مبانی نظری و پیشینه فایل مدیریت بدن

دارای منبع نویسی درون متنی

منابع پایانی داخلی و خارجی

آخرین سال منابع موجود ۱۳۹۱

بخشی از متن:

مدیریت بدن

پیشینه­ فایل

فایل درباره مدیریت بدن و ارتباط آن با دیگر متغیرهای اجتماعی، از جمله سبک زندگی، به دو سه ده اخیر مطالعات جامعه­شناختی مربوط می­شود. سوای فایلات بسیاری که جامعه­شناسان دیگر جوامع به مقتضای روابط و مناسبات حاکم بر جامع خود در این باره انجام داده­اند، در ایران فایلات چندی در این حوزه انجام گرفته که به چند مورد از آن­ها اشاره می­کنیم.

آزاد ارمکی و چاوشیان(۱۳۸۱) در ­ای با عنوان «بدن به مثابه رسانه­ی هویت» به بررسی تجربی فرضیه­ی گسسته­شدن شکل­های هویت­ از موقعیت­های ساختاری و پیوند آن با خصوصیات فرهنگی پرداخته­اند. جامعه­ی آماری این فایل کلیه افراد ۱۸ ساله و بالاتر ساکن تهران بوده است که ۸۲۵ نفر به عنوان حجم نمونه­ی فایل با روش نمونه­گیری خوشه­ای چند مرحله­ای انتخاب شده­اند. یافته­های فایل حاکی از آن است که سطوح گوناگون مدیریت بدن رابطه­ی معناداری با متغیرهایی دارد که آشکارا دلالت فرهنگی دارند، متغیرهایی نظیر جنس، سن، تحصیلات، سرمایه­ی فرهنگی، دیانت، و نگرش سنتی به خانواده.

…

۲-۲ مدیریت بدن در نظریه ­پردازی­های جامعه ­شناختی

رویکردهای نظری گوناگونی در جامعه­شناسی مسئله­ی چگونگی شکل­گیری بدن در متن وضعیت­های عینی اجتماعی را مطمح نظر قرار داده­اند. هر یک از این رویکردها این پدیده را در ابعاد، سطوح، شاخص­ها و دلالت­های متفاوت مطالعه کرده است. با این وصف، وجه مشترک آن­ها نفی «هستی صرفاً زیست­شناختیِ بدن» و تأکید بر سویه­های اجتماعی و برساختی آن است. فی­المثل، در رویکرد پدیدارشناختی به بدن، آن­چه محوریت می­یابد تجربه­های زیست­مند افراد است و این­که افراد چگونه جهان­شان را به شیوه­هایی معنادار تفسیر و خلق می­کنند (ترنر،۱۹۹۵: ۲۴۷). برای تشریح اصلی­ترین ایده­های این رویکرد می­توان به آرای اروینگ گافمن^[۱] اشاره کرد. او بر این نکته تأکید می‌کند که بین «خود اجتماعی» یا هویت اجتماعی با «خودِ واقعی» فاصله وجود دارد. وی برداشت از «خود» را با رهیافتی نمایشی تشریح می‌کند. گافمن با رویکرد نمایشی خود، نقش‌های اجتماعی و موقعیت‌های اجتماعی را تنها نمایش‌هایی می‌بیند که در زندگی روزمره اجرا می‌شوند. به عقیده او، «خودِ» افراد به وسیله نقش‌هایی که در این موقعیت‌ها اجرا می‌کنند، شکل می‌گیرد و معنا می‌یابد. گافمن ضمن استفاده از مفهوم «خود» تا اندازه زیادی به بدن فرد اشاره دارد. از دید او، عاملان بدنی یا جسمی نیز رأی جمع‌کن‌هایی هستند که با توسل به همه­ی روش‌های علامت‌دهی اجتماعی سعی دارند نظر دیگران را به خود جلب کنند.

[۱] -E.goffman

….

۲-۳ سبک زندگی در نظریه ­پردازی­های جامعه ­شناختی

سبک زندگی در زمر مفاهیم جدیدی است که تغییر و تحولات پدید آمده ضرورت بکارگیری آن را ایجاد کرده است. در واقع، به سبب این تحولات، جهت­گیری نظریه‌های اجتماعی در ده اخیر به سمت پذیرش اهمیت فزایند سبک زندگی در شکل­دهی به هویت شخصی و اجتماعی است و مقولاتی همچون تحول منظومه­های ارزشی، ترکیب­بندهای هویتی، الگوهای رفتاری، مدیریت بدن، الگوهای مصرف و جز آن ‌به موضوعات محوری نظریه و فایل اجتماعی بدل شده­اند. از دید محققی همچون رابرت باکاک، « مهم­ترین تحول پدید آمده در قرن اخیر گسترش تاریخی مصرف بوده است» (باکاک، ۱۲۰:۱۹۹۲). این تحول به­ویژه در سال­های پس از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد. در این دوره پیدایش جامعه­ی مصرفی، بازاریابی محصولات تولید انبوه، شناخت بازار و رفتار مصرف­کننده را الزامی ساخت. در نتیجه­ی رشد اقتصادی، ماشینی­شدن کار، افزایش دستمزدها و گسترش وسایل تفریح و فراغت، جامعه­ای در غرب صنعتی پدید آمد که به مقوله تفریح و فراغت اهمیت بسیار می­داد. به تدریج، خوردن غذاها و نوشیدنی­های گران­قیمت، پوشیدن لباس­ها و زیورآلات تجملی و خریدن وسایل لوکس برای خانه­های مجلل به مسئله اساسی اقشار متوسط مرفه تبدیل شد و باعث به وجود آمدن دوران مصرف توده­ای شد ( تیموتی،۱۳۸۸: ۱۸).

….

۲-۵ چارچوب نظری

محوریت یافتن پدیده­ی مدیریت بدن در جوامع کنونی، که خطوط تمایز و مرزبندی­های موجود در آن­ها به سبب سیطره­ی فرهنگ مصرفی بسیار پیچیده و تو در تو شده و اغلب به تناسب اَشکال گوناگون سبک­های زندگی شکل گرفته­اند، رویکردهای نظری در جامعه­شناسی را وا داشته است تا این مسئله را در کانون تحلیل­ها و مفهوم­پردازی­های خود قرار دهند. بر این اساس، در این فایل تلاش می­شود تا چارچوب نظری منسجمی که بتواند رابطه­ی مدیریت بدن و سبک زندگی را در متن جامعه­ و فرهنگ مصرفیِ کنونی تحلیل کند، ارایه گردد. لذا طبیعی است که مقوله­ی جامعه و فرهنگ مصرفی، که در واقع همان زمینه یا بافت عینیِ تعامل دو پدیده­ی سبک زندگی و مدیریت بدن است، در این چارچوب نظری برجسته باشد و معنا و دلالت آن روشن گردد. امروزه مفهوم فرهنگ مصرفی در ادبیات علوم اجتماعی به چند دلیل واجد اهمیت است. نخست این­که در جوامع کنونی، مصرف به محور تعیین­کننده­ی همه کردارها، ارزش­ها، ایده­ها و هویت­ها تبدیل شده است. دیگر آن­که فرهنگ مصرفی، غیرشخصی و عام است. در این فرهنگ افراد از محیط­های شخصی خرید سنتی بیرون می­آیند و خود را در فضاهای غیرشخصیِ بزرگِ خرید و در میان عرضه­ی کالاهای فرهنگی و غیرفرهنگی گم می­کنند و هر چه بیشتر گم می­شوند، بیشتر لذت می­برند. آن­قدر پرسه می­زنند تا کالای دلخواه خود را بیابند (سعیدی، در کاظمی، ۱۳۸۷ : ۱۶۴ ). به تعبیر زیمل، این پرسه­زن­ها، پاساژگردها و فضاگردها زنانی­اند که از این نوع خرید لذت می­برند (فدرستون، ۱۳۸۰ : ۱۹۸ ). و دست آخر آن­که فرهنگ مصرفی، به سبب تنوع و تکثر نهفته در آن، آزادی را با انتخاب و زندگی خصوی شناسایی می­کند. مصرف­کننده­ی جدید خود انتخاب می­کند. از این­رو، اگر زنان و جوانان محور این فرهنگ مصرفی باشند، می­توان گفت مصرف توده­ای و عام حق انتخاب افراد را افزایش می­دهد و به دموکراتیزه­شدن فضاهای زندگی می­انجامد (سعیدی، در کاظمی، ۱۳۸۷ : ۱۶۵ ).

….