مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

 مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى دارای ۲۷ صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى

چکیده  
مقدّمه  
۱ قلمرو و محدوده منابع معرفت  
۱ـ۱ ادراک حسى و محدوده آن  
۲ـ۱ قلمرو عقل  
۳ـ۱ محدوده و قلمرو درون نگرى (شهود)  
۴ـ۱ محدودیت هاى گواهى  
۵ـ۱ قلمرو و محدوده حافظه  
۲ متعلق معرفت  
۱ـ۲ متعلق معرفت در معرفت شناسى حکمت متعالیه  
۲ـ۲ متعلق معرفت در معرفت شناسى دکارتى  
۳ـ۲ متعلق معرفت: وجود یا ماهیت؟  
۳ شناخت حقیقت در قلمرو معرفت  
نتیجه گیرى  
پی‌نوشت‌ها:  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى

ـ بریه، امیل، تاریخ فلسفه قرن هفدهم، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران، هرمس، ۱۳۸۵

ـ دکارت، رنه، قواعد هدایت ذهن، ترجمه منوچهر صانعى، تهران، دانشگاه شهید بهشتى، ۱۳۷۲

ـ ـــــ ، اعتراضات و پاسخ ها، ترجمه على موسایى افضلى، تهران، علمى و فرهنگى، ۱۳۸۴

ـ ـــــ ، اصول فلسفه، ترجمه منوچهر صانعى دره بیدى، تهران، آگاه، ۱۳۶۴

ـ ـــــ ، تأملات در فلسفه اولى، ترجمه احمد احمدى، چ دوم، تهران، نشر دانشگاهى، ۱۳۶۹

ـ راسل، برتراند، شرح انتقادى فلسفه لایب نیتس، ترجمه ایرج قانونى، تهران، نشر نى، ۱۳۸۲

ـ سبزوارى، ملّاهادى، شرح منظومه، تصحیح حسن حسن زاده آملى و تحقیق مسعود طالبى، تهران، ناب،۱۳۶۹ـ۱۳۷۹

ـ سبزوارى، ملّاهادى، اسرار الحکم، تصحیح کریم فیضى، قم، مطبوعات دینى، ۱۳۸۳

ـ ملّاصدرا (صدرالدین محمدبن ابراهیم شیرازى)، مجموعه رسائل فلسفى، تحقیق و تصحیح حامد ناجى اصفهانى، تهران، حکمت، ۱۳۷۵

ـ ـــــ ، مفاتیح الغیب، تهران، مؤسسه تحقیقات فرهنگى، ۱۳۶۳

ـ ـــــ ، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیه الاربعه، چ چهارم، بیروت، دارالاحیاء التراث العربى، ۱۹۸۱م

ـ ـــــ ، اللمعات المشرقیه فى فنون المنطقیه، تهران، آگاه، ۱۳۶۲

ـ ـــــ ، ایقاظ النائمین، مقدمه و تصحیح محسن مؤیدى، تهران، انجمن اسلامى حکمت و فلسفه ایران، بى تا

ـ ـــــ ، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، تهران، انجمن حکمت و فلسفه ایران. ۱۳۵۴

ـ طباطبائى، سید محمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدّمه و پاورقى مرتضى مطهّرى، تهران، شرکت افست، ۱۳۳۲

ـ ـــــ ، نهایه الحکمه، ترجمه على شیروانى، چ ششم، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۴، ج ۳

ـ ـــــ ، نهایه الحکمه، ترجمه على شیروانى، چ ششم، قم، الزهراء، ۱۳۸۳، ج ۱

ـ لایب نیتس، گتفرید ویلهلم، گفتار در مابعدالطبیعه و نوشتارهاى مربوط به آن، ترجمه ابراهیم دادجو، تهران، حکمت، ۱۳۸۱

ـ مطهّرى، مرتضى، شرح مبسوط منظومه، چ ششم، تهران، حکمت. ۱۳۶۹

 ـ هاملین، دیوید. و.، تاریخ معرفت شناسى، ترجمه شاپور اعتماد، تهران، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، ۱۳۷۴

ـ یاسپرس، کارل، اسپینوزا (فلسفه، الهیات، سیاست)، ترجمه محمدحسن لطفى، تهران، طرح نو، ۱۳۷۵

– Audi, Robert, Epistemology; A Contemporary Introduction to the Theory of Knowledge, London & New York, Routledge,

– Jolley, Nicholas, The Light of the Soul: Theories of Ideas in leibniz, Malbranche and Descartes, New York, Oxford University Press,

– Lennon, M. Thomas, The Plain Truth Descartes, Huet and Skepticism, Leiden, Boston: Brill,

– Mason, Rechard, The God of Spinoza, New York, Cambredge University Press,

– Scruton, Roger, A Short History of Modern Philosophy, London & New York, Routledge,

– Spinoza, Benedict, A Spinoza Reader: the Ethics And other Works, ed. And tr. By Edwin Curley, Priceton University Press,

چکیده

یکى از مباحث مهم در معرفت شناسى معاصر، بحث درباره قلمرو و محدوده معرفت است که پرسش هایى را از این دست برمى انگیزد: حوزه شناخت انسان تا کجاست؟ آیا انسان به حقیقت دست مى یابد یا نه؟ آیا امورى هستند که خارج از محدوده شناخت انسان باشند؟ آیا انسان قادر است به همه حقایق علم یابد؟

     نویسندگان این مقاله کوشیده اند بر پایه مبانى معرفت شناختى فیلسوفان صدرایى و فیلسوفان دکارتى، به منزله دو گروه مهم و تأثیرگذار در تاریخ فلسفه و با نگاهى مقایسه اى، به تحلیل این مبحث از معرفت شناسى معاصر بپردازند و وجوه افتراق و اشتراک این دو گروه را کانون بحث و بررسى قرار دهند. محدودیت هریک از منابع معرفت را مى توان از نکات اشتراک آنها برشمرد و تفاوت دیدگاه آنان درباره متعلق معرفت را مى توان از برجسته ترین تفاوت هاى ایشان ارزیابى کرد

کلیدواژه ها: قلمرو معرفت، محدودیت منابع معرفت، متعلق معرفت، حکمت متعالیه، فیلسوفان دکارتى

 

مقدّمه

از مباحث مهم در حوزه معرفت شناسى، مسئله قلمرو و محدوده شناخت است. به راستى حوزه شناخت انسان تا کجاست؟ آیا امورى وجود دارند که انسان از شناختشان ناتوان باشد؟ آیا انسان توانایى آن را دارد که به همه چیز علم یابد؟ از همه مهم تر آیا انسان مى تواند به حقیقت دست یابد؟ این گونه پرسش ها، زمینه ساز بحث درباره حوزه و محدوده معرفت شناسى اند

     درباره مباحث معرفت شناسى، از مسائل مطرح در زمینه محدوده معرفت بحث خواهیم کرد و مباحث را با محوریت فیلسوفان حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى پى خواهیم گرفت. در این مقاله مى کوشیم درباره قلمرو و حدود هریک از منابع شناخت بحث کنیم. همچنین در باب متعلق شناخت و نیز مباحث حقیقت، و امکان یا عدم امکان دستیابى به آن، به بحث و بررسى خواهیم پرداخت

 

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله محدوده و قلمرو معرفت در نظام معرفت‏ شناسى حکمت متعالیه و فیلسوفان دکارتى

یک راه براى تعیین قلمرو و محدوده شناخت انسان، تعیین حدود هریک از منابع معرفتى انسان است. بنابراین با روشن ساختن این مسئله که هریک از منابع معرفتى انسان، یعنى ادراک حسى، عقل، درون نگرى، گواهى و حافظه، تا چه اندازه مى توانند تولید معرفت کنند مى توان محدوده و قلمرو شناخت انسان را تا حدى مشخص کرد

     ۱ـ۱ ادراک حسى و محدوده آن

تبیین ادراک حسى نشان مى دهد که حوزه معرفتى آن، محدود است. دلیل این مطلب، دو نکته است

     ۱ هم فیلسوفان صدرایى۱ و هم فیلسوفان دکارتى،۲ معتقدند که ادراک حسى توسط حواس پنج گانه حاصل مى شود. از نظر هر دو گروه، بینایى، شنوایى، لامسه، چشایى و بویایى، ابزار ادراک حسى را تشکیل مى دهند. بنابراین روشن است که ادراک حسى، تنها مربوط به ادراکاتى است که توسط این ابزار حاصل مى شوند

     ۲ هر دو گروه معتقدند که حس، منشأ همه علوم نیست. بنابراین معارفى در میان اند که مستقل از ادراک حسى اند و این، دلیلى دیگر بر محدودیت ادراک حسى است. توضیح اینکه فیلسوفان مدرسى معتقد بودند که همه علوم انسان ریشه در حواس دارد؛ اما هم فیلسوفان صدرایى۳ و هم فیلسوفان دکارتى،۴ به اتفاق،۵ معتقدند که انسان شناخت هایى دارند که کاملاً مستقل از ادراک حسى اند؛ علومى که از حس گرفته نشده اند و ریشه اى در حواس ندارند

     بنابراین روشن است که ادراک حسى در کسب معرفت داراى م حدودیت هایى است و ادراک آن، تنها در قالب ادراک حواس پنج گانه محدود مى شود و امور فراتر از آن را قادر به شناخت نیست

     ۲ـ۱ قلمرو عقل

هرچند فیلسوفان هر دو مکتب بر عقل به منزله یکى از منابع شناخت بسیار بنیادین و مهم در انسان تأکید مى کنند، معتقدند که بایستى درباره محدوده و قلمرو آن نیز سخن گفت. عقل چه میزان تولید معرفت مى کند؟ آیا عقل قادر به شناخت همه واقعیت ها و امور است؟ تبیین دیدگاه هاى دو گروه، پاسخ این گونه پرسش ها را روشن مى سازد

     در بین فیلسوفان هر دو گروه، بر محدود بودن قلمرو عقل انسان تأکید شده است. به عقیده فیلسوفان دو گروه، هرچند معارفى که از عقل سرچشمه مى گیرند، داراى ضرورت و یقین اند، امورى نیز در کارند که عقل از راهیابى به قلمرو آنها عاجز است

     فیلسوفان حکمت متعالیه ۶ چهار مرتبه را براى عقل قایل اند که عبارت اند از: عقل هیولانى، عقل بالملکه، عقل بالفعل و عقل مستفاد. به عقیده آنان، عقل در چهارمین مرتبه خود، مى تواند همه علوم بدیهى و نظرى را با اتصال به عقل فعال دریافت کند. ایشان در تعریف عقل مستفاد مى گویند

عقل مستفاد، مرتبه اى که نفس، تمام معقولات بدیهى و نظرى را که به دست آورده و با حقایق عالم بالا و عالم پایین مطابق است، تعقل مى کند؛ به این نحو که همه آنها نزد وى حاضر است و نفس بدون هیچ مانع مادى به همه آنها توجه دارد. در نتیجه، نفس در این مرتبه یک عالَم علمى است شبیه عالم عینى

بنابراین از نظر ایشان، حد و مرزى براى این مرتبه از عقل وجود ندارد و عقل در این مرحله مى تواند همه حقایق را دریابد

     با این همه، ملّاصدرا معتقد است که عقل هرچند حوزه گسترده اى را از معارف انسان دربر دارد، حقایقى نیز وجود دارند که عقل قادر به شناخت آنها نیست و این گونه حقایق را تنها انسان هاى کامل یا عرفا مى توانند با شهود درونى و ذوق عرفانى که خداوند به آنها عنایت کرده است، مشاهده کنند

فالعقل یدّعى انّه محیط بادراک الحقایق على ما هى علیها بحسب قوته النظریه ولیس کذلک اذ العقل لایدرک الّا المفهومات الکلیه و لوازم الوجودات و غایه عرفانه العلم الاجمالى بانّه له ربا منزّها عن الصفات الکونیه واحتجب عن شهود الحق و مشاهدته و ظهوراته مفصّلاً و نفوذ نوره فیها; فالکاملون (اى العارفون) علموا الحقائق علما لا یطرد علیه ریب فهم;

کاملاً روشن است که ملّاصدرا با این سخن، از محدودیت عقل و عدم توانایى آن براى ادراک همه حقایق سخن مى گوید؛ چراکه از نظر وى اینکه عقل نتواند به بعضى از حقایق علم یابد، ضعف و نقیصه اى براى عقل، و نشان دهنده محدودیت آن در حوزه معرفت است

     از سوى دیگر، فیلسوفان دکارتى نیز معتقدند که به رغم برترى عقل نسبت به منابع معرفتى دیگر و اهمیت آن در کسب شناخت، محدودیت هایى براى عقل در کسب معرفت وجود دارد و چنین نیست که عقل بتواند به همه معارف دست یابد

      دکارت معتقد است قلمرو شناخت عقل ما تا جایى است که فاهمه ما بتواند به شناختى شهودى دست یابد و اگر به جایى برسیم که دیگر نتوانیم درباره امرى شناختى صریح برسیم، باید همانجا متوقف شویم.۹ از نظر وى، اینکه ما نتوانیم درباره امرى به شناخت شهودى و صریح برسیم، نه نشانه ضعف شخصى ما، بلکه یا به خاطر طبیعت خود مسئله و یا به سبب ضعف نوع انسان است. البته دکارت معتقد است که ارزش علمى آگاهى یافتن از این مسئله، یعنى اینکه درباره چیزى نمى توانیم به شناختى صریح برسیم، کمتر از ارزش پى بردن به ماهیت مسئله اى که نتوانسته ایم به آن شناخت یابیم، نیست.۱۰ بنابراین از نظر او، قلمرو عقل انسان تا جایى است که بتواند درباره هر آنچه به دنبال شناسایى اش است، به شناخت واضح و متمایز برسد، و اگر درباره گزاره اى یا هر امر دیگر از این کار باز ماند، همانجا محل توقف شناخت عقلى است. به عبارت دیگر، او معتقد است امکان اینکه عقل نتواند درباره بسیارى از امور، شناخت واضح و متمایز یابد، هست و بنابراین باید به محدودیت عقل انسان اعتراف کرد

    اسپینوزا نیز بر محدودیت عقل صحه مى گذارد و معتقد است عقل از آن جهت که جزئى از جوهر واحد، یعنى خداوند یا طبیعت است، مى تواند به حقایق دست یابد، اما عقل فى نفسه داراى محدودیت هاى بسیارى در حوزه معرفت انسان است.۱۲ مالبرانش در میان دکارتیان بیش از همه از محدودیت عقل سخن مى گوید. به اعتقاد او، اشیا چنان که عقل ما نشان مى دهد، نیستند

     ۳ـ۱ محدوده و قلمرو درون نگرى (شهود)