مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی دارای ۲۸۵ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی۲ ارائه میگردد

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی :

مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی

تعزیر مالی دردهای جسمانی ناشی از جنایت بر جسم، لطمه به عرض و خسارت ناشی از سب

الف آلام و دردهای جسمانی گاهی بازخم و جراحت همراه است و گاهی بدون زخم و جراحت، چنانچه زخم و جراحتی در جسم پدید آید دیه مناسب برای آن مقدر شده است ولی اگر بدون هیچ گونه اثر مشهود باشد اکثر فقها قائل به تعزیر شده اند.

ب) یکی از مهمترین سرمایه های معنوی انسان عفت، طهارت، پاکیزگی و امنیت حریم و اهل اوست. چنین سرمایه معنوی برای دارنده آن حیثیت و شرفی ایجاد می کند که حفظ آن برای او فوق العاده مهم است. عرض واژه ای است که به معنای شرف و آبرو، ناموس، قدر ، مقام، اعتبار، حسب و نسب و تبار به کار رفته است. بنابراین، تجاوز به عرض در یک جامعه اخلاقی و مذهبی، با ایراد خسارت معنوی همراه است. شارع با آگاهی از اهمیت عرض، در برخی از تجاوزها به آن، کیفرهای بسیار شدیدی را مقرر کرده است، ولی مجموعه ای از تعرض ها و تجاوزهایی وجود دارد که به حریم طهارت و عفت و ناموس و خلاصه عرض وارد می شود که حدی برای آن مقرر نشده است یعنی دارای تعزیرند، و فقها این مواردی را که بر قذف به صراحت و روشنی دلالت نکند مستوجب تعزیر می دانند . (محقق حلی، ]بی تا[، کتاب حدود، حد قذف).

امام خمینی در تحریر الوسیله می نویسد : «هر فحشی مانند « ای دیوث» یا هر تعریضی که مواجه آن را نمی پسندد و در عرف و لغت نیز قذف به شمار نیاید موجب تعزیر می گردد.» (امام خمینی ، ۱۴۰۴، ص۴۳۱) . همه کتابهای فقهی امامیه بخش قابل توجهی از مبحث حد قذف را به این مسئله اختصاص داده اند و گفته اند اگر کس دیگری را با کلمات و عباراتی که گویای اتهام به زنا یا لواط است مورد تعرض قرار دهد، باید تعزیر شود (حلبی، ۱۴۱۰ق، ج۲۳، صص ۷۶-۷۵)

ج) سب در لغت به معنای ناسزا گفتن است. پروردگار سب را ناپسند شمرده و مورد نهی قرار داده است، آنجا که می فرماید : « شما مومنان بر آنان که غیر از خدا را می‌خوانند دشنام ندهید تا مبادا آنها هم از روی دشمنی خدا او را دشنام دهند.» (انعام- ۱۰۸).

در آیه شریفه بعد از منع از سب، علت آن، سب متقابل از سوی دشمنان عنوان شده است یعنی حرمت ها باید رعایت شود، به ویژه حرمت الهی باید محفوظ بماند. مرحوم شیخ انصاری در کتاب مکاسب، سب مومن را حرام و ظلم اعلام می دارد اعم از اینکه به صورت قذف باشد با صورت هر نوع ایذای دیگر و مرجع تشخیص این سب نیز عرف است و لازم نیست سب مستقیم و به نحو مواجهه باشد بلکه ممکن است در غیاب دیگری صورت پذیرد اما آنچه مهم است اینست که مشتمل بر قصد اهانت باشد. همچنین هجومومن به هر وسیله (نثر، نظم، تصویر و … ) حرام است. (انصاری، ۱۲۸۶ق، ص۶۱)

در برخی روایات نیز به صورت تعزیر برای سب تصریح شده است (الحر العاملی، ]۱۴۰۲[، ابواب حد قذف، حدیث ۱)

ابوالصلاح حلبی در این زمینه می فرماید : «اگر کسی دیگری را با گفتن الفاظی چون سفه، پست، ساقط، بی آبرو، سفیه، احمق، فاسق،مجرم، کافر، تارک الصلاه و روزه خوار، مورد استهزاء قرار دهد چنانچه افراد مورد اتهام و استهزاء به آن صفات مشهور نباشند باید فرد استهزاء کننده را تعزیر کنند ولی اگر افراد مورد اتهام و استهزاء به آن صفات شهرت داشته باشند و آشکارا آن را مرتکب می شوند تعزیر ندارند.»

(حلبی، ۱۴۱۰ق، همان، ص۷۶) آرای فقیهان نیز متخذ از متون روایی است که سب و هجو را مستوجب تعزیر دانسته است. فقهای عامه نیز به تعزیر نسبت به سب اهتمام ورزیده اند.

از مجموع مباحث نتیجه می گیریم که شارع با اهتمامی که برای حقوق و سرمایه های معنوی انسان قائل است متجاوز به آن را با روش هایی از ادامه تجاوز باز می دارد و او را به جهت ارتکاب به آن تنبیه و تأدیب می کند که یکی از طرق مهم تأدیب تعزیر مالی است. بنابراین، تعزیر مالی را باید کیفر خصوصی تلقی کرد که مجرم را از فکر دوباره ارتکاب به جرم باز می دارد و بازسازی و اصلاح او و هم چنین زمینه طهارت اجتماعی را از جرایم فراهم می آورد.

مبحث چهارم : قصاص ، حد قذف و امکان جبران مالی خسارت معنوی

از جمله حقوقی که رابطه تنگاتنگی با خسارت معنوی دارد حق قصاص و حد قذف است که این مبحث به امکان جبران مالی خسارت معنوی در قصاص و حد قذف اختصاص یافته است .

۲-۴-۱ معنای قصاص در لغت و اصطلاح فقه :

قصاص به کسر «قاف» از قَصَّ یَقُصُّ به معنای قطع و بیان خبر به نحو صحیح و مطابق با واقعی است و کلمه قصه نیز به همین معنی است. معنای عمده ای که برای قصاص نقل می شود تتبع اثر شیء و پیگیری جزء جزء آن است (ابن منظور ، ۱۴۰۸، ج۷، ص۷۴) قصاص به معنی تکرار جنایت، آن چنانکه واقع شده است، گواینکه همان جریان جنایت بدون کم و کاست حکایت می گردد. آیه شریفه «لکم فی القصاص حیاه یا اولی الالباب » (بقره -۱۷۹) اشاره به مجازات جانی به مثل، بدون کم و کاست دارد. عده ای از لغت شناسان تتبع اثر را از آن جهت که مجنی علیه دنبال اثر جانی برای انتقال می گردد نسبت به دیگر معانی، دارای الویت می دانند (راغب اصفهانی، ۱۴۰۴، ج۳، ص۱۴۸۵) اما بعضی قصاص را اسم مصدر از اقتص تلقی کرده و معنی عمل به مثل را بر معانی دیگر ترجیح داده‌اند. (بقره- ۱۷۸، ۱۷۹، اسراء- ۱۳۲). ولی با دقت در اقوال عالمان لغت در می یابیم که قصاص دارای دو معنی عمده و اصلی است که معنای نخست همان تتبع اثر است: یعنی در جنایت قطع انگشت، انگشت جانی قطع می‌شود و این شکل از مجازات متابعت حقیقی اثر جنایت است. ثانیاً با قصاص سلسله قتل ها که در زمان جاهلیت متداول بوده است قطع می شود.

در اصطلاح فقه به مجازات متجاوز به نفس و بدن مانند جنایتی که او به نحو عمدی مرتکب شده است قصاص گفته می شود و به تعبیر دیگر به استیفای اثر جنایت به نفس و بدن قصاص اطلاق می شود. بنابراین، تنها مجازاتی که عدل جنایت عمدی است همان قصاص است. آیات الهی نظر به اهمیت قصاص بدان تصریح کرده (طریحی، ۱۳۶۲ق،ج۳، ص۱۴۸۵) و روایات زیادی متضمن آن است و فقیهان آن را از ضروریات اسلام به شمار آورده اند.

۲-۴-۲ مفهوم و ماهیت قصاص و امکان جبران مالی خسارت معنوی

یکی از پرسش های مهم در زمینه قصاص اینست که آیا قصاص یک حکم امضایی شرعی است یا حقی خصوصی است ؟ پاسخ به این پرسش رابطه تنگاتنگی با نظریه امکان جبران مالی خسارت معنوی اثباتاً یا نفیاً دارد. به تعبیر دیگر، اگر قصاص یک حکم تلقی شود اصولاً فاقد قابلیت تبدیل به جبران مالی خسارت معنوی ناشی از دست دادن یک عزیز یا یک عضو بدن است ولی اگر حقی خصوصی به شمار آید، نظر به ویژگی های حق، قابلیت تبدیل را دارا خواهد بود، از این رو شناسایی حق و حکم و تفاوتهای بین این دو به عنوان مقدمه پاسخ به آن پرسش ضروری است.

حق در لغت در کاربرد مصدری به معنای ثبوت داشتن و در کاربرد وصفی به معنای ثابت است در عبارت فقها به دو معنی اطلاق می گردد. اگر در معنای لغوی به کار برده شود حکم را شامل می شود که همان حق به معنای عام است، و اگر در معنای خاص به کار رود به نحوی که در مقابل حکم قرار گیرد به آن حق به معنای خاص یا اصطلاحی گفته می شود، فقهای امامیه برای حق و حکم تعریف ها کرده اند . حق عبارتست از اعتبار سلطه به نفع شخص یا جهتی، نسبت به عین، منفعت، انتفاع یا امری اعتباری (امام خمینی ، ۱۴۱۰، ج۱ ص۲۱ به بعد )

در تعریف حکم می توان گفت حکم آن مجعول شرعی است که فاقد اضافه و سلطه بوده و اثباتاً و نفیاً در اختیار شارع است.

پس حق همیشه به نفع کسی و علیه دیگری است بنابراین در هر حقی وجود صاحب حق و هم چنین متعلق ضروری است ولی حکم فاقد نسبت است و تنها وجود مکلف ضروری است. حکم قابل اسقاط نیست ولی حق در بیشتر مصادیق و عموماً قابل اسقاط است مانند حق خیار و حق شفعه.

چنانچه در ابتدای بحث گفته شد فقیهان تلقی متفاوتی از حق دارند مانند اینکه برخی از فقها سلطه را از لوازم حق دانسته اند نه خود حق و گفته اند: «حق عبارتست از اعتبار اضافه خاصی بین ذی حق و متعلق آن که لازمه این اضافه و نسبت یک نوع سلطه است. (امام خمینی، ۱۴۱۰، ج۱، ص۲۳) و مرحوم محقق خوئی در تعریف حق، حکم را داخل کرده و در تعریف حکم حق را وارد کرده است و گفته اند : «حق به معنای ثبوت است و همه احکام به این معنی حقوقند، زیرا تمام آنها ثابت هستند و همه حقوق، احکامند چون مجعول شرعی اند . (خوئی، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۴۵) سپس می‌گویند : «اگرچه فرق های اعتباری بین این دو وجود دارد ولی فرق های اعتباری قابل اهمیت نیستند زیرا ماهیت و حقیقت آن دو یکی است.» (همان منبع) در هر صورت متعلق حق می تواند یک امر مادی و محسوس یا قابل تقویم و ارزشیابی دقیق مالی باشد مانند عین، منفعت و انتفاع که بدون تردید این حق مادی است و هم چنین ممکن است منطق حق یک امر غیر مادی باشد که تبدیل آن به مال بسیار دشوار باشد مانند حق اخلاقی نویسنده بر اثر خویش ، که اصطلاحاً از آن تعبیر به حق معنوی شده است.

مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی
فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه ………………………………………………………………………………………………………… ۱

بخش اول : کلیات ………………………………………………………………………………………… ۵

فصل اول : مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی ……………………………………………. ۶

مبحث اول : معانی و ملاک‌ها و ریشه‌های تاریخی مفهوم خسارت معنوی ………………….. ۷

۱-۱-۱- معنی لغوی خسارت ……………………………………………………………………… ۷

۱-۱-۲- معنی اصطلاحی خسارت ……………………………………………………………….. ۹

۱-۱-۳- انواع تقسیمات خسارت و معیار آن ………………………………………………… ۱۱

الف – خسارت ناشی از نقض قرارداد ………………………………………………….. ۱۲

ب- خسارت ناشی از تقصیر غیر قراردادی یا عمل نامشروع ………………………. ۱۳

ج- خسارت ناشی ازارتکاب جرم…………………………………………………………. ۱۳

۱-۱-۴- ملاک تشخیص خسارت مادی از معنوی ………………………………………….. ۱۶

۱-۱-۵- تعریف خسارت معنوی ……………………………………………………………….. ۱۸

۱-۱-۶- تقسیمات خسارت معنوی …………………………………………………………….. ۲۲

۱-۱-۷- پیشینه‌ تاریخی مفهوم خسارت معنوی در اسلام و قوانین کهن ………………. ۲۴

۱-۱-۸- پیشینه تاریخی خسارت معنوی در حقوق ایران ………………………………….. ۲۶

۱-۱-۹- نگاهی تاریخی به خسارت معنوی در فرانسه …………………………………….. ۲۶

مبحث دوم : ارکان مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی و شرایط مطالبه آن …….. ۲۷

۱-۲-۱- وجود ضرر …………………………………………………………………………………… ۲۷

۱-۲-۲- ارتکاب فعل زیانبار نامشروع …………………………………………………………….. ۲۹

۱-۲-۳- رابطه سببیت بین فعل زیانبار نامشروع و خسارت موجود …………………………. ۳۱

۱-۲-۴- دفاع مشروع ………………………………………………………………………………….. ۳۱

۱-۲-۵- اجرای حکم قانون یا مقام صلاحیت‌دار ………………………………………………… ۳۲

۱-۲-۶- اجبار …………………………………………………………………………………………… ۳۳

۱-۲-۷- اضطرار ………………………………………………………………………………………… ۳۴

۱-۲-۸- اجرای حق ……………………………………………………………………………………. ۳۴

۱-۲-۹- شرایط ضرر قابل جبران در خسارت معنوی ………………………………………….. ۳۵

الف –خسارت باید قطعی و مسلم باشد……………………………………………………………. ۳۵

ب- خسارت باید مستقیم باشد ………………………………………………………………………. ۳۷

ج – خسارت باید جبران نشده باشد ……………………………………………………………….. ۳۹

د- خسارت باید قابل پیش‌بینی باشد ……………………………………………………………….. ۴۱

مبحث سوم : مبانی مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی …………………………………… ۴۲

۱-۳-۱- نظریه تقصیر ………………………………………………………………………………….. ۴۲

۱-۳-۲- ایرادها به نظریه‌ی تقصیر …………………………………………………………………… ۴۵

۱-۳-۳- نظریه خطر ……………………………………………………………………………………. ۴۵

۱-۳-۴- ایرادها به نظریه خطر ……………………………………………………………………….. ۴۶

۱-۳-۵- نظریه تضمین حق …………………………………………………………………………… ۴۷

۱-۳-۶- نظریه مختلط …………………………………………………………………………………. ۴۸

۱-۳-۷- مبانی مسئولیت مدنی ناشی از ایراد خسارت معنوی درحقوق موضوعه
ایران و فرانسه …………………………………………………………………………………………… ۴۹

۱-۳-۸- فقه و حقوق اسلامی و نظریه تقصیر و نظریه خطر ………………………………….. ۴۹

فصل دوم : مسئولیت ناشی از خسارت معنوی در حقوق اسلام و اندیشه‌های دکترین‌های
حقوقی فرانسه ………………………………………………………………………………………….. ۵۱

مبحث اول : خسارت معنوی در حقوق اسلام ……………………………………………………. ۵۲

۲-۱-۱- مستندات و مدارک قاعده لاضرر …………………………………………………………. ۵۲

۲-۱-۲- انطباق عنوان ضرر با خسارت معنوی …………………………………………………… ۵۶

۲-۱-۳- انطباق عنوان ضرار با خسارت معنوی ………………………………………………….. ۵۷

۲-۱-۴- شمول لفظی قاعده لاضرر بر اثبات جواز مطالبه‌ی خسارت معنوی……………….. ۵۸

۲-۱-۵- قاعده نفی عسر و حرج و جبران خسارت معنوی …………………………………… ۶۵

۲-۱-۶- انطباق عنوان حرج بر خسارت معنوی ………………………………………………….. ۶۶

۲-۱-۷- قاعده اتلاف و تسبیب ……………………………………………………………………… ۶۹

۲-۱-۸- وجوه افتراق و اشتراک ، اتلاف و مباشرت و تسبیب ……………………………….. ۷۰

۲-۱-۹- قاعده غرور …………………………………………………………………………………… ۷۲

۲-۱-۱۰- بنای عقلا و جبران خسارت معنوی ……………………………………………………. ۷۴

مبحث دوم : مفهوم و ماهیت دیه و جبران خسارت معنوی ……………………………………. ۷۶

۲-۲-۱-معنای دیه در لغت واصطلاح فقه و حقوق …………………………………………….. ۷۶

۲-۲-۲- پیشینه‌ی تاریخی دیه ……………………………………………………………………….. ۷۷

۲-۲-۳- ماهیت دیه و جبران خسارت معنوی ……………………………………………………. ۷۹

۲-۲-۴- مطالبه‌ی خسارت‌های معنوی زاید بر دیه ………………………………………………. ۸۱

مبحث سوم : تعزیر و جبران خسارت معنوی …………………………………………………….. ۸۳

۲-۳-۱- معنای تعزیر در لغت و اصطلاح فقه ……………………………………………………. ۸۴

۲-۳-۲- مفهوم و ماهیت تعزیر و جبران خسارت معنوی ……………………………………… ۸۵

۲-۳-۳- تعزیر مالی کیفر خصوصی یا جبران خسارت معنوی ……………………………….. ۸۷

۲-۳-۴- تعزیر مالی دردهای جسمانی ناشی از جنایت بر جسم ، لطمه به عرض و
خسارت ناشی از سب …………………………………………………………………………………. ۸۸

مبحث چهارم : قصاص ، حد قذف و امکان جبران مالی خسارت معنوی ………………….. ۹۰

۲-۴-۱- معنای قصاص در لغت و اصطلاح فقه …………………………………………………. ۹۰

۲-۴-۲- مفهوم و ماهیت قصاص و امکان جبران مالی خسارت معنوی …………………….. ۹۱

۲-۴-۳- معنای قذف در لغت و اصطلاح فقه ……………………………………………………. ۹۲

۲-۴-۴- ماهیت حد قذف و احکام قذف …………………………………………………………. ۹۳

۲-۴-۵- امکان تبدیل حد قذف به جبران مالی خسارت معنوی ………………………………. ۹۴

۲-۴-۶- ایلاء و خسارت معنوی ……………………………………………………………………. ۹۵

مبحث پنجم : دیدگاه فقهای اسلام در جبران مالی خسارت معنوی ………………………….. ۹۶

۲-۵-۱- نظریه‌ی عدم جواز جبران مالی خسارت معنوی ………………………………………. ۹۶

۲-۵-۲- نظریه مالی ……………………………………………………………………………………. ۹۷

۲-۵-۳- نظریه امکان جبران خسارت مالی ……………………………………………………….. ۹۷

مبحث ششم : خسارت معنوی دراندیشه‌های حقوق فرانسه…………………………………….. ۹۹

۲-۶-۱- اصول نظریه‌ی امکان جبران مالی خسارت معنوی ……………………………………. ۹۹

۲-۶-۲- اصول نظریه‌ی امکان جبران خسارت معنوی ………………………………………… ۱۰۵

بخش دوم : جایگاه خسارت معنوی در قوانین موضوعه ایران و فرانسه و مصادیق و روش‌های جبران آن ۱۱۰

فصل سوم : مطالعه‌ی تطبیقی و مصادیق خاص خسارت معنوی ……………………….. ۱۱۱

مبحث اول : جایگاه خسارت معنوی در قوانین موضوعه ……………………………………… ۱۱۲

۳-۱-۱- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون اساسی ……………………….. ۱۱۲

۳-۱-۲- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در مسئولیت مدنی ……………………… ۱۱۹

۳-۱-۳- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در حقوق مدنی …………………………. ۱۲۵

۳-۱-۴- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون آیین دادرسی کیفری ……….. ۱۲۹

۳-۱-۵- خسارت معنوی در آئین دادرسی مدنی ………………………………………………. ۱۳۲

۳-۱-۶- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در حقوق اداری …………………………. ۱۳۲

۳-۱-۷- مسئولیت ناشی از ایراد خسارت معنوی در قانون مجازات اسلامی …………….. ۱۳۶

۳-۱-۸- موضع قوانین مطبوعات نسبت به ایراد خسارت معنوی …………………………… ۱۴۶

مبحث دوم : مصادیق خاص خسارت معنوی در مطبوعات ………………………………….. ۱۴۹

۳-۲-۱- توهین به اشخاص و افترا به وسیله مطبوعات ……………………………………….. ۱۴۹

۳-۲-۲- توهین به مقدسات در مطبوعات ……………………………………………………….. ۱۵۳

۳-۲-۳- توهین به مقامات رسمی در مطبوعات ………………………………………………… ۱۵۵

۳-۲-۴- خسارت معنوی در رسانه‌ها ……………………………………………………………… ۱۵۶

۳-۲-۵- سوء استفاده از عنوان صاحب پروانه و نام و علامت روزنامه دیگر …………….. ۱۵۶

مبحث سوم : مصادیقی از افعال زیانبار خسارت معنوی ………………………………………. ۱۵۸

۳-۳-۱- تجاوز به حق معنوی پدید آورنده ……………………………………………………… ۱۵۸

۳-۳-۲- تجاوز به حق مخترع ……………………………………………………………………… ۱۶۴

۳-۳-۳- سوء‌استفاده از اسم تجارتی ………………………………………………………………. ۱۶۷

۳-۳-۴- سوء استفاده از طرح و مدل‌های صنعتی ………………………………………………. ۱۶۹

۳-۳-۵- رقابت نامشروع یا رقابت مکارانه ……………………………………………………… ۱۷۰

۳-۳-۶- خسارت تأخیر تأدیه ………………………………………………………………………. ۱۷۱

۳-۳-۷- بازداشت قانونی ……………………………………………………………………………. ۱۷۴

۳-۳-۸- لطمه به عواطف و احساسات …………………………………………………………… ۱۷۸

۳-۳-۹- غصب نام خانوادگی ………………………………………………………………………. ۱۸۱

۳-۳- ۱۰- سلب آزادی ……………………………………………………………………………… ۱۸۳

۳-۳-۱۱- به هم زدن وصلت ………………………………………………………………………. ۱۸۶

مبحث چهارم: ایراد خسارت معنوی به جمع نامحصور ……………………………………… ۱۸۹

۳-۴-۱- ایراد خسارت معنوی به سندیکاها ……………………………………………………… ۱۹۱

۳-۴-۲-ایراد خسارت معنوی به انجمن‌ها ……………………………………………………….. ۱۹۲

مبحث پنجم : کودکان و خسارت معنوی ………………………………………………………… ۱۹۴

۳-۵-۱- مسئولیت کودکان در فقه و حقوق اسلامی …………………………………………… ۱۹۵

۳-۵-۲- جبران ضرر و خسارت به عهده ی کیست …………………………………………… ۱۹۷

الف ) تقصیر سرپرست ………………………………………………………………………………. ۱۹۸

ب) عدم تقصیر سرپرست …………………………………………………………………………… ۱۹۹

فصل چهارم : روش‌های جبران خسارت معنوی و افراد مستحق مطالبه‌ی آن ………. ۲۰۳

مبحث اول : راههای جبران انواع خسارت معنوی ……………………………………………… ۲۰۴

۴-۱-۱- نگاه کلی به روش‌های جبران خسارت معنوی ………………………………………. ۲۰۴

۴-۱-۲- انواع جبران خسارت معنوی …………………………………………………………….. ۲۰۶

۴-۱-۳- اعاده وضعیت سابق یا روش عینی …………………………………………………….. ۲۰۷

۴-۱-۴- پرداخت غرامت یا جبران خسارت معنوی از راه دادن معادل ……………………. ۲۱۰

۴-۱-۵- جبران خسارت به روش نمادین و اسمی ……………………………………………. ۲۱۷

۴-۱-۶- پرداخت غرامت کیفری و تنبیهی ………………………………………………………. ۲۱۸

مبحث دوم :نحوه‌ی ارزیابی و تعیین میزان انواع خسارت معنوی …………………………… ۲۱۹

۴-۲-۱- نحوه‌ی ارزیابی خسارت معنوی و تفاوت تألم پذیری افراد ……………………… ۲۱۹

۴-۲-۲- روش تعیین مبلغ جبران خسارت ……………………………………………………… ۲۲۱

۴-۲-۳- ملاک زمان ارزیابی ………………………………………………………………………… ۲۲۲

۴-۲-۴- ملاک ارزیابی خسارت در فرض تعدد اسباب ………………………………………. ۲۲۴

۴-۲-۵- ارزیابی و تقویم خسارت معنوی ناشی از آسیب‌های جسمی ……………………. ۲۲۷

۴-۲-۶- روش‌های جبران خسارت معنوی در لطمه‌های روحی ……………………………. ۲۳۱

مبحث سوم : مطالبه‌ی خسارت معنوی ……………………………………………………………. ۲۳۵

۴-۳-۱- افراد مستحق مطالبه‌ی خسارت معنوی ……………………………………………….. ۲۳۵

۴-۳-۲- مطالبه خسارت معنوی وارده به متوفی از ناحیه‌ی وراث وبازماندگان زیان دیده ۲۴۱

۴-۳-۳- مطالبه‌ی خسارت معنوی وارده قبل ازفوت متوفی …………………………………. ۲۴۱

۴-۳-۴- نظریه‌ی عدم امکان انتقال حق مطالبه‌ی خسارت معنوی به ورثه ………………… ۲۴۲

۴-۳-۵- نظریه‌ی انتقال حق مطالبه‌ی ورثه درصورت مطالبه زیان دیده قبل از فوت ……. ۲۴۳

۴-۳-۶- نظریه‌ی امکان انتقال حق مطالبه به ورثه ………………………………………………. ۲۴۴

۴-۳-۷- دعوای مطالبه‌ی خسارت معنوی ناشی از فوت مجنی علیه ازناحیه وراث …….. ۲۴۶

۴-۳-۸- مطالبه‌ی خسارت معنوی ناشی از جرح منجر به فوت مجنی علیه ازناحیه وراث به عنوان قائم مقام او ۲۴۷

۴-۳-۹- قوانین و رویه‌های قضایی در زمینه‌ی مطالبه جبران خسارت شخصی …………. ۲۴۹

مبحث چهارم : اسباب رفع یا کاهش مسئولیت مدنی در خسارت معنوی ………………… ۲۵۱

۴-۴-۱- اسباب معافیت ……………………………………………………………………………… ۲۵۲

۴-۴-۲- قوه قاهره یا حوادث پیش‌بینی نشده …………………………………………………… ۲۵۴

۴-۴-۳- تقصیر زیان دیده …………………………………………………………………………… ۲۵۵

۴-۴-۴- رضایت زیان دیده …………………………………………………………………………. ۲۵۷

نتیجه‌گیری و پیشنهاد ………………………………………………………………………………… ۲۶۰

۵-۱- نتیجه‌گیری ………………………………………………………………………………………. ۲۶۱

۵-۲- پیشنهادات ………………………………………………………………………………………. ۲۶۴

۱- مفهوم و مبانی تئوریک خسارت معنوی
فهرست منابع ……………………………………………………………………………………… ۲۶۶

الف – کتب فارسی …………………………………………………………………………………… ۲۶۶

ب – ‌های فارسی ………………………………………………………………………….. ۲۶۹

ج – قوانین ……………………………………………………………………………………………… ۲۷۰

د – نشریات فارسی ………………………………………………………………………………….. ۲۷۰

۲ – کتب عربی ………………………………………………………………………………………… ۲۷۱

۳ – منابع لاتین ………………………………………………………………………………………… ۲۷۶

الف – کتب فرانسه ۲۷۶