تحقیق جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 تحقیق جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی دارای ۱۳۴ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی

چکیده
مقدمه

۱ فصل اول ـ کلیات
۱-۱- اهمیت تحقیق
۱-۲-ضرورت تحقیق و پیشینه آن
۱-۳- روش تحقیق
۱-۴- هدف تحقیق
۱-۵- مشکلات و موانع تحقیق

۲ فصل دوّم ـ وضعیت جغرافیایی وتاریخی گرگان در عصر عباسی
۲-۱- گرگان و استرآباد در عصر عباسی
۲-۲-موقعیت جغرافیایی گرگان در عصر عباسی
۲-۲-۱-نقشه ایالت گرگان در عصر عباسی
۲-۲-۲- نقشه و تقسیمات سیاسی فعلی استان گلستان
۲-۳-۳- اظهار نظر بزرگان علمی وادبی درکتب مختلف در مورد گرگان
۲-۳- موقعیت تاریخی گرگان در عصر عباسی
۲-۳-۱-کیفیت جنبش و شکل گیری عباسیان
۲-۳-۲- حکومتهای مختلف گرگان در عصر عباسی
الف) طاهریان (۲۰۶-۲۵۹ هـ)
ب) صفاریان (۲۴۵-۳۹۳ هـ)
ج) آل بویه (۳۲۰- ۴۴۷هـ)
د) سامانیان (۲۷۹-۳۷۵هـ)
۲-۳-۳- مقامات عالی گرگان در عصر عباسی
۲-۳-۴- شخصیتهای متنفذ گرگانی در عصر عباسی
۲-۳-۵- فرمانروایان بنی عباس در گرگان
۲-۳-۶- خلافت هارون الرشید و برخی خلفای عباسی

۳ فصل سوم : اوضاع علمی، ادبی و فرهنگی گرگان در عصر عباسی
۳-۱- فضای علم و ادب گرگان
۳-۲- خط، زبان، علوم و ترجمه کتب علمی درگرگان
۳-۳- نگاهی به برخی آثار وکتب علمی ، ادبی ، تاریخی و ; درعصر عباسی
۳-۳-۱- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و; در سراسر ایران
۳-۳-۲- کتب علمی ، ادبی ، تاریخی و; در گرگان
۳-۴- نگاهی به برخی جلسات و شیوه های آموزشی در گرگان در عصر عباسی

۴ فصل چهارم : زبان وادبیات عربی درگرگان در عصر عباسی
۴-۱-وضعیت زبان و ادبیات عربی در ایران در سراسر ایران
۴-۲-وضعیت زبان و ادبیات عربی درگرگان
۴-۳- وضع کلی آموزش در گرگان درعصر عباسی
۴-۴- تدریس در گرگان در عصر عباسی
۴-۵- نوع علوم مورد تدریس در گرگان در عصر عباسی
۴-۶-تأثیر عصر تفسیرنویسی عربی در گرگان در عصر عباسی بر ادبیات عربی
۴-۷- علل رواج زبان وادبیات عرب در گرگان درعصر عباسی
۴-۷-۱- حکومت علویان در گرگان
۴-۷-۲- علاقمندی حاکمان
۴-۷-۳- شرایط اقلیمی
۴-۷-۴- سفر ادبا و علمای بزرگ ایران به گرگان
۴-۷-۵- وضعیت مناسب امنیتی
۴-۷-۶- سفرگرگانی ها به کشورهای عربی
۴-۷-۷- علاقه مندی مردم

۵ فصل پنجم : بررسی جایگاه وسهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در عصر عباسی
۵-۱- مشهورترین ادبای ایران در عصر عباسی
۵-۲- رجال و ادبای مشهوری که به گرگان آمدند
۵-۳- تعامل ادبای گرگان با ادبای سایر نقاط ایران در عصر عباسی
۵-۴- مشهورترین ادبای گرگان در عصر عباسی
۵-۵- مولفین و مدرسین بزرگ گرگان در عصر عباسی
۵-۶- بررسی نقش وجایگاه تعدادی از ادبای گرگان در ادبیات عرب
۵-۷- گزیده شعر برخی از ادبای گرگان در عصر عباسی

۶ فصل ششم ـ نتیجه گیری وپیشنهاد
۶-۱- نتیجه گیری
۶-۲- پیشنهاد
۶-۳- فهرست ادبا و علما
۶-۴- فهرست آثار مهم ادبی و علمی
فهرست منابع و مآخذ

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقیق جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی

۱- ابن الاثیر ، ع .ا.ع.،۱۳۵۱، تاریخ بزرگ اسلام ، ایران ، ج
۲- استر آبادی ، م .م .، ۱۳۶۸ ، تاریخ جهانگشای نادری ، ایران
۳- اشپولر، ب .، ۱۳۴۹، تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی ، لندن
۴- اصطخری ، ا . م .، ۱۳۶۲ ، مسالک و ممالک ، لندن
۵- الماسی ، ع.م.، ۱۳۷۱، تاریخ آموزش وپرورش اسلام وایران ، ایران
۶- براون .، ۱۳۵۵، تاریخ ادبیات ایران ، جلد
۷- بروکلمن .، تاریخ ادبیات عرب ، ایران ، چاپ اول
۸- ترکمان ، ا.ب.، ۱۳۵۰، تاریخ عالم آرای عباسی ، ایران ، جلد ۳
۹- ثعالبی ، ا.، ۱۳۵۸ ، یتیمه الدهر ، ایران ، چاپ دوم
۱۰- جواهر کلام ، ع .، ۱۳۳۳، تاریخ تمدن اسلام ، ایران ، جلد ۵
۱۱- حجتی ، م .ب .، ۱۳۶۶ ، تاریخ قرآن کریم ، ایران ، چاپ چهارم
۱۲- حقیقت ، ع .ا .، ۱۳۶۸ ، فرهنگ شاعران زبان فارسی، ایران ،چاپ اول
۱۳- خواندمیر.، ۱۳۳۳، حبیب السیر ، ایران ، جلد
۱۴- رازی ، ع ، ۱۳۴۷، تاریخ کامل ایران ، ایران ، چاپ چهارم
۱۵- راوندی ، م ، ۱۳۷۴، تاریخ اجتماعی ایران ، ایران ، جلد ۱ تا ۸
۱۶- راوندی ، م ، ۱۳۶۹، تاریخ تعلیم وتربیت در ایران واروپا ، ایران ، چاپ سوم
۱۷- زرین کوب ، ع .، ۱۳۶۹ ، کارنامه اسلام ، ایران
۱۸- زمانی شهمیرزادی ، ع .، ۱۳۷۱، شعرای مازندران وگرگان ، ایران
۱۹- سیوطی ، ج .ع . ا.، ۹۱۱، بغیه الوعاه فی طبقات النحویین و النحاه ، بیروت
۲۰- صفا ، ذ .ا .، ۱۳۶۴ ، تاریخ ادبیات ایران ، جلد ۱تا
۲۱- صفا ، ، ذ .ا .،۲۵۳۶ ، خلاصه تاریخ سیاسی واجتماعی و فرهنگی ایران از آغاز تا پایان عهد صفویه ، ایران
۲۲- ضمیری ، م .ع ، تاریخ آموزش وپرورش ایران دراسلام ، ایران ، چاپ چهارم
۲۳- طوسی ، خ .ن .ا.، سیاستنامه ، ایران
۲۴- فرای ، ر.م .، تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه ، ایران ، چاپ اول ، جلد
۲۵- مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی .، ۱۳۶۹ ، دایره المعارف بزرگ اسلام ، ایران ، جلد
۲۶- مشکور ، م .ج .، تاریخ شیعه و فرقه های اسلامی تا قرن ۴، ایران ، چاپ اول
۲۷- مظاهری ، ع .، ۱۳۶۲، زندگی مسلمانان در قرون وسطی ، ایران ، چاپ اول
۲۸- نجم آبادی ، م.، ۱۳۴۱، تاریخ طب در ایران
۲۹- هدایت ، ر.ق .خ .، ۱۳۳۸، تاریخ روضه الصفا ، ایران ، جلد ۱۱
۳۰- همایونفرخ ، ر. ا .، ۱۳۷۰ ، تاریخ هشت هزار ساله شعر ایرانی ، جلد
۳۱- همایی ، ج . ا .، ۱۳۴۰ ، تاریخ ادبیات ایران ، چاپ دوم
۳۲- همایی ، ح.ا.، ۱۳۶۳ ، تاریخ علوم اسلامی ، ایران
۳۳- یعقوبی ، ا .، ۱۵۳۶، البلدان ، ایران
۳۴- یوسفی ، غ .، ۱۳۵۲، قابوسنامه ( عنصر المعالی ; )، ایران

چکیده

این پایان نامه مشتمل بر ذکر نام دهها نفر از ادبای گرگان و نیز بررسی جایگاه و سهم آنان در ادبیات عرب از سال ۱۳۲ هـ الی ۶۵۶ هـ که به دوره عباسی اختصاص دارد می باشد. با عنایت به تحولات گوناگون منطقه گرگان در طی قرون گذشته، نخست شرحی از موقعیت جغرافیایی و تاریخی این منطقه  که هم اکنون به نام استان گلستان شناخته می شود، آمده است. بحث درباره اوضاع علمی و ادبی و فرهنگی گرگان در فصول پایان نامه به شکل تفصیلی گنجانده شده است

موضوعات متنوعی در این پایان نامه آمده است که از جمله می توان به نامهای متعدد گرگان و تغییرات حاصله در مقاطع زمانی مختلف، علل و میزان رواج ادبیات عرب در گرگان ، مروری بر مهمترین ادبا و علمای منطقه گرگان و شرح مختصری راجع به آنان با توجه به اسناد تاریخی موجود، علوم مورد تدریس و شیوه های آموزشی، گزیده ای از اشعار ادبا و شعرای گرگان و چندین سرفصل دیگر اشاره نمود

گرگان فقط به شهر فعلی که مرکز استان گلستان است گفته نمی شد بلکه ایالت گرگان تقریباً با کل استان گلستان امروز منطبق است وگرگان قدیم، همان گنبد کاووس فعلی است که در این مورد به تفصیل بحث شده است

از جمله نکات قابل توجه اینکه موارد مهمی در کنار وجهه ادبی علما و ادبای گرگان نظیر وجه علمی، دینی، حکومتی و سایر وجوه وجود دارد که باید برای هر کدام موقعیت جداگانه ای را در نظر گرفت. در میان شخصیتهای برجسته علمی و ادبی گرگان نام چند نفر بیشتر می درخشد مثلاً میرفندرسکی، فخرالدین اسعدگرگانی، میرداماد و عبدالقاهر جرجانی که سرآمد همه ادبای زمان خود بود و در معانی و بیان مشهورترین چهره اسلام و عرب تاکنون می باشد

می توان گفت تعداد ادبا و علمای گرگان در فنون مختلف به قدری است که این منطقه در مقایسه با سایر نقاط از این حیث بی نظیر می باشد که این مضمون را تلویحاً از جانب علامه و ادیب بزرگوار حسن حسن زاده آملی (حفظه الله) به تأیید شنیده ام و هر چند این مختصر نمی از یمی و قطره ای از بیکران است، لیکن در پایان نتیجه گیری شده است که دهها نفر از این بزرگان سهم و نقش مؤثرتری در رواج ادبیات عرب داشته اند و بحث و بررسی و نیز تحقیق و تتبع در مورد سایر جنبه های حضور مؤثر ادبا و علمای گرگان در موضوعات گوناگون ،  به مجالی موسع تر موکول گشته است. نیز به اینکه بزرگان علمی ایران نظیر ابوعلی سینا، غزالی، فارابی، ابوریحان بیرونی و ; به این منطقه آمده و به تعلیم و تعلم پرداخته اند هم به تفصیل اشاره و نتیجه گیری شده است که منطقه گرگان در دوره عباسی و بلکه در سایر دوره ها بستر علمی بسیار مناسب و گسترده ای برای ادبا و علمای منطقه و نیز بقیه نقاط ایران بوده است که باید مردم منطقه بدان ببالند و در جهت  احیای آن به پا خاسته واقدام نمایند

مقدمه

الحمدلله رب العالمین والصلاه و السلام علی آله الطیبین الطاهرین

سپاس و شکر خدای را به خاطر همه نعمتهایی که از اوّل به موجودات داده، اکنون عطا می فرماید و تا آخر نیز ارزانی خواهدنمود. خدایی که زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج می فرماید

متون تاریخی معتبر حاوی حقایق بیشماری است که ما را به راه صواب رهنمون می باشد آنچه درباره استان سرسبز گلستان و یا ایالت سابق گرگان در تاریخ به ما رسیده است حکایت از این دارد که این منطقه در طول تاریخ مهد پرورش مردان بزرگ و دانشمندان برجسته عرصه علم و ادب و فرهنگ و سیاست بوده است. گرگان در فضای ترنم باران عطوفت الهی و خلوت بیکران سکوت، پرورش بزرگانی را در کارنامه دارد که می توان گفت آن را در میان سایر مناطق از حیث تنوع و تعدد منحصر به فرد ساخته است

در استان سرسبز گلستان که در شمال ایران قرار دارد، دامن سبزه به پیشواز زردی کویر و آبی نیلگون آمده است و البرز هم در حالی که جامه ای خضراء برتن دارد به طرز نشاط انگیزی به تماشای شمس عالم افروز نشسته است

عرصه علم و ادب عاشقانی دارد که می خواهیم چشمان مهرانگیز و لطیف ایشان را به کوچه باغهای مهربانان این عرصه فراخوانیم تا با هم زمزمه های ابدی عشق را به گوش جان بشنویم

آن گاه و لحظه ای را که به گلستان می شوی، باید چنان آهسته گذر کنی تا مبادا خواب نیلوفران قافله ناز آشفته شود

گرگان قدیم و یا استان گلستان امروز از جمله معدود مناطقی است که دارای سابقه تاریخی درخشان در زمینه مسائل علمی، ادبی و فرهنگی می باشد. اینجانب از باب ادای دین و انجام وظیفه نسبت به پیشینیان این دیار و مردم خونگرم استان گلستان  که خود در آن بدنیا آمده (گرگان ،۱۳۵۸) و تاکنون در یکی از زیباترین شهرهای آن منطقه یعنی دَلَند که به معنی محل جنگلهای انبوه و متراکم است، زندگی کرده ام، بر آن شدم تا جهت معرفی  شخصیتهای علمی و ادبی منطقه در حد توان اقدام نمایم

جهت تحقیق برای تکمیل و تدوین این پایان نامه اساس کار بر مطالعه کتابخانه ای نهاده شده است که از رهگذر مطالعه و تحقیق در کتابخانه های دانشگاهها و برخی نهادهای معتبر دهها کتاب به عنوان منبع و مأخذ معتبر مورد بررسی و تدقیق قرار گرفته اند

در درج مطالب همچنان که عرف پایان نامه ها می باشد، سعی شده است که اوثق منابع مورد استفاده باشد و با وجود این دشواری، می توان گفت این امر به نحو شایسته ای مراعات شده است بنابراین مطالبی که در دست داریم حاصل فرآیند مطالعه منابع و مآخذ موثق در چندین ماه گذشته منتهی به اتمام مراحل تحقیق و نیزاز حیث محتوا و سند ،  صحیح می باشد که البته اگر در جایی نیاز به تفصیل بوده، لیکن مجال آن وجود نداشته است، برای مطالعه بیشتر و کنکاش درباره موضوع، به منبع یا منابع مربوطه ارجاع داده شده است

بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان درادبیات عرب در دوره عباسی، دشواریهایی را نیز در پی داشت لیکن انگیزه شخصی اینجانب که برگرفته از احساس دین و وظیفه نسبت به نیاکان ومردم  منطقه ای که به آن تعلق سرزمینی هم دارم، باعث شد تا هر روز بهتر از روز قبل در این مسیر پیش بروم و البته ناگفته پیداست که عنایات خداوند متعال و توجه خاص معصومین علیهم السلام در این مسیر راهگشا و تمام کننده بوده است

از جمله دستاوردهای این تحقیق مطالب ذیل می باشد

۱-    آشنایی با چند صد نفر  از علما و ادبای پیشین گرگان (استان گلستان)

۲-    معرفت پیدا کردن نسبت به تواناییهای مختلف علمی و ادبی رجال و نیاکان پیشین منطقه گرگان

۳-    آشنایی با تاریخ و موقعیت جغرافیایی پرفراز و نشیب منطقه گرگان

۴-  برانگیختن روح جستجو و تحقیق در سایرین بویژه جوانان در راستای مطالعه احوال و آثار رجال نامی منطقه گرگان و تلاش در جهت احیای محاسن و ادامه مسیر روشن علمی ایشان

و بالاخره می توان گفت در مطالعه تاریخ جرجان یا گرگان مهمترین مطلبی که باید در کنار آشنایی با نام بزرگان گذشته منطقه به آن  توجه نمود، علم به تواناییهای فراوان و وجوه مثبت متنوع آنان است که از هر حیث نیاز به مطالعه، تحقیق و تدقیق مخصوص به خود دارد

گرگان در این پایان نامه غیر از مرکز استان فعلی  گلستان است و به جایی گفته می شود که در دوره عباسی در حاشیه شهر فعلی گنبدکاووس (در ۹۰ کیلومتری شرق گرگان) واقع گردیده بود. منظور از ایالت گرگان نیز تقریباً استان فعلی گلستان می باشد و استرآباد نیز همان گرگان فعلی است که تا کمتر از یکصد سال قبل به این نام خوانده می شد

غالب ادبا و علمای پیشین گرگان دارای پسوند نام جرجانی، گرگانی و استرآبادی بوده اند که تعلق آنان به گرگان (جرجان) و یا استرآباد سابق را نشان می دهد و نه شهرهای فعلی را. بیشتر بزرگان سابق نیز دارای اسامی و القاب عربی بوده اند که خود نشان دهنده عمق و گسترش زبان، فرهنگ و ادبیات عرب در منطقه گرگان می باشد

افرادی نیز مربوط به برخی نقاط دیگر ایالت گرگان و یا استان فعلی گلستان می باشند نظیر میرفندرسکی که متعلق و متولد منطقه فندرسک (دلند ـ خان به بین) در وسط آن منطقه می باشد و این خود دلیلی دیگر بر گسترش ادبیات عرب و دامنه علوم عقلی و نقلی در سراسر منطقه گرگان در قرون اوّلیه هجری و در عصر عباسی به شمار می رود . باشد تا قدردان گذشتگان باشیم و ترویج گر راه صواب آنان

۱-۱- اهمیت تحقیق

موضوع این پایان نامه همان گونه که از اسمش پیداست بررسی جایگاه و سهم ادبای گرگان در ادبیات عرب آن هم در فاصله زمانی اوایل قرن دوّم تا نیمه قرن هفتم هجری می باشد. زبان عربی زبان اسلام و قرآن است و در دوره عباسی بیشتر به عنوان زبان تألیف معروف بوده است یعنی آثاری را که علما برجای می گذاشتند به زبان عربی بود و حتی غالب این تألیفات نیز شامل علوم عربی همانند صرف، نحو، بلاغت، لغت، قرائت، و علوم دینی همچون تفسیر، حدیث، فقه، کلام و ; بود. البته زبان ادبای گرگان در عصر عباسی فارسی بوده است لیکن تأثیر زبان عربی و فارسی بطور متقابل بررسی می شود. در بستر ارتباط چند جانبه دینی، سیاسی، ادبی، علمی، فرهنگی و اجتماعی ادبای گرگان با ادبای عرب و عربی دانان واژگان فراوانی میان این دو زبان متبادل شده است که بیشتر به اصطلاحات نظامی، دیوانی (اداری)، حکومتی و مالی محدود می شود و نیز برخی از عادات، رسوم و فرهنگ ادبای این دو زبان نیز بطور دوجانبه جابجا و منتقل شده است. بدلیل گستردگی حوزه فعالیت ادبای گرگان و نیز تعداد بسیار زیاد ایشان، این تحقیق اهمیت می یابد. این مهم است که بدانیم در کشوری که زبان فارسی عموماً رایج است، ادبای یک منطقه خاص به چه میزان در ترویج، تکوین و تکمیل ادبیات عرب سهیم بوده اند. مهمتر اینکه وقتی می بینیم این ادبا و دانشمندان در زمینه های غیرادبی شامل فقه، تفسیر، کلام، منطق و سایر علوم نیز مطالبی نگاشته اند و همین مطلب نیز علاقمندی دوجانبه را میان ایشان و آنان که در عربی و ادبیات آن دستی دارند، می افزاید، به طور طبیعی اهمیت این تحقیق آشکارتر می شود

۱-۲- ضرورت تحقیق و پیشینه آن

وقتی مشاهده می کنیم که زبان عربی در دوره عباسی زبان اداری و سیاسی بوده است و غالباً پادشاهان و حکما و رجال دولتی آن را نیک می دانستند، مشخص می شود که عربی در ارتباطات ایشان با ممالک غیرعرب نیز بکار می رفته است و چون تاکنون درخصوص تأثیر ادبای گرگان که یکی از مهمترین نقاط غیرعربی است که در آن زبان و ادبیات عرب تقریباً در همه جا و آن هم به شکل فراگیر رایج بوده است، در زبان و ادبیات عرب بحثی نشده است، این تحقیق ضرورت می یابد امّا از آنجایی که تاریخ این مسأله طولانی است، یکی از دورانهای مشخص (دوره عباسی) مدنظر قرار گرفته و پیرامون آن بررسی و تحقیق شده است. در لابلای کتب ادبی و تاریخی نیز کمتر به مضمون این تحقیق و یا مضامین مشابه برمی خوریم که خود جای خالی چنین کاری را نشان می دهد و از ضرورت آن پرده برمی دارد.البته ناگفته نماند که در کتب و منابع معتبر بسیاری نظیر وفیات الاعیان ابن خلکان ، معجم الادباء یاقوت حموی و غیر اینها بحث از رجال ، علما و ادبای گرگان به میان آمده و در شرح احوال، آثار وافکار آنان مطالبی نگاشته شده است لیکن به طور مشخص وبه صورت یکجا و ویژه ، راجع به نقش وسهمی که درادبیات عرب داشته اند کار چشمگیری انجام نشده که تحقیق حاضر به دنبال رفع این خلاء می باشد

۱-۳- روش تحقیق

در این تحقیق سعی شده است از حداکثر امکانات و روشها جهت پی بردن به کنه موضوع و رعایت دقت در نگاشتن مطالب استفاده شود. امّا به طور مشخص از روش تحقیق کتابخانه ای استفاده شده است. بنابر صلاحدید استاد محترم راهنما قرار بر این شد که پس از مطالعه آثار مربوط و کتب تاریخی و ادبی که به این موضوع ارتباط دارد و استخراج مطالب اولیه، آن مطالب در قالب چندین فصل منظم شده و پس از پروراندن موضوع و بحث درباره آن در طی فصول پایان نامه نتیجه منطقی را که عائد می گردد، به عنوان خاتمه مباحث بیاوریم که البته اینگونه هم شد. در این تحقیق سعی شده است حتی المقدور بر اساس معجم الادباء یاقوت حموی ، وفیات الاعیان ابن خلکان ، چندین دایره المعارف مرتبط و تاریخ ادبیات شادروان دکتر صفا مطالب استخراج و منظم گردد که البته در تکمیل و بازبینی مطالب، از سایر منابع نیز استفاده شده است. برای جمع آوری منابع و مآخذ بیشتر و بهتر که نهایتاً شمار آنها به حدود یکصد جلد کتاب می رسد، به کتابخانه های معتبر تهران، خراسان (آستان قدس رضوی)، گرگان و برخی جاهای دیگر مراجعه شد که حاصل آن بدست آوردن انبوهی از اطلاعات در زمینه های گوناگون در باره مردم گرگان، موقعیت جغرافیایی و طبیعی آن، و اوضاع گوناگون پیشینیان این منطقه می باشد

۱-۴- هدف تحقیق

هدف از انجام مراحل این تحقیق همانگونه که از نامش پیداست، بدست آوردن میزان سهم و جایگاه ادبای گرگان در ادبیات عرب در دوره عباسی حد فاصل سالهای ۱۳۲ الی ۶۵۶ هجری قمری می باشد، اینکه دهها و بلکه صدها ادیب و عالم چیره دست در منطقه گرگان وجود دارد و اتفاقاً اسامی آنها به صورت عربی بر آنان نهاده شده است در حالی که منطقه فارسی نشین می باشد، مطلبی است که پیدا کردن چرایی آن، هدف تحقیق حاضر را تشکیل می دهد

و نیز ازاهداف  این تحقیق مواردی دیگر نظیر یافتن وجوه توانمندیهای مختلف ادبا و علمای گرگان در عصر عباسی، بررسی قابلیتهای یک منطقه در یک زبان در عین عدم شهرت آن و انتساب رسمی آن به زبان موصوف، و دهها دستاورد دیگر است که در طول مراحل تحقیق به آن دست پیدا می کنیم. به هر حال بررسی، تحقیق و تتبع در این موضوع توانسته است علاوه بر وجه ادبی و توانمندی ادبیاتی و نیز سوابق ادبای گرگان، پرده از سایر جوانب نیز بردارد که البته این نیز خود به صورت تلویحی هدف از تحقیق حاضر می باشد

۱-۵- مشکلات و موانع تحقیق

گذشت قرنها از دوره عباسی، در دسترس نبودن همه منابع و مآخذ لازم و کافی، تناقض در مطالب مندرج در دو یا چند منبع و عدم امکان اطمینان کافی به صحت مطالبی که استخراج می شود و همچنین روشن نبودن اسنادی که یک مطلب به آن نیاز دارد تا به عنوان یک مطلب درست و صحیح مورد استفاده و استناد قرار گیرد، از جمله مهمترین مشکلات و موانع سرراه این تحقیق بوده است که جهت کاستن از موانع مزبور تلاش زیادی صورت پذیرفته از جمله سعی شده است به منابع بیشتری مراجعه شود، به اوثق مطالب و مندرجات تکیه شده و در استخراج مطالب حتی المقدور والامکان همه ملاحظات و مقتضیات در نظر گرفته شود تا شاهد اثری خوب و ارزنده باشیم امّا به هر حال نگارنده این تحقیق را باز هم نیازمند مساعدت و راهنمایی دیگران و تحقیق بیشتر تا تکمیل مطالب توسط خود و سایرین می بیند. باشد که آیندگان نیز جهت هر چه بهتر بدست آوردن حقایق و موضوع این تحقیق و مسائلی که از رهگذر آن به ذهن خطور می کند و پیش می آید، به طور جدّ تلاش نمایند و همگان را از نتایج بررسی  و کنکاش خود در حوزه های مختلف بهره مند سازند