مقاله خوانین یزد از نظر اجتماعی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله خوانین یزد از نظر اجتماعی دارای ۲۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله خوانین یزد از نظر اجتماعی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله خوانین یزد از نظر اجتماعی

مقدمه    
ساخته‏های محمدتقی خان‏    
موقوفات محمدتقی خان‏    
ساخته‏های بعد از محمدتقی خان‏    
موقوفات نسل دوم محمدتقی خان‏    
نتیجه‏    
پی نوشت     

پی نوشت

۱- نایینی طرب، محمدجعفر بن محمدحسین، جامع جعفری، به کوشش ایرج افشار، تهران، انجمن آثار ملی، ۱۳۵۳

۲- طراز، عبدالوهاب، کتابچه‏ی موقوفات یزد، به کوشش ایرج افشار، فرهنگ ایران زمین، ۱۳۴۱، صص ۱۲۳-۱

۳- افشار، ایرج، یادگارهای یزد، ج ۳، تهران، ۱۳۵۰ – ۱۳۴۸

۴- Bonine, M. E., Yazd and its Hinderland, Marburg/Lahn, 1980, do. “Islam and Commerce”, Erdkunde, 41 (1987), pp. 182-

۵- درباره‏ی تاریخ سیاسی یزد در آن دوره رک: کوندو، نوبوآکی، «محمدتقی خان و خاندان او»، شیکاگو زاشی ۱۹۹۳ (۱۰۲ م) (متن ژاپنی)

۶- Malcolm., J, “The Melville Papers” in C. Issawi ed. The Economic History of Iran, Chicago/ London, 1971, p.262; Fraser, J.B., Narrative of a Journey into Khorasan, London, 1825, appendix

۷- براساس جامع جعفری این میدان از ساخته‏های محمدتقی خان است و پیش از احداث میدان جدید به میدان خواجه مشهور بوده است. رک: یادگارهای یزد، ج ۲، ص ۷۰۲-۷۰۱

۸- جامع جعفری، ص۳۸۳ این مدرسه در سال ۲۰،۱۳۴۱ نفر طلبه داشته است. رک:”وقف نامه مدرسه شاهزاده” در یادگارهای یزد،ج۲، ص ۵۸۰

۹- جامع جعفری، صص ۳۸۲-۳۸۱

۱۰- جامع جعفری، ص ۳۴۰، آبوت کنسول انگلستان نیز گزارش داده است که جمعیت اطراف حصاره انبوه‏تر از درون شهر است. A. Amamat ed. Cities & Trade, London, 1983, p. 133 درباره رکود بازار از درون شهر رک: «کتابچه‏ی موقوفات یزد»، ص ۱۹

۱۱- درباره‏ی قنات یزد رک: Bonine, M. E., “From Qanat to Kort” Iran 20 (1980) pp. 139-145. A.K.S Lambton ” The Qanat of Yazd”, Journal of Royal Asiatic Society (3rd series) 2 (1992) pp. 21-

۱۲- جامع جعفری، ص ۳۴۳

۱۳- جامع جعفری، ص ۳۵۲؛ یادگارهای یزد، ج ۲، ص ۷۳۹ در این کتاب ساخت قنات مهدی‏آباد نیز به محمدتقی خان نسبت داده شده است ولی در وقف‏نامه، ذکر شده که او این قنات را خریده و تعمیر کرده است

۱۴- آیتی، عبدالحسین، تاریخ یزد، ۱۳۱۷

۱۵- جامع جعفری، صص ۳۵۸-۳۵۳؛ یادگارهای یزد، ج ۲، صص ۷۴۳-۷۴۰

۱۶- جامع جعفری، صص ۳۶۹-۳۶۸

۱۷- همان، صص ۳۷۹ -۳۷۰

۱۸- همان، صص ۳۸۰-۳۷۹

۱۹- همان، صص ۳۶۹-۳۶۸

۲۰- یادگارهای یزد، ج ۲، صص ۳۸۶-۳۷۴

۲۱- به همه‏ی قریه‏ها و قنات‏ها غیر از تهره در مجموعه‏ی وقف‏نامه‏های جامع‏الخیرات که در قرن هشتم تدوین شده اشاره شده است. رک: یادگارهای یزد، ج ۲، صص ۴۹۳، ۴۹۰، ۴۳۷، ۴۰۴، ۴۰۰، و ۵۲۸ قریه‏ی تهره در سال ۱۰۶۸ ساخته شده است. مستوفی بافقی، محمد مفید، جامع مفیدی، به کوشش ایرج افشار، تهران ۱۳۴۰، ج ۳، ص ۶۹۷

۲۲- یادگارهای یزد، صص ۷۴۶-۷۳۴؛ جامع جعفری، صص ۳۶۲-۳۴۵

۲۳- A. Amanat ed. op. cit. pp. 140-

۲۴- فرهنگ جغرافیای ایران، ج ۸ و ۱۰، تهران، ۱۳۳۲

۲۵- جامع جعفری، صص ۴۹۵-۴۹۳

۲۶- همان، صص ۷۹۳-۷۹۲

۲۷- اما در کتابچه درآمد چند موقوفه نوشته نشده است

۲۸- غفاری کاشانی، ابوالحسن، گلشن مراد، به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، ۱۳۶۹، ص ۷۳۶

۲۹- موسوی نامی، میرزا محمدصادق، تاریخ گیتی‏گشا، با مقدمه‏ی سعید نفیسی، تهران، ۱۳۶۳، صص ۷۸-۷۵

۳۰- جامع جعفری، صص ۵۱۳-۴۹۴ و ۷۰۵

مقدمه

ایران در قرن دوازدهم هجری روزگاری آشفته و بدون نظم داشت. سلسله‏ی صفویه برافتاده بود و سلسله‏های افشاریه و زندیه نتوانسته بودند برای مدتی نسبتا طولانی بر همه‏ی ایران حکمرانی کنند. در این هرج و مرج، در هر منطقه‏ی این کشور، قدرتی محلی به وجود آمده بود. خوانین یزد که جدشان محمدتقی خان یزدی یا بافقی است یکی از این قدرت‏های منطقه‏ای بودند که از سال ۱۱۶۱ تا ۱۲۴۶ ه ق در منطقه‏ی یزد حکومت داشتند

تاکنون درباره‏ی این قدرت‏های محلی تحقیقی جدی انجام نگرفته است. اگرچه شاید نقص منابع، مشکل اساسی بررسی پیشنه‏ی اجتماعی و اقتصادی آنها بوده است. در این تحقیق براساس تاریخ خوانین یزد – جامع جعفری (۱)، وقف‏نامه‏ها و کتابچه‏ی موقوفات یزد که در سال ۱۲۵۸ ه ق به دستور حاجی میرزا آقاسی تدوین شده است (۲)، فعالیت آنها را در زمینه‏ی کارهای عمرانی و اوقاف بررسی کرده و سعی داریم پیشینه‏ی اجتماعی و اقتصادی آنان را آشکار سازیم

درباره‏ی خوانین یزد آقای ایرج افشار در کتاب یادگارهای یزد (۳) نکاتی را یادآور شده و آقای دکتر بوناین هم در آثارش (۴) به نکاتی چند اشاره کرده است؛ ولی هنوز در این مورد تحلیل همه‏جانبه‏ای صورت نگرفته است

ساخته‏های محمدتقی خان‏

در سال ۱۱۶۱ ه ق محمدتقی خان بر حاکم گماشته‏ی عادل‏شاه افشار بر شهر یزد چیره شد، و بیش از پنجاه سال بر این شهر حکومت کرد (۵) مسافران اروپایی که در اوایل قرن سیزدهم هجری از یزد گذشته‏اند، همه به رونق و آبادی شهر یزد اشاره کرده‏اند(۶) شاید علت رونق شهر این بود که در کشمکش‏های آن دوره، محمدتقی خان موفق شد با دفاع مناسب یا باج دادن، یزد را از حملات بیگانگان حفظ کند

ساخته‏های محمدتقی خان را برحسب مکانشان می‏توان به سه گروه تقسیم کرد

گروه اول: ساخته‏های محله‏ی بازار یزد، بیرون حصار شهر نزدیک به دروازه‏ی مهریجرد؛ همه‏ی این ساخته‏ها در مرکز بازار قرار داشت. میدان خان که او آن را تعمیر کرد، مهمترین میدان در بازار یزد بود (۷)؛ مدرسه‏ی خان بزرگترین مدرسه‏ی دو طبقه بود و ۲۸ حجره داشت (۸)؛ در قیصریه ۲۸ دکان بزازی وجود داشت و در جنب آن سرایی

موسوم به خان گلشن و یک ضرابخانه توسط او ساخته شد.(۹)

در پاسخ به این پرسش که چرا بناهای محمدتقی خان در بیرون شهر بودند نه در درون شهر، می‏توان گفت چون در دوره‏ی محمدتقی خان، جمعیت محلات بیرون شهر از جمعیت درون شهر بیشتر شد و مرکز بازرگانی هم از مرکز شهر به بازار بیرون شهر انتقال یافت (۱۰)، احتمالا محمدتقی خان این رشد شهر یزد را در نظر گرفته بوده است

گروه دوم: قنات‏ها و باغ‏هایی است که در اطراف شهر قرار دارند. بدیهی است به علت هوای خشک یزد، بیشتر زمین‏های این منطقه می‏بایست با قنات آبیاری می‏شد.(۱۱)

مهمترین قنات ساخته‏ی محمدتقی خان)، قنات دولت‏آباد بود. منبع و مظهر این قنات در بلوک مهریجرد قرار داشت و آب آن از مظهر با جوی سرپوشیده‏ی ۵۴ کیلومتری به شهر یزد می‏رسید(۱۲) او قنات دیگری – موسوم به تقی‏آباد – نیز در همان بلوک احداث کرد و سه قنات دیگر را خرید و تعمیر و تخلیه کرد. (۱۳) این پنج قنات را هم «قنات دولت‏آباد» می‏گفتند و تا حدود ۷۰ سال پیش، از مهمترین قنات‏های یزد شمرده می‏شدند.(۱۴)