، قضاوت درباره کارایی خروجی¬ها است.
(ریکنکامر) می¬گوید، بررسی اهدافی که باید بدست آید ، شامل تجزیه و تحلیل محیط واقعی جامعه بعد از اجرا شدن یک سیاست،و مقایسه آن با اهداف سیاست می¬باشد . اما شما این اجازه را ندارید تا درباره حدی که سیاست¬های وزیران موفق بوده یا نه چیزی ذکر کنید. این نوع از بازرسی¬های ویژه به دادگاه¬های پایین تر یا بالاتر ارجاع می شود.
در ادامه این مطلب بیان می¬شود که در دنیای واقعی مشخص کردن موفقیت اهداف عمومی بسیار مشکل است. بررسی توانایی¬های دولت برای کسب هدفش ممکن است مناسب جایی باشد که سیاست-های مورد پرسش، نتایج مشخص برای افراد یا گروه¬هایی که یک نوع رفتار ویژه¬ای را نشان می-دهند ، داشته باشد .
(ریکنکامر) در تعریف اثر بخشی بیان می¬دارد؛وقتی اثربخشی دادگاه¬ها بررسی می¬شود، هدف مشخص کردن این است که آیا سیاست¬های مورد سوال دولت اثر مطلوب را گذاشته است. واژه ” اثر” در مقاله وی هر دو واژه ” بازده و نتیجه ” را پوشش می¬دهد و در ادامه بیان می¬کند که بررسی اثربخشی ، بسیار پیچیده است زیرا زنجیره سیاست¬ها ممکن است طولانی و منقطع باشد چونکه ممکن است عوامل خارجی بر هدف نهایی سیاست

مورد سوال اثر بگذارد.
(ریکنکامر)برای بیان کارایی بازرسی می¬گوید ؛ شهروندان تنها به دنبال این نیستند که مشخص شود آیا سیاست¬های خروجی بدست آمده است یا نه ، بلکه آن¬ها می¬خواهند بدانند چه میزان برای خروجی آن، هزینه شده و آیا می¬توان آن هزینه را کاهش داد.از این رو است که او در بیان بررسی کارآئی می¬گوید ؛‌ نتیجه و بازده با هم بررسی می

¬شوند. سوال اساسی در این قسمت این است که:
۱ آیا این خروجی را می¬شود با منابع کمتری بدست آورد؟
۲ آیا با منابع حاضر خروجی بیشتری می¬توان بدست آورد؟
در اصل در این مطلب ۲ عبارت ” کارایی سیاست ” و ” کارایی مدیریت عملیاتی ” با هم استفاده می‌شوند .

۳-۲بخش دوم – تحقیقات کاربردی
۱-۳-۲تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
دردهه اخیر رتبه بندی بسیار مورد توجه قرار گرفته است این رتبه بندی به عنوان شاخصی برای اندازه گیری کارایی استفاده شده است. در ادامه به برخی از پژوهش های انجام شده در این زمینه اشاره می شود.
صنعت داروسازی هند – بررسی اجمالی بهره‌وری هزینه‌ها بواسطه بکارگیری تحلیل پوششی داده‌ها
توافقنامه سیستم حقوق مالکیت فکری مرتبط با تجارت، بخشی از تلاش جامعه بین الملل، در جهت حرکت بسوی یک اقتصاد جهانی می‌باشد. پذیرش این توافقنامه از جانب هند، بخشی از تلاش این کشور در راستای گسترش جهانی‌سازی اقتصاد داخلی آن می‌باشد. صنعت داروی هند (IPI) از معدود صنایعی است که بواسطه جایگزینی پتنت فرآیند با پتنت محصول از سال ۲۰۰۵، تاثیرات چشمگیری را متحمل گردیده است. همپوشانی این امر با تغییرات صنعت به منظور تلاش در جهت حرکت بسوی اقتصاد بازار در بیش از یک دهه گذشته، محیطی پویا برای شرکت‌های فعال در این صنعت حاصل آورده است. در نتیجه، صنعت داروی هند با بیش از ۲۰۰۰۰ عضو، توانسته موقعیت خود را به آهستگی بواسطه ادغام‌ها، خریدها یا ائتلاف‌ها تحکیم و تثبیت نموده و اینک آمادگی پذیرش از جانب این محیط جدید را دارا می‌باشد. در چنین محیط پویایی، بررسی وجود عوامل تاثیرگذار بر بقا و رشد شرکت‌ها امری ضروری محسوب می‌گردد. اهمیت این مسئله بدلیل این حقیقت که با وجود فعالان بسیار، تنها چند شرکت مشخص امکان کنترل عوامل اثرگذار بر صنعت در مقیاس کلان را بدست می‌آورند، نمود می‌یابد.
این امر خصوصاً زمانی حقیقت می‌یابد که تغییرات، بواسطه فرآیند جهانی‌سازی بروز یابد و نه تغییرات سیاسی در دولت‌ها. با این هدف، تحلیل پوششی داده‌ها (DEA) به منظور شناسایی بهترین عملکردها، بر روی ۴۴ شرکت که توانسته‌اند ظرف یک دهه گذشته بقا خود را حفظ نمایند، انجام پذیرفته است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده‌ها به منظور بررسی وابستگی کارآمدی فرآیندهای داخلی و نرخ رشد، با نرخ رشد مرکب سالیانه (CAGR) آنها نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از تحلیل رگرسیون جهت بررسی وابستگی مابین ورودی/ خروجی‌های متعدد و نرخ‌های رشد استفاده گردیده است. مدل‌های گوناگون DEA همچون بازدهی ثابت نسبت به مقیاس (CCR)، بازدهی متغیر نسبت به مقیاس (BCC)، و ناحیه اطمینان (AR) نیز به منظور اعتباربخشی به نتایج بدست آمده، بکار گرفته شده‌اند.

مطالعه صنعت داروی هند، با بکارگیری تحلیل پوششی داده‌ها، به منظور تعیین نقش و جایگاه کارآمدی داخلی شرکت‌ها در رشد آنها و نیز شناسایی فرصت‌ها و تهدیدات جهانی‌سازی در قالب اقتصاد در حال توسعه، نقطه نظرات بسیار مهمی را نمایانگر ساخت. نخست، مشخص گردید که رابطه‌ای مستقیم بین کارآمدی داخلی شرکت‌ها و نرخ رشد بالاتر وجود دارد و این امر مستقل از اندازه شرکت‌ها در نمونه می‌باشد. بعبارتی می‌توان نتیجه گرفت که

صرفنظر از استراتژی‌های رشد اتخاذ شده توسط هر یک از شرکت‌ها، کارآمدی داخلی آنها نقش مهمی در بقا و رشد آنها ظرف یک دهه گذشته ایفا نموده است.
نتایج نشان می‌دهد که شرکت‌های با تمرکز بالاتر بر روی کارآمدی داخلی خود، از شانس بالاتری به منظور بقا و یا رشد برخوردار می‌باشند. همچنین این نتایج نمایانگر آنست که صنعت داروی هند، بواسطه همین تمرکز بر روی کارآمدی داخلی خود، توانسته بر تمامی چالش‌های جدید بوجود آمده در نتیجه شکل‌گیری پتنت مبتنی بر محصول از سال ۲۰۰۵، غلبه نماید.
رتبه بندی عملیات کارخانجات در آمریکا از روش تحلیلی پوششی داده ها
آق اقبال علی و رابرت تاکسین در پژوهشی تحت عنوان رتبه بندی عملیات کارخانجات در آمریکا از روش تحلیلی پوششی داده ها برای رتبه بندی عملیات اقتصادی استفاده کرده اند داده ها از عملیات سال ۱۹۹۷کارخانجات جمع آور شده است مزایای روش تحلیل پوششی داده ها این است که می توان ایالات را بر اساس نتایج عملیات اقتصادی خود رتبه بندی کرد.هدف از این رتبه بندی اندازه گیری و تعیین موقعیت اقتصادی و تجاری است در این پژوهش کارخانجاتی که از تکنولوژی بالاتری برخوردارند کارایی بالاتری نیز دارند.
کاربرد تحلیلی پوششی داده ها در بیمارستانها در سال ۲۰۰۰
یوام پیوگ در پژوهشی تحت عنوان کاربرد تحلیلی پوششی داده ها در بیمارستانها در سال ۲۰۰۰ با استفاده از تحلیل پوششی داده ها اثر بخشی کارکرد بیمارستانها را بررسی می کند که هدف اصلی این پژوهش بدست آوردن اندازه های کامل و تجربی عملیات بیمارستانها و ارزیابی عوامل کار است این پژوهش در ۹۴ بیمارستان در اسپانیا بکار گرفته شده است. به بیمارستانی کارا گفته می شود که کاهش در یکی از ورودیها افزایش حداقل از یکی از ورودیهای دیگر یا کاهش در حداقل از یکی از خروجی ها را به دنبال داشته باشد .
کاربرد تحلیلی پوششی داده ها در کلینیکهای پزشکی
ای ،راوین ،پی .ان پیرموند و اس .وی .پیرمن در سال ۲۰۰۲ در پژوهشی تحت عنوان :کاربرد تحلیلی پوششی داده ها در کلینیکهای پزشکی را بررسی کردند داده ها از ۵۱ کلینیک در آمریکا بدست آمد اولین قدم در روش DEA تعیین ورودیها و خروجی هاست پارامترهای این پژوهش شامل :
ورودیها (الف: تعداد اتاقهای معاینه ب)هزینه ماهانه تکنیکی ج)هزینه ماهانه پرستاران آزموده د)هزینه درمان)
خروجیها (الف:هزینه ماهانه ب:هزینه کارکنان آموزش دیده
اثرات اندازه و تکنولوژی اطلاعات بر کارایی بیمارستان
جان سی . اس تنگ و بود ساکورن در دسامبر ۲۰۰۳ در مقاله ای به نام ” اثرات اندازه و تکنولوژی اطلاعات بر کارایی بیمارستان ” اثرات اندازه گیری تکنولوژی اطلاع

ات را روی کارایی ۹۲ بیمارستان غیر انتفاعی در تایلند بررسی کردند . از آنجایی که توجه به بیمارستان و تامین امنیت و سلامتی انسان ها همواره مورد نظر دولت ها است و این امر با افزایش کارایی بیمارستان ها حاصل می شود ، بنا بر این با افزایش کارایی می توان در یافت که بیمارستان ها تا چه اندازه خدمات دهی دارند . در این پژوهش از روش غیر پارامتری تحلیل پوششی داده ها DEA برای اندازه گیری کارایی ، بیمارستان های غیر انتفاعی دولت

ی در تایلند استفاده می شود ،‌این بیمارستان ها از بیمارستان های اصلی وزارت بهداشت تایلند هستند روش DEA روش مناسبی برای تجزیه و تحلیل کارایی است نتایج می تواند به قانون گذاران ، توانایی ایجاد قوانین جدید را که بر پایه عملکرد بهتر است ، بدهد . هدف این پژوهش تجزیه و تحلیل اثرات اندازه و تکنولوژی اطلاعات بر کارایی است . زیرا این دو عامل اصلی ترین روش کنترل موجود در وزارت بهداشت تایلند است . چارچوب این این پژوهش شامل سه قسمت است .
اندازه گیری کارایی بیمارستان ها
بررسی اثرات اندازه گیری روی کارایی
بررسی اثرات تکنولوژی اطلاعات روی کارایی
داده ها از ۹۲ بیمارستان جمع آوری شده اند نتایج نشان می دهد . که بیمارستان های بزرگ کارایی بیشتری نسبت به بیمارستان های کوچک دارند.
بررسی منابع رشد تولید در کارخانجات داروسازی اسپانیا در سال ۲۰۰۳
کارخانجات دارو سازی اسپانیایی در طی سالهای ۱۹۹۰ دچار تحول بزرگی شدند :
۱- در دهه ۱۹۹۰ ایمنی ،کیفیت و کارآمدی داروها مورد توجه قرارگرفت
۲- تحول بزرگ ۱۹۸۶ که باعث ورود اسپانیا به اتحادیه اروپا شد
۳- روش بکارگیری قیمت مناسب داروها در سال ۱۹۹۰ تغییر کرد.
هدف از این پژوهش دستیابی به نتایج مناسب است که این تغییرات تا چه اندازه فعالیت های تولیدی لابراتوارهای داروسازی اسپانیا را تحت تاثیر قرار میدهند فعالیت های داروسازی بسیار پیچیده است و شامل سه رویکرد مهم تولید ،توزیع ،پژوهش و توسعه است.
کارخانجات داروسازی اروپایی دارای قوانین پیچیده ای هستند برای عبور از شرایط جدید بازار آزمایشگاهها باید استراژیهای رقابتی خود را بر افزایش کارایی تولید یا تمرکز بر پژوهش و توسعه (R&D) قرار می دادند . ادوارد گونزالس و فرناندو در پژوهشی تحت عنوان منابع رشد تولید د

ر کارخانجات داروسازی اسپانیا در سال ۲۰۰۳ تحول الگوهای تولید را در ۸۰ کارخانه دارو سازی اسپانیایی در سالهای ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۰ بررسی می کنند نتایج نشان می دهد که تغییرات کارایی تکنیکی و تغییرات تکنولوژی باعث رشد بیشتر تولید در یک دوره زمانی می شود .
بررسی اثرات رقابت در بیمارستان های آموزشی

در پایان نامه ای تحت عنوان اثرات رقابت در بیمارستان های آموزشی شوانا گراسکوف ،دیمیتری مارگریت و یوهان والد مانیس در سال ۲۰۰۴ عملیات اجرایی بیمارستان های آمریکایی در سال ۱۹۹۵ را بررسی کرده اند . بیمارستان های آموزشی در رقابت با بیمارستان های غیر آموزشی هستند از روش (DEA ) برای اندازه گیری کارایی ۲۵۴ نمونه از بیمارستان های آموزشی آمریکا استفاده شده است و نتایج نشان داد که رقابت بیمارستان های آموزشی با غیر آموزشی اثرات مثبت روی بیمارستان های آموزشی دارد به عبارت دیگر رقابت کارایی را افزایش می دهد.
کارایی تکنیکی ، تامین مراقبت های بهداشتی دهان و دندان در مراکز درمانی فنلاند
میکا لینا ،‌آن نورد بلید و ماتی کیووا در مقاله خود به نام ” کارایی تکنیکی ، تامین مراقبت های بهداشتی دهان و دندان در مراکز درمانی فنلاند ” در سال ۲۰۰۳ کارایی مراکز درمانی دهان و دندان در فنلاند را مورد بررسی قراردادند.
تجزیه و تحلیل بر اساس روش تحلیل پوششی داده ها است ، مراقبت های بهداشتی مناسب ،‌سطح سواد بالای کارکنان و سطح بالای مراقبت های اساسی در این مراکز درمانی ، باعث افزایش کارایی بودند.

۲-۳-۲تحقیقات انجام شده در داخل کشور
محمد کسمایی و مریم خبازی حسینی در مقاله ارزیابی عملکرد سازمان های خدماتی با روش تحلیل پوششی داده ها پس از طراحی الگو با فرض حداکثر نمودن خروجی ها با استفاده از تکنیک برنامه ریزی خطی و نرم افزار های مربوطه میزان کارایی ۱۵ واحد مشابه در یکی از سازمان های خدماتی را اندازه گیری و میزان ایده آل محصولات واحدهای نا کارا با فرض ثابت بودن استفاده از همان عوامل تولید رامشخص کرده اند در این پژوهش اندازه گیری عملکرد ۱۵ بخش از یک سازمان خدماتی با استفاده DEA انجام شده است سازمان مورد نظر از ۱۵ بخش با ورودی ها و خروجی های مشابه تشکیل شده است بنابراین از منظر متدولوژی DEA سازمان ارزیابی از ۱۵ DMU تشکیل شده است که در یک مقطع زمانی مورد ارزیابی قرار می گیرد بطوریکه با توجه به پتانسیل بالای نیروی انسانی و وجود افراد با تجربه و کار آمد به عنوان سرمایه های سازمان و اهداف استراتژیک مدیریت برای توسعه فعالیت های شرکت و افزایش محصولات آن هدف الگو به صورت حداکثر سازی محصول با فرض ثابت بودن عوامل تولید تعریف شده است واز سوی دیگر به دلیل انتظار نسبت های متغیر خروجی به ورودی ،شرط تحدب به دلیل نمایش بازده متغیر نسبت به مقیاس جزو مفروضات الگو منظور شده است در سازمان مذکور یک شاخص ورودی شامل مجموع هزینه های صرف برای نیروی انسانی ،استهلاک سرمایه های ثابت و هزینه های مصرفی بوده و دو شاخص خروجی شامل میزان درآمد حاصله و متوسط امتیاز رضایت مشتری از ارائه خدمات ب

رای بخش های مختلف آن در نظر گرفته شده است .
درپایان نامه ای برآورد و تحلیل کارایی و بهره وری نیروگاه های حرارتی برق کشور با استفاده از روش DEA و SFA بهرام رحمانی با استفاده از روش های DEA ، به تحلیل تابع مرز تصادفی

SFA و شاخص مالم کوئیست در پی بررسی چگونگی تخصیص بهینه منابع سوخت ، سرمایه و نیروی کار برای تولید انرژی برق بر اساس معیارهای کارایی و بهره وری می باشد . این مطالعه ۴۲ نیروگاه حرارتی برق ایران بین سالهای ۷۹-۷۵ را مورد ارزیابی قرار گرفته است .
در پژوهشی بررسی و مقایسه کارایی مدارس دولتی و غیرانتفاعی با استفاده از روش DEA و تابع مرز تصادفی SFA (مورد منطقه ۶ آموزش و پرورش تهران ) زهرا نیک روش با استفاده از دو فنون اقتصاد سنجی و روش برنامه ریزی خطی به تعیین و مقایسه کارایی مدارس دولتی و غیر انتفاعی پرداخته است . در روش اقتصاد سنجی از SFA با استفاده از نرم افزار ( front tier 4 ) و در روش DEA با استفاده از نرم افزار کارایی مدارس دولتی و غیر انتفاعی در منطقه ۶ آموزش و پرورش تهران برای داده های سال تحصیلی ۸۱-۸۰ محاسبه شده است .
نتایج این پژوهش نشان می دهد که در مدارس غیر انتفاعی چه در استفاده از نیروی انسانی و چه در استفاده از امکانات و تجهیزات مدرسه و یا در چارچوب الگو نهایی (نیروی انسانی و امکانات و تجهیزات مدرسه ) از کارایی بالاتری نسبت به مدارس دولتی بر خوردار می باشند.
در پایان نامه ای با عنوان تعیین پرتفولیو یی از کارا ترین شرکتهای پذیرفته شد ه در بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها توسط علیرضا سلیمی فرد کارایی نسبی قیمت گذاری یازار سهام در صنایع مختلف از جمله صنعت دارو سازی با مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA ) اندازه گیری شده است .
داده ها از ۱۳ شرکت دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار از ابتدای سال ۸۴ تا پایان مرداد ماه ۸۵ به دست آمده است . پارامترهای این پژوهش شامل :
ورودیها : الف )اندازه بتا ب)اندازه شرکت ج) نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت (M/B )
د)بازده نقدی ه)عامل نقدینگی سهم
خروجی های آن شامل بازده مورد توقع می باشد
پس از فراهم نمودن ورودی ها و خروجی ها ۲۸ مدل خطی ساخته شد که مدل BCC ورودی محور با بازده متغیر نسبت به مقیاس برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت و مدلها با استفاده از نرم افزار QSB حل گردید و نتایج زیر حاصل گردید با توجه به جدول ارائه شده شرکت هایی که کارایی قیمت سهام آن ها برابر یک می باشد ، شرکت هایی هستند که سهام آن ها به صورت کارا قیمت گذاری شده است ، به عبارت دیگر قیمت سهام این شرکت ها با توجه به عوامل ریسسک وارد بر آن کارایی دارد. هر چه میزا کارایی کوچک تر از یک باشد نشان می دهد که با توجه به عوامل ریسکی وارد بر سهام این شرکت ها ، قیمت آن ها کارآمد نبوده و قیمت سهام آن شرکت ها متناسب با ریسک وارد بر آن ها نیست از مقایسه بازده صنعت شرکت های کارآمد و نا کارآمد از نظر قیمت گذاری ملاحظه می شود که میانگین بازده سهام شرکت هایی که قیمت سهام آن ها کارآمد تشخیص داده شده و برای خرید توصیه شده نسبت به دیگر سهام موجود بیشتر می باشد میانگین بازده سهام برای خرید برابر با ۴۲/ ۳۹ می باشد اما بازده سهام دیگر شرکت ها برابر (۳/۵ -) می باشد که اختلاف معنی داری است و این نشان می دهد که مدل تحلیل پوششی داده ها با توجه به عوامل ایجاد کننده ریسک توانسته است شرکت های

که قیمت سهام آن ها کارا بوده مشخص نماید و آن ها را برای سرمایه گذاری معرفی نماید
سعیده کارگر شورکی در پژوهشی تحت عنوان تعیین کارایی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از جمله ۱۷ شرکت دارو سازی برای سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۵ را مورد

بررسی قرار داده است
پارامترهای این پژوهش با توجه تحقیقات قبلی انجام شده شامل پنج متغیر ورودی و یک متغیر خروجی جهت حل مدل تحلیل پوششی داده ها انتخاب گردید.
ورودی ها : الف)ضریب بتا ب)اندازه شرکت ج)نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار شرکت د)بازده نقدی ه)عامل نقدینگی
خروجی :نرخ بازده
پس از استاندارد سازی متغیرهای ورودی و خروجی ،مقادیر در الگوی BCC در ماهیت ورودی با فرم پوششی قرار گرفت که با استفاده از نرم افزار EMS‌ الگوی مورد نظر حل گردید و شرکت ها با قیمت گذاری کارا و نا کارا مشخص گردید . و این نتیجه حاصل گردید که کلیه سهام موجود در بورس اوراق بهادار تهران ، با توجه به عوامل ایجاد کننده ریسک در آن ها ، به صورت کارا قیمت گذاری نشده اند . و تنها ۵/۱۲% شرکت های مورد بررسی بر اساس مدل فوق ، به عنوان شرکت های با قیمت گذاری کارا معرفی شده اند و سهامی که به صورت کارا قیمت گذاری شده اند بازده بالاتری نسبت به پرتفوی متشکل از سهام قیمت گذاری شده یه صورت ناکارا ، ایجاد می نماید .
فریناز طاهریان در پایان نامه ای تحت عنوان ، ارزیابی عملکرد شرکت های دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA ) ، به شناسایی واحد های کارا و ناکارا و رتبه بندی آنها در طی دوره مورد ارزیابی پرداخته است.
وی در این پژوهش از نمونه گیری استفاده نکرده است و کلیه شرکت های جامعه آماری را مورد آزمون قرار داده است. هدف اصلی این تحقیق را محاسبه کارایی ۲۲ بنگاه دارو سازی کشور بیان کرد . که این امر را از طریق روش تحلیل پوششی داده ها انجام داد .
الگوهای مورد استفاده وی در این تحقیق ۲ الگوی اصلی و ۲ الگوی فرعی تشکیل شده بود .
الگوهای اصلی آن عبارتند از :
الگو DDR و الگو BCC
الگوهای فرعی آن عبارتند از :
الگوی CCR-BCC و BCC-CCR
در این تحقیق تلاش گردید تا کارایی ۲۲ کارخانه داروسازی با استفاده از ۴ الگو فوق در ۴ سال ۸۳ -۱۳۸۰ محاسبه شود . به عبارت دیگر در هر سال و برای هر الگو ۲۲ تابع هدف که هر کدام دارای ۲۳ قید بودند ، با استفاده از و نرم افزار EMS حل گردید و درجات کارایی دارو سازی ب

ا استفاده از تحلیل پوششی محاسبه گردیده است به طور کلی در هر سال ۸۸ تابع هدف ، هر کدام ۲۳ قید و در ۴ سال ۳۵۳ تابع هدف که هر کدام شامل ۲۳ قید بودند حل گردیده که نتایج کلی زیر حاصل گردید:

بطور کلی دارو سازی های امین ، لقمان و کیمیدارو ، در هیچ یک از الگوهای مورد یررسی و در هیچ یک از سال های درجه کارایی را کسب نکرده اند و از این نظر نا کاراترین کارخانه های دارو سازی معرفی شدند .
علاوه بر دارو سازی های امین ، لقمان ، کیمیدارو ، دارو سازی های زهراوی ، اسوه و ابوریحان نیز از جمله نا کاراترین دارو سازی ها به شمار می روند .
بطور کلی دارو سازی های جابر ابن حیان ،دارو پخش ، سینا دارو و شیرین دارو از جله کاراترین دارو سازی ها می باشند
علاوه بر دارو سازی های های جابر ابن حیان ،دارو پخش، سینا دارو و شیرین دارو ، دارو سازی های ایران دارو ، حکیم و رازک از جمله دارو سازی های دارای کارایی بالا می باشند.
دارو سازی های پارس دارو ، البرز ، تهران شیمی، داملران، سبحان و کوثر دارای کارایی متوسط هستند .
به طور کلی دارو سازی های کارا در طی چهار سال و در دو الگوی CCR و BCC عبارتند از : دارو سازی های جابر ابن حیان ، سینا دارو ،شیرین دارو ،اکسیر ، دارو پخش از جله دارو سازی هایی هستند که تقریبا در تمامی سالها و در دو الگو اصلی DEA کارا بوده اند، از طرف دیگر دارو سازی های زهراوی ، امینی ،‌ابوریحان ،‌اسوه ،‌کیمیدارو و لقمان دارو سازی هستند که کمترین درجه کارایی را در سالهای مورد نظر کسب کرده اند.
نتیجه کلی :
با آزمون فرضیات پژوهش مشخص شد ، که کارایی شرکت های دارو سازی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال ۸۳ نسبت به میانگین سال های گذشته کاهش یافته است .
هریت سارانجا و فانی در پژوهشی تحت عنوان مطالعه روی کارایی های داخلی شرکت ها دارویی کشور هندوستان با استفاده از تحلیل پوششی داده ها، کارایی داخلی شرکت های دارو سازی و ارتباط آن با نرخ رشد در صنعت را مورد بررسی قرارداد داده ها از ۴۴ شرکت دارو سازی در طول بازه زمانی ۲۰۰۲-۱۹۹۲ بدست آمد که جامعه آماری آن شامل شرکت هایی هستند که ۱۱ سال بقا داشته اند و رهبران به عنوان بازار و شرکت هایی که در حال تلاش برای موفقیت مالی بودند در آخر قرار داشتند
با توجه به اهمیت انتخاب ورودی ها و خروجی ها پارامترهای این تحقیق شامل :
ورودی ها : الف)هزینه مواد ب)هزینه نیروی کار ج)هزینه تولید و فروش
خروجی ها : الف )حاشیه سود ب)فروش خالص ج)صادرات

از مدلهای CCR و BCC جهت تعیین کارایی در نونه استفاده شد و نتایج به سه گروه تقسیم شده اند :
گروه یک : تشکیل شده از شرکت هایی با بالاترین میزان کارایی
گروه دو : تشکیل شده از شرکت هایی با میزان کارایی متوسط
جدول شماره ۲ شامل شرکت های گروه یک می باشد که از هشت شرکت موجود ۷ تای آنها هندی (بومی ) و یکی از آنها MNC (شرکت های چند ملیتی ) می باشد که در ۴ شرکت NLL ، Aarti ، orgnon و Gujarat در هر دو مدل CCRو BCC کارا بودند اما در مدل AR کارا نبودند و دلیل آن بود که علی رغم اختلاف زیاد در اندازه شرکت به جز orgnon سه تای باقیمانده تنها در تجارت مواد اولیه دارویی شرکت داشتند که تجارت مواد اولیه ، ریسک و هزینه بازار یابی و فروش پایین دارد .
در ۴ شرکت باقیمانده ۳ شرکت Bharti، Neulandو دکتر ردی در هر سه مد کارآمد بوده اند و در یک زمان حاشیه سود آنها به متوسط صنعت نزدیک تر است و Ranbaxy به عنوان رهبر بازار در مدل BCC کارا و در دو مدل CCRو AR نا کارا بودند.
بدین ترتیب این امر واضح است بهترین عملکرد شرکت های بومی به دلیل مدیریت کارآمد و هزینه پایین نیروی کار است . در حالی که شرکت های MNC فقط مواد خام را مدیریت می کنند .
و به همین ترتیب گروه های دوم و سوم طبق جداول (۳و۴) میزان کارایی آنها بررسی گردید .
نتیجه گیری : در این پژوهش که از صنعت دارو سازی هندوستان (IPI ) با استفاده از آنالیزهای تحلیل پوششی داده ها (DEA ) صورت گرفته این گونه می توان نتیجه گرفت ، که اندازه شرکت نرخ کارایی داخلی را دیکته نمی کند ، با این حال شرکت های بومی ، که در کار هر دو فاکتور محصولات نهایی و مواد اولیه بودند در بالای شرکت های MNC و شرکت هایی قرار داشتند که تنها در کار محصولات نهایی بودند . آنالیزهای مقایسه ای بین نمره های کارایی و نرخ های رشد هر سه گروه این حقیقت را پایه گذاری می کند که یک رابطه مستقیم بین کارایی داخلی و نرخ های رشد بالاتر وجود دارد ، به جز در مورد چند مثال ، شرکت هایی که در مرحله توسعه یافتن بوده اند و ممکن بوده است که کارایی کامل را به دست نیاورده باشند همانند (cipla……………………. )
به طور کلی این گونه نتیجه گیری شد که کارایی های داخلی در شرکت های بومی که در کار هر دو فاکتور محصولات نهایی و مواد اولیه بوده اند و به رشد آنها کمک کرده است و همچنین نقش اساسی را در به دست آوردن فرصت های جدید در زمان ثبت محصول را ایفا کند که این امر موجب رشد و بقا این شرکت ها در آینده شود .
یزدان‌شناس، محمد (۱۳۷۹)، بررسی و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود نظام ارزیابی عملکرد کارکنان و ارائه پیشنهاداتی در جهت بهبود آن (حوزه‌ی مرکزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

) ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، شهید بهشتی، تهران.
چکیده:
از آنجا که اهمیت ارزشیابی در جهان امروز به اثبات رسیده و جایگاه خاص خودست

که هر کس در فرآیند سازمانی باید بر حسب قابلیت‌ها و توانایی‌های بالفعل، در جایگاه واقعی قرار گرفته و به طور مستمر با ارزشیابی‌های گوناگون مورد سنجش قرار گیرد . بدین گونه است که می‌توان جهت نیل به اهداف تعیین شده فعلیِ بهبود وضعیت نیروی انسانی و آگاهی از نارسایی‌ها و رفع کاستی‌ها، گام‌های موثری برداشت. ارزشیابی عملکرد نیروی انسانی در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های مدیریتی نقش اساسی دارد به این معنی که اطلاعات حاصل از ارزشیابی ، مبنای اقداماتی همچون انتخاب، انتصاب، ارتقاء، پرداخت، آموزش و تغییر شغل نیروی انسانی بوده و موجب افزایش رضایت شغلی شاغل و کارآمدی نیروی انسانی می‌شود. طبیعی است که مجموع این امور، کارایی و اثربخشی سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی را افزایش می‌دهد.

خوینی، امیر (۱۳۸۳) ، الگوریتم تعیین و پیش‌بینی کارایی بر اساس برآورد تصادفی تحلیل پوششی داده‌ها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
چکیده
یکی از مهم‌ترین وظایف مدیران سازمان‌های مختلف، کنترل و ارزیابی عملکرد واحدهای درون سازمانی است و یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارزیابی واحدهای سازمانی ، مقایسه کارایی نسبی این واحدها با استفاده از رویکردی کمی، دقیق و توانمند ، به نام تحلیل پوشش داده قرار گرفته است که با در نظر گرفتن مزایای استفاده از تکنیک تحلیل پوشش داده‌ها سعی در رفع مهم‌ترین مشکل آن یعنی گذشته‌نگر بودن و عدم امکان پیش‌بینی کارآیی در روش مذکور دارد.
آذره‌گر، حمید (۱۳۷۹) ، طراحی سیستم و بهترین الگوریتم ارزیابی عملکرد ، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشگاه مدیریت.
چکیده

هر یک از روش‌های ارزشیابی دارای مزایا و محدودیت‌هایی است. اینکه کدام روش بهتر است بستگی به موقعیت سازمانی ارزشیابی کننده و هدف استفاده از ارزشیابی دارد. ارائه یک الگوی ارزشیابی عملکرد به عنوان بهترین الگو امکان پذیر نیست ولی هر چه ارزشیابی‌ها دارای جنبه‌های عینی‌تر و نتایج آن روشن‌تر باشد، میزان اثر بخشی آنها بیشتر است. تمایل به ارزش‌یابی بر اساس هدف‌های قابل دسترس نیز به علت عینی‌تر بودن این نوع ارزشیابی است. با وجود این مدیران و سرپرستان باید کوشش کنند هر نوع ارزشیابی را با توجه به نتایج آن مورد بررسی و اجرا قرار دهند و بی‌درنگ پس از اجرای ارزشیابی نقاط قوت و ضعف کارمند را مشخص کنند و در جهت بهسازی آن و بهبود اثربخشی سازمان مورد استفاده قرار دهند.
دیگر پژوهشها نیز عبارتند از:
تحلیل بهره وری کل بانک توسعه صادرات ایران و رشد بهره وری شعب آن با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط مینا مقدسی
کارایی و ارزیابی نیروگاههای برق کشور به روش تحلیل پوششی داده ها توسط کیومرث حیدری
اندازه گیری و بررسی کارایی در بانکهای تجاری با استفاده از تحلیل پوششی داده ها در ایران توسط بئاتریس بابایی
بررسی کارایی نسبی قیمت گذاری بازار سهام در صنایع منتخب با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط حسن خانجمالی
ارزیابی عملکرد نیروگاههای برق استان خراسان با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط سید علیرضا داودی
ارزیابی عملکرد و تجزیه و تحلیل بهره وری صنعت ایران طی سالهای ۱۳۷۹-۱۳۵۹ با رویکرد تحلیل پوششی داده ها توسط محمد رحمانی

ارائه مدلی جهت رتبه بندی شعب و الگو برداری از واحد های بابهترین عملکرد در شعب بانک رفاه کارگران توسط حمید رضا ملایی
بررسی کارایی سیستم بانکی ‌جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط هادی احمد پور
اندازه گیری کارایی شرکتهای سرمایه گذاری با استفاده از تحلیل پوششی داده ها در بورس اوراق بهادار تهران توسط بابک شکوهی
برآورد کارایی و بهره وری در بانک تجارت و بررسی تطبیق آن بین واحد های استانی بانک تجارت با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها توسط پری ابراهیم پور
ارزیابی عملکرد دانشکده های علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی با استفاده از تحلیل پوششی داده ها توسط صغری موسوی
طراحی مدل رتبه بندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار با استفاده از تحلیل پوششی داده ها (مورد صنعت مواد غذایی و آشامیدن )توسط محمد ح

سین قلیزاده

فصل سوم
روش‌ اجرای تحقیق

۱-۳ مقدمه
روش تحقیق یک فرایند و جستجوی منظم درجهت مشخص کردن ابعاد و ویژگیهای یک موقعیت نامعین است (خاکی ،۱۳۸۳ ،۱۲۵ ). پایه و اساس هر علمی، روش شناختی آن است و اعتبار و ارزش قوانین هر علمی به روش شناختی بستگی داردکه در آن علم به کارمی رود (عزتی،۱۳۷۶، ۶۶). بدون روش شناسی علمی نتایج بررسی و تحلیل های مورد نظر محقق قابل تعمیم نخواهد بود. در این فصل پس از بیان روش تحقیق، در مورد جامعه، ابزار سنجش و روش های آماری مورد استفاده، بحث وگفتگو می شود.

۲-۳ نوع و روش تحقیق

در اکثر منابع موجود در باب روش تحقیق، روشهـای پژوهشی را برحسب میزان تغییرات احتمالی ایجاد شده بر روی متغیر مستقل به دو دستـــه کلــی زیر دسته بندی می کنند:
۱)تحقیقات آزمایشی
۲) تحقیقات توصیفی یا غیر آزمـایشی
هـدف در تحقیقـات آزمایشی، بررسی روابـط بیـن متـغیـرهـا از طریـق ایجاد تغییرات عمدی محقق در متغیـر مستقـل و کنتــرل سایـر متغیرهــای مزاحم می‌باشد، اما در تحقیقات غیر آزمایشی تنها به توصیف مشاهدات مربوط به متغیرها پرداخته می شود( دلاور،۸۳ ،ص۴۵).
برای انجام این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی یا غیرآزمایشی استفاده شده است و هدف، توصیف عینی، واقعی و منظم خصوصیات موضوع است. ( تحقیق توصیفی شامل مجموعه‌ای از داده‌ها به منظور آزمون فرضیه ها یا پاسخ به یک پرسش که به وضعیت جاری مربوط است می باشد.)
این پژوهش از جهت هدف، از نوع تحقیقات کاربردی است. زیرا نتایج آن به اخذ تصمیمات بهینه‌تر کمک می‌کند. از جهت روش استنتاج از نوع تحقیقات توصیفی، از جهت طرح تحقیق و تحلیلی از نوع پس رویدادی بر مبنای تجربیات گذشته می‌باشد.

۳-۳ ابزار گردآوری داده‌ها
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق کانالهای موازی اطلاعات مثل استفاده از اطلاعات شرکت های مورد بررسی و مراجعه به اسناد و مدارک مالی آنها جمع آوری شده است.

۴-۳ روش تجزیه و تحلیل داده‌ها
رویکردهای این تحقیق جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها عبارتنداز:

۵-۳روش های آماری
در این تحقیق صرفاً از روش‌های آمار توصیفی، مشتمل بر نمودارهای میله‌ای، پراکندگی و محاسبه پارامترهای آماری جهت توصیف نتایج ارزیابی عملکرد استفاده شده است. با عنایت به انطباق نمونه و جامعه بر هم، از روش‌های استنتاج آماری یا آمار استقرایی نظیر آزمون فرض و برآوردهای فاصله‌ای استفاده‌ای به عمل نیامده است.
روشهای توصیف آماری در جهت توصیف داده‌‌ها و ستاده‌های شرکتهای مورد ارزیابی، توصیف اندازه کارآیی و در نهایت توصیف عوامل موثر بر کارآیی به کار گرفته شده است.
با توجه به استفاده از نرم افزار برای محاسبه کارایی در روش تحلیل پوششی داده ها این تجزیه و تحلیل ها بصورت خودکار انجام شده که جزئیات و مبانی تئوریک آنها در فصل دوم بصورت مشروح ذکر شده است.

۶-۳مدل تحقیق
هدف اصلی تحقیق عبارت است از ارزیابی عملکرد شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر بر مبنای یک معیار کمی یعنی DEA و از مدل CCR خروجی محور با بازده ثابت نسبت به مقیاس مورد استفاده قرار گرفته است.
بر حسب مطالعات مقدماتی انجام شده و نتایج تحقیقات مشابه نکات زیر در طراحی مدل ورودی و خروجی تحقیق در نظر گرفته شده است.

انتخاب داده و ستاده ها :
هر چند که مدل DEA از انتخاب یک مجموعه از وزن های مناسب برای داده ها و ستاده ها اجتناب می کند، ولی
نمی تواند از مساله انتخاب داده ها و ستاده ها که باید در مقایسه بین شرکت های مرجع(یک واحد مرجع تصمیم
گیری (DMU) نهادی است که مسئول استفاده از منابع (داده ها ) به منظور تولید ستاده ها می باشد ).
داخل شوند ، اجتناب کند. به طور روشن و واضح، هر منبعی که به وسیله یک DMU استفاده می شود باید به عنوان داده در نظر گرفته شود . DMU این منابع را مورد اس

تفاده قرار داده و ستاده هایی تولید خواهد کرد و این ستانده ها شامل مقدار از کالاها و خدمات بوده که بوسیله DMU ارائه می شود. و این کالاها و خدمات ممکن است در سطح گوناگونی از کیفیت ارائه شود. در هنگام تصمیم گیری در مورد تعیین داده ها و ستاده های DMU ما نیازمندیم که یک دیدگاه مفهومی از آنچه که به عنوان یک داده و ستاده برای یک DMU مطرح است داشته باشیم. همچنین ما نیاز داریم که این اطلاعات به طور واقعی در مورد همه DMU ها موجود باشند. شاید یکی از مشکلاتی که در امر تعیین داده و ستانده ها وجود دارد در این است که هر چند می توان داده ها و ستاده هایی برای یک DMU در نظر گرفت ولی در اکثر مواقع اطلاعاتی در رابطه با همه DMU ها در دسترس نیست و این امر تصمیم گیری در مورد تعیین داده و ستانده ها را مشکل می کند.
مشخص کردن متغیر های داده و ستاده یکی از اقدامات مهم در استفاده از DEA می باشد. انتخاب داده و ستاده های صحیح نقش مهم در تفسیر،‌ استفاده و مقبولیت نتایج حاصل از DEA برای مدیران و سایر استفاده کننده گان از نتایج را دارد.
* در این تحقیق متغیرها به صورت زیر تعریف می‌شوند:
متغیر وابسته « E0 » :
E0 ؛ اندازه کارآیی هر یک از شرکت ها است که در قیاس با دیگر شرکتها بر مبنای داده ها و ستاده های واقعی مورد ارزیابی قرار گرفته و با استفاده از مدل ریاضی به روش DEA به عنوان عددی بین صفر تا یک به دست می آید. این متغیر وابسته یا تابعی است .

نمودار ۱-۳ مدل مفهومی تحقیق

مدل مفهومی تحقیق به شرح ذیل می باشد:

ورودی‌ها:
(۱) هزینه مواد اولیه
(۲) هزینه‌های تبدیل(دستمزد و سربار)
(۳) هزینه‌های عمومی و اداری.

خروجی ها:
(۱) درآمد حاصل از ارائه خدمات
(۲) حاشیه سود

مدل پوششی مورد استفاده شامل متغیرهای وابسته و مستقل به صورت ریاضی، به شرح ذیل می باشد:

max_(r=1)^SU_r y_rp
s.t
_(i=1)^mv_i x_ip
_(r=1)^SU_r y_rj -_(i=1)^mv_i x_ip <=o
j=1…..n
U_r0 r=1…,s
v_i0 i=1…,m

*در صورت حل دوگان مدل ریاضی فوق مدل مضربی آن بدست خواهد آمد که بیانگر ترکیب خطی از داده ها و ستاده های واحد های کارا است که جهت ارزیابی واحد های ناکارا مورد استفاده قرار خواهد گرفت. شایان ذکر است که عدد لاندا در مدل مضربی بیانگر ضرائب واحدهای کارا می باشد.
*با توجه به اینکه ستاده حاشیه برخی از شرکت ها منفی گردیده است، به منظور حل مدل DEA و کاهش خطا، کلیه داده ها و ستاده ها با استفاده روش درون یابی خطی نرمال گردیده است.
نرم افزارهای رایانه ای مورد استفاده:
در این تحقیق بر حسب مورد از نرم افزارهای زیر استفاده شده است.
Excel: از این نرم افزار جهت انجام محاسبات بر روی داده ها و ستاده ها استفاده شده است.
DEA- master: این نرم افزار که روی برنامه Excel نصب می گردد، جهت حل مدل DEA با استفاده از قابلیتهای Excel به کار گرفته می شود.
SPSS : از این نرم افزار آماری جهت تهیه نمودارهای پراکندگی استفاده شده است.

۷-۳ سوالات تحقیق
با توجه به اینکه روش تحقیق از جهت استنتاج توصیفی است، یعنی جامعه و نمونه بر هم منطبق است و هدف، تعمیم نتایج به محدوده فراتر از قلمرو زمانی و مکانی تحقیق نمی‌باشد، لذا این تحقیق درصدد پاسخگویی به سوال‌های پژوهش ذیل می باشد و طرح فرضیه و آزمون آماری در آن مصداق ندارد. لذا سوالات تحقیق را می توان به صورت جمله خبری و در قالب فرضیه های توصیفی زیر بیان کرد.
۱- کارایی هر یک از شرکتهای تحت بررسی در صورت استفاده از معیار DEA به چه میزان است؟
آیا شرکت های تحت بررسی نسبت به یکدیگر قابل رتبه بندی می باشند؟
آیا گروههای مرجع در تعیین اندازه کارایی واحد های تحت بررسی موثر می باشد؟
آیا میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستاده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است؟
آیا می توان عملکرد شرکت های تحت بررسی (کارایی آنها)را بهبود بخشید؟

۸-۳ فرضیه های تحقیق

با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) کارایی شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر قابل اندازه گیری می باشد.
با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها(DEA) -روش اندرسون پیترسون کارایی بدست آمده از شرکت های تحت بررسی قابل رتبه بندی می باشد.
میزان همبستگی بین کارایی اندازه گیری شده با داده ها و ستانده های شرکت های تحت بررسی قابل اندازه گیری است.

با استفاده از مدل تحلیل پوششی داده ها (DEA) راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا وجود دارد.

۹-۳ جامعه آماری و برآورد حجم نمونه
جامعه آماری مورد مطالعه این پژوهش شرکت های فرعی موسسه جهاد نصر می باشد که در سال مالی ۱۳۸۹ صورتهای مالی خود را به موسسه جهاد نصر ارائه نموده اند.

جدول ۱-۳ جامعه آماری و برآورد حجم نمونه
ردیف شرکت ردیف شرکت ردیف شرکت
۱ جهاد نصر سمنان ۹ جهاد نصر چهار محل بختیاری ۱۷ جهاد نصر کرمانشاه
۲ جهاد نصر یزد ۱۰ جهاد نصر کردستان ۱۸ جهاد نصر سیستان و بلوچستان
۳ جهاد نصر شیراز ۱۱ جهاد نصر مازندران ۱۹ جهاد نصر کرمان
۴ جهاد نصر اراک ۱۲ جهاد نصر اردبیل ۲۰ جهاد نصر میثاق

۵ جهاد نصر کوثر ۱۳ جهاد نصر آذربایجان غربی ۲۱ شرکت حمل و نقل جهاد نصر
۶ جهاد نصر خراسان ۱۴ جهاد نصر آذربایجان شرقی ۲۲ شرکت سرمایه گذاری جهاد نصر
۷ جهاد نصر قم ۱۵ جهاد نصر اصفهان
۸ جهاد نصر تهران ۱۶ جهاد نصر حمزه

شایان ذکر است که شرکت های جهاد نصر کرمان و میثاق و شرکت های حمل و نقل و سرمایه گذاری جهاد نصر(ردیف های ۱۹ الی ۲۲) به دلیل متفاوت بودن نوع فعالیت های عملیاتی آنها با سایر شرکت ها(ردیف های ۱ الی ۱۸) مورد بررسی قرار نگرفته است لذا تعداد جامعه مورد بررسی ۱۸ شرکت می باشد.

فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده‌ها

۱-۴ مقدمه‏
در این فصل به تفصیل یافته های تحقیق در ارزیابی عملکرد شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر در سال ۱۳۸۹ بر مبنای یک معیار کمی کارآیی نسبی و با مدل DEA مورد بحث قرار گرفته است.
در این ارزیابی با عنایت به روش کمی DEA به عنوان مدل (معیار) اندازه گیری عملکرد، صرف نظر از فرآیند عملکرد ، اگر سازمان (واحد DMU) تحت بررسی را به عنوان نمونه یک سیستم در نظر بگیریم بر مبنای ورودی ها (نهاده – داده ها ) و خروجی های سیستم (بازده یا نتایج )، نسبت ارزش مجموع ستاده ها به داده ها با توجه به عملکرد واقعی هرواحد در مقایسه با واحد های مورد مقایسه دیگر (در این تحلیل شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر) بررسی می شود. نتیجه این بررسی و یا ارزیابی عملکرد به عنوان یک معیار کمی و عددی نسبی بین صفر تا یک تعریف گردیده و شرکت های با عدد کارایی یک به عنوان واحد کارآ تلقی می گردد.
در این تحلیل ابتدا به توصیف داده ها و ستاده ها پرداخته و در ادامه نتایج ارزیابی عملکرد به عنوان میزان کارایی واحدها تشریح، سپس واحدهای تحت بررسی رتبه بندی گردیده، میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و داده ها و ستاده ها تبیین گردیده و نهایتا راهکار

های افزایش کارایی واحدهای ناکارا بیان گردیده است.
بنابراین توصیف نتایج بررسی بر مبنای مدل DEA به قرار فهرست ذیل انجام می گیرد.
توصیف داده ها و ستاده‌های شرکتهای تحت بررسی.
توصیف میزان کارآیی در حالت ارزیابی کامل.

توصیف میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و داده ها و ستاده ها.
توصیف راهکارهایی جهت افزایش کارایی واحدهای ناکارا.

۲-۴توصیف نتایج مربوط به داده ها و ستاده ها

۱-۲-۴ توزیع داده ها و ستاده ها
داده‌ها و ستاده‌های جمع‌آوری شده بر حسب مدل تحقیق ۳ ورودی و ۲ خروجی بوده‌اند که توزیع آماری آنها به شرح جدول ۱-۴ می‌باشد.
جدول ۱- ۴توزیع پراکندگی داده‌ها و ستاده‌ها
متغیر بسیار کم کم متوسط بالا بسیار بالا جمع
هزینه مواد ۸ ۴ ۴ ۱ ۱ ۱۸
هزینه های تبدیل ۳ ۷ ۲ ۴ ۲ ۱۸
هزینه های عمومی و اداری ۱ ۸ ۴ ۴ ۱ ۱۸
درآمد حاصل از ارائه خدمات ۵ ۴ ۲ ۳ ۴ ۱۸
حاشیه سود عملیاتی ۳ ۳ ۵ ۴ ۳ ۱۸

بر مبنای جدول ۱-۴ می‌توان در قالب جدول توزیع فراوانی توزیع هر یک از داده‌ها و ستانده‌ها در یک طیف کیفی ۵ گزینه‌ای از بسیار بالا تا بسیار کم توصیف کرد. اعداد داخل هر خانه نشان دهنده تعداد واحد‌ی است که بر مبنای هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها وضعیت کیفی خاصی از وضعیت‌های ۵ گانه به خود اختصاص می‌دهد.
نمودارهای ۱-۴تا ۵-۴ به صورت جداگانه هر یک از داده‌ها و ستاده‌ها را بر مبنای دسته‌بندی اشاره شده نشان می‌دهد.

نمودار ۱-۴توزیع پراکندگی هزینه مواد

نمودار ۲-۴ توزیع پراکندگی هزینه های تبدیل

نمودار ۳-۴ توزیع پراکندگی هزینه های عمومی و اداری

نمودار ۴-۴ توزیع پراکندگی درآمد حاصل از ارائه خدمات

نمودار ۵-۴ توزیع پراکندگی حاشیه سود

۲-۲-۴ توصیف پارامترهای آماری داده‌ها و ستاده‌ها
جدول ۲-۴ با استفاده از محاسبه پارامترهای آماری به طور خلاصه نتایج توصیفی در ارتباط با داده‌ها و ستاده‌های شرکتها را نشان می‌دهد
جدول ۲-۴ توصیف داده‌ها و ستاده‌های تحقیق- ارقام به میلیون ریال
متغیر میانگین Max Min انحراف معیار واریانس
داده ها هزینه مواد ۱۸,۱۶۹ ۵۷,۶۱۸ ۵۸۳ ۱۵,۴۳۴ ۲۳۸,۲۰۸,۰۹۷
هزینه های تبدیل ۷۹,۴۹۰ ۱۸۴,۱۷۵ ۵,۸۵۲ ۵۳,۹۱۳ ۲,۹۰۶,۶۳۴,۴۰۹
هزینه های عمومی و اداری ۴,۷۴۰ ۹,۷۸۷ ۱,۷۱۵ ۲,۰۲۱ ۴,۸۴۵,۲۰۳
ستاده ها درآمد حاصل از ارائه خدمات ۱۰۵,۸۸۶ ۲۲۲,۵۱۶ ۱۰,۶۴۲ ۷۲,۵۲۴ ۵,۲۵۹,۷۸۸,۳۶۰
حاشیه سود عملیاتی (۷/۲)% ۲۶% (۶۷)% ۲۳% ۵۱۸%

بر مبنای جدول ۲-۴ می‌توان به کمک پارامترهای اصلی آماری توصیف داده‌ها و ستاده‌های ۱۸ شرکت تحت بررسی به صورت زیر خلاصه کرد:
میانگین هزینه مواد ۱۸,۱۶۹ میلیون ریال، کمترین هزینه مواد ۵۸۳ میلیون ریال، بیشترین هزینه مواد ۵۷,۶۱۸ میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه مواد ۱۵,۴۳۴ میلیون ریال می‌باشد.

میانگین هزینه های تبدیل ۷۹,۴۹۰ میلیون ریال، کمترین هزینه تبدیل ۵,۸۵۲ میلیون ریال، بیشترین هزینه تبدیل ۱۸۴,۱۷۵ میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه تبدیل ۵۳,۹۱۳ میلیون ریال می‌باشد.
میانگین هزینه های عمومی و اداری ۴,۷۴۰ میلیون ریال، کمترین هزینه عمومی و اداری ۱,۷۱۵ میلیون ریال، بیشترین هزینه عمومی و اداری ۹,۷۸۷ میلیون ریال ، و انحراف معیار هزینه عمومی و اداری ۲,۰۲۱ میلیون ریال می‌باشد
میانگین درآمد ارائه خدمات ۱۰۵,۸۸۶ میلیون ریال، کمترین درآمد ارائه خدمات ۱۰,۶۴۲ میلیون ریال، بیشترین درآمد ارائه خدمات ۲۲۲,۵۱۶ میلیون ریال ، و انحراف معیار درآمد ارائه خدمات ۷۲,۵۲۴ میلیون ریال می‌باشد.

میانگین حاشیه سود (۷/۲)%، کمترین حاشیه سود (۶۷)%، بیشترین حاشیه سود ۲۶%، و انحراف معیار حاشیه سود ۲۳%می‌باشد.

۳- ۴بخش دوم توصیف نتایج ارزیابی
۱-۳-۴توصیف نتایج کارایی
میزان کارآیی به دست آمده با استفاده از مدل DEA (با منظور نمودن همه داده ها و ستاده ها) در جدول زیر نشان داده شده است. نتایج محاسبه کارآیی شرکتهای فرعی موسسه جهاد نصر نشان می دهد که در سال ۱۳۸۹ و با ترکیب داده ها و ستاده های جمع آوری شده، میزان کارآیی هر شرکت به عنوان یک معیار کمی نسبی در فاصله صفر تا یک چقدر است.
جدول ۳-۴میزان کارآیی محاسبه شده شرکتهاتی جهاد نصر
ردیف DMU
نام شرکت میزان کارآیی سطح کارآیی
۱ جهاد نصر سمنان ۸۸% کارایی بالا
۲ جهاد نصر یزد ۹۵% کارایی بالا
۳ جهاد نصر شیراز ۸۹% کارایی بالا
۴ جهاد نصر اراک ۱۰۰% کارایی کامل
۵ جهاد نصر کوثر ۱۰۰% کارایی کامل
۶ جهاد نصر خراسان ۱۰۰% کارایی کامل
۷ جهاد نصر قم ۱۰۰% کارایی کامل
۸ جهاد نصر تهران ۱۰۰% کارایی کامل
۹ جهاد نصر چهار محل بختیاری ۷۳% کارایی بالا
۱۰ جهاد نصر کردستان ۱۰۰% کارایی کامل
۱۱ جهاد نصر مازندران ۹۱% کارایی بالا
۱۲ جهاد نصر اردبیل ۱۰۰% کارایی کامل
۱۳ جهاد نصر آذربایجان غربی ۱۰۰% کارایی کامل
۱۴ جهاد نصر آذربایجان شرقی ۸۷% کارایی بالا
۱۵ جهاد نصر اصفهان ۹۳% کارایی بالا
۱۶ جهاد نصر حمزه ۹۶% کارایی بالا
۱۷ جهاد نصر کرمانشاه ۷۴% کارایی بالا
۱۸ جهاد نصر سیستان و بلوچستان ۱۰۰% کارایی کامل

شرکتهایی که عدد ۱ را به خود اختصاص داده اند کارآ و سایر شرکت ها ناکارآ (عدم کارایی کامل) تلقی می گردند. در نمودار ۶-۴ و ۷-۴ به صورت عینی توزیع کارایی واحد‌ها را می‌توان ملاحظه کرد.
نمودار۶-۴ کارایی محاسبه شده توسط مدل DEA

نمودار ۷-۴ توزیع فراوانی کارایی محاسبه شده

همانطور که ملاحظه می شود سطح کارآیی نیمی از شرکتها کارا است و مابقی شرکت ها از کارآیی بالایی برخوردارند.
علاوه بر این طی جدول ۴-۴ توصیف نتایج کارآیی با استفاده از پارامتر‌های آماری بیان شده است.
جدول ۴-۴ توصیف پارامتر‌های آماری کارآیی شرکتهای جهاد نصر
شرح پارامتر میانگین بیشترین کمترین واریانس انحراف معیار تعداد واحد‌های کارآ
مقدار کارآیی ۹۴ ۱۰۰ ۷۳ ۷۲ ۸ ۹

جدول ۴-۴ نشان می‌دهد که از ۱۸ شرکت، ۹ شرکت کارآ تلقی شده که اندازه ۱ را به خود اختصاص داده و ۹ شعبه باقی مانده با اندازه کمتر از ۱، ناکارا تلقی شده‌اند.
بیشترین اندازه کارآیی مربوط به شرکتهای کارا یعنی ۹ شرکت جهاد نصر قم، جهاد نصر اردبیل ، جهاد نصر کوثر، جهاد نصر آذربایجان غربی، جهاد نصر اراک، جهاد نصر تهران، جهاد نصر سیستان و بلوچستان، جهاد نصر خراسان و جهاد نصر کردستان می‌باشد. کمترین اندازه کارایی ۷۳ مربوط به جهاد نصر چهارمحال بختیاری می‌باشد. به طور متوسط کارآیی شرکتها ۹۴ با انحراف معیار ۸ می‌باشد.

۲-۳-۴ رتبه بندی شرکتهای کارا
با توجه به اینکه در مدل DEA حداکثر مقدار کارایی برابر با یک می‌باشد نمی‌توان بین ۹ شرکت کارآ تمایز قائل شد. لذا اگر به شرکتهای مورد ارزیابی در تعیین اندازه کارآیی اجازه اتخاذ عدد بزرگتر از یک داده شود(آزمون اندرسون پیترسون) می‌توان عددی به دست آورد که بر مبنای آن با توجه به مقدار به دست آمده شرکتها را رتبه بندی کرد. بدیهی است واحد‌های غیرکارآ (۹ شرکت) نسبت به قبل از جهت اندازه کارآیی تغییری نمی‌کنند.
در جدول ۵-۴ رتبه بندی واحدها بر اساس کارایی رتبه‌ای آنها نشان داده شده است. بر اساس این اطلاعات بهترین شرکت (از نظر کارایی) شرکت جها

د نصر قم با اندازه کارایی رتبه‌ای ۴/۳ و پائین‌ترین کارایی مربوط به شرکت جهاد نصر چهارمحال بختیاری با اندازه کارایی رتبه‌ای ۴ می‌باشد. شایان ذکر است نتایج بر حسب رتبه بندی از بهترین رتبه به پایین ترین سطح مرتب شده‌اند.

جدول ۵-۴محاسبه کارایی رتبه ای و رتبه بندی شرکتهای جهاد نصر
رتبه DMU نام شرکت کارایی رتبه ای رتبه DMU نام شرکت

کارایی رتبه ای
۱ جهاد نصر قم ۳۴۰ ۱۰ جهاد نصر حمزه ۹۶
۲ جهاد نصر اردبیل ۲۲۴ ۱۱ جهاد نصر یزد ۹۵
۳ جهاد نصر کوثر ۱۴۴ ۱۲ جهاد نصر اصفهان ۹۳
۴ جهاد نصر آذربایجان غربی ۱۳۹ ۱۳ جهاد نصر مازندران ۹۰
۵ جهاد نصر اراک ۱۲۳ ۱۴ جهاد نصر شیراز ۸۹
۶ جهاد نصر تهران ۳۲/۱۱۲ ۱۵ جهاد نصر سمنان ۸۸
۷ جهاد نصر سیستان و بلوچستان ۰۲/۱۱۲ ۱۶ جهاد نصر آذربایجان شرقی ۸۷
۸ جهاد نصر خراسان ۱۱۰ ۱۷ جهاد نصر کرمانشاه ۷۳
۹ جهاد نصر کردستان ۱۰۱ ۱۸ جهاد نصر چهار محال بختیاری ۴

نمودار ۸-۴رتبه بندی شرکتها بر اساس آزمون اندرسون پیترسون

۳-۳-۴ تعیین عوامل موثر برکارایی
در قسمت ۲-۲-۴ قبل نتایج نهایی اندازه کارایی واحد‌ها به کمک مدل DEA مورد تشریح قرار گرفت. در این قسمت به تشریح گروه‌های مرجع در ارزیابی کارایی، میزان میزان همبستگی بین کارایی محاسبه شده و مقادیر داده ها و ستاده ها، مقادیر مطلوب داده‌ها و ستاده‌ها برای شرکتهایی که به جهت ناکارآمدی اندازه‌ای کمتر از یک اختیار کرده‌اند می‌پردازیم.