توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه دارای ۲۳۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه :

عنوان :

بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه

بررسی مبانی فقهی و حقوقی صندوقهای قرض الحسنه
فهرست مطالب

فصل اول:کلیات ـ مفاهیم ـ تعاریف

چکیده ۲

مقدمه. ۳

الف) بیان و طرح مسئله تحقیق.. ۵

ب) پرسش اصلی و فرعی.. ۶

ج) فرضیه‌ها ۶

د) پیشینه پژوهش درباره موضوع. ۷

ه) ضرورت، اهمیت…. ۷

و) روش پژوهش…. ۷

ز) منابع پژوهش…. ۸

ح) ساختار پژوهش…. ۸

۱-۱ تعاریف قرض….. ۹

۱-۱-۱ تعریف لغوی.. ۹

۱-۱-۲ تعریف عرفی.. ۹

۱-۱-۳ تعریف حقوقی قرض….. ۱۰

۱-۱-۴ تعریف قانونی قرض الحسنه. ۱۰

۱-۱-۵ تعریف فقهی قرض….. ۱۰

۱-۱-۶ تعریف قرآنی قرض….. ۱۱

۱-۲ قرض و دین.. ۱۲

۱-۳ تفاوت ماهوی قرض با دیگر عقود اسلامی.. ۱۲

۱-۳-۱ شباهت قرض با بیع.. ۱۲

۱-۳-۲ تفاوت‌های قرض با بیع.. ۱۳

۱-۴ قرض، بیع وفاء و بیع عینه. ۱۳

۱-۵ قرض و هبه. ۱۴

۱-۶ قرض و ودیعه. ۱۵

۱-۷ قرض و عاریه. ۱۵

۱-۸ قرض و صدقه. ۱۶

۱-۹ ترجیح قرض بر صدقه. ۱۷

۱-۱۰ قرض الحسنه و انفاق.. ۱۷

۱-۱۱ مبنای و فلسفه قرض الحسنه. ۱۹

۱-۱۱-۱ مبنای اقتصادی.. ۱۹

۱-۱۱-۱-۱ حفظ جایگاه تکوینی مال. ۱۹

۱-۱۱-۱-۲ ایجاد روح و تعاون و همکاری.. ۲۰

۱-۱۱-۱-۳ مشارکت مردم در تولید. ۲۰

۱-۱۱-۱-۴ کاهش فقر در جامعه. ۲۱

۱-۱۱-۱-۵ حذف نظام ربوی از جامعه. ۲۱

۱-۱۱-۱-۶ کاهش هزینه‌های دولت اسلامی.. ۲۲

۱-۱۱-۱-۷ کاهش روح تکاثر و کنز مردم. ۲۳

۱-۱۱-۱-۸ تحکیم تجارت میان کشورها ۲۴

۱-۱۱-۱-۹ بیرون کردن ربا از اجتماع. ۲۴

۱-۱۱-۱-۱۰ کاهش بهره‌های کلان استقراض خارجی.. ۲۵

۱-۱۱-۱-۱۱ تشویق ثروتمندان. ۲۵

۱-۱۱-۲ مبانی و فلسفه سیاسی قرض الحسنه. ۲۶

۱-۱۱-۲-۱ مشارکت مردم در جامعه. ۲۶

۱-۱۱-۲-۲ کمک مردم به دولت اسلامی.. ۲۶

۱-۱۱-۲-۳ کمک مردم در تعادل جامعه. ۲۷

۱-۱۱-۲-۴ ارتباط مردم با ولایت فقیه. ۲۷

۱-۱۱-۳ مبنای دینی و فلسفه قرض الحسنه. ۲۷

۱-۱۱-۳-۱ زنده کردن روح عطوفت و ترحم. ۲۷

۱-۱۱-۳-۲ وسیله نزدیک شدن به خدا ۲۸

۱-۱۱-۳-۳ اجرای دستور پیامبران. ۲۸

۱-۱۱-۳-۴ آزمایش الهی.. ۲۸

۱-۱۱-۳-۵ به دست آوردن پاداش پرارزش…. ۲۹

۱-۱۱-۳-۶ راهی به سوی بهشت…. ۲۹

۱-۱۱-۳-۷ انجام عمل معروف… ۳۰

۱-۱۱-۳-۸ پس انداز فراز و نشیب روزگار. ۳۰

۱-۱۱-۴ مبنا و فلسفه اخلاقی و اجتماعی قرض الحسنه. ۳۱

۱-۱۱-۴-۱ حفظ کرامت انسان. ۳۱

۱-۱۱-۴-۲ تألیف قلوب… ۳۲

۱-۱۱-۴-۳ از بین برنده بخش…. ۳۳

۱-۱۱-۴-۴ آرامش فرد و جامعه. ۳۳

۱-۱۱-۴-۵ پاکی و آراستگی انسان. ۳۴

نتیجه گیری.. ۳۵

فصل دوم: بنیان صندوق‌های قرض‌الحسنه

۲-۱ ارکان قرض….. ۴۱

۲-۱-۱ یادآوری.. ۴۱

۲-۱-۲ ایجاب در عقد قرض….. ۴۱

۲-۱-۳ لفظ قبول. ۴۲

۲-۲ عقد لازم. ۴۲

۲-۳ مثلی بودن یا قیمی بودن، قرض….. ۴۳

۲-۴ شرایط صحت عقد قرض….. ۴۳

۲-۵ موضوع مورد قرض….. ۴۴

۲-۶ شرایط موردمعامله. ۴۵

۲-۷ شرایط مورد قرض….. ۴۵

۲-۸ انتقال مالکیت و قرض….. ۴۶

۲-۹ وظایف قرض دهنده ۴۸

۲-۱۰ ویژگی‌ها و شرایط وام قرض الحسنه. ۵۱

۲-۱۰-۱ شرایط و آداب قرض دادن از دیدگاه شیخ بهایی (ره) ۵۳

۲-۱۱ قرض الحسنه و راهکارهای اجرای آن در قانون. ۵۵

نتیجه گیری.. ۵۹

فصل سوم:صندوق‌های قرض الحسنه و شرط‌های ضمن عقد

۳-۱ شرط‌های ضمن عقد قرض در قرض الحسنه. ۶۱

۳-۱-۱ شرط مدت… ۶۱

۳-۱-۲ تعجیل مؤجل به اسقاط مقداری از قرض (کاهش بدهی در مقابل تعجیل مدت) ۶۴

۳-۱-۳ شرط زیادی.. ۶۵

۳-۱-۳-۱ پرداخت و دریافت زیادی بدون شرط.. ۶۹

۳-۱-۳-۲ امید و علم به زیادی بدون شرط قبلی.. ۷۰

۳-۱-۴ شرط بیع محاباتی ۷۲

۳-۱-۴-۱ معامله‌ی محاباتی به شرط قرض….. ۷۴

۳-۱-۵ قرض به شرط رهن.. ۷۵

۳-۱-۶ توافق ضمنی بر زیادی قرض….. ۷۶

۳-۱-۷ زیادی بدون شرط در قرض….. ۷۷

۳-۱-۸ هدیه در قرض….. ۷۹

۳-۱-۹ شرط نقصان در عقد قرض یا شرط به نفع قرض گیرنده ۸۰

۳-۲ صحت یا بطلان عقد قرض ربوی.. ۸۲

نتیجه گیری.. ۸۸

فصل چهارم: تاثیر قانون عملیات بانکداری بدون ربا بر گسترش قرض الحسنه

۴-۱ پیشینه بحث…. ۹۰

۴-۲ دین و نظام بانکی.. ۹۱

۴-۳ دیدگاه‌های انتقادی نسبت به مبانی بانکداری بدون ربا ۹۲

۴-۳-۱ تفاوت ماهوی ربا و بهره بانکی.. ۹۲

۴-۳-۱-۱ نقد و بررسی دیدگاه ۹۴

۴-۳-۲ ب) ربا، عایدی پول به عنوان واسطه مبادله، بهره بازدهی پول به عنوان سرمایه ۹۷

۴-۳-۲-۱ نقد و بررسی دیدگاه ۹۷

۴-۳-۳ اختصاص ربا به نرخ بهره فاحش…. ۱۰۰

۴-۳-۳-۱ نقد این دو دیدگاه ۱۰۲

۴-۳-۴ اختصاص ربا به بهره‌ی قرض‌های مصرفی.. ۱۰۳

۴-۳-۴-۱ پیشینه تاریخی نظریه. ۱۰۳

۴-۳-۴-۲ ادله نظریه. ۱۰۴

۴-۳-۴-۲-۱ اختصاص ربای جاهلی به بهره قرض‌های مصرفی.. ۱۰۴

۴-۳-۴-۲-۲ ربا در قرض‌های تولیدی و تجاری ظلم نیست…. ۱۰۴

۴-۳-۴-۲-۳ ظهور برخی آیات و روایات در ربای مصرفی.. ۱۰۵

۴-۳-۴-۲-۴ ظهور تعلیل روایات در ربای مصرفی.. ۱۰۶

۴-۳-۴-۳ نقد و بررسی نظریه. ۱۰۶

۴-۳-۴-۳-۱ آیات ربا ۱۰۶

۴-۳-۴-۳-۲ روایات ربا ۱۰۹

نتیجه گیری.. ۱۱۹

فصل پنجم: قرض الحسنه وو تاثیر تورم

۱-۵ کاهش ارزش پول در بلندمدت… ۱۲۱

۲-۵ تعریف تورم و طرح مسئله. ۱۲۱

۳-۵ پول مال مثلی یا قیمی؟. ۱۲۲

۵-۴ مثلی و قیمی بودن مورد قرض….. ۱۲۳

۵-۴-۱ ملاک مثلی.. ۱۲۴

۵-۴-۲ ملاک قیمی بودن. ۱۲۴

۵-۴-۳- قرض دادن مثلی و قیمی: ۱۲۴

۵-۴-۴ پرداخت قرض در اموال مثلی یا قیمی.. ۱۲۵

۵-۴-۵ اموال قیمی.. ۱۲۷

۵-۴-۶ پرداخت عین مورد قرض در کالای قیمی.. ۱۲۸

۵-۴-۷ جواز شرط رد مثل صوری در امول قیمی.. ۱۲۹

۵-۵ دلایل مخالفین جبران تورم و کاهش ارزش پول. ۱۲۹

۵-۶ ادله ملاک بودن قدرت خرید حقیقی پول. ۱۳۴

۵-۷ راه کارهای جلوگیری از زیان ناشی از کاهش ارزش پول: ۱۴۶

۵-۷-۱ شرط جبران کاهش ارزش پول. ۱۴۶

۵-۷-۲-شرط ارزش پول با ارزش کالای دارای ارزش ثابت…. ۱۴۷

۵-۷-۳ قرض داند ارزش و مالیات پول. ۱۴۷

۵-۷-۴ خرید و فروش پول به صورت نسیه. ۱۴۸

نتیجه گیری.. ۱۴۹

فصل ششم: چگونگی و آداب باز پرداخت

۶-۱ آداب قرض الحسنه. ۱۵۲

۶-۲ مشکل تاخیر باز پرداخت دین و قرض….. ۱۵۶

۶-۲-۱ عوامل تاخیر پرداخت بدهی.. ۱۵۶

۶-۲-۲- آثار اجتماعی و اقتصادی تاخیر در پرداخت دیون. ۱۵۷

۶-۲-۳ راه کارهای مطلوب برای حل مشکل تاخیر تادیه. ۱۶۰

۶-۲-۴ راه کارهای پیشنهادی.. ۱۶۱

۶-۲-۵ فتاوی مراجع تقلید درباره جریمه تاخیر تادیه. ۱۶۹

فصل هفتم تجهیز و تخصیص منابع در قرض الحسنه

۷-۱ هدف تشکیل صندوق های قرض الحسنه. ۱۷۲

۷-۲ بانک های قرض الحسنه. ۱۷۳

۷-۲-۱ تجهیز منابع.. ۱۷۳

۷-۲-۲ تخصیص منابع.. ۱۷۴

۷-۳ ویژگی های بانک قرض الحسنه مطلوب… ۱۷۵

۷-۴ موسسه های اعتباری غیربانکی.. ۱۷۶

۷-۴-۱ موسسه های مالی اعتباری.. ۱۷۶

۷-۴-۲ تعاونی های اعتبار. ۱۷۸

۷-۵ صندوق های قرض الحسنه. ۱۸۱

۷-۶ تفاوت سپرده های قرض الحسنه و سپرده های سرمایه گذاری.. ۱۸۳

۷-۷ عوامل موثر بر جذب سپرده ها ۱۸۴

۷-۸ نقش اقتصادی صندوق های قرض الحسنه. ۱۸۵

۷-۹ تخلفات شرعی و قانونی برخی صندوق های قرض الحسنه. ۱۸۶

۷-۹-۱ اشتراط مسدود کردن سپرده ۱۸۶

۷-۹-۲ گرفتن هزینه ای بیش از کارمزد واقعی.. ۱۸۸

۷-۹-۳ افتتاح حساب های غیر پس انداز قرض الحسنه. ۱۸۸

۷-۹-۴ اعطای تسهیلات غیر قرض الحسنه. ۱۸۹

۷-۹-۵ رعایت نکردن سقف تسهیلات… ۱۸۹

۷-۹-۶ سوء استفاده از منابع سپرده گذاران. ۱۸۹

نتیجه گیری.. ۱۹۰

پیوست…. ۱۹۲

منابع و ماخذ. ۱۹۸

فصل اول

کلیات ـ مفاهیم ـ تعاریف

تعاریف قرض

تفاوت ماهوی قرض با دیگر عقود اسلامی

قرض الحسنه و انفاق

مبانی و فلسفه قرض الحسنه

چکیده

قرض الحسنه، پیشینه‌ای طولانی در زندگی انسان‌ها دارد، این عمل انسانی و اقدام خیرخواهانه در آثار اندیشوران و رهبران دینی و سیاسی، سهمی را به خود اختصاص داده است و از لحاظ شمولیت نیز گستره قابل قبولی دارد. مهمترین کارکرد قرض الحسنه، سهیم شدن انسان‌های کم درآمد در ثروت، مال داران است. این وظیفه برای طبقه ثروتمند با توجه به دستورات دینی، وظیفه‌ای بزرگ و پرارزش به شمار می‌آید. در راستای تحقق بخشیدن و زنده نگه داشتن این نهاد، فراز و فرودهایی را شاهدیم و بخش‌هایی از تعالیم اقتصادی قرآن و سنت بدان ویژه گشته است. آداب قرض دادن، شرایط و ارکان آن، چگونگی بازپرداخت، از جمله مطالب گوناگونی است که در این نوشتار مورد بررسی قرار گرفته است. شبهه ربوی بودن قرض در قرض‌های مصورفی و تولیدی، افزایش تورم و کاهش ارزش پول در هنگام بازپرداخت قرض، جزو اساسی‌ترین مسایل مربوط به این سرفصل مهم است که برخی از فقیهان و دانش‌پژوهان دینی بدان پرداخته‌اند. در مواردی قرض گیرندگان با کوتاهی در پرداخت دین، ضرر و خسارتی برای قرض دهندگان و بخش‌های اقتصاد بوجود می‌آورند. برای جلوگیری از تاخیر پرداخت، راه‌هایی چون بیمه مورد قرض در شرکت‌های بیمه‌ای، تشکیل صندوق حمایت از طلبکاران، مجازات مالی مختلف به نفع بیت‌المال، تعزیر مالی متخلف و شرط کردن خسارت تاخیر تادیه، پیشنهاد می‌گردد. تجهیز منابع صندوق‌های قرض الحسنه که از درآمدها و پس‌اندازهای اندک مومنان و خیران و تشویق همگان به پس انداز صورت می‌گیرد، در بخش‌ تخصیص منابع، شناسایی نیازمندان واقعی برای ارائه خدمات صندوق‌ها، و مصرف آن در راه مناسب، از سفارش‌های دین است و در صورت ناتوانی از بازپرداخت قرض، بایستی از بیت المال چاره اندیشی کرد. ساختار صندوق‌های قرض الحسنه و رعایت قوانین و برابری با دستورات فقهی، مهم ترین بخش این نهاد است که برخی صندوق‌های قرض‌الحسنه با سرپیچی از آن، مشکلات خلاف قانون و شرع را بوجود آوردند و در برخی موارد به تعطیلی صندوق کشانده است. نقش و جایگاه پول در گستره مثلی بودن یا قیمی بودن، برای بازپرداخت قرض نیز مسئله قابل دقت است که دیدگاه‌های فقیهان را به خود اختصاص داده است.

کلید واژه‌ها : قرض الحسنه، کاهش ارزش پول ، ربای قرضی، تاخیر تادیه.

مقدمه

قرض الحسنه، به عنوان نهاد مقدسی است که با خدمت رسانی به انسان‌ها در طول تاریخ بشریت، جایگاه ویژه‌ای در کشورهای اسلامی و میان مسلمانان پیدا کرده است. این واژه‌ که در قرآن کریم در چند نوبت از آن سخن به میان آمده است در راه تشویق و ترغیب کسانی که از ثروت و دارایی سهمی دارند، برای دست‌گیری و یاری رساندن اقشار و گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه است. قرض به عنوان عقد در فقه و قانون به شمار می‌رود و با دین به یک معنی و بلکه با نسبت عام و خاص مطلق از قرض است و در بسیاری از احکام فقهی و حقوقی مشترک هستند. قرض تفاوت‌های با بیع، هبه، ودیعه، عاریه و صدقه دارد. در عین حال که ویژگی‌ مشترک با قرض دارند. قرض الحسنه با انفاق و چگونگی آن گره خورده است و در سخن بزرگان دین بر صاحبان ثروت واجب و لازم است که به گروه کم درآمد جامعه یاری رسانند.

فلسفه و چیستی قرض الحسنه مانند حفظ جایگاه تکوینی مال، ایجاد روح تعاون و همکاری، مشارکت مردم در تولید، کاهش فقر در جامعه و از همه مهمتر، حذف نظام ربوی از جامعه اسلامی از جمله این مبانی هستند. که در سخنان گران سنگ معصومان بر آن پای فشاری شده است. و هر اندازه قرض الحسنه و انفاق دارایی و ثروت در جامعه گسترش پیدا کند به همان اندازه ربا از جامعه رخت برمی‌بندد.

قرض الحسنه مانند دیگر عقود نیاز به ایجاب و قبول و شرایط عمومی دارد چنان که برای قرض الحسنه شرایط ویژه‌ای مانند: از مال حلال قرض دادن، از بهترین دارایی و مال خود و به دست نیازمند دادن و قصد قربت نمودن شمرده‌اند. چنان که در حسابداری قرض و دین از دیدگاه قرآن مانند، نوشتن و گواه گرفتن و … برای پیش‌گیری از کم یا زیاد شدن دین و پرداخت شدن به هنگام، جزو مسائل مهم قرض است.

مثلی یا قیمی بودن پول کاغذی به عنوان مهمترین مورد قرض در این سال‌ها، مورد اختلاف دیدگاه فقیهان است. اگر مثلی باشد باید در بازپرداخت آن مثل پرداخته شود و اگر قیمی باشد یا در صورت نبودن مثل، باز پرداخت قرض به قیمت منتقل می‌گردد.

صحیح اجرا کردن قانون قرض الحسنه، در بانک‌ها، موسسات مالی و اعتباری و صندوق‌های قرض الحسنه که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است از دیگر مباحث مربوط به این نهاد است.

گرفتن زیادی در قرض که از پیچیده ترین موضوعات مربوط به قرض الحسنه که فقیهان و دانش پژوهانی تنها در قرض‌های مصرفی جایز نمی‌دانند لیکن در قرض‌های تولیدی بی اشکال می‌دانند و برخی نیز گرفتن زیادی را در همه‌ی قرض‌ها چه مصرفی و تولیدی اجازه نکرده‌اند و هم چنین شروط دیگر در ضمن عقد قرض مانند بیع محاباتی با قرض به شرط رهن یا گرفتن زیادی بدون شرط محل معرکه دیدگاه دانش پژوهان قرار گرفته است. تفاوت میان ربا و بهره بانکی یا یکسان انگاشتن میان آن دو که با دیدگاه‌های گوناگون و دلایل خاص هریک مانند شمول آیات ربا بر نرخ بهره بانکی و ظالمانه نبودن ربای قرض‌های تولیدی و روایات در تایید و رد هر دیدگاه بیان شده است.

کاهش ارزش پول در بلندمدت و خسارت‌های وارد به قرض دهنده در باب دیون و مهریه و … از جمله پرتنش ترین مباحث مربوط به این نوشتار است که موافقین جبران کاهش ارزش پول به اطلاقات «اوفو بالعقود» و رعایت قسط و عدل و … استناد کرده‌اند؛ و برخی ملاک در قرض را قدرت خرید حقیقی پول می‌دانند. و برای زیان ناشی از کاهش ارزش پول راه‌هایی را پیشنهاد کرده‌اند مانند قرض دادن ارزش و مالیت پول، خرید و فروش پول به صورت نسیه و ارزش گذاری پول با ارزش کالای دارای ارزش ثابت.

در بازپرداخت قرض، برخی قرض گیرندگان یا براثر ناتوانی در بازپرداخت قرض، یا به صورت عمدی اقدام به بازپرداخت نمی‌کنند که از این رهگذر خسارت‌های فراوانی به بخشهای مختلف اقتصاد در بعد کلان و خسارت‌هایی نیز به قرض دهندگان وارد می‌گردد. که موجب نا اطمینانی قرض دهندگان می‌گردد. و آن آرامش بوجود آمده از قرض الحسنه، با این خسارت‌ها از بین می‌رود. راه‌هایی برای جلوگیری از خسارت تاخیر تادیه پیش‌بینی شده است.

…