مقاله مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند دارای ۱۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن مقاله مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند :

مقدمه

کودکان بخش عمدهای از جمعیت هر جامعه را تشکیل میدهند. طبق مطالعات انجامشده، حـداقل ۵ تـا ۱۰ درصد کودکان و نوجوانان سـنین مدرسـه، مشـکلات جـدی و مسـتمر هیجـانی یـا رفتـاری دارنـد (براندنبرگ و دیگران، ۱۹۹۰؛ کاستلو و دیگران، ۱۹۹۸؛ کافمن، (۲۰۰۱، که درصـد قابـلتـوجهی از ایـن مشکلات، ممکن است تا سالها بعد ادامه یابد (باربارا و دیگـران، ۲۰۰۴؛ مارمورسـتین، .(۲۰۰۶ پـیش از این، برخی بر این باور بودند که مشکلات کودکان ناشی از نارساییهای تحولی آنهاست و ایـن گـروه از کودکان، مشکلات خود را پشت سر خواهند گذاشت. اما واقعیت این است کـه اگرچـه، فراینـد تحـول همراه با تغییرات سریع، نمیتواند فاقد ناپایداری رفتـاریباشـد، و کـاملاً روشـن اسـت کـه بسـیاری از کودکان در سالهای نخستین کودکی، دارای مشکلات عاطفی و رفتاریای هستند کـه ممکـن اسـت تـا دوران بلوغ و حتی بزرگسالی تداوم یابد (گیمپل و هالند، .(۲۰۰۲ ازآنجاکه مشـکلات عـاطفی- رفتـاری اغلب بهطور طبیعی کاهش نمییابد، توجه فزایندهای به پیشگیری و درمان مشکلات و اخـتلالات دوران کودکی معطوف شده است (کارترایتهاتون، .(۲۰۰۵

در تعریف مشکلات رفتاری کودکان، آن دسته از رفتارها ناهنجار تلقـی مـیگـردد کـه ضـمن عـدم تناسب با سن، شدید، مزمن یـا مـداوم باشـد و گسـتره آن شـامل مشـکلات برونـیسـازیشـده ماننـد بیشفعالی، تضادورزی و پرخاشگری و نیز مشکلات درونـیسـازیشـده ماننـد گوشـهگیـری، انـزوا و افسردگی است (کمپبل و دیگران، .(۲۰۰۰ تاکنون طبقهبندیهای گوناگونی برای مشـکلات و اخـتلالات رفتــاری کودکــان صــورت گرفتــه اســت. طبقهبنــدی مشــکلات دوران کــودکی، در قالــب مشــکلات درونیسازیشده و برونیسازیشده، از گسـتردهترین و پرکـاربردترین پژوهشهـا در زمینـه طبقهبنـدی اختلالهای دوران کودکی است که از رویکرد ابعادی پیروی میکند (آخنباخ و رسکولار، .(۲۰۰۱

مشکلات درونیسازیشده، از نظر ماهیت درونفردی هستند و بـه شـکل کنـارهگیری از تعاملهـای اجتماعی، بازدارندگی، اضـطراب و افسـردگی متجلـی میشـوند (همـان) و بـه اعتقـاد کـواکز و دولـین (۱۹۹۸)، و بیش از آنکه اطرافیان را آزار دهند، موجب رنجش خود کودک میشوند. هسـته اصـلی آنهـا اختلال خلق یا هیجان است (مک کلینتوک، .(۲۰۰۵ پژوهشگران میزان شیوع این مشکلات را در حـدود ۱۰ تا ۲۰ درصد تخمین زدهاند (هانکین و دیگران، ۱۹۹۸؛ ماناسـیس، ۲۰۰۰؛ کاسـتلو و دیگـران، ۲۰۰۳؛ کسلر و دیگران، .(۲۰۰۵ به نظر میرسد، از حدود ۸ سـالگی میتـوان شـاهد تجلـی آشـکار مشـکلات درونیســازیشــده در کودکــان بــود (هایمــل و دیگــران، .(۱۹۹۰ عــلاوه بــر شــیوع بــالای مشــکلات

مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند ۷۶

درونیسازیشده و تأثیر مخرب آنها بر کنشوری کودکان، عاملی که اهمیـت بررسـی ایـن مشـکلات را بیشتر میکند، این است که این مشـکلات گـذرا نیسـتند و سـیر پیوسـته و بازگشـت مجـدد آنهـا، آثـار بلندمدتی بر سطوح هیجانی کودکان بـر جـای میگـذارد (ایسـاو و دیگـران، ۲۰۰۲؛ کنـدال و دیگـران، ۲۰۰۴؛ کلمن و دیگران، .(۲۰۰۷ در نهایت، احتمال ابتلا به سایر اختلالهای روانشناختی را زیاد میکنـد (اولندیک و کینگ، ۱۹۹۴؛ رادولف و کلارک، .(۲۰۰۰

مشکلات برونیسازیشـده، ازجملـه اختلالهـای دوران کـودکی اسـت و محتـوای اصـلی آنهـا را رفتارهای ضداجتماعی و تضـادورزانه تشـکیل میدهنـد کـه براسـاس طبقهبنـدی ابعـادی، بـا اصـطلاح اختلالهای برونیسازیشده نامگذاری شدهاند. این مشکلات، الگوهای رفتاری سـازشنایافتهای هسـتند که در تعارض با دیگر افراد و انتظارهایشان قرار میگیرند (آخنباخ و رسـکولار، .(۲۰۰۱ نشـانههای ایـن دسته از مشکلات، برخلاف مشکلات درونیسازیشـده، در رفتـار بیرونـی کودکـان ظـاهر میشـوند و بیانگر عمل منفی کودک بر محیط بیرونی هستند (لایو، .(۲۰۰۴ ازاینرو، بیش از آنکه بـر خـود فـرد اثـر گذارند، موجـب ایجـاد مشـکل بـرای دیگـران خواهنـد شـد (دادسـتان و همکـاران، ۱۳۸۸، ص .(۲۵۸ پیشآگهی این مشکلات وضعیت نامطلوبی است و کودکان مبتلا، در سالهای آینـده در معـرض خطـر مشکلات دیگری همچون مشکلات یادگیری، خلقی، بیشاضطرابی، مصرف مـواد و الکلیسـم (انگلـد و دیگران، ۱۹۹۹؛ کاپلان و سـادوک، ۱۳۸۲؛ بلومکویسـت، ۱۳۸۳؛ باربـارا و دیگـران، ۲۰۰۴؛ مارمورسـتین، (۲۰۰۶، اختلال شخصیت ضداجتماعی (لئـوبر و دیگـران، ۲۰۰۰؛ ریچـارد و دیگـران، ۲۰۰۲؛ کـاپلان و سادوک، ۲۰۰۲؛ بلومکویسـت، ۱۳۸۳؛ میلـین و دیگـران، (۲۰۰۱ و ناسـازگاریهای مربـوط بـه زنـدگی زناشویی و شغلی هستند (دیویسن، .(۲۰۰۵ پژوهشهـای همهگیرشـناختی راتـر و دیگـران (۲۰۰۶)، در مورد مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان نیز نشان میدهد که اکثر بزرگسـالان ضـداجتماع، بـه مـدت طولانی دارای مشکلات رفتاری در دوران کودکی بودهاند (صابری، ۱۳۸۷، ص .(۲۱

در زمینه آسیبشناسی این مشکلات، عوامل زیادی مطرح شده است. علاوه بـر کاسـتیهایی کـه در زمینه تعامل والدین با فرزندان و سبکهای والدگری دیده میشود، مـیتـوان بـه ترتیـب تولـد و انـدازه خانواده بهعنوان عوامل تعیینکننده خصوصیات شخصیتی فرزنـدان، توجـه کـرد (احـدی و بنیجمـال، ۱۳۷۴، ص .(۹۸ در سالهای اخیر، از یکسو، با توجه به وضـعیت اقتصـادی، فرهنگـی و اجتمـاعی، و تبلیغاتی که در زمینه کاهش تعداد فرزند صورت گرفته، و از سوی دیگر، بـا توجـه بـه نتـایج برخـی از پژوهشها (پوستون و یو، ۱۹۸۶؛ سردارپور و همکـاران، ۱۳۸۲؛ بیـاتی، (۱۳۸۳، کـه بیـانگر ویژگیهـای

۸۶ ، سال هفتم، شماره سوم، پاییز ۳۹۳۱

مثبت تکفرزندها در برخی زمینههای عاطفی- رفتاری بوده است، برخی والدین به داشـتن یـک فرزنـد بسنده و برخی دیگر، تمایل به داشتن تنها یک فرزند دارند، درحالیکه، نتیجه برخـی از تحقیقـات دیگـر (فیروزبخت، ۱۳۸۷، ص ۱۲۶؛ زانگ و دیگـران، (۲۰۰۱، بعکـس بـوده، ویژگیهـای نـامطلوبی را بـرای تکفرزندان نشان میدهند (لیسن و بلانتـون، ۲۰۰۱، ص ۷۲۸؛ عزیـزی، ۱۳۹۰، ص .(۵۳ نتـایج تحقیـق سردارپور و همکاران، نشان داد کـه فراوانـی اخـتلال سـلوک و نقـص توجـه در کودکـان خانوادههـای چندفرزند، به مراتب بیشتر از تکفرزندهاست (عزیزی، ۱۳۹۰، ص .(۲۰ ویلکینسون و راولیـا (۱۹۹۷) و وانگ و همکاران (۱۹۹۸)، در بررسیهای خود در هلند به این نتیجه رسیدند که تکفرزندان، نسـبت بـه بچههای دارای خواهر و برادر، از نظر هوش و کارایی و میـزان سـازگاری در سـطح مطلـوبتـری قـرار دارند (بیاتی،۱۳۸۳، ص .(۸۲ بیاتی در پژوهش خود به ایـن نتیجـه دسـت یافـت کـه میـزان سـازگاری تکفرزندان، بیش از کودکانی است که خواهر و برادر دارند (همان، ص .(۱۱۱ برخی نیز اذعـان میکننـد که هرچند تک فرزندی به خودی خود مشکل نیست، ولی در غیاب روشهای آموزشی مناسب، ممکـن است نتایج بدی داشته باشد (ناصحی و رئیسی، ۱۳۸۶، ص .(۶۲

میلوسکی (۲۰۰۵)، در پژوهش خود دریافت که کودکان دارای خواهر یا برادر، گـرایش بیشـتری بـه سازگاری اجتماعی دارند. همچنین در مطالعاتی که بر روی مهارتهای اجتماعی متمرکز شدند (کاتینـگ

و دان، (۲۰۰۶، این نتایج حاصل شـد کـه تکفرزنـدان پرخاشـگر و مخربتـر بودنـد و در بـین گـروه دوستان، محبوبیت کمتری داشتند و بیشتر قربانی میشـوند. درحـالیکـه کودکـانی کـه همشـیر داشـتند، مهارتهای همکاری بیشتری در گروه دوستان از خود نشـان میدادنـد. کیتـزمن (۲۰۰۲) معتقـد اسـت: زندگی کردن در یک خانواده، که حداقل یک عضو همشیر دارد، علاوه بر توسعه مهارتهـای اجتمـاعی

و ارتباط صمیمی بین همشیران، هرچند گاهی ممکن است متعارض هم به نظـر برسـد، امـا تجربـه ایـن تعارضات در دوران کودکی به دلیل اینکه به کودک اطلاعات اساسی و مهم مـدیریت و حـل تعارضـات را میدهد، ضروری به نظر میرسد (عزیزی، ۱۳۹۰، ص .(۴۷

اگرچه خودداری از داشتن فرزند یا تعدد آن، گرایشی است که بـا تأثیرپـذیری از فرهنـگ غـرب بـه وجود آمده و در جوامع اسلامی نیز طرفدارانی یافته است، اما با نگاهی به آموزههای دینی بهطـور قطـع، فرزندان میتوانند تأثیرات مثبت و سازندهای در زندگی والدین داشته باشند. از نظـر اسـلام، فرزنـدان از ارکان مهم خانواده محسوب میشوند. به همین دلیل »ولود« بهمعنای فرزندآور بودن، از ویژگیهای مهـم در انتخاب همسـر دانسـته شـده اسـت (شـهیدثانی، بیتـا، ص .(۲۳ در قـرآن و کلمـات و سـیره ائمـه

مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند ۹۶

معصومین از فرزند با تعابیری همچـون میـوه دل و نـور دیـده (محـدث نـوری، ۱۴۰۸ق، ج ۱۳، ص (۱۱۳، مایه خوشبختی و کسی که انسان را یاری میکند، و نیز مایه رحمت و غفران الهی یاد شده اسـت (حر عاملی، ۱۴۰۹ق، ج ۲۱، ص .(۳۵۷ ازاینرو، در روایات به فرزندآوری و تعدد فرزند توصیه فـراوان شده است (مجلسی، ۱۴۰۴ق، ج ۱۰۰، ص .(۲۲۰

طبق پژوهشهای صورتگرفته، عوامل متعددی میتوانـد در ایجـاد مشـکلات رفتـاری در کودکـان نقش داشته باشد (ترکلادانی و همکاران، .(۱۳۸۷ تأثیر خانواده بـهعنـوان نخسـتین واحـد اجتمـاعی بـر فرزندان، امری روشن است. ازآنجاکه در جریان رشد کودک، محیط و شرایط خانواده، تعـداد فرزنـدان و روابط خواهران و برادران، میتواند یک عامل محافظ و مهیاکننده زمینههای رشد و یا یـک عامـل خطـر باشد (کمیجانی و مـاهر، ۱۳۸۶، ص ۶۶؛ احـدی و بنیجمـال، (۱۳۷۵، ایـن پـژوهش در پـی مطالعـات انجامشده درباره ویژگیهای مثبت و منفی تکفرزندی و چندفرزندی شکل گرفتـه و هـدف آن مقایسـه میزان مشکلات رفتاری کودکان سنین دبستان، در خانوادههای تک فرزنـد و دو فرزنـد اسـت. بنـابراین، این پژوهش، به دنبال پاسخ به سؤالات زیر است:

– آیا میان مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههـای تـکفرزنـد و مشـکلات رفتـاری کودکـان در خانوادههای دو فرزند، تفاوت معناداری وجود دارد؟

– آیا میان مشکلات رفتاری درونیسازیشده، در بین کودکان خانوادههای تکفرزنـد و خانوادههـای دو فرزند، تفاوت معناداری وجود دارد؟

– آیا میان مشکلات رفتاری برونیسازیشده، در بین کودکان خانوادههای تکفرزنـد و خانوادههـای دو فرزند، تفاوت معناداری وجود دارد؟

روش تحقیق

با توجه به اینکه هدف اصلی این پـژوهش توصـیفی، مقایسـه مشـکلات رفتـاری کودکـان در خانوادههای تکفرزند و دو فرزنـد اسـت و تعـداد فرزنـد بـهعنوان عـاملی کـه میتوانـد بـر متغیرهای وابسته (مشکلات رفتاری درونیسازی، و مشکلات رفتاری برونیسازیشده ) تـأثیر بگذارد، بهعنوان متغیـر مسـتقل در نظـر گرفتـه شـده اسـت. بنـابراین، ایـن پـژوهش از نـوع پژوهشهای علّی- مقایسهای میباشد. در این پژوهش، علاوه بـر اسـتفاده از آمـار توصـیفی، تجزیه و تحلیل دادهها بهوسیله آزمون آنالیز واریانس یک راهه، انجام گرفت.

۰۷ ، سال هفتم، شماره سوم، پاییز ۳۹۳۱

جامعه آماری، گروه نمونه و روش نمونهگیری

جامعه آماری این پژوهش، کلیه والدین و دانشآموزان مقطـع ابتـدایی سـال تحصـیلی ۹۱-۹۲ مـدارس دولتی یا غیرانتفاعی شهرستان یزد بودند. در این پژوهش، تعداد ۳۰۸ کودک دختر و پسـر ۷-۱۲) سـال) از دو گروه خانوادههای تک ۱۶۳) نفر) و دوفرزند ۱۴۵) نفـر)، بـه روش خوشـهای تصـادفی بـهعنـوان نمونه انتخاب شدند. به این ترتیب در ابتدا، فهرستی از مدارس ابتدایی از دو ناحیـه آمـوزش و پـرورش شهرستان یزد، تهیه و از بین آنها تعداد ۴ مدرسه ابتدایی دخترانه و پسرانه بـهصـورت تصـادفی انتخـاب شدند. سپس، از بین کلاسهای اول تا ششـم، تعـدادی کـلاس بـهطـور تصـادفی انتخـاب شـدند و از دانشآموزان خواسته شد تا پرسشنامهها را به والدین بدهند که پس از تکمیل توسط والـدین و تحویـل به مدیریت مدرسه، جمعآوری شد.

ابزار گردآوری اطلاعات

فهرست رفتاری کودکان :(CBCL) در این پژوهش برای اندازهگیری مشکلات هیجـانی- رفتـاری کودکـان، از نظام سنجش مبتنی بر تجربه آخنباخ فرم والدین استفاده شـده اسـت. نظـام سـنجش مبتنـی بـر تجربـه آخنباخ، شامل مجموعهای از فرمها برای ارزیابی شایستگیهـا، کـارکرد انطبـاقی و مشـکلات هیجـانی-رفتاری است که عبارتند از: سیاهه رفتاری کودک، پرسشنامه خودسنجی، و فرم گـزارش معلـم. هریـک از این فرمها در ۲۰ الی ۲۵ دقیقه تکمیل میشوند. چک لیست رفتـاری کـودک (CBCL)، از ۱۱۳ متغیـر تشکیل شده که حالات هیجانی و رفتاری کودکان را در هشت زمینه، در دو گروه سـنی ۴-۱۱) سـال) و نوجوانان ۱۲-۱۸) سال)، در شش ماه اخیر بررسی کرده و والدین رفتارهای مختلف فرزنـد خـود را بـر روی یک مقیاس سه درجهای لیکرت درجهبندی میکنند. نمرههـای آزمـون میتوانـد در سـه شـاخص مشکلات درونیسازیشده (شامل گوشهگیری، اضطراب، افسردگی)، مشکلات برونیسازیشده (شـامل محورهــای پرخاشــگری و رفتارهــای بزهکارانــه) و مشــکلات کلــی (شــامل شــاخصهای مشــکلات درونیسازی و برونیسازی، محورهای مشکلات تمرکز، تفکر، اجتماعی و متفرقه) ارائـه گـردد. ضـریب پایایی این آزمون، ۰/۷۵ گزارش شده و بـهعنوان یکـی از ابزارهـای مهـم غربـالگری بـرای اختلالهـای روانپزشکی گروه ۴-۱۸ سال به کار میرود (آخنباخ، .(۱۹۹۲ هنجاریابی درونی ایـن نظـام سـنجش در تهران، پس از انطباقهای لازم به لحاظ زبانی، فرهنگی و اجتماعی روی نمونه ایرانی انجـام شـده اسـت. نتایج نشان میدهد که ضرایب آلفای مقیاس، مبتنی بـر اسـاس DSM-IV در سـطح رضایتبخشـی قـرار دارد. دامنه آن از ۰/۶۴ تا ۰/۸۱ است. همچنین نتایج بهدستآمده در مورد روایی سـازه، روایـی سـؤال و

مقایسه مشکلات رفتاری کودکان در خانوادههای تک فرزند و دو فرزند ۱۷

روایی عاملی این نظام نشان از روایی قابل قبول و ضـریب همبسـتگی درونـی (P001) ایـن نظـام دارد (مینایی، .(۱۳۸۴ لازم به یادآوری است، مشخصات و اطلاعات جمعیتشناختی کودکان و والـدین آنهـا، به وسیله فرم محققساخته بهدست آمد.

یافتههای پژوهش

در این پژوهش، بهمنظور مقایسه مشکلات رفتاری کودکان دختر و پسر در خانوادههای تک فرزنـد و دو فرزند، آزمودنیها در دو سطح مشکلات رفتاری برونیسازی شـده، و مشـکلات رفتـاری درونیسـازی شده، با یکدیگر مقایسه شدند. در جدول (۱)، توصـیف جمعیـتشـناختی آزمـودنیهـا ازجملـه تعـداد تکفرزندیها و دو فرزندیها، میـانگین نمـرات مشـکلات درونـی و برونـیسـازی شـده، و انحـراف استاندارد آنها ارائه شده است.

جدول :(۱) توصیف دادهها در خصوص مشکلات رفتاری کودکان براساس تعداد فرزند
متغیر تعداد فرزند فراوانی میانگین انحراف استاندارد کمینه بیشینه
تک فرزند ۱۶۳ ۱۳۶/۰۷۶۹ ۱۸/۹۷۳۴۶ ۱۰۹ ۲۲۳
مشکلات کلی دو فرزند ۱۴۵ ۱۲۶/۸۶۹۷ ۱۷/۰۳۱۹۹ ۱۰۴ ۲۰۸
مجموع ۳۰۸ ۱۳۲/۲۱۳۱ ۱۸/۵۱۶۶۸ ۱۰۴ ۲۲۳
تک فرزند ۱۶۳ ۳۸/۸۱۶۷۴ ۶/۴۸۴۰۶۹ ۳۳ ۶۹
مشکلات برونی دو فرزند ۱۴۵ ۳۶/۱۲۴۱۴ ۵/۷۸۲۹۷۶ ۳۰ ۶۴
مجموع ۳۰۸ ۳۷/۵۴۹۱۲ ۶/۲۹۹۵۵۵ ۳۰ ۶۹
تک فرزند ۱۶۳ ۳۵/۶۴۴۱۷ ۶/۰۵۴۹۷۵ ۲۶ ۶۲
مشکلات درونی دو فرزند ۱۴۵ ۳۴/۲۳۴۴۸ ۵/۴۱۳۴۷۸ ۲۶ ۵۵
مجموع ۳۰۸ ۳۴/۹۸۰۵۲ ۵/۷۹۵۶۱۹ ۲۶ ۶۲

همانگونه که دادههای جدول (۱) نشان میدهد، میانگین نمره تکفرزنـدیهـا در خصـوص مشـکلات برونیسازی، برابر با ۳۸,۸ شده که این میزان در بین دو فرزندیها برابر با ۳۶/۱ بهدسـتآمـده اسـت. در خصوص مشکلات درونـیسـازی، میـانگین نمـرات بـهدسـت آمـده در تکفرزنـدیها، ۳۵/۶ و در دو فرزندیها برابر با ۳۴/۲ بهدست آمد.

طبق نتایج بهدستآمده روشن شـد کـه تکفرزنـدیها، در خصـوص هـر دو قسـم مشـکلات رفتاری (اعم از مشکلات برونیسازی و مشـکلات درونیسازیشـده)، از میـانگین نمـره بـالاتری نسبت به دو فرزندیها برخوردار هستند. برای بررسی و مقایسه میانگینها و معنادار بودن یا نبودن تفاوت آنها، از آزمون تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد که نتـایج بهدسـتآمده در جـدول (۲) ارائه شده است.