مقاله مروری بـر مـدیریت سـازمان هـای مسـتقل پژوهش و فناوری

توجه : به همراه فایل word این محصول فایل پاورپوینت (PowerPoint) و اسلاید های آن به صورت هدیه ارائه خواهد شد

  مقاله مروری بـر مـدیریت سـازمان هـای مسـتقل پژوهش و فناوری دارای ۲۰ صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله مروری بـر مـدیریت سـازمان هـای مسـتقل پژوهش و فناوری  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مروری بـر مـدیریت سـازمان هـای مسـتقل پژوهش و فناوری،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن مقاله مروری بـر مـدیریت سـازمان هـای مسـتقل پژوهش و فناوری :

-۱ مقدمه

بی شک در دنیای کنونی یکی از مولفه هـای مهـم در عرصـه اقتدار ملی و بین المللی کشورها علـم و فنـاوری بـوده، هسـت و خواهد بود. اهمیت روزافزون نقـش دانـش در اقتصـاد، منجـر بـه ایجاد نظریه »اقتصاد دانش محور« در سطح جهـانی شـده اسـت.

کشورهای بسیاری نیـز در دهـه هـای گذشـته بـا توجـه بـه ایـن شاخص به سیاست گذاری، برنامه ریزی و حرکت در جهت تقویـت پایه های علمـی و فنـاوری خـود در بخـش هـای گونـاگون اقـدام نمودهاند.[۲]

تاثیر این نگاه در حـوزه مـدیریت منجـر بـه پیـدایش شـاخه جدیـدی از مـدیریت شـده اسـت کـه بـه »مـدیریت پـژوهش و فناوری« شناخته می شود. این نگرش که حاصل نوعی امتزاج بین رشته ای مـدیریت و پـژوهش بـه معنـای گسـترده آن اسـت، در سال های اخیر اذهان بسیاری از محققان حوزه مدیریت و مدیران و مسئولان را به خود معطوف نموده است.[۱۱]

از سوی دیگـر، اهمیـت دانـش و فنـاوری در حیـات جوامـع امروزی و نقش محوری آنها در توسعه اقتصادی به طور بی سـابقه

و روزافزونی باعث رشد و توسعه فعالیت هـای پژوهشـی و توسـعه فناوری و همچنین افـزایش تنـوع در سـاختارها و سـازمان هـای مرتبط با این فعالیتها شده است.
سازمان های پژوهش و فناوری یکـی از ایـن نـوع سـازمان هـا است. گرچه این سازمان ها سابقه طولانی دارند، اما رشد و توسعه آنها و به رسمیت شناختن نقش و اهمیت آنها، در سال های اخیر، صورت جدی به خود گرفته است و آینده سازمان های پـژوهش و فناوری بر اسـاس پـیش بینـی هـای فعلـی، رونـد رو بـه رشـد و توسعهای را نشان میدهد.[۲]

مدیریت عملکرد سـازمان هـای پـژوهش و فنـاوری در حـوزه مدیریت پژوهش و فناوری قرار دارد و در این حیطه مـورد بحـث قرار می گیرد. از سوی دیگر، سازمان هـای پـژوهش و فنـاوری بـه منظور ایفای ماموریت خود باید رقابت پذیر، مشتری گـرا و هزینـه اثربخش۱ باشند که این نیازمند اتخـاذ رویکردهـای راهبـردی در مدیریت این سازمانهاست.

بر این اساس مفهوم »مدیریت راهبردی سازمانهای پـژوهش

و فناوری« که حاصل امتزاج بین رشـته ای »مـدیریت پـژوهش و فناوری« و »مدیریت راهبردی« است ظهور یافت و در سـالهـای اخیر توجه بسیاری از محققان حوزه مدیریت را به خـود معطـوف نموده است.[۱۱]

۱ Cost Effective

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۶

براین اساس در ادامه به تعریف سازمانهای پژوهش و فناوری و بررسی چالش های آنها پرداختـه مـیشـود. سـپس مـروری بـر تاریخچه توسعه مدیریت سازمانهای پـژوهش و فنـاوری خواهـد شد و ارکان رویکرد راهبردی به مدیریت سازمانهـای پـژوهش و فناوری تشریح مـیشـود. در پایـان الزامـات مـدیریتی راهبـردی سازمان های پژوهش و فناوری مطرح و بـا نگـاهی بـه تـاثیر ایـن تغییرات بر شاخص های عملکرد موفـق سـازمان هـای پـژوهش و فناوری به نتیجه گیری پرداخته خواهد شد.

-۲ سازمانهای پژوهش و فناوری

سازمان های پـژوهش و فنـاوری، سـازمان هـایی هسـتند کـه مسئولیت انجام پژوهش و توسعه و ارائه خدمات مرتبط با فناوری و نوآوری برای دولت، صـنایع و یـا سـایر مشـتریان را بـر عهـده دارند.[۷]

سازمانهای پژوهش و فناوری در سراسر جهان با چالشهـای متعدد راهبردی و عملیاتی از قبیـل: تغییـر در نقـش، تنگناهـای تـامین مـالی، رقابــت شــدیدتر در عرصــه جهــانی و تقاضـاهای روزافزون مشتریان و حامیان مالی روبرو هستند. برای موفقیت در برخورد با این چالش ها، این سازمانها بایسـتی از افتـادن بـه دام تغییرات و مرگ تدریجی پرهیـز کـرده و بـه جـای آن بـا اتخـاذ رهیافت بنیادی مبتنی بـر بـازنگری در نقـش و راهبـرد، تمرکـز عمیـق بـر فعالیـتهـای پژوهشـی و ایجـاد تغییـرات واقعـی در سازماندهی، فرایندهای عملیاتی و نظام های تشویقی به اثربخشی دستیابند. سازمان های پژوهش و فناوری این قابلیت را دارنـد تـا در جهان پس از رکود اقتصادی که در آن همکاری های مجازی و شبکه ای و نوآوری جمعی حرف اول را خواهد زد، نقش مهمتـری ایفا نمایند.[۲۶]

در گذشته این سازمان ها به طور کامل توسط دولت ها تـامین مالی می شدند؛ البته آن سازمان های پژوهش و فناوری که بـیش از نیمـی از پـول خـود را بـه طـور مسـتقیم از صـنعت دریافـت می کردند یا به شیوه ای بودجه آنهـا تحـت کنتـرل صـنعت بـوده است، در جهت صنعت گرائی و مشتریگرائی حرکت کرده و موفق بودهاند.[۱۱]

در بسیاری از سازمان های پـژوهش و فنـاوری ضـعف ارتبـاط نزدیک با صنعت، بـا مشـکل کـارائی سـازمانی در درک نیازهـای صنعت و ترجمه آن نیازها به یک موضوع تحقیقـاتی و همچنـین نداشتن کارکنـان آمـوزش دیـده مناسـب بـرای اتخـاذ مـدیریت راهبردی پژوهش و توسعه فناوری و انتقال نتـایج آن بـه صـنعت همراه شده است.[۲۰]

ایجاد این تعامل دو جانبه بین صنعت و سازمان های پـژوهش

و فناوری در کشورهای درحال توسعه بسیار دشوارتر اسـت؛ چـرا که هنوز پژوهش و فناوری در فرهنگ صنعتی جـای خـود را بـاز نکرده و رقابت پذیری فناورانه جـزء قواعـد کسـب و کـار صـنایع محسوب نمی شود. عدم وجود ارتباط موثر بین پژوهش و صـنعت تا حدود زیادی تبیـین کننـده نـاتوانی سـازمان هـای پـژوهش و فناوری برای تجاری سازی نتایج تحقیقات است.[۱۱]

ننادی (۲۰۰۱) به لزوم ایجاد مکانیزمی برای برقراری ارتبـاط موثر میان خروجی های سازمان های پژوهش و فنـاوری و صـنایع داخلی اشاره کرده است. او همچنین اشاره می کند که نبود تمایل صنایع داخلی به دستاوردهای تحقیقاتی سازمان هـای پـژوهش و فناوری داخلی منجر به ترجیح قوی تر آنها به فناوری های خارجی میشود.[۱۸]

اوراگیو (۲۰۰۰) بیان می کند، سازمان های پژوهش و فنـاوری برای دستیابی به موفقیـت در بازاریـابی و تجـاری سـازی پایـدار دسـتاوردهای تحقیقـاتی بایـد در مـوارد ذیـل اطمینـان حاصـل نمایند:

• کیفیت بالای ظرفیت تحقیقات؛

• توانائی بالا در استانداردهای مدیریت فناوری؛

• بازاریابی هدفمند، حرفهای و به خوبی طراحی شده؛

• دارا بودن مهارتهای تبیین اطلاعات فنی به زبان کسب و کار

و تجاری.[۲۰]

همچنین نبود تعامل معمول بین محققان و صنایع منتفـع از نتـایج تحقیقـات، یکـی دیگـر از دلایـل ضـعف تجـاری سـازی دســتاوردهای تحقیقــاتی در ســازمانهــای پــژوهش و فنــاوری است.[۲]

باتوجه به کمبود منابع و افزایش رقابـت بـرای بدسـت آوردن منابع و استفاده بهینه از منابع کمیاب، نیاز بـه اسـتقرار و اتخـاذ روش های بسیار اثربخش تر در مـدیریت سـازمان هـای پـژوهش و فناوری احساس گردید. در کشورهای توسعه یافته و سازمان هـای پژوهش و فناوری موفق دنیا این نیـاز بـا بکـارگیری رویکردهـا و ابزارهــای مــدیریت راهبــردی بــه منظــور افــزایش اثربخشــی سازمان های پژوهش و فنـاوری پاسـخ داده شـده اسـت. کـاهش سریع منابع مالی سازمان های پژوهش و فناوری توسط دولـت هـا در کشورهای توسعه یافته و در حال توسـعه، مسـیر تحقیقـات و الگوی مدیریت آنها را تحت تاثیر قرار داده است۳] و .[۵

محققان به این نتیجه رسیده اند که بهره گیـری از مـدل هـای فرایندی در ادبیات گسترده تر برنامه ریزی و مدیریت نیز می توانـد

رضا بندریان و مهدی بندریان

در توسعه یک چـارچوب جـامع تـر در حـوزه مـدیریت راهبـردی سازمانهای پژوهش و فناوری مفید باشد۱] و .[۱۸
براین اساس انجمن جهانی سازمان های پژوهش و فناوری بـه منظور بررسی مدیریت سازمان های پژوهش و فنـاوری از دیـدگاه فرایندی، فرآیندهای مدیریتی در سازمان های پژوهش و فنـاوری را از دو زاویه مهم شامل فراینـدهای مـدیریتی درون سـازمانی و برون سازمانی مورد بررسی قرار داده است.[۵]

فرآیندهای درونی دربرگیرنـده موضـوعاتی ماننـد حاکمیـت، مدیریت سازمانی، مدیریت پروژه، توسعه کسب و کـار و خـدمات سازمان های پـژوهش و فنـاوری اسـت. ایـن حـوزه هـای فرآینـد تشکیل دهنده فعالیت های اصلی سازمان های پـژوهش و فنـاوری بوده و بعنوان شاخصی برای ارزیابی عملکرد عمل می کنـد. سـایر فرآیندهای داخلی شامل مدیریت مالی، مدیریت کارکنان و ایجاد توانمندی است.

فرآیندهای برونی در برگیرنده محـیط بیرونـی سـازمان هـای پژوهش و فناوری و ارتباط آنها بـا نهادهـای بیرونـی اسـت. ایـن حوزه های فرآیند شامل شبکه سازی و برنامه هـا و سیاسـت هـای دولتی است. این عوامل مـی توانـد بـرای تجزیـه و تحلیـل قـوت، ضعف، فرصتها و تهدیدات سازمانهای پژوهش و فنـاوری مـورد استفاده قرار گیرد.[۱۷]

-۳ مدیریت سازمانهای پژوهش و فناوری

پس از مرور چالش های سازمان های پژوهش و فناوری و لزوم بکارگیری ابزارهای مدیریت راهبردی برای فائق آمدن بـر آنهـا و پیش از پرداختن به مدیریت راهبردی پژوهش و توسـعه فنـاوری در سازمان های پـژوهش و فنـاوری شایسـته اسـت کـه بـه طـور خلاصه توسعه تاریخی مدیریت سازمان هـای پـژوهش و فنـاوری بررسی شود. ضرورت این مرور تاریخی از آن جهت اسـت کـه در یـک زاویـه دیـد صـحیح نسـبت بـه فرآینـد تکـاملی مـدیریت سازمانهای پژوهش و فناوری قرار گرفته شود.

-۱-۳ تاریخچه توسعه مدیریت سـازمان هـای پـژوهش و

فناوری

مدیریت سازمان های پـژوهش و فنـاوری در طـول نـیم قـرن اخیر بـه طـور قابـل ملاحظـه ای تغییـر کـرده اسـت. در توسـعه مدیریت سازمان های پژوهش و فناوری سه رویکرد گسترده قابـل شناسایی است که عبارتند از:[۱۱]

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۷

مروری بر مدیریت سازمانهای مستقل پژوهش و فناوری

رویکرد شهودی۲

رویکرد سامانمند رویکرد راهبردی

این رویکردها را بـه عنـوان نسـل اول، دوم و سـوم مـدیریت سازمانهای پژوهش و فناوری در نظر میگیرند.

-۱-۱-۳ نسل اول – رویکرد شهودی

در طـول نـیم قـرن اخیــر مــدیریت پـژوهش و فنـاوری در سازمان های پژوهش و فناوری به طور قابل تـوجهی تغییـر کـرده است. در مراحل اولیه که سازمان های پژوهش و فنـاوری وابسـته به بودجه های دولتی بودند مـدیریت پـژوهش و فنـاوری تـا حـد زیادی متکی بر شهود محققان بود. این رویکرد ریشه در اطمینان ایجاد شده در جوامع توسعه یافته به محققان علـوم فنـی و پایـه داشته که براساس موفقیت علمی آنها (بخصوص در زمـان جنـگ جهانی دوم) بود.[۱۴]

در رویکرد شهودی، مدیریت سازمان های پـژوهش و فنـاوری برمبنای اعتبار و اولویت های فردی محققان آنها بنا شده است. در این رویکرد تصمیم گیری اغلب از طریـق محققـان سـازمان هـای پژوهش و فناوری که هم شأن شبکه بودند، انجـام مـی پـذیرفت.

این بدین معنی است که به هریـک از محققـان در سـازمان هـای پژوهش و فناوری نقش بزرگی در تصـمیم گیـری اختصـاص داده میشد.[۱۱]

در این رویکرد محققان سازمان های پژوهش و فنـاوری خـود نیازهـای پژوهشـی صـنایع را شناسـایی و تعریـف مـیکردنـد و براساس آن برنامه های پژوهشی و توسعه فناوری را تدوین و برای تصویب خواهی ارسال مـی کردنـد و پـس از تصـویب، آن را اجـرا می نمودند. برخـی از محـدودیت هـای ایـن رویکـرد شـامل نبـود چارچوب هـای راهبـردی، نبـود رصـد و ارزیـابی مسـتمر، ضـعف برنامه ریزی نیروی انسانی و مدیریت منـابع مـالی تحقیقـات و از سوی دیگر، تعیین اولویـتهـا بـه طـور انحصـاری براسـاس نظـر محققان و فناوران بود. علیرغم این محدودیت ها توجه زیـادی بـه نمره دهی و داوری۳ می شد. در مجموع، مدیریت سنتی پژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری، دامنه کاری محققان و فناوران بوده است. متاسفانه بکارگیری ابزارها و روش های جدیـد مدیریت شامل اقدامات لازم برای تقویت کیفیت و بهره بـرداری از

۲ Intuitive approach 3 Appraisal

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۸

دستاوردها در حیطه مـدیریت سـازمان هـای پـژوهش و فنـاوری نبوده است۲۳] و .[۲۴
در حالیکه ارزیابی مقطعی و امتیازدهی در این رویکرد مهـم است، پیگیری طرح های توسعه فنـاوری اسـتقرار یافتـه، رصـد و ارزیابی پیوسته به شدت نادیـده گرفتـه شـده اسـت. بـر مبنـای استانداردها و تعاریف امروزی، بسیاری از سازمان هـای پـژوهش و فناوری که براساس این رویکرد مدیریت می شوند به شدت مجـزا و منفک بوده و بیشتر دارای ماموریت های جدی و شفاف هستند؛ هرچند که با برخی از راهکار هـای کـلان ملـی در زمینـه توسـعه فناوری تطبیق نداشته باشند۱۲] و .[۱۴

بررسی سازمان های پژوهش و فنـاوری پیشـرو در دهـه ۶۰ و ۷۰ میلادی یک نظام مدیریت پـژوهش و فنـاوری غنـی و قابـل تغییر را در سازمان های پژوهش و فناوری نشان می دهد؛ هر چند که نگرانی گسترده ای در خصوص تاثیر نتایج ایـن فعالیـتهـا بـر کیفیت زندگی و اثربخشی صنعتی وجود داشـت. علیـرغم اینکـه رویکرد شهودی میراث های مهمی بر جای گذاشت، اما در اواسـط دهه ۷۰ در مدیریت سازمان های پژوهش و فناوری پیشرو ناپدید شد.[۱۴]

-۲-۱-۳ نسل دوم – رویکرد سامانمند

در اواخر دهه ۷۰ رویکرد سامانمندی به مـدیریت پـژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فناوری ظهور کرد. این روند بـه شدت به وسیله افـزایش سـرمایه گـذاری دولـت هـا در تحقیقـات تسریع شد. این رویکرد تاکید بیشتری بر پاسـخگوئی طـرح هـای راهبردی توسعه فناوری و سازمانهای پژوهش و فناوری دارد امـا تا حد زیادی مدیریت دانشمندان بر دانشمندان باقی ماند. با ایـن حال فشارها برای دفاع از تصمیمات و اخذ تصمیمات قابـل دفـاع منجر به توسعه یک زیـر سـاخت اجرائـی و مـدیریتی وسـیع در سازمان های پژوهش و فناوری شد. این رویکرد به نوبـه خـود بـه ایجاد و اجرای رصد و ارزیابی قـوی تـر و در اواسـط دهـه ۸۰ بـه

»ارزیابی جامع« منجـر شـد. در ایـن رویکـرد تاکیـد بـر اجـرای فعالیـتهـای پـژوهش و فنـاوری مـرتبط بـا اثربخشـی صـنعتی است۱۱] و .[۱۴

رویکرد سامانمند، نسل دوم مدیریت سازمان هـای پـژوهش و فناوری است. این مرحله، انتقال بین نسـل اول و سـوم مـدیریت پژوهش و فناوری در سازمان های پژوهش و فنـاوری اسـت. ایـن رویکرد با ایجاد شوراهای پژوهشی، افزایش سرمایهگـذاری دولـت در سازمان های پژوهش و فناوری و افزایش فشارها برای ممیـزی و پاسخگویی شکل گرفت. این رویکرد با تاکید بر پاسـخگوئی بـه

محرک های راهبردی مبتنی بر فعالیت های عملیاتی سازمان هـای پژوهش و فناوری منشاء تعالی در سازمان های پژوهش و فنـاوری شد. در حالی که هنوز مدیریت سازمان های پژوهش و فناوری در دست محققان و فناوران بود، فشـارها بـرای پاسـخگوئی در برابـر مخارج و دفاع از تصمیمات، منجر به توسعه سـاختارهای اداری و ستادی مستحکم و حرفه ای در سازمان هـای پـژوهش و فنـاوری شد.[۱۱]
همچنین در ایـن رویکـرد تاکیـدات زیـادی بـر اولویـتهـای پژوهشی راهبردی قرار گرفت و این در حالی بود که هنوز تـامین مالی تحقیقات موضوع اصلی مذاکره بین محققـان سـازمان هـای پـژوهش و فنـاوری و دولــت و یــا تـامینکننـدگان مــالی بـود.

بودینگتن۴ در مطالعات خود شش ویژگی اصلی رویکرد سامانمند را شناسائی کرد:

تاکید قویتر بر نمرهدهی سخت گیرانه؛ مستند سـازی تفصـیلی و ایجـاد امـور اداری و اجرائـی بـرای اطمینان از پاسخگویی؛ ارزیابی و رصد منظم؛

اقداماتی در راستای مدیریت پروژه ها و برنامه هـای تحقیقـاتی اصلی؛ افزایش تاکید بر سازماندهی فعالیت های علمی در برنامه هـای

تحقیقاتی؛ برنامه ریزی قوی تر نیروی انسانی و ارزیابی گسترده (از اواسـط

دهه .[۱۱](۱۹۸۰

به علاوه رویکرد سامانمند، زیرساخت تصمیم گیری، کیفیـت تحقیقات و پاسخگویی را در میان سازمان های پژوهش و فنـاوری ارتقاء داد.
پس از تکمیل پژوهش، ارزیـابی –کـه بعـدها در حیطـه ایـن رویکرد قرار گرفـت- انجـام مـیشـد کـه تـاثیر آن بـر مـدیریت تحقیقات از طریق درس های آموخته شـده، توصـیه هـا و بـازخور برای محققان و مدیران بود۱۱] و .[۱۴

-۳-۱-۳ نسل سوم – رویکرد راهبردی

در دهه ۱۹۹۰ و هنگامی که فشارها بر سازمان های پـژوهش و فناوری به منظور ارتقاء عملکرد افزایش یافت و به علاوه فشارها برای کاهش بودجه تحقیقاتی سازمان هـای پـژوهش و فنـاوری و الزام آنها به درآمدزائی ادامه یافت، تاکیـد قـوی تـری بـر مفهـوم

۴ Boddington

رضا بندریان و مهدی بندریان

»ارتباط بـا صـنعت و کمـک تحقیقـات بـه ایجـاد ثـروت« شـد.

همچنین از سازمان های پـژوهش و فنـاوری خواسـته شـد تـا بـا راهکارهای »کاهش هزینه های اجرای تحقیقات« منطبـق شـوند.

این دوره مبشر »رویکـرد راهبـردی« بـه مـدیریت سـازمان هـای پژوهش و فناوری بود که بعنوان نسل سوم مدیریت سازمان هـای پژوهش و فناوری نامیده میشود.[۱۱]

ایده بازساختاردهی سازمان های پژوهش و فناوری همزمان با ایده ایجاد موسسات پژوهشی دولتی مستقل (خوداتکـایی از نظـر درآمد و هزینه) و خصوصی سازی خدمات و آزمایشگاه ها تکامـل یافت.[۱۶]

همانطور که مطرح شد، دهه ۹۰ شـاهد ظهـور یـک رویکـرد راهبردی تر به مدیریت پـژوهش و فنـاوری بـود. ایـن رویکـرد در پاسخ به ادامه فشارها برای کاهش بودجه هـای دولتـی و کـاهش هزینه های اجرای تحقیقات بود. در نتیجه ظهور ایـن رویکـرد در برخی کشورهای پیشـرفته، مبـانی اجـرای تحقیقـات و مـدیریت پژوهش و فناوری بازسازماندهی شـد و سـازمان هـای پـژوهش و فناوری دولتی خصوصی شدند.[۱۴]

ایـنبعـد ظهوریافتـه بـرای مـدیریت پـژوهش و فنـاوری در کشورهای توسعه یافته سابقه بیشتری دارد؛ چرا که آنها در تامین مالی تحقیقات از طریق پذیرش راهکارهایی برای توافق با صنعت

و دولت و تشویق محققان، حرکت های بزرگی انجام داده و جهش گستردهای داشتند.
در نتیجه، مدیریت سازمان های پژوهش و فناوری متحول شد

و از حیطه امور اجرائی و داوری ابتدائی به سوی مدیریت ارزیـابی بر مبنای اهداف قابل تایید و شاخص های ورودی ها و خروجی هـا حرکت نمود.[۱۱]
در رویکــرد راهبــردی، تخصــیص بودجــههــای دولتــی بــه اولویت هـای پژوهشـی و توسـعه فنـاوری بـر مبنـای راهبردهـا و توافقات ایجاد شده بین دولت، صنعت و سـازمانهـای پـژوهش و فناوری است. مدیریت پژوهش و فنـاوری از حیطـهای کـه تحـت سلطه اجرائی محققان و ارزیابیهای مقدماتی آنها بود، خارج شـد

و به مدیریت ارزیابی بر مبنای اهداف و نتایج قابل ارزیابی تغییـر یافت. در این رویکرد تاکید بسیار زیادی بر مفهوم ارتباط و کمک تحقیقات به ایجاد ثروت و ارتقاء کیفیت زندگی می گردد. رویکرد راهبردی، منابع مالی دولتـی بـرای تحقیقـات را بـه عنـوان یـک مداخله دولت با هدف دستیابی به نتـایج خـاص مـی نگـرد۱۰] و

.[۱۶

در واقـع در بسـتر رویکـرد راهبـردی، براسـاس تئـوریهـای اقتصادی دولت و یا سایر تامین کنندگان مالی و با هدف بدسـت

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۹

مروری بر مدیریت سازمانهای مستقل پژوهش و فناوری

آوردن یک نتیجه خاص (اغلب تحرک اقتصادی جامعه) از طریـق تخصیص بودجه به تحقیقـات مکـانیزم بـازار را در جهـت تعـادل حمایت میکنند. این دوره پیش زمینه شکل گیری رویکرد کسب و کاری۵ به مدیریت سازمانهای پژوهش و فناوری شد.[۱۲]

انجمن جهانی سازمان های پژوهش و فناوری در مطالعه خـود بر روی نمونه های موفق برای تقویت توانمندی های سـازمان هـای پژوهش و فناوری، تاکیدات اخیر بر بکارگیری اصول کسب و کـار در مدیریت سازمان های پژوهش و فناوری را خاطر نشان می کند.

این بدین معنی است که سـازمان هـای پـژوهش و فنـاوری بایـد بعنوان یک » کسب و کار براساس علوم برنامه ریزی کسب و کـار و مدیریت عملکرد « مدیریت شوند[۲۳]

رویکرد کسـب و کـار بـه مـدیریت سـازمان هـای پـژوهش و فناوری توسط محققان مختلف به خوبی مسـتند شـده اسـت ۹]، ۱۶، ۲۲ و .[۲۳

البته، براساس تعریف، سازمان های پـژوهش و فنـاوری صـرفا یک کسب و کار نیسـتند. در واقـع، در حـالی کـه سـازمان هـای پژوهش و فناوری از طیف وسیعی از اشکال دولتـی برخوردارنـد، هیچ یک کسب و کار خصوصی بـه ایـن معنـی کـه بعنـوان یـک شرکت عادی بوده و در جستجوی سود باشد، نیستند. تا آنجـایی که در اکثر سازمان های پژوهش و فناوری مشاهده می شود، آنهـا برای رسیدگی به شکستهای بازار، نقش خود را به فراتـر از یـک کسب و کار گسترش میدهند، حتی اگر کـاهش در بودجـههـای دولتی در برخی از کشورها، سازمان های پژوهش و فنـاوری را در راستای کسب و کار شدن هدایت نماید.

سازمان های پژوهش و فناوری برای کسب و کار بودن به یک مجموعه گسترده و به خوبی آزمایش شده از ابزارها برای برخـورد بـا سـوالاتی ماننـد شـناخت و تقسـیمبنـدی نیازهـای مشـتری، شناخت و کنترل هزینه ها، سـودآوری و ; نیـاز دارنـد. بنـابراین، اعتقاد بر این است کـه افـزایش شـفافیت راهبـردی و اثربخشـی عملیاتی، کلیـدی بـرای توانمندسـازی سـازمان هـای پـژوهش و فناوری به منظور انجام نقش های خاص خود در سیستم نـوآوری آینده خواهد بود.

سازمان های پژوهش و فناوری به دنبـال حداکثرسـازی سـود نیستند. آنها برای ایجاد و توسعه فناوریهای مـورد نیـاز صـنعت ایجاد شده و در این فرآیند درآمد و گاهی مقداری سود نیز ایجاد می کنند. هـدف حداکثرسـازی درآمـد، سـازمان هـای پـژوهش و

۵ Business approach

فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی شماره شانزده، زمستان ۱۳۸۹ ۱۰

فناوری را از ایجاد ارزش از طریق توسعه فناوری به ارائه خـدمات فنی و فرعی منحرف میکند.[۲۶]
با این حال، بسـیاری از سـازمان هـای پـژوهش و فنـاوری در سراسر جهان کمتر موفق هستند: برخـی بـه دلایـل راهبـردی و برخی به دلایل عملیاتی.

شکست راهبـردی اغلـب ناشـی از شـناختهـای نادرسـت از فرآیند نوآوری است. در سطح راهبردی سوال این است کـه یـک سازمان پژوهش و فناوری چه می تواند باشد و چگونه خـود را بـا یک سیستم نوآوری تطبیق می دهد. دلایل عملیاتی برای عملکرد ضعیف سازمان های پژوهش و فناوری اغلـب ناشـی از عـدم اداره سازمان های پژوهش و فناوری به عنوان یک کسـب و کـار اسـت.

فقـدان نظـم اقتصـادی بـازار، حـداقل در ایـن بخـش، مـدیریت سازمان های پژوهش و فناوری را به کار مشابه به سـبک دانشـگاه ترغیب میکند۸] و .[۲۶

محققــان مجموعــهای از موانــع کــه از درک نــاقص مفهــوم مدیریت راهبردی در سازمان های پژوهش و فناوری تا ارزش هـا و اولویت های مدیریت ارشد در مورد اهمیت مشـتریان، تضـاد بـین اهداف کوتاه مدت و بلندمدت را شامل می شود را به عنوان عوامل موثر در این اقدام شناسایی کردند.[۱۱]